Podstawowe pojęcia epidemiologiczne

Prezentacja na temat: "Podstawowe pojęcia epidemiologiczne"— Zapis prezentacji:

1 Podstawowe pojęcia epidemiologiczne

2 1.EPIEDMIE- to zwiększony stan zachorowań na daną chorobę na określonym terenie i w określonym czasie. 2. PANDEMIE- epidemia obejmująca cały kraj a niekiedy kilka krajów, kontynent 3. ENDEMIE-występowanie przypadków tej samej choroby zakaźnej lub niezakaźnej (np. wola endemicznego, awitaminozy), na określonym terenie, utrzymujące się nawet przez wiele lat na tym samym poziomie.

3 Choroba zakaźna Spowodowana specyficznym czynnikiem zakaźnym lub jego toksycznym produktem, powstaje poprzez przeniesienie tego czynnika lub jego produktu w sposób bezpośredni lub pośredni z osoby zakażonej ( lub zwierzęcia) na podatnego gospodarza

4 Grupa chorób ludzi, zwierząt i roślin, będących następstwem zakażenia ustroju czynnikiem zakaźnym i złamania sił odpornościowych organizmu lub obecności w organizmie bioaktywnych toksyn (jadów) drobnoustrojów.

5 Zakażenie, proces zakażenia
Proces wnikania jakimikolwiek wrotami do organizmu gospodarza ( lub przenosiciela mechanicznego) drobnoustrojów z grup: bakterii, wirusów i grzybów

6 ZARAZEK- czynnik etiologiczny choroby zakaźnej nazywany drobnoustrojem chorobotwórczym
REZERWUAR ZARAZKÓW -środowisko ludzkie i zwierzęce wraz z warunkami naturalnymi na ograniczonym terenie, w którym krąży drobnoustrój, wywołujący określoną chorobę

7 CZYNNIK ZAKAŹNY DROGI I CZYNNIKI PRZENOSZENIA ZAKAŻENIA GOSPODARZ
ŁAŃCUCH INFEKCJI CZYNNIK ZAKAŹNY DROGI I CZYNNIKI PRZENOSZENIA ZAKAŻENIA GOSPODARZ

8 CZYNNIK ZAKAŹNY źródło zakażenia (pierwotne i wtórne) i rezerwuar drobnoustrojów nosiciel

9 Źródło zakażenia Pierwotne Organizm ludzki lub zwierzęcy, w którym:
Występują drobnoustroje chorobotwórcze Rozmnażają się Dostają się do otaczającego środowiska, więc organizm mogą zakażać kolejno dalsze wrażliwe organizmy

10 Źródłem zakażenia mogą być:
Chorzy ludzie i chorzy zwierzęta Nosiciele Zwłoki przez krótki okres po śmierci Zwierzęta poddane ubojowi, w celu produkcji żywności

11 Źródło zakażenia wtórne, okresowe, krótkotrwałe
Mikrośrodowisko wodne i gleby lub pokarmowe, w którym występują drobnoustroje chorobotwórcze, głównie bakterie, które dostają się tu ze źródeł pierwotnych i rozmnażają się chwilowo w dogodnych dla nich warunkach

12 Nosicielstwo Stan specyficznej równowagi immunologicznej wytwarzającej się między drobnoustrojem i zakażonym organizmem ( drobnoustrój nie działa patogennie na organizm)

13 Nosiciel Osoba , która nie wykazuje widocznych objawów chorobowych ale równocześnie wydala z kałem, moczem, plwocinami drobnoustroje chorobotwórcze. Jest on potencjalnym źródłem zakażenia dla otoczenia

14 Nosicieli dzielimy na:
Zdrowych – którzy nie chorowali i nie spostrzegli u siebie zaburzeń czynności organizmu a mimo to wyosabnia się od nich zarazki. W surowicy krwi nosicieli stwierdza się podwyższony poziom przeciwciał specyficznych dla drobnoustroju Ozdrowieńców – którzy chorowali i w okresie rekonwalescencji wydzielają chorobotwórczy drobnoustrój. -stały -okresowy

15 DROGI SZERZENIA ZAKAŻEŃ
Drogi przenoszenia się zarazków Bezpośrednie Pośrednie

16 Bezpośrednie Drogę łożyskową w czasie ciąży
Drogę pochwową w czasie porodu Kontakt bezpośredni (pocałunek, stosunek płciowy, podanie ręki) Ukąszenia i zadrapania przez zwierzęta Kontakt bezpośredni z chorymi podczas badań i zabiegów lekarsko-pielęgniarskich Bezpośrednie przetaczanie krwi od dawcy do biorcy (dawniej)

17 Pośrednie Droga powietrzno-kropelkowa i powietrzno pyłowa
Droga pokarmowo-wodna (wodna, pokarmowa) Przedmioty codziennego użytku, w tym drogę jatrogenną Gleba Owady

18 Gospodarz osoba lub zwierze, które stwarza dogodne miejsce do wzrostu i namnażania się czynnika zakaźnego w jego naturalnych warunkach

19 ZWALCZANIE CHORÓB ZAKAŹNYCH

20 Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
(Dz. U. z dnia 30 grudnia 2008 r.)

21 Art. 1. Ustawa określa: 1) zasady i tryb zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w tym zasady i tryb rozpoznawania i monitorowania sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowania działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych w celu unieszkodliwienia źródeł zakażenia, przecięcia dróg szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz uodpornienia osób podatnych na zakażenie; 2) zadania organów administracji publicznej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi; 3) uprawnienia i obowiązki świadczeniodawców oraz osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

22 Klasyfikacja przypadków nadzoru epidemiologicznego
Możliwy-najmniej pewne rozpoznanie postawione wyłącznie na podstawie objawów klinicznych; wysoka czułość, niska swoistość nadzoru Prawdopodobny- rozpoznanie postawione na podstawie obrazu klinicznego oraz zaobserwowanego powiązania epidemiologicznego z przypadkiem potwierdzonym; pośrednia czułość i swoistość nadzoru Potwierdzony- rozpoznanie postawione na podstawie wyników badań laboratoryjnych –niska czułość, wysoka swoistość

23 Historia walki z chorobami zakaźnymi

24 Prymitywne środki zaradcze
„ocet 7 złodziei” picie na „umór” wypalanie ciała rozgrzanym żelazem proszek ze strupów po ospie naturalny antybiotyk palenie ciał chorych izolowanie chorych zabijanie chorych

25 Przełom w walce z chorobami zakaźnymi
WARIOLIZACJA 1796 r. WAKCYNACJA – eksperyment Edwarda Jennera

26 Sposoby i metody walki z drobnoustrojami chorobotwórczymi

27 1. wykrycie i unieszkodliwienie źródła zakażenia
2. niszczenie dróg i czynników zakażenia: dezynsekcja, deratyzacja, sterylizacja, sanityzacja, dezynfekcja zapobiegawcza, ogniskowa, końcowa: 3. zabezpieczenie przed zakażeniem ludzi zdrowych

28 Profilaktyka – postępowanie zapobiegawcze
Postępowanie informacyjne o zdrowiu, czyli promocja zdrowia Czynności podtrzymujące i wzmacniające zdrowie jednostki i populacji Czynności utrzymujące naturalną ekologię środowiska życia ludzi

29 PROFILAKTYKA- podtrzymywanie i wzmacnianie zdrowia jednostki i populacji oraz utrzymywanie naturalnych (uwarunkowanych ewolucją Ziemi) układów środowiska.

30 W zależności od stopnia zagrożenia zdrowia zapobieganie podzielono na:
profilaktykę wczesną-odrzucenie i likwidacja takich wzorców społeczno-kulturowych, które pośrednio lub bezpośrednio przyczyniają się do podwyższania zagrożenia chorobą Profilaktykę pierwotną – zespół przedsięwzięć mających na celu obniżenie częstości zachorowań przez zmniejszenie ryzyka powstania choroby ( szczepienia ochronne) Profilaktyka pośrednia- zespół przedsięwzięć skierowanych na zmniejszenie rozprzestrzeniania choroby wśród ludności za pośrednictwem skracania długości jej trwania ( izolacja, leczenie, przecinanie dróg zakażenia,)

31 profilaktyka wtórna – zespół przedsięwzięć mających na celu zmniejszenie liczby osób chorych o przewlekłej niezdolności do pracy wśród ludności drogą obniżania zaburzeń funkcjonalności jako następstwo określonej choroby (rehabilitacja)

32 Realizacja działań profilaktycznych
Ciągła obserwacja sytuacji zdrowotnej społeczeństwa Analiza dokumentacji dotyczącej zdrowia, tworzonej w przychodniach, szpitalach itp. Kontrola planowania i wykonywania czynności profilaktycznych przez specjalistyczne działy Walka o naturalne warunki środowiska życia i z zanieczyszczeniem środowiska Przesiewowe badania ludności

33 Uodparnianie czynne szczepienie -polega na podaniu człowiekowi szczepionki czyli preparatu zawierającego antygen patogennego drobnoustroju. W wyniku wprowadzenia do organizmu antygenu zależnie od preparatu dochodzi do pobudzenia układu odpornościowego i wzrostu odporności humoralnej lub komórkowej. Zazwyczaj odpowiedź ta utrzymuje się przez długi czas, który można przedłużyć podając dawki przypominające szczepionki.

34 Podział szczepionek w zależności od postaci antygenu
Szczepionki żywe, atenuowane czyli pozbawione zjadliwości - Szczepionki te zawierają żywe drobnoustroje, które mają znikome właściwości chorobotwórcze lub są ich pozbawione jednak zachowując swoje właściwości antygenowe ( przeciwko gruźlicy) Szczepionki inaktywowane - Szczepionki zawierające zabite drobnoustroje (całe lub ich fragmenty) przy użyciu ciepła, substancji chemicznych lub promieniowania ( przeciwko wściekliźnie)

35 Uodparnianie bierne podanie człowiekowi gotowych przeciwciał pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego. Metoda to pozwala na bardzo szybkie, natychmiastowe podniesienie odporności jednak wiąże się z możliwością wystąpienia objawów uczuleniowych ze wstrząsem uczuleniowych włącznie. Należy pamiętać o tym, że uzyskana w ten sposób odporność utrzymuje się przez okres kilku tygodni.

36 W celu uodpornienia biernego stosuje się
Surowice odpornościowe - To nieoczyszczone preparaty zawierające przeciwciała pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego, obecnie są rzadziej stosowane. Immunoglobuliny - To preparaty otrzymywane z surowicy odpornościowej ludzkiej. Poprzez zastosowanie skomplikowanych metod izolowania i oczyszczania otrzymuje się preparaty przeciwciał. Antytoksyny - To immunoglobuliny neutralizujące toksyny pochodzące z surowicy koni i bydła hiperimmunizowanych toksoidami, toksynami bakteryjnymi lub jadem żmii

37 Straty demograficzne i skutki psychiczne chorób epidemicznych
dyskusja