Pisarz pisarzy, artysta artystów. Bruno Schulz w Niderlandach

Prezentacja na temat: "Pisarz pisarzy, artysta artystów. Bruno Schulz w Niderlandach"— Zapis prezentacji:

1 Pisarz pisarzy, artysta artystów. Bruno Schulz w Niderlandach
Kris Van Heuckelom K.U.Leuven, Belgia

2 Niderlandy u Schulza „Z wielkim nakładem trudu i pieniędzy sprowadzał ojciec z Hamburga, z Holandii, z afrykańskich stacji zoologicznych zapłodnione jaja ptasie, które dawał do wylęgania ogromnym kurom belgijskim.” (Ptaki)

3

4 Recepcja Schulza w Niderlandach
Lata siedemdziesiąte: Nieudana introdukcja Lata osiemdziesiąte: Druga próba Lata dziewięćdziesiąte: Powolna konsolidacja

5 Gerard Rasch ( )

6 Amsterdam – Antwerpia 1972 DE KANEELWINKELS
Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch Moussault – Standaard Uitgeverij 

7 Recepcja w krytyce literackiej
Nieliczne recenzje Świadomość wielkości Schulza Autokomentarze Schulza Cień Gombrowicza Powinowactwa z Kafką Nieudolny przekład Bankructwo wydawnictwa

8 DE STRAAT VAN DE KROKODILLEN
Schulz dla bibliofilów Wyd. Arethusa Pers Herbert Blokland – Baarn Bibliofilskie wydania w nakładach egz. 1977 NIMROD 1981 DE VOGELS 1982 DE STRAAT VAN DE KROKODILLEN

9

10

11 Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch
Amsterdam 1980 SANATORIUM CLEPSYDRA Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch Meulenhoff 

12

13 Recepcja w krytyce literackiej
Większy odzew w prasie Potrzeba kontekstualizacji Schulz jako grafik Złagodzona krytyka przekładu Niezrozumiałość tytułu

14 Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch
Amsterdam 1981 DE KANEELWINKELS (wznowienie) Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch Meulenhoff 

15

16 Bruno Schulz Instituut
Utrecht 1989 Bruno Schulz Instituut

17 Ofensywa wydawnicza Amsterdam 1992

18 „Antologizacja” Schulza
1992 WINTERSE VERHALEN 1994 HOOG ZOMERBOEK 1996 ZONEN. VERHALEN OVER HUN VADERS

19 Dzieła zebrane Schulza (1995, 1996)
Bardzo szeroki odzew w krytyce literackiej Najważniejsza nagroda translatorska przyznana Raschowi (za „retranslację” Schulza)

20 Martinus Nijhoff-prijs 1996
„Gerard Rasch opublikował w 1972 i w 1980 r. przekłady prozy Brunona Schulza. Dzieła zebrane Schulza wydane w r składają się w dużym stopniu z tych wcześniej już przetłumaczonych zbiorów, jednak niniejsze wydanie (również w tłumaczeniu Gerarda Rascha) w takim stopniu odbiega od poprzednich wydań, że zasługuje ono na określenie „nowe tłumaczenie”.”

21 „Retranslacja” Zmiany w tytułach opowiadań Ulepszenie składni
Dobór słów „nad-kolorem” – „nad aromatem”

22 Prestiżowe wydania Schulza
HET SANATORIUM (Roeselare 2001) Radio 1 - Knack Wereldbibliotheek Rozgłos medialny

23 Prestiżowe wydania Schulza
VERZAMELD WERK (Amsterdam 2006) Nagroda w konkursie „Najładniej wydane książki 2006”

24 Schulz w literaturze niderlandzkiej
J. Hontscharenko DE HANDKUS (Pocałunek w rękę) (Amsterdam 1992)

25 Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej
„Na łóżku tak wysokim, że zdaje się ono mieć nogi żyrafowate, leży kobieta. Na podłodze leży mężczyzna z głową zgiętą w karku, całując – wypełniony bałwochwalczym pragnieniem – dolną część jej stopki.”

26 Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej
„Inna kobieta wciska nogę w twarz zachłyśniętego mężczyzny. Przy końcu łóżka siedzi potwór o skrzydłach anielskich. Obserwuje kobietę z ponurym podziwem.”

27 Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej
„Schulzowska prostytutka Undula trzyma swoją rękę na szyi; robiąc ten cnotliwy gest pozwala całować swoją prawą stopę i wciska lewą stopkę w kark mężczyzny. Czy ona go dręczy czy upokarza?”

28 Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej
„Undulę odwiedza grupa sześciu artystów. Rękopisy leżą na podłodze jak ofiary, rzeźbiarz nosi rzeźbę, którą chce podarować bogini.”

29 Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej
„Kiedy w nocy Undula idzie na spacer, pełzną za nią – jak lunatyczne psy – karłowaci męźczyźni o grubych głowach, którzy chcą pocałować ją w stopę.”

30 Schulz w literaturze niderlandzkiej
E. Mortier MARCEL (Amsterdam 1999)

31 Elementy schulzowskie
Wątki i motywy schulzowskie - pracownia krawiecka - „ptasie” metafory - stopa kobieca jako fetysz - arabeski Styl schulzowski „Siła Mortiera to sugestywność i gwał- towna, schulzowska eskpresywność.”

32 Cytat z Marcel, rozdz. II “Nikt nie miał słuchać jej tajemniczych formuł, zaklęć i nucenia, tak jakby chciała tchnąć życie w ubranie. Pokój krawiecki stał się magicznym laboratorium, a ona stała się pół alchemistką. Najpierw tłustą kredą rysowała na jedwabnym, lekkim jak motylek papierze linie wzdłuż miarki. Na stole goniła furiacki pysk nożyczek dookoła wzoru spódnicy lub liliowego obwodu ciała panny młodej.”

33 OOK DE SCHAPEN DACHTEN NA
O Schulzu w eseistyce T. Oosterhoff OOK DE SCHAPEN DACHTEN NA (Owce także myślały) Amsterdam 2002

34 „Księga istnieje, ale nie daje się opisać”
O Schulzu w eseistyce „Bruno Schulz” „Księga istnieje, ale nie daje się opisać” • „Najdoskonalszy dorobek, jaki znam” • Krytyka literatury schulzowskiej (Ozick, Ricarelli, Roth) • „Lektura Schulza to radość przeży- wania nowych doznań, zdobywa- nia wiedzy, poznawania.”

35 (Nowe czasy) Amsterdam 2006
O Schulzu w eseistyce A. Schröder NIEUWE TIJDEN (Nowe czasy) Amsterdam 2006

36 (Poszukiwacz śladów) Amsterdam 2007
O Schulzu w eseistyce K. Vanhole DE SPOORZOEKER (Poszukiwacz śladów) Amsterdam 2007

37 „Drohobycz Brunona Schulza”
O Schulzu w eseistyce „Drohobycz Brunona Schulza” • opis podróży do Drohobycza, w poszukiwaniu śladów Brunona Schulza • „udoskonalić stworzenie słowami”

38 Spektakle schulzowskie
• regularne przedstawienia teatralne, m.in. w Rotterdamie i w Utrechcie (Le Bonheur, Branouil) Carol Linssen

39 Spektakle schulzowskie
Po 2000 r. • J. Nađ, Les Philosophes (Brugia 2002)

40 Spektakle schulzowskie
Po 2000 r. • Comp. Marius La République des Rêves (2005) Republiek der Dromen (2006)

41 • Gombrowicz jako katalizator
Republiek der Dromen • Gombrowicz jako katalizator Slub (2001)

42 • adaptacja teatralna 7 opowiadań
Republiek der Dromen • adaptacja teatralna 7 opowiadań

43 Republiek der Dromen • dramat tragikomiczny o wyobraźni
• Jakub = szalony profesor/artysta (Kometa, Traktat o manekinach)

44 Republiek der Dromen • Józef = obrońca wyobraźni (Wiosna)

45 • synkretyzacja / kondensacja
Republiek der Dromen • synkretyzacja / kondensacja • motywy wzięte z innych opowiadań (burza, ul. Krokodyli, klepsydra) • Rudolf ~ Szloma ~ kuzyn Emil • Oryginał = markownik Rudolfa • inscenizacja zainspirowana przez twórczość plastyczną Schulza np. motyw kobiety na sofie Adela trzymająca kij

46 „Seans wieczorny”

47 Republiek der Dromen • multimedializacja • muzyka z Der Erlkönig
• fragmenty z filmów Sissi

48 Republiek der Dromen • belgo-izacja • język flamandzki
• podkreślenia realiów belgijskich np. belgijskie korzenie małżonki Maksymiliana księżniczka Charlotte

49 Republiek der Dromen • w przestrzeni pozateatralnej
opuszczony hangar portowy (Le Havre, Antwerpia)

50

51 Republiek der Dromen • interakcja z publicznością
np. eksperyment Jakuba

52 Grafika schulzowska • ilustracje do utworów Schulza Ludmila Jirincová
• Nimrod (1977) Ludmila Jirincová

53 Grafika schulzowska • De vogels (1981) Jan Mensinga

54 Grafika schulzowska • De straat van de Krokodillen (1982)
Henryk Fajlhauer

55 Grafika schulzowska np. Bruksela 2001
• Wystawy dorobku plastycznego Schulza np. Bruksela 2001

56 Grafika schulzowska Sabine Vess (Bruno Schulz Instituut)

57 Sabine Vess • portrety Schulza

58 • ilustracje do opowiadań
Sabine Vess • ilustracje do opowiadań

59 • ilustracje do opowiadań
Sabine Vess • ilustracje do opowiadań

60 • ilustracje do opowiadań
Sabine Vess • ilustracje do opowiadań

61 Schulzologia w Niderlandach

62 Schulz w Niderlandach • “pisarz pisarzy” (a writer’s writer)
• “artysta artystów” (an artist’s artist)

63 KONIEC (i bomba)!