ZARYS POLITYKI TRWAŁEGO ROZWOJU (SUSTAINABLE DEVELOPMENT) - ujęcie cybernetyczne Wykład I – III (wersja scalona, uzupełniona) 14 kwietnia 2015 21 kwietnia.

Prezentacja na temat: "ZARYS POLITYKI TRWAŁEGO ROZWOJU (SUSTAINABLE DEVELOPMENT) - ujęcie cybernetyczne Wykład I – III (wersja scalona, uzupełniona) 14 kwietnia 2015 21 kwietnia."— Zapis prezentacji:

1 ZARYS POLITYKI TRWAŁEGO ROZWOJU (SUSTAINABLE DEVELOPMENT) - ujęcie cybernetyczne Wykład I – III (wersja scalona, uzupełniona) 14 kwietnia 2015 21 kwietnia 2015 13 maja 2015

2 Lesław Michnowski Wieloletni (1993-2011) członek Komitetu Prognoz “Polska 2000 Plus” przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk www.kte.psl.pl leslaw.michnowski@gmail.com

3 Polityka jako - zgodne z celami jej kreatorów - sterowanie przebiegiem procesu życia społeczności, będącej obiektem polityki, oraz jej środowiska.

4 ROZWÓJ TRWAŁY (sustainable development) – czyli „idealny”. wizyjny – bezkryzysowy.

5 Polityka trwałego rozwoju obejmuje projektowanie metodą backcasting – czyli wizyjnego programowania strategicznego (jak Program Apollo) - zarówno wizji społeczeństwa zdolnego do trwałego rozwoju, jak i „mapy drogowej” określającej etapy działań dla zrealizowanie tej wizji, w tym poznawania potrzeby podejmwania ewentualnych działań korekcyjnych.

6

7 Monitoring dynamiczny: przetwarzanie metodą symulacji komputerowej wiedzy oraz danych statystycznych odwzorowujących proces życia danej społeczności w prognozę dalszego przebiegu tego procesu, w tym potencjalnych zagrożeń – pod warunkiem, iż nie będzie interwencji w ten przebieg.

8 Monitoring dynamiczny jako istotny warunek prowadzenia poprawnej polityki trwałego rozwoju światowej (ŚS), w tym europejskiej i polskiej, społeczności.

9 Proces życia składa się z rozwoju i regresu. Społeczność w trakcie rozwoju zwiększa swą trwałość i jakość życia stanowiących osób

10 Proces to ciąg zmian zachodzących zgodnie z jego logiką, określającą rodzaj i kolejność jego faz i etapów. Skutki procesu zależą nie tylko od struktury układu, w którym dany proces zachodzi, lecz także od stanu jego środowiska Bez znajomości tej logiki oraz środowiskowych oddziaływań nie można sterować procesem kształtowania zdolności trwałego rozwoju ŚS.

11 Fazy rozwoju społeczności: 1 – po rozwojowym przekroczeniu jej kolejnej granicy wzrostu, DOSKONALENIE nowej formy makrostruktury (orgware, stosunki społeczne) lub postaci homeostatu danej społeczności.. 2 – przyspieszany powyższym jej dalszy rozwój. 3 – zwalniania tempa rozwoju, wraz ze zbliżaniem się społeczności do kolejnej granicy wzrostu, na skutek postępującej moralnej destrukcji aktualnej formy jej makrostruktury lub homeostatu; 4 – podtrzymanie rozwoju w wyniku kolejnej poprawnej - dostosowującej do nowych uwarunkowań życia - przebudowy makrostruktury lub homeostatu danej społeczności.

12 Kryzys społeczności ma miejsce wówczas, gdy dotychczasowa jej makrostruktura (orgware, stosunki społeczne) lub postać homeostatu, traci – na skutek zmian w uwarunkowaniach jej zycia - zdolność stymulowania rozwoju danej społeczności. O występowaniu kryzysu m.in. świadczy zmniejszanie jakości życia osób stanowiących tę społeczność. W trakcie kryzysu – odznaczającego się przewagą destrukcji nad konstrukcją - mogą mieć miejsce chwilowe stany pozornie rozwojowe pomimo ogólnie regresywnej tendencji.

13 Fazy kryzysu społeczności (gdy nie nastąpi poprawna przebudowa jej makrostruktury lub homeostatu) : 1 – stabilna, mało widoczna; 2 – destabilizacji, spontanicznego – lecz nieskutecznego - odrzucania kryzysogennej makrostruktury lub homeostatu; 3 – stabilna, w wyniku ukształtowania nowej, lecz patologicznej, formy makrostrukury przy pozostawienia kryzysogennej formy homeostatu.

14

15 Zapowiedź osiągnięcia granic wzrostu oraz globalnego kryzysu – a zarazem wezwanie do radykalnej, przywracającej zdolność rozwoju, przebudowy ówczesnych stosunków społecznych - w świetle monitoringu dynamicznego Raportu Granice wzrostu, 1972.

16 Meadows, D.H., …Granice wzrostu (1972)

17 W kolejnym symulacyjnym badaniu GW/LtG 1972 – także przy pozostawieniu ówczesnych, egoistycznych stosunków społecznych, w tym rozrzutnych metod gospodarowania i konsumpcji – przy założeniu braku ograniczeń w dostępie do zasobów naturalnych i energii, również globalna katastrofa, tym razem na skutek zdegradowania środowiska przyrodniczego

18 „Zerowy wzrost” 1971/95

19 Koncepcja ”zerowego wzrostu” stanowi w istocie zanegowania koncepcji „sustainable development”, a zarazem uznanie „ochrony środowiska” poprzez zmniejszenie zaludnienia Ziemi, za antykryzysiwe zadanie strategiczne. Stąd lansuje się uznanie „sustainable developmnebnt” za oxymoron, oraz zastąpienie tego strategicznego pojęcia pojęciem „sustainability”

20 Mamy więc zwolenników koncepcji (…) analogii do „łodzi ratunkowej”. Te analogie (…) wyrażają myśl (…) że skoro zasoby są ograniczone, a liczba ludności wzrasta, tak że nie można wyżywić wszystkich, trzeba biednych podzielić na takich, którzy zginą (…) Ponieważ łódź już jest pełna, zabranie do niej biednych spowodowałoby zatonięcie wszystkich. Niech więc toną biedni. [1] Patrz: O nowy styl rozwoju. Raport fundacji Hammarskjolda dla ONZ w sprawie rozwoju i współpracy międzynarodowej, (w:) Nowy Międzynarodowy Ład Ekonomiczny, PWE, Warszawa 1979, s. 147.

21 Martin Hans Peter, Schumann Harald, 1999, Pułapka globalizacji. Atak na demokrację i dobrobyt (The Globalization Trap, The attack on democracy and well-being). Wyd. Dolnośląskie, Wrocław. Konferencja M. Gorbaczowa w 1995 r. Przeludnienie Ziemi 20-80% Mieć jedzenie – być jedzeniem

22 Dr. J. Kenneth Smail, Professor of Anthropology, Emeritus, at Kenyon College Global population reduction: confronting the inevitable (2004) the long-term sustainability of civilization will require not just a leveling-off of human numbers as projected over the coming half-century, but a COLOSSAL reduction in both population and consumption.

23 the Earth's long-term sustainable human carrying capacity, at what might be defined as an "adequate" to "moderately comfortable" developed-world standard of living, MAY NOT BE MUCH GREATER THAN 2 TO 3 BILLION. (…) several investigators and organizations have developed reasonably well thought out positions on future global population optima, and those estimates have all clustered IN THE RANGE OF 1 TO 3 BILLION. http://www.worldwatch.org/node/563 http://growthmadness.org/2007/07/13/global-population-reduction- confronting-the-inevitable/ http://www.worldwatch.org/node/563 http://growthmadness.org/2007/07/13/global-population-reduction- confronting-the-inevitable/

24

25 Another mental model says that the limits are real and close, and that there is not enough time, and that people cannot be moderate or responsible or compassionate. At least not in time. That model is self-fulfilling. If the world’s people choose to believe it, they will be proven right. The result will be collapse. (Meadows, BtL,1992, LtG 30 Year Update 2004).

26 Meadows 1992/2004 Tools for the Transition to Sustainability (…) VISIONING (…) Networking (…) Truth-Telling (…) Learning (…) LOVING (…).

27 Dennis Meadows 2009: dla przezwyciężenia globalnego kryzysu (1) We desperately need for population, energy use, material use, and pollution streams to be reduced. http://www.euronatur.org/Interview_Dennis_Meadows.dennismeado ws_en.0.html (2) If you want everyone to have the full potential of mobility, adequate food and self-development, then it is 1 or 2 billion. (1-2 mld, obecnie jest nas ok. 7 mld. osób) http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,666175,00.html

28 Kryzys globalny w świetle UNEP Report - 12 maja 2011 (1) By 2050, humanity could consume an estimated 140 billion tons of minerals, ores, fossil fuels and biomass per year – three times its current appetite –(…) is "far beyond what is likely sustainable” if realized at all given FINITE WORLD RESOURCES (…).

29 UNEP Report (2) Scenario 3: tough contraction of consumption in developed countries, converging with others. Industrialized nations reduce per capita consumption by two thirds and other nations remain at current rates, resulting in a global per capita consumption rate (…) the same as in year 2000. Humanity Can and Must Do More with Less: UNEP Report

30 Raport Randersa, 2012

31 Kryzys globalny w świetle Raportu dla Klubu Rzymskiego: Jorgen Randers, 2052 - A Global Forecast for the Next 40 Years, 2012. http://www.pte.pl/pliki/prezentacje/prezentacja%20prof.%20Randers.p ps http://www.pte.pl/pliki/prezentacje/prezentacja%20prof.%20Randers.p ps

32 Główne tezy Raportu Randersa (1): 1. Konieczność przemiany aksjologicznej: “Konkurencję i eliminowanie słabych zastąpi kooperacja.”

33 Główne tezy Raportu Randersa (2): 2. Negacja kapitalizmu: „All because of inadequate global governance. We need to shift investment flows from what is most profitable to what society needs. Capitalism won’t do this – it is made to allocate money to what is profitable, not to what society needs. And democratic parliaments won’t pass regulations that could change this reality - because voters are against solutions that require higher taxes, more expensive gasoline or electricity in the short term. THE ROOT CAUSE IS SHORT-TERMISM IN CAPITALISM AND DEMOCRACY.”

34 Wnioski z Raportów Meadowsów i Randersa, w tym Granice wzrostu/LTG 1972 1. Kryzys globalny 2. Przeludnienie jako przyczyna ww kryzysu, albo 3. Niezgodność stosunków społecznych, w tym aksjologii, z wymogami efektywnego wspomagania się wysoko rozwiniętą nauką i techniką, 4. Konieczność przemiany cywilizacyjnej, warunkującej trwały rozwój/sustainable development

35 Dwie radykalnie odmienne koncepcje przezwyciężania globalnego kryzysu: 1. polityki „zerowego wzrostu”, w tym ochrony środowiska przyrodniczego oraz zmniejszenia tempa zużywania zasobów naturalnych, wraz z radykalnym zredukowaniam ilości osób/narodów stanowiących światową społeczność, albo 2. ukształtowania zdolności trwałego rozwoju (sustainable development) światowej społeczności, aby, poprzez upodmiotowiającą globalną kooperację, oraz zmianę wzorców produkcji i konsumpcji, zapewniać dostęp do źródeł zasobów naturalnych, w tym energii oraz rozwojowo chronić środowisko przyrodncze Człowieka.

36 Humanity has the ability to MAKE DEVELOPMENT SUSTAINABLE to ensure that it meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs.”. Patrz: (Raport Brundtland, tekst ang., rozdz. I, p. 27). (Nie ma tu żadnego odniesienia do słowa "równowaga”, które stanowi podstawę polskiego przekładu tego pojęcia.)

37 Accordingly, we assume a collective responsibility to advance and strengthen the INTERDEPENDENT AND MUTUALLY REINFORCING PILLARS OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT – ECONOMIC DEVELOPMENT, SOCIAL DEVELOPMENT AND ENVIRONMENTAL PROTECTION – at local, national, regional and global levels. Patrz: (WSSD Johannesburg, 2002.

38 TRWAŁY – czyli bezkryzysowy - ROZWÓJ światowej, w tym Unii Europejskiej i polskiej, społeczności, wymaga nie tylko zintegrowania rozwoju społecznego, z rozwojem gospodarczym i ochroną środowiska przyrodniczego, lecz ponadto opanowania zdolności właściwego (zgodnego z potrzebami życia Człowieka) kształtowania tego środowiska. F. Capra, Punkt zwrotny (The Turning Point) 1982.,

39 Traktat Lizboński, Artykuł 2 3. Unia (…) Działa na rzecz TRWAŁEGO ROZWOJU EUROPY, którego podstawą jest ZRÓWNOWAŻONY WZROST GOSPODARCZY oraz (…) SPOŁECZNA gospodarka rynkowa (…) Jest to zarazem zanegowanie koncepcji „zerowego wzrostu” http://eur- lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0010:0041 :PL:PDF http://eur- lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0010:0041 :PL:PDF

40 Rio+20 (06 2012) Our common vision 1. (…) renew our COMMITMENT to SUSTAINABLE DEVELOPMENT and to ensuring the promotion of an ECONOMICALLY, SOCIALLY AND ENVIRONMENTALLY sustainable future. 1 1. (…) integrating economic, social and environmental aspects (…) TO ACHIEVE SUSTAINABLE DEVELOPMENT IN ALL ITS DIMENSIONS. 3. Poverty eradication (…) freeing humanity from poverty and hunger (…) http://rio20.net/en/iniciativas/the-future-we-wa-final-document-of- the-rio20-conference http://rio20.net/en/iniciativas/the-future-we-wa-final-document-of- the-rio20-conference

41 Konstytucja RP Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

42 W dalszej części wykładu pojęcie „sustainable development” będziemy przekładali na j. polski tak jak to jest zapisane w Traktacie Lizbońskim.

43 Z powyższego wynika konieczność – dla poprawnego prowadzenia polityki trwałego rozwoju – uzyskania odpowiedzi na następujące pytania: 1. czy światowa społeczność jest faktycznie w stanie kryzysu globalnego? 2. jaka jest istota tego kryzysu? 3. którą z poniższych metod kryzys ten powinien być przezwyciężany: „zerowego wzrostu”/sustainability, czy „sustainable develpment”? 4. jak – w przypadku uznania konieczności odrzucenia, jako antykryzysowej, metody depopulacyjnej na rzecz „trójfilarowego” kształtowania zdolności trwałego rozwoju światowej społeczności – powinno być projektowane strategiczne programowanie wizyjne trwałego rozwoju światowej społeczności?

44 Przydatność analizy systemowej, w tym cybernetyki trwałego rozwoju, w uzasadnieniu konieczności - dla unikniecie globalnej katastrofy – odrzucenia metody „zerowego wzrostu” na rzecz trwałego rozwoju/sustainable development światowej społeczności.

45 Polityka trwałego rozwoju światowej społeczności (ŚS) poprzez kształtowanie jej przyszłości metodą wizyjnego (Visioning – BtL, LtG 30 Year Update) programowania strategicznego/backcasting (EU SDS 2006)

46 Review of the EU Sustainable Development Strategy (EU SDS) - Renewed Strategy (2006) 18. Research into sustainable development must include (…) LONG-TERM VISIONARY CONCEPTS and has to tackle problems of a GLOBAL and regional nature. It has to (…) bridge the gap between science, policy-making and implementation. (…) There is still a strong need for further research in the INTERPLAY BETWEEN SOCIAL, ECONOMIC AND ECOLOGICAL SYSTEMS, and in methodologies and instruments for RISK ANALYSIS, BACK- and FORE-CASTING and PREVENTION SYSTEMS.

47 Różnorodność ocen sytuacji globalnej: 1. Światowa społeczność w stanie rozwoju, wspaniały rozwój Chin, wzmacnianie BRICS. 2. Kryzys lokalny - jedynie w ramach cywilizacji euroatlantyckiej. albo 3. Kryzys globalny – zagrażający III Wojną Światową - spowodowany: 3.1 – przeludnieniem Ziemi, albo 3.2. – moralnym zdegradowaniem się – w wyniku rozwoju, zwłaszcza, nauki i techniki – socjal-darwinistycznych - śmiercionośnych - form podtrzymywania życia (Meadowss BtL, LtG 30 Year Update, Randers 2052) przez silniejsze części światowej społeczności (ŚS).

48 Meadows, D.H., …Granice wzrostu (1972)

49 LtG 1972 - Konsekwencje rewolucji naukowo-technicznej XX wieku, w ramach egoistycznych/socjal-darwinistycznych stosunków społecznych i braku wiedzy o kompleksowych konsekwencjach działalności społeczno-gospodarczej: 1. radykalny wzrost organizacyjnej inercji i tempa zmian w uwarunkowaniach życia Człowieka; 2. wyczerpywanie źródeł aktualnie dostępnych zasobów naturalnych, bez zapewniania wystarczającego dostępu do alternatywnych ich źródeł; 3. bezwzględne degradowania środowiska przyrodniczego; 4. „eksplozja” demograficzna, a zatem 5. KRYZYS GLOBALNY.

50 Współczesna globalna WALKA konkurencyjna nie jest docelowo ukierunkowana na ZWIĘKSZANIE stopnia IMPERIALISTYCZNEGO PODPORZĄDKOWANIA społecznościom silniejszym społeczności słabszych. Obecnie jej GŁÓWNYM CELEM jest NEO-SOCJALDARWINISTYCZNE ELIMINOWANIE KONKURENTÓW do deficytowych zasobów naturalnych, w tym ZAWŁASZCZANIE posiadanych przez nich ich ŹRÓDEŁ. A także OGRANICZANIE DEGRADACJI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO.

51 Neo-socjaldarwinizm: fizyczne eliminowanie słabszych społeczności/narodów w miejsce wymuszania ich pracy lub walki na rzecz silniejszych. Nie „wyzysk” lecz „odrzucanie”/eliminowanie. http://wyborcza.pl/1,135424,17704189,Epoka_mas_sie_sko nczyla__Nadciaga_epoka_zbednych_ludzi.html http://edge.org/conversation/yuval_noah_harari- daniel_kahneman-death-is-optional2

52 Gdyby Niemcy zwyciężyły w II Wojnie Światowej: Generalny Plan Wschodni/Plan Himmlera Zamierzano pozostawić ok. 3-4,8 mln Polaków w charakterze niewolniczej siły roboczej. Ostatecznym celem (..) wyniszczenie 51 milionów Słowian, w tym 80-85% Polaków (…). ---------------------------------------------------- Lebensraum, Drang nach Osten, Ubermenschen, Untermenschen.

53 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (1): 1. Ze względu na zmienność uwarunkowań, aktualna struktura każdej organizacji nieuchronnie ulega sukcesywnie postępującej moralnej degradacji. 2. Zatem zespół zamierzający ją zmodernizować powinien odmiennie, aniżeli tradycyjnie, przystępować do projektowania jej rozwojowej/doskonalącej przebudowy lub przezwyciężenie kryzysu, w której się ona znalazła.

54 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (2): 3. Należy odejść od tradycyjnej – jako działania wstępnego - oceny stanu istniejącego, w tym krytyki: - istniejących aktualnie mankamentów, oraz - dotychczasowych twórców, danej organizacji. 4. Uznać, iż aktualny jej stan z natury rzeczy podlega – wraz ze zmianami w uwarunkowaniach funkcjonowania – moralnej degradacji, zatem musi ulec przebudowie.

55 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (3): 5. Rozpoznać misję jaką na rzecz środowiska społeczno-przyrodniczego może optymalnie spełniać dana organizacja. 6. Zaprojektować – zgodną z nowymi uwarunkowaniami – WIZYJNĄ, „idealną” formę jej struktury, umożliwiającą minimalnym kosztem pełnienie tej misji.

56 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (4): 7. Określić wszelkie ograniczenia uniemożliwiające ukształtowanie tej „idealnej” formy organizacyjnej. 8. Opracować program sukcesywnego eliminowania tych ograniczeń, które mogą – i jak - zostać stopniowo wyeliminowane. 9. Opracować możliwą do zrealizowania (praktopia) WIZJĘ przyszłościowej formy organizacji i na tej podstawie strategię („mapę drogową”) jej osiągania, czyli sposób realizacji takiej wizji metodą wizyjnego programowania strategicznego/backcasting (Odnowiona [2006] EU SDS).

57 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (5): 10. Każdy etap realizacyjny powinien być poprzedzony eliminowaniem ograniczeń realizacyjnych jego dotyczących, a także wyznaczeniem kryteriów oceny jego skutków, celem: - stwierdzania czy faktycznie postępuje zbliżanie do strategicznego celu (tak stopniowo realizowanej modernizacji danej organizacji), lub - korygowania danej strategii.

58 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (6): 11. W PRACE MODERNIZACJI NALEŻY WŁĄCZYĆ DOTYCHCZASOWYCH BUDOWNICZYCH MODERNIZOWANEJ ORGANIZACJI CELEM WYKORZYSTANIA ICH DOŚWIADCZEŃ REALIZACYJNYCH. -------------------------------------------------------------------------- Nadler G. 1967, Work Systems Design: the IDEALS concept, Illinois. nef 2010, Michnowski L. 2003c, Analiza zmienności w kształtowaniu strategii trwałego rozwoju (sustainable development) (Changes analysis in shaping sustainable stra­tegy), [w:] Filozoficzne i społeczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju, (red. Artur Pawłowski), Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, vol. 16, Lublin 2003: http://www.kte.psl.pl/analizazmiennosci.pdf http://www.kte.psl.pl/analizazmiennosci.pdf

59 Przydatność analizy systemowej, w tym cybernetyki trwałego rozwoju, w rozpoznawaniu globalnych zagrożeń oraz projektowaniu WIZJI światowej społeczności zdolnej do trwałego – „trójfilarowgo” - jej rozwoju, jak również „mapy drogowej” osiągania tej wizji.

60 Cybernetyka - ogólna teoria sterowania (przebiegiem różnorodnych procesów, w tym procesem życia i rozwoju społeczno- gospodarczego), - ogólna teoria informacji

61 Modelowanie jako podstawa analizy systemowej celem poznawania właściwości i przyszłego (w zależności od stanu życia, w tym rozwoju, oraz zmian w oddziaływaniach/środowisku) zachowania się badanej społeczności.

62 Modele: (1) konceptualne; (2) operacyjne.

63 Izomorfizm, homomorfizm, ułatwienie w poszukiwaniu poprawnych społeczno-gospodarczych modernizacyjnych rozwiązań

64 Model konceptualny rzeczywistości jako: - przedstawienie, przydatnej w sterowaniu rozwojem społeczności, wiedzy systemowo- filozoficznej, w tym dotyczącej stałych i okresowo zmiennych cech strukturalnych oraz statycznych i dynamicznych właściwości rzeczywistości, oraz - narzędzie konceptualnej analizy systemowej.

65 J. M. Bocheńskiego koncepcja wykorzystania dorobku filozofii w budowie, metodą aksjomatyczną, teorii/modelu.

66 Model operacyjny/symulacji komputerowej

67 Modelowanie dynamiczne J. W. Forrestera dla komputerowo-symulacyjnej analizy systemowej

68 Metoda aksjomatyczna Forrestera – Bocheńskiego jako sposób budowy ogólnego modelu konceptualnego: pojęcia niedefiniowane pojęcia zdefiniowane (za pomocą pojęć niedefiniowanych) aksjomaty, logiczne wnioskowanie badanie adekwatności modelu/teorii do rzeczywistości

69 A. P. Sage’a koncepcja kształtowania polityki - Sage A. P. 1977, Methodology for Large- Scale Systems, MCGrew-Hill Book Company, New York. Haliniak M. 2008, Filozofia polityki ekologicznej (Philosophy of Sustainable Development Policy), EPISTEME 80(2008), Wszechnica Mazurska – UKSW, Olecko-Warszawa.

70

71 Wybrane modele konceptualne przydatne (lecz niewystarczające) w kształtowaniu polityki SD: - systemy otwarty i ogólny L. von Bertalanffy’ego; - system naturalny E. Laszlo; - regulon K. Bogdańskiego; - system cybernetyczny N. Wienera; - system autonomiczny M. Mazura; - struktur dyssypatywnych I. Prigogine.

72 Model konceptualny System Życia, jako - zgodny z postulatem Sage’a – model ogólny/kompleksowy, dotyczący różnorodnej postaci - stanowiących rzeczywistość - systemów życia (sż), budowany w ramach cybernetyki trwałego rozwoju metodą dedukcyjną/aksjomatyczną.

73 W ramach modelu System Życia traktujemy różnej formy społeczności, organizacje, lub ekosystemy, w tym narody, przedsiębiorstwa, innej postaci organizacje (np naukowo- wytwórcze, finansowe), itp – jak również ekosystemy lokalne lub ekosystem globalny (Ziemię) - jako systemy otwarte (LvB) i systemy życia (sż), w tym systemy: człowiek-technika (SCT). Również środowisko takich systemów ujmujemy jako system życia (sż).

74 Sż jest systemem otwartym ze zdolnością homeostazy, i o zachowaniu celowym. Nadrzędnym celem sż jest podtrzymywanie życia w układzie: system życia–środowisko

75 System życia (sż) jest systemem informacyjnym rozwijającym się, którego okres życia – Ə, zależy od jego informacyjnej sprawności oraz poziomu informacji – i.

76 Informacja – pojęcie używane w trzech ujęciach: 1) jako, przeciwstawna entropii (dezorganizacji), konceptualna miara jakości, w tym zorganizowania, sż; 2) jako informacja realna, zawarta w strukturze nadsystemu, czyli każdy czynnik, który przyczynia się do życia lub bardziej sprawnego funkcjonowania sż; 3) jako informacja odwzorowująca układ: system życia–środowisko, w tym wiedza dotycząca jego przyszłości.

77 INFORMACJA [lać. informatio 'wyobrażenie, wy­ jaśnienie, zawiadomienie'], w cybernetyce i teorii in­formacji każdy czynnik, który ludzie, organizmy żywe lub urządzenia automatyczne mogą wykorzystać do bardziej sprawnego, celowego działania (w szczegól­ności sterowania); zob. też wiadomość. Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 5, Warszawa 1965.

78 Synergiczna właściwość informacji realnej, w tym odwzorowującej: Zintegrowanie elementów sż o wzajemnie uzupełniających się zasobach informacji realnej umożliwia uzyskanie efektu synergicznego, czyli skokowego wzrostu poziomu informacji sż.

79 Entropia - s Informacja (jako miara) – i. i/s (N. Wienr) Struktura bardziej sprawna i trwała – mniej prawdopodobna

80 Entropia: konceptualna miara nieprzydatnoścu danej fomy sż do podtrzymywania jego życia i rozwoju - ilość mikrostanów które realizują lub mogą realizować dany makrostan Warsztat rzemieślniczy a zmiany w uwarunkowaniach jego funkcjonowania

81 Proces życia jest silnie nieliniowy i przebiega; 1. wykładniczo, 2. katastroficznie (synergia, dyssynergia), lub 3. chaotycznie

82 Życie jako proces tworzenia informacji realnej w układzie: system życia–środowisko, lub przeciwstawiania się wzrostowi entropii w tym układzie. Właściwa praca sż jako niezbędny warunek życia sż.

83

84 Wpływ stanu środowiska - podlegającego ustawicznym i nieodwracalnym zmianom - na skutki procesu życia sż/SCT

85 Dla uniknięcia globalnej katastrofy i ukształtowania zdolności trwałego rozwoju ŚS konieczność ULTRASTABILNOŚCI światowej społeczności

86 ULTRASTABILITY The ability of a system to change its internal organization or structure in response to environmental conditions that threaten to disturb a desired behavior (…). Web Dictionary of Cybernetics and Systems: http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/ULTRASTABIL.html. http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/ULTRASTABIL.html

87 Podstawowe aksjomaty modelu konceptualnego System Życia - przesłanki wnioskowania dotyczącego istoty i poprawnej metody przezwyciężania kryzysu globalnego, a zarazem kształtowania SD backcasting

88 Aksjomat I: i = B(n,q)1/s i – poziom informacji systemu życia – zarazem poziom rozwoju oraz zorganizowania sż, jak również konceptualna miara jakości sż. s – poziom entropii ekospołecznej systemu życia, a także poziom rozwojowych rezerw sż. n – ilość elementów systemu życia; q – jakość elementów systemu życia, oraz B(n,q) – pewna funkcja zależna od rodzaju systemu życia oraz ilości I jakości jego elementów.

89 przy czym: Entropia (ekospołeczna) (jedynie izomorficzne podobieństwo do entropii termodynamicznej) s = k ln w k – pewna stała zależna od rodzaju systemu życia; w – ilość różnorodnych czasoprzestrzennych konfiguracji elementów systemu życia, które umożliwiają uzyskiwanie tego samego stanu jakości tego systemu.

90 Aksjomat II: E = mc2 - rozumiany jako założenie, iż układ system życia–środowisko, zbudowany jest z energii w szerszym znaczeniu (falowej lub substancjalnej), a różnice pomiędzy różnorodnymi postaciami sż sprowadzają się do odmiennych ich struktur, wyznaczających odmienne właściwości różnorodnych sż.

91 Aksjomat III System życia jest systemem (ogólnym) w ujęciu LvB, czyli wszystkie elementy układu: system życia – środowisko, są współzależne zgodnie z: gdzie: Q1 – Qn – elementy układu: system życia – środowisko; f1 – fn – funkcje określające dynamiczne zależności występujące pomiędzy tymi elementami

92 System życia (sż) sż = E – elementy tworzące sż; Rw – zbiór relacji wewnętrznych. wiążących elementy systemu w systemową całość, makrostruktura sż; Rz – zbiór relacji zewnętrznych, wiążących system ze środowiskiem; Ho – homeostat sż; Ps – potencjał sprawczy sż; Ə – okres życia sż; i – poziom informacji/jakości sż; t – czas.

93 Tworzywem systemu życia jest energia (w szerszym znaczeniu) – zarówno falowa jak i substancjalna – E=mc2 (Einstein, Sedlak, Mazur, Bogdański)

94 Postać energii emitowanej przez sż do środowiska zależy od jego struktury. Energia ta, gdy jest negentropowo ukształtowana - zgodnie z potrzebami życia środowiska/odbiorców - stanowi czynnik ich życia i może stanowić także czynnik zwrotnego, również negentropowego, wspomagania emitującego

95 Okres życia sż – Ə - jest skończony, lecz niezdeterminowany i zależy od poziomu jego informacji (i), w tym ilości, oraz jakości i stopnia odpowiedniego zróżnicowania elementów sż.

96 System życia ma strukturę hierarchiczną: (Laszlo) jest elementem nadsystemu czyli układu: sż- środowisko, i jest zbudowany z aktywnych elementów, które są także systemami zycia.

97

98 Aktywność orgware/makrostruktury 1, Orgware poprawnie ukształtowany stymuluje rozwój sż. 2. Patologicznie ukształtowany stymuluje zachowania patologiczne („struktury grzechu” JPII). 3. Gdy sż zbliża się do granicy wzrostu. orgware ulega moralnej degradacji. 4. Orgware poprawnie nie przebudowany, po patologicznym przekroczeniu przez sż granicy wzrostu, wymusza zachowanie kryzysowe sż.

99 Każdemu działaniu sż, jak i upływowi czasu, towarzyszy, dotyczący układu sż--Ś, zarówno negatywny/destrukcyjny (czyli co najmniej względny wzrost poziomu entropii), jak i pozytywny/konstrukcyjny (negentropowy, czyli co najmniej względne zmniejszenie poziomu entropii) jego skutek. Brillouin L., Nauka a teoria informacji, Warszawa 1969.

100 Konstruktywność: przewaga konstrukcji nad destrukcją. Konstruktywność wewnętrzna Konstruktywność zewnętrzna Destruktywność: przewaga destrukcji nad konstrukcją. Destruktywność wewnętrzna Destruktywność zewnętrzna

101 Stan POCZĄTKOWY życia sż, gdy: 1. w środowisku istnieją sż zagrożone upadkiem lub poszukujące możliwości poprawy jakości ich życia; 2. drogą kooperacji z ew. wykorzystaniem synergicznej różnorodności są one w stanie zapewnić sobie dostęp do nowych zasobów życia; 3. ich współdziałanie zmniejszy poziom entropii środowiska. Podstawą homeostazy: intuicja wspomagana polem informacyjnym środowiska.

102 W stanie POCZĄTKOWYM sż jest zewnętrznie konstruktywny, zaś wybiórczo wewnętrznie konstruktywny, a zarazem wewnętrznie destruktywny. Jego wewnętrzna konstruktywność przejawia się rozwojem wstępnym silniejszych jego jednostek/aktywnych elementów sż. Wewnętrzna destruktywność, to pomniejszanie posiadanych rezerw zasobów życia. Ujmując to nieco inaczej jest to stan stagnacji egalitarnej SCT.

103 Cztery (poza stanem POCZĄTKOWYM) – kolejno normalnie powstające – stany jakości życia sż, w tym SCT: 1. Wewnętrznej konstruktywności przy zewnętrznej destruktywności, czyli ROZWOJU WSTĘPNEGO/NIEDOJRZAŁEGO. 2. Wewnętrznej i zewnętrznej konstruktywności, czyli ROZWOJU DOJRZAŁEGO. 3. Wewnętrznej destruktywności przy zewnętrznej konstruktywności, czyli REGRESU KONSTRUKTYWNEGO. 4. Wewnętrznej i zewnętrznej destruktywności, czyli REGRESU BEZWZGLĘDNEGO..

104 W trakcie pierwszego – WSTĘPNEGO/NIEDOJRZAŁEGO – etapu ROZWOJU SCT jest w stanie „ ”Wzrostu KOSZTEM społeczno-przyrodniczego środowiska” SCT więcej ze środowiska „bierze” aniżeli „daje”. Nieuchronność śmiercionośnej rywalizacji.etapu

105 W trakcie drugiego – DOJRZAŁEGO – etapu ROZWOJU SCT jest w stanie „Rozwoju RAZEM ze społeczno-przyrodniczym środowiskiem” SCT kooperując sam się nadal rozwija a zarazem środowisku „daje” więcej, aniżeli zeń „bierze”. P.T. de Chardin, Człowiek, 1949.

106 Rozwój dojrzały środowiska SCT jako warunek normalnego wstępnego/niedojrzałego rozwoju SCT

107 Etapy rozwoju „kosztem środowiska” nieuchronnym warunkiem osiągnięcia przez SCT stanu rozwoju dojrzałego

108

109 Rozwój dojrzały SCT jako warunek trwałego rozwoju układu: SCT-Ś.

110 Doprowadzenie ŚS do stanu rozwoju dojrzałego – podstawowy warunek trwałego przezwyciężenia kryzysu globalnego, a zarazem wielkie wyzwanie dla świata nauki i polityki.

111 Warunkiem osiągnięcia przez ŚS stanu rozwoju dojrzałego (czyli przezwyciężenie globalnego kryzysu) jest spowodowanie, iż ilość (indywidualnych i zbiorowych) podmiotów zewnętrznie konstruktywnych będzie odpowiednio przewyższała te podmioty, które są zewnętrznie destruktywne.

112 Analiza systemowa J. W. Forrestera jako sposób ułatwiający odejście w polityce od działań stereotypowych oraz emocjonalnie skażonych na rzecz działań logicznie uzasadnionych, uwzględniających istotne właściwości oraz zmiany w uwarunkowaniach życia.

113 System życia (w tym SCT) posiada homeostatyczną zdolność obrony życia układu: sż–środowisko oraz współpracy na rzecz życia, w tym rozwoju, tego układu

114 Dalej: SCT jako sż Elita SCT jako C, Nie-elita SCT jako T.

115 Pojemność informacyjna SCT: jego zdolność do osiągnięcia określonego nią maksymalnego poziomu jakości SCT, w wyniku jego optymalnego uorganizowania. Pojemność informacyjna SCT zależy od ilości i jakości tworzących go elementów, oraz poziomu rozwoju homeostatu SCT (i = B(n,q)1/s).

116 Trzy fazy rozwoju SCT: 1. odpowiednie zwiększanie ilości elementów SCT; 2. zwiększanie zróżnicowania i jakości jego elementów; 3. dokonywanie rozwojowych/synergicznych zmian w czasoprzestrzennych konfiguracjach elementów SCT.

117 Rozwój SCT a tworzenie informacji Tworzenie informacji polega zatem na podnoszeniu jakości elementów SCT, a następnie dokonywaniu - w odpowiedniej kolejności i w ramach istniejących aktualnie ograniczeń różnorodności - WŁAŚCIWYCH ZMIAN w czasoprzestrzennych konfiguracjach JUŻ ISTNIEJĄCYCH elementów układu: SCT–środowisko. A także na dokonywaniu zmian w tych ograniczeniach. W wyniku - kształtowana jest coraz mniej prawdopodobna, o większej ilości elementów i wyższej ich jakości, dynamiczna struktura tego układu

118 Warunkiem rozwoju SCT jest przewaga dotyczących go (własnych lub środowiska) oddziaływań konstrukcyjnych (negentropowych) względem oddziaływań destrukcyjnych (entropowych)

119 Dwa rodzaje destrukcji: 1. fizyczna; 2. moralna.

120 Moralna destrukcja formy życia SCT: utrata przez dotąd zdolną do podtrzymywania życia jego formę (aksjologię ekonomikę, technikę, itp.) zdolności podtrzymywania z jej pomocą życia stosującego ją podmiotu na skutek zmiany uwarunkowań jego życia. Np. fizycznie sprawny park maszynowy zasilany ropą naftową ulega moralnej destrukcji w wyniku wyczerpania jej źródeł. Podobnie lekarstwo wypracowane dla innego stanu środowiska pacjenta.

121

122 Rozwojowa – negentropowa - nadwyżka (konstrukcji nad destrukcją) służy do: - dostosowywania form życia SCT do nowych uwarunkowań życia (ultrastabilność); - kształtowania środowiska zgodnie z potrzebami życia SCT; - zwiększania sprawności działania SCT. A także – stanowi rezerwę zasobów życia SCT przydatną w przeciwdziałaniu w porę nieprzewidzianym zagrożeniom jego życia.

123 Konsekwencją wstrzymania rozwoju i „steady state”/”zerowego wzrostu” będzie brak ultrastablności, w tym zdolności tworzenia rezerw zasobów życia. A zatem i upadek SCT m.in. na skutek braku zdolności przeciwdziałania w porę nie przewidzianym zagrożeniom

124 Warunkiem trwałego rozwoju SCT jest zatem trwała przewaga, dotyczącej SCT, konstrukcji nad destrukcją, w tym konstrukcji: - powielającej, - regeneracyjnej, oraz – innowacyjnej, nad destrukcją: - fizyczną i – moralną.

125 EKOSPOSPOŁECZNIE UŻYTECZNA PRACA JAKO WARUNEK ŻYCIA I ROZWOJU SCT

126 Czym wyższe tempo zmian środowiska SCT, tym większe natężenie moralnej destrukcji, zaś mniejsze rozwojowe znaczenie konstrukcji powielającej i regeneracyjnej. A także większe natężenie potencjalnych, trudnych do przewidzenia, katastrof. A zatem także, coraz to większe - wraz z rozwojem nauki i techniki - znaczenie konstrukcji innowacyjnej zarówno doskonalącej, jak i nowatorskiej. A więc także konieczność zwiększania potencjału sprawczego, w tym intelektualnego, SCT

127 Intelekt: intuicja + rozum.

128 A więc, w wyniku rozwoju system człowiek–technika (SCT): - zwiększa swą trwałość i jakość życia tworzących go osób, - zwiększa sprawność działania, w tym pomniejsza jednostkowe wewnętrzne i zewnętrzne koszty jego życia, a wraz z tym - zwiększa skuteczność swych działań rozwojowych, lecz także ZWIĘKSZA SWĄ INERCJĘ ORAZ TEMPO ZMIAN ŚRODOWISKA. A zatem - odpowiednio usprawnia homeostat SCT.

129

130 Czym wyższy poziom rozwoju SCT, tym wyższa jakość jego homeostatu.

131 Funkcje homeostatu SCT (LvB, Laslo, Mazur) 1. zapewnianie dopływu negentropii do SCT; 2. zmniejszanie natężenia negatywnych (entropogennych) konsekwencji wewnętrznej i zewnętrznej destrukcji; 3. poznawanie przyszłych uwarunkowań życia; 4. zwiększające jakość SCT jego WYPRZEDZAJĄCE modernizowanie, zgodne z wymogami ultrastabilności; 5. rozwojowe korygowanie działań modernizacyjnych SCT.

132 Elementy rozwiniętego homeostatu Człowieka: 1. Intelekt (w tym intuicja i rozum). 2. Sztuczna inteligencja (AI).

133 Odpowiednio rozwinięty homeostat SCT zapewnia antycypatywność, w tym FEEDFORWARD oraz feedback

134 ANTYCYPATYWNOŚĆ: zdolność sterowania procesem życia SCT z wykorzystaniem: - backcasting; - symulacji komputerowej skutków obronnych lub rozwojowych zamierzeń; - monitoringu dynamicznego; - tworzenia rezerw zasobów „na wszelki wypadek”, - elastyczności metod działania SCT, w tym feedforward oraz feedback.

135 FEEDBACK sprzężenie zwrotne nadążające (węższe, „sterownicze”, ujęcie) Korygowanie przebiegu procesu metodą „post factum”, czyli ocena ew. odchylenia od - i przybliżanie do - stanu pożądanego. A więc także podejmowanie – dotyczących orgware’u - działań dostosowawczych dopiero na podstawie stwierdzenia w praktyce dokonanych zmian w wewnętrznych lub zewnętrznych uwarunkowaniach życia (także inne ujęcie pojęcia feedback – w teorii dynamiki systemów)

136 FEEDFORWARD sprzężenie zwrotne wyprzedzające Przewidywanie zmian w uwarunkowaniach życia i z wyprzedzeniem podejmowanie działań dostosowawczych. A także korygowanie przebiegu sterowanego tak procesu z wykorzystaniem sukcesywnie prowadzonego monitoringu dynamicznego – czyli także w sposób wyprzedzający.

137 Upodmiotowienie nie-elity jako warunek sprawności feedforward

138 Dwa podsystemy homeostatu SCT (Laszlo): 1. – progresywny; 2. – konserwatywny.

139 W trakcie rozwoju SCT osiąga kolejne granice jego wzrostu, oraz – posiadając zdolność ultrastabilności, w tym antycypatywności – rozwojowo je przekracza

140 Podstawowe kolejne granice wzrostu SCT: 1. BEZWŁADNOŚCIOWA/INERCYJNA (wzrostu elitarnego) - konieczność antycypatywności 2. ŚRODOWISKOWA – konieczność aksjologi EKOHUMANISTYCZNEJ 3. KATASTROFICZNA – koniecznośś symbiozy oraz szczególnie wielkiej elastyczności i rezerwotwórczości

141 SCT osiaga granicę inercyjną/elitarnego wzrostu, gdy gdy moralna destrukcja staje się głównym czynnikiem kryzysogennym, zaś skierowana do nie-elity destruktywność elity zagraża zniszczeniem, wspomagającej elitę pracą, nie-elity.

142

143 Stan Zmian i Ryzyka (SZiR) (1) - skutek osiągnięcia granicy wzrostu elitarnego (inercyjnej) : 1. Tak szybko wraz rozwojem n-t postępująca moralna destrukcja (dotąd poprawnych form życia, lecz już niezgodnych z nowymi jego uwarunkowaniami), iż jedynie - dotąd sprawną - metodą feedback nie można nadal utrzymywać ultrastabilności ŚS.

144 Stan Zmian i Ryzyka (SZiR) (2): 2. W SZiR konieczność dodania do feedback, jakościowo nowego podukładu sterowania procesem życia ŚS: FEEDFORWARD – o wzrastającym wraz z rozwojem, prognostycznym zasięgu – niezbędnego, w tej nowej sytuacji. do adaptacyjnych działań wyprzedzających zmiany w uwarunkowaniach życia (duża inercja); 3. Ponadto, ze względu na brak możliwości w pełni skutecznego prognozowania i na tej podstawie w pełni poprawnej wyprzedzającej adaptacji, konieczność gromadzenia rezerw zasobów życia „na wszelki wypadek”.

145 Rozwój homeostatu SCT

146 Etapy rozwoju homeostatu SCT: 1. Stanu POCZĄTKOWEGO: pole informacyjne/intuicja; 2. rozwoju WSTĘPNEGO/NIEDOJRZAŁEGO: pole informacyjne/intuicja, elita SCT, egoistyczna aksjologia elity; 3 3. rozwoju DOJRZAŁEGO: pole informacyjne/intuicja, elita SCT, powszechna świadomość, w tym mądrość (elity i nie-elity) SCT, ekohumanistyczna aksjologia elity i nie-elity. (za wyjątkiem ogniw/jednostek naturalnie w stanie rozwoju wstępnego/niedojrzałego)

147 EKOHUMANIZM: partnerskie współdziałanie DLA DOBRA WSPÓLNEGO/WIN-WIN – wszystkich ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysokorozwiniętych i w rozwoju opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego – POWSZECHNIE WSPOMAGANE nauką i wysoką techniką oraz KULTURĄ INFORMACYJNĄ. ================================== Apel Warszawski - O ekorozwój http://www.kte.psl.pl/apelw.htm http://www.kte.psl.pl/apelw.htm

148

149 Etapy normalnego i patologicznego procesu życia SCT

150

151 Trzy fazy etapu wzrostu elitarnego: 1. w walce wyboru i – wspomaganego przez nie-elitę jej pracą - kształtowania elity; 2. stymulowania rozwoju n.-t. wraz z powstrzymywaniem rozwoju nie-elity; 3. odrzucającej egoizm na rzecz dobra wspólnego elity i nie-elity, przemiany aksjologicznej elity – warunku transformacji humanistycznej, niezbędnej dla rozwojowego przekroczenia inercyjnej granicy wzrostu.

152 Transformacja humanistyczna, warunkująca rozwojowe przekroczenie inercyjnej granicy wzrostu - konieczność: 1. antycypatywności; 2. upodmiotowienia nie-elity; 3. podziału pracy sterowniczej; 4. intensyfikowania rezerwotwórczości.

153 Uzupełnienie wykładu III

154 SCT, po transformacji humanistycznej, w stanie wzrostu nie-elitarnego, czyli nadal w stanie rozwoju wstępnego/niedojrzałego – zewnętrznie destruktywnego. Rozwój elity i nie-elity kosztem środowiska/ŚP.

155 Ukształtowanie, w stanie wzrostu nie-elitarnego, zdolności antycypatywności stworzy możliwość rozpoznania zbliżania się SCT do środowiskowej granicy jego wzrostu i rozwojowe (wraz z transformacją ekohumanistyczną) jej przekroczenie.

156 Osiągnięcie przez SCT – wraz z transformacją humanistyczną – stanu wzrostu nie-elitarnego, to warunek rozwojowego przekroczenia zarówno inercyjnej, jak i następnie środowiskowej, (wraz z transformacją ekohumanistyczną) granicy wzrostu SCT.

157 Transformacja humanistyczna jako warunek zastąpienia ewolucją intelektualną metod ewolucji naturalnej, a zarazem ograniczenia nadmiernej rozrodczości ŚS.

158 Transformacja ekohumanistyczna

159 Transformacja ekohumanistyczna (1): 1. zmiana aksjologii na ekohumanistyczną, czyli dobra wspólnego zarówno wszystkich ludzi, jak i środowiska przyrodniczego/ŚP; 2. rozbudowa informacyjnego systemu dostępu do wiedzy o kompleksowych (w tym przyrodniczych) skutkach działań SCT i innych zmian w Ś. 3. ujęcie w rachunku korzyści i kosztów działalności społeczno-gospodarczej, jego środowiskowych składników;

160 Transformacja ekohumanistyczna (2): 4. opanowanie umiejętności zapewniania dostępu do alternatywnych źródeł zasobów naturalnych, wcześniej, aniżeli wyczerpane zostaną ich źródła aktualnie dostępne; 5. opanowanie umiejętności WSPÓŁsterowania procesem życia ŚP; 6. kształtowanie warunków symbiozy w układzie: SCT-ŚP.

161 Model 3 - LM Scenariusz drugi: Zastąpić darwinizm społeczny mechanizmami ewolucji intelektualnej. Aktywnością intelektualną zastępować aktywność rozrodczą (biologiczną) LM - Nowa rewolucja naukowo- techniczna Przekształcać odpady w czynniki życia środowiska

162 Rozwój dojrzały SCT jako skutek dwu transformacji: humanistycznej i ekohumanistycznej, umożliwiających rozwojowe przekroczenie obu granic wzrostu: zarówno inercyjnej, jak i środowiskowej.

163 Kryzys globalny (1): skutkiem nie zakończenia, przez ŚS, etapu wzrostu elitarnego (faza III) i nie dokonania transformacji humanistycznej, zaś, w efekcie, początkowo: - wejścia w stan stagnacji regresywnej, a następnie (w wyniku spowodowania tym kryzysu globalnego) - rozpoczęcia kształtowania stanu wzrostu regresywnego (w tym totalitaryzmu „ukrytego” (JPII)/„cybernetycznego”).

164 Kryzys globalny (2): Środowisko przyrodnicze - bezwzględną degradacją powstrzymane w rozwoju – w stanie regresu konstruktywnego. Kryzys jako skutek nie doprowadzenia ŚS do stanu rozwoju dojrzałego, w tym niedostosowania jej do życia w SZiR.

165 Zatem, nie nadmiar ludzi/Ziemian, lecz MORALNA DESTRUKCJA form życia niezgodnych z szybko pojawiającymi się współcześnie nowymi jego uwarunkowaniami, to główny czynnik globalnego kryzysu

166 EGOIZM socjal-darwinistyczny uniemożliwia niezbędne – dla rozwojowego przekroczenia inercyjnej granicy wzrostu - WYPRZEDZAJĄCE eliminowanie negatywnych konsekwencji coraz szybciej wraz z rozwojem nauki i techniki postępującej MORALNEJ DESTRUKCJI

167 Niezbędne, w wyprzedzającym eliminowaniu negatywnych konsekwencji zmian w uwarunkowaniach życia, wiedza i techniki informacyjne są egoistycznie wykorzystywane przez siły dominujące w pomnażaniu indywidualnych zysków – kosztem słabszego społecznego otoczenia – oraz w prowadzeniu co najmniej tajnej wojny celem zwiększenia tym siłom – kosztem społeczności słabszych - dostępności do źródeł aktualnie deficytowych zasobów naturalnych oraz „czystego powietrza”.

168 Nie ma bezwzględnego deficytu materialnych zasobów życia (surowców, paliw, zasobów ekologicznych). Brakuje natomiast wiedzy, techniki, aktywnego potencjału intelektualnego, możliwości poprawnego wartościowania, oraz czasu – czynników koniecznych do ograniczania zbędnego zużywania deficytowych zasobów oraz stwarzania dostępu do zasobów alternatywnych w miarę wyczerpywania źródeł aktualnie eksploatowanych.

169 Cele Programu SDG GOAL 1 End poverty in all its forms everywhere GOAL 2 End hunger, achieve food security and improved nutrition and promote sustainable agriculture GOAL 3 Ensure healthy lives and promote well-being for all at all ages GOAL 4 Ensure inclusive and equitable quality education and promote lifelong learning opportunities for all GOAL 5 Achieve gender equality and empower all women and girls GOAL 6 Ensure availability and sustainable management of water and sanitation for all GOAL 7 Ensure access to a_ordable, reliable, sustainable and modern energy for all GOAL 8 Promote sustained, inclusive and sustainable economic growth, full and productiveemployment and decent work for all GOAL 9 Build resilient infrastructure, promote inclusive and sustainable industrialization andfoster innovation. Itd.

170 Dla trwałego przezwyciężenia globalnego kryzysu nie wystarczy jedynie ZLIKWIDOWANIE biedy, głodu i bezrobocia. Niezbędne jest ponadto UPODMIOTOWIENIE obecnie PRZEDMIOTOWO traktowanych ludzi, w tym zapewnienie im odpowiedniego WYKSZTAŁCENIA oraz PRACY EKOSPOŁECZNIE UŻYTECZNEJ. To zaś wymaga stworzenia globalnego, powszechnie dostępnego systemu WIEDZY O KOMPLEKSOWYCH SKUTKACH pracy i innych ZMIAN w uwarunkowaniach życia.

171 Im mniej bezrobocia i biedy - bez wiedzy o prawdopodobnych kompleksowych skutkach polityki, pracy i innych zmian w uwarunkowaniach życia – tym szybciej wyczerpanie źródeł aktualnie dostępnych zasobów naturalnych i zdegradowanie przyrody. A wraz z tym - globalna katastrofa.

172 Byłoby przeto wskazane, aby zadanie zbudowania takiego informacyjnego systemu ujęte zostało w planowanym - w bieżącym roku przez Organizację Narodów Zjednoczonych w następstwie Konferencji Rio+20 - programie Sustainable Development Goals.

173 Warunkiem trwałego rozwoju SCT, są adekwatne do aktualnych uwarunkowań życia jego orgware i homeostat. Adekwatność ta decyduje o - uzależniającej zdolność rozwoju SCT - jego sprawności informacyjnej i innowacyjnej podatności.

174 Podstawowe WIZYJNE cechy stymulujących trwały rozwój przyszłych stosunków społecznych: 1. EKOHUMANISTYCZNA aksjologia; 2. powszechne kształtowanie MĄDROŚCI; 3. dostępność i uspołecznienie WIEDZY SD, zwłaszcza o kompleksowych skutkach ludzkich działań; 4. ekospołecznie SPRAWIEDLIWE stosunki podziału; 5. DEFLACYJNE – INFORMACYJNIE WSPOMAGANE - stymulowanie ekospołecznie użytecznej podaży i aktywnosci twórczej; 6. Informacyjnie sprawna i INNOWACYJNIE PODATNA infrastruktura; 7. nadmiarowy rozwój ELASTYCZNEJ automatyzacji; 8. ekohumanistyczna INTEGRACJA ŚS, w tym państw BRICS i Europy.

175 Konceptualna miara - towarzyszącego rozwojowi – wzrostu jakości życia w SCT: przyrost okresu wewnętrznej i zewnętrznej konstruktywności osób stanowiących SCT/daną społeczność.

176 Rozwój dojrzały/wewnętrznie i zewnętrznie konstruktywny osób SCT zależny m.in. od: 1. edukacji powszechnej mądrości; 2. rozwoju i dostępności sztucznej inteligencji; 3. informacyjnie sprawnej, elastycznej i innowacyjnie podatnej infrastruktury społeczno-gospodarczej.

177 Powszechna mądrość jako warunek dojrzałego rozwoju SCT w SZiR

178 MĄDROŚĆ, zdolność: (1) - OBSERWOWANIA zdarzeń zachodzących w układzie: podmiot życia społeczno-gospodarczego – środowisko (społeczno-przyrodnicze); (2) - ROZPOZNAWANIA procesów, których te zdarzenia dotyczą; (3) - PRZEWIDYWANIA przyszłego biegu tych procesów; (4) - ich POPRAWNEGO (współcześnie EKOHUMANISTYCZNEGO) WARTOŚCIOWANIA, (5) - WSPOMAGANIA procesów pozytywnych i PRZECIWSTAWIANIA się procesom negatywnym. (6) – DZIELENIA się – na zasadzie wzajemności – posiadaną WIEDZĄ.

179 Warunkiem istotnym – umożliwiającego transformację humanistyczną – upodmiotowienia nie-elity jest także doprowadzenie odpowiednio dużej ilości SCT/organizacji naukowo-wytwórczych do stanu dojrzałości.

180 Podatność innowacyjna SCT/organizacji naukowo-wytwórczej (ONW) zależy od jej sprawności informacyjnej, elastyczności oraz odpowiedniego przewyższania, skalą podobnego naukowo-technologicznie wytwarzania, „optymalnego minimum”, dotyczącego aktualnie wytwarzanej techniki

181

182

183 Dla SD niezbędne EKOSPOŁECZNIE UŻYTECZNE innowacje: 1. doskonalące (nadal moralnie nie zdegradowane techniki), oraz 2. nowatorskie, kreujące – z już istniejących elementów software i hardware - techniki jakościowo odmienne od dotąd stosowanych).

184 Sprawność informacyjna: stosunek informacji odwzorowujących system: SCT –Ś, możliwych do pozyskania, względem tych z nich, które są wykorzystywane w obronie życia i rozwoju SCT.

185 Sprawność informacyjna SCT m.in. zależy od (1): 1. jego potencjału intelektualnego, w tym mądrości; 2. potencjału sztucznej inteligencji, w tym metod symulacji komputerowej i elastycznej automatyzacji wytwarzania; 3. ilości i poprawnej lokalizacji obserwatorów systemu: SCT –Ś; 4. sprawności kanałów przekazu informacji, w tym ilości punktów retransmisji;

186 Sprawność informacyjna SCT m.in. zależy od (2): 5. sprawności magazynowania i dostępności informacji; 6. zdolności wykorzystywania informacji, w tym elastyczności SCT; 7. innowacyjnej podatności SCT; 8. stosunków podziału na zasadzie ekospołecznej sprawiedliwości.

187 Odpowiednie przewyższanie - skalą podobnego naukowo-technologicznie wytwarzania – jej „optymalnego minimum”, (dotyczącego aktualnie wytwarzanej techniki), to istotny warunek podatności innowacyjnej, w tym „innowacyjnego przymusu” (dotyczącego zarówno innowacji doskonalących, jak i nowatorskich).

188 „Optymalne minimum” skali naukowo-technologicznie podobnego wytwarzania: taka skala wytwarzania - określonego poziomu rozwoju – danej techniki, przy której KKJT/K jest najmniejszy

189 Kompleksowy Koszt Jednostkowy Techniki (KKJT/K) - odniesiony do jednostkowego zastosowania danej techniki koszt: -jej wytworzenia, -eksploatowania, -likwidacji, oraz -odtworzenia środowiska społeczno-przyrodniczego zdegradowanego w wyniku stosowania danej techniki, w tym odtworzenia zużytej bazy paliwowo-surowcowej (albo zapewnienia dostępu do źródeł alternatywnych).

190 Ekospołeczna sprawiedliwość: podział efektów społecznego procesu pracy, w tym pracy poznawczo-innowacyjnej, w odniesieniu do podmiotów: 1. zewnętrznie konstruktywnych: proporcjonalnie do ekospołecznej użyteczności ich aktywności; 2. normalnie zewnętrznie destruktywnych (w stanie rozwoju wstępnego): proporcjonalnie do prognozowanej ich ekospołecznej użyteczności po osiągnięciu stanu rozwoju dojrzałego; 3. patologicznie zewnętrznie destruktywnych (w stanie wewnętrznej i zewnętrznej destruktywności): proporcjonalnie do prognozowanej ekospołecznej użyteczności skutków ich rewitalizacji.

191 Poznanie istoty globalnego kryzysu oraz uwarunkowań trwałego rozwoju ŚS, a następnie PRZEMIANA AKSJOLOGICZNA od socjal-darwinistycznego EGOIZMU do EKOHUMANIZMU - W PIERWSZYM RZĘDZIE NAJWYŻEJ ROZ- WINIĘTYCH SPOŁECZNOŚCI I ORGANIZACJI - oraz GLOBALNA KOOPERACJA to podstawowe warunki powstrzymania III Wojny Światowej

192 Nieuchronną konsekwencją neo-socjaldarwinizmu, w tym III Wojny Światowej będzie globalna katastrofa

193 Analiza systemowa jako pomoc w: 1. poznaniu logiki procesu życia i rozwoju światowej społeczności; 2. przezwyciężaniu globalnego kryzysu; 3. opracowaniu metod rozwojowego przekroczenia granic wzrostu: - inercyjnej i – środowiskowej; 4. powstrzymania III Wojny Światowej. 5. zastąpienia ekohumanizmem neo- darwinizmu społecznego.

194 Dziękuję za uwagę. leslaw.michnowski@gmail.com