dr Jerzy Lackowski Elementy pedagogiki

Prezentacja na temat: "dr Jerzy Lackowski Elementy pedagogiki"— Zapis prezentacji:

1 dr Jerzy Lackowski Elementy pedagogiki

2 Główne funkcje systemu edukacyjnego
Jerzy Lackowski Główne funkcje systemu edukacyjnego Socjalizacyjna – wprowadzanie młodego człowieka w społeczeństwo Wyzwalająca – wspierająca rozwój talentów i uzdolnień młodego człowieka

3 Cechy systemu edukacyjnego w społeczeństwie demokratycznym
Jerzy Lackowski Cechy systemu edukacyjnego w społeczeństwie demokratycznym Dostarczenie bezpłatnej edukacji, aż do poziomu umożliwiającego wejście na rynek pracy. Możliwość uczęszczania do tych samych szkół dzieci z różnych grup społecznych. Wspólny kanon nauczania dla wszystkich uczniów niezależnie od ich pochodzenia społecznego.

4 Dylematy kreatorów edukacji
Jerzy Lackowski Dylematy kreatorów edukacji Jak efektywnie wydawać publiczne pieniądze? Jak minimalizować zjawisko społecznych nierówności edukacyjnych? Jak pogodzić zadania szkoły wykonywane na rzecz społeczeństwa z zapewnieniem każdemu uczniowi optymalnych warunków nauczania? Jak godzić oczekiwania rodziców z oczekiwaniami nauczycieli? Jak nadać rzeczywisty wymiar stwierdzeniu, że edukacja jest usługą wykonywaną dla ucznia? W jakim zakresie szkoła może być autonomiczna?

5 Warto, aby ludzie odpowiedzialni za edukację to zauważyli...
Jerzy Lackowski Edukacja jest jedną z niewielu dziedzin życia, w której mamy do czynienia z ciągle jeszcze akceptowanym przez wielu obywateli monopolem państwa. W jego ramach funkcjonuje jednolity model szkoły, poddanej wszechwładnej dominacji biurokracji. Ów model mógł spełniać przyzwoicie swoją rolę w społeczeństwie przemysłowym, ale trzeba wreszcie postawić pytanie, czy nie nadchodzi czas zastąpienia go przez model urynkowionej szkoły obywateli. Wszak żyjemy w społeczeństwie informacyjnym, w którym szczególne znaczenie ma różnorodność i indywidualizacja, a nie masowa uniformizacja. Warto, aby ludzie odpowiedzialni za edukację to zauważyli...

6 Zauważyli to Anglosasi:
Jerzy Lackowski Zauważyli to Anglosasi: W USA od 1991 r. działają ze wsparciem administracji publicznej szkoły czarterowe, wyłączone spod bieżącej jurysdykcji władz publicznych, rozliczane z realizacji zadań. Istnieją w 41 stanach (aktualnie prawie 3000) oraz dystrykcie Columbia. W Anglii od 1988 r. działają GMS (grant - maintained schools) – szkoły utrzymywane z grantów, po 1997 r. zwane „szkołami fundacyjnymi” (foundation schools). W Nowej Zelandii generalnie szkoły funkcjonują w formule charter schools. Jest to kraj o najbardziej (od roku 1988) urynkowionej edukacji. W Australii coraz popularniejsze są „szkoły przyszłości” (zaczęły powstawać w ramach realizowanej w stanie Victoria reformy oświaty), koncentrujące się szczególnie na efektywności pracy.

7 Szkoły czarterowe Powszechnie dostępne, nie objęte rejonizacją
Jerzy Lackowski Szkoły czarterowe Powszechnie dostępne, nie objęte rejonizacją Ich budżet zależy bezpośrednio od liczby uczniów Wyłączone spod bieżącej jurysdykcji administracji Rozliczane z realizacji celów nauczania Zarządzane przez stowarzyszenia, organizacje pozarządowe itp. W pełni autonomiczne (ograniczają je tylko krajowe standardy edukacyjne) Skoncentrowane na zapewnieniu każdemu uczniowi pełnych możliwości rozwoju Szeroko stosują innowacje dydaktyczne i technologie informacyjne.

8 Jerzy Lackowski Rynek edukacyjny istnieje wówczas, gdy szkoły i placówki oświatowe mogą wzajemnie konkurować jakością swojej oferty o zainteresowanie potencjalnych klientów, mających pełną wolność wyboru którejkolwiek z nich. Gwarancją wolności wyboru szkoły przez obywatela jest bon edukacyjny lub odpowiedni system ulg podatkowych oraz respektowana przez władze publiczne autonomia szkoły.

9 Jerzy Lackowski Prywatyzacja szkół – przejmowanie przez obywateli bezpośredniej odpowiedzialności za ich funkcjonowanie. W sprywatyzowanej szkole rodzice poprzez bon edukacyjny lub korzystając ze ulg podatkowych wykupują usługę oświatową dla swojego dziecka. Bon edukacyjny – papier wartościowy odpowiadający średnim kosztom kształcenia pojedynczego ucznia w danym typie szkoły na danym terenie (w wersji powszechnej). Stosowane są również bony adresowane tylko do uczniów z ubogich środowisk pozwalające im podejmować naukę także w niepublicznym sektorze edukacji. Innym mechanizmem finansowego wsparcia mniej zasobnych materialnie obywateli jest system odpowiednich zwolnień (ulg) podatkowych, uwzględniających poniesione na edukację wydatki, co umożliwia im pełne korzystanie z istniejącej oferty edukacyjnej (również w sektorze niepublicznym).

10 Bon edukacyjny Gwarantowane Finanse publiczne przez państwo
Jerzy Lackowski Gwarantowane przez państwo standardy edukacyjne Finanse publiczne przeznaczane na oświatę Bon edukacyjny

11 Bon edukacyjny Obywatel Budżet oświaty Budżet Podatek
Jerzy Lackowski Obywatelska pętla finansowa Bon edukacyjny Budżet oświaty Budżet Podatek Obywatel

12 Rynkowe reformy sektora publicznej oświaty
Jerzy Lackowski Rynkowe reformy sektora publicznej oświaty były odpowiedzią na jego niską efektywność. Wzrost przeznaczanych nań środków finansowych wcale nie przekładał się na poprawę poziomu kształcenia. Kryzys oświaty publicznej w szczególny sposób zagrażał uczniom ze środowisk o niskim kapitale kulturowym, co pod wielkim znakiem zapytania stawiało realizację zasady równych szans edukacyjnych.

13 Fundamenty rynku edukacyjnego
Jerzy Lackowski Fundamenty rynku edukacyjnego Wolność wyboru szkoły przez uczniów i rodziców, dla pełnego korzystania z niej podstawowe znaczenie ma powszechnie dostępna informacja o jakości pracy poszczególnych szkół. Autonomia szkół Różnorodność szkół Rozszerzenie możliwości kształcenia dla wszystkich, poprawa szans edukacyjnych

14 Szkoła biurokratyczna
Jerzy Lackowski Główna oś edukacyjnego sporu Szkoła urynkowiona Konkuruje o ucznia Szkoła biurokratyczna „Otrzymuje” ucznia czy Elastyczne, rynkowe zasady zatrudniania nauczycieli Sztywne, etatystyczne zasady zatrudniania nauczycieli Silna pozycja obywateli Dominacja biurokracji Decentralizacja zarządzania Centralizacja zarządzania

15 Przeszkody we wprowadzeniu rozwiązań rynkowych do edukacji
Jerzy Lackowski Przeszkody we wprowadzeniu rozwiązań rynkowych do edukacji Dominujące modele scentralizowanego, etatystycznego państwa Dominacja biurokratycznych i syndykalistycznych systemów Mentalne – obawa wielu decydujących o edukacji osób przed konkurencją Traktowanie edukacji jako klasycznego dobra publicznego. W Polsce fundamentalną przeszkodą dla wprowadzania rzeczywistych rozwiązań rynkowych jest Karta Nauczyciela.

16 Zalety rynku edukacyjnego
Jerzy Lackowski Zalety rynku edukacyjnego Kreuje przestrzeń wolnego wyboru szkoły przez obywateli, zamiast szkół biurokratów mamy szkoły obywateli Szkoły uzyskują rzeczywistą autonomię, ograniczaną jedynie ogólnokrajowymi standardami edukacyjnymi Dzięki powiązaniu budżetów szkół z liczbą uczniów oraz wysokości wynagrodzeń nauczycielskich z efektami pracy stwarza rzeczywistą szansę rozwoju dla szkół oraz pozwala dobrze pracującym nauczycielom na uzyskanie dobrych płac Ogranicza oświatową biurokrację.

17 Działania konieczne do podjęcia
Jerzy Lackowski Działania konieczne do podjęcia Likwidacja szkolnych obwodów oraz narzucanych szkołom z zewnątrz limitów liczby uczniów – w pełni wolny wybór szkół przez obywateli Bezpośrednie powiązanie budżetów szkół z liczbą ich uczniów Kreowanie warunków sprzyjających przejmowaniu szkół przez obywateli Likwidacja Karty Nauczyciela Powiązanie wysokości nauczycielskich wynagrodzeń z efektami pracy Kreowanie autentycznie autonomicznych szkół Wprowadzanie do oświaty na każdym poziomie metod zarządzania przez cele.

18 Zaczyna się pojawiać, będzie
Jerzy Lackowski Zaczyna się pojawiać, będzie Była, ciągle dominuje Szkoła zarządzająca wiedzą Szkoła przekazująca wiedzę N-l kreuje rozbudzające uczniowskie zainteresowania sytuacje dydaktyczne (n-l twórca) N-l realizuje program (n-l wykonawca) Dominuje schematyzm Dominują twórcze poszukiwania Szczególną wartość stanowi „porządek” Szczególną wartość stanowi dyskurs Najważniejsze są biurokratyczne wskaźniki Najważniejszy jest rozwój każdego ucznia

19 Typy reform oświatowych
Jerzy Lackowski Typy reform oświatowych Modernizacyjna (zmiana treści i metod nauczania) Korektywna (usunięcie politycznej kontroli, nadmiernej centralizacji, zmniejszenie zakresu kształcenia zawodowego) Strukturalna (treści kształcenia, legislacja, zarządzanie, kształcenie nauczycieli, kontrola jakości kształcenia) Systemowa – globalna (zmienia także podstawy systemu edukacyjnego, redefiniuje rolę państwa w edukacji, zmienia zasady finansowania edukacji).

20 Reformy polskiej edukacji po 1990 r.
Jerzy Lackowski Reformy polskiej edukacji po 1990 r. Lata 1990 – 1997: reformy o charakterze korektywnym Lata 1998 – 2001: reformy o charakterze strukturalnym Lata 2002 – lato 2007: zatrzymanie zmian i zdeformowanie reform Przyszłość – konieczność zmian systemowych.

21 Polska reforma edukacji (obszary zmian)
Jerzy Lackowski Polska reforma edukacji (obszary zmian) Decentralizacja zarządzania Pluralizm organizacyjny Zewnętrzne egzaminy Reforma programowa Zmiana struktury systemu oświatowego Reforma szkolnictwa średniego i zawodowego

22 Polska reforma edukacji – główne cele
Jerzy Lackowski Polska reforma edukacji – główne cele Upowszechnianie edukacji na poziomie średnim i wyższym Wyrównywanie szans edukacyjnych (zmniejszanie społecznych nierówności edukacyjnych) Poprawa jakości kształcenia

23 Polska oświata po 1989 roku (1)
Jerzy Lackowski Polska oświata po 1989 roku (1) Pluralizm programów i podręczników w ramach istniejącej podstawy programowej Autonomia szkół Zdecentralizowany system zarządzania Pluralizm organizacyjny Zewnętrzne egzaminy Upowszechnianie kształcenia na poziomie szkoły średniej Korelowanie kształcenia zawodowego z wymaganiami rynku pracy

24 Polska oświata po 1989 roku (2)
Jerzy Lackowski Polska oświata po 1989 roku (2) Rozwój oświaty dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz szkolnictwa integracyjnego Konkursowe procedury obsady stanowisk kierowniczych Zmagania z problemem społecznych nierówności edukacyjnych Upowszechnianie nauczania języków zachodnioeuropejskich oraz edukacji informatycznej Zdecydowana poprawa warunków nauczania, szczególnie w szkołach wiejskich i małomiasteczkowych.

25 PORÓWNANIE OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO I ZEWNĘTRZNEGO
PODSTAWA PROGRAMOWA Ocenianie wewnątrzszkolne Ocenianie zewnętrzne koncepcja egzaminu standardy wymagań egzaminacyjnych zestawy zadań i arkusze egzaminacyjne Programy nauczania wewnątrzszkolne wymagania edukacyjne wewnątrzszkolny system oceniania oceny szkolne wyniki A N A L I Z A W Y N I K Ó W

26 PORÓWNANIE OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO I ZEWNĘTRZNEGO
KTO OCENIA Ocenianie wewnątrzszkolne Ocenianie zewnętrzne egzaminator okręgowej komisji egzaminacyjne (wpisany do ewidencji) okręgowa komisja egzaminacyjna nauczyciel uczeń (dokonuje samooceny) szkoła

27 PORÓWNANIE OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO I ZEWNĘTRZNEGO
KTO OKREŚLA WYMAGANIA Ocenianie wewnątrzszkolne Ocenianie zewnętrzne Minister Edukacji w standardach wymagań egzaminacyjnych nauczyciel na podstawie programu nauczania

28 PORÓWNANIE OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO I ZEWNĘTRZNEGO
CO JEST OCENIANE Ocenianie wewnątrzszkolne Ocenianie zewnętrzne wiadomości i umiejętności określone w szkolnym zestawie programów nauczania postępy i zachowanie ucznia osiągnięcia ucznia w odniesieniu do programów nauczania umiejętności i wiadomości możliwe do sprawdzenia na sprawdzianie lub egzaminie, opisane w standardach wymagań egzaminacyjnych osiągnięcia w odniesieniu do standardów wymagań egzaminacyjnych

29 PORÓWNANIE OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO I ZEWNĘTRZNEGO
DLA KOGO SIĘ OCENIA Ocenianie wewnątrzszkolne Ocenianie zewnętrzne ucznia, rodzica lub prawnego opiekuna szkół: macierzystej, którą uczeń kończy wyższego szczebla, którą uczeń rozpoczyna organów nadzorujących i prowadzących pracodawcy państwa – ma wpływ na politykę edukacyjną ucznia, rodzica lub prawnego opiekuna szkół: macierzystej, którą uczeń kończy wyższego szczebla, którą uczeń rozpoczyna organów nadzorujących i prowadzących pracodawcy

30 PORÓWNANIE OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO I ZEWNĘTRZNEGO
KIEDY SIĘ OCENIA Ocenianie wewnątrzszkolne Ocenianie zewnętrzne Podczas sprawdzianu bądź egzaminu (na zakończenie kolejnego etapu edukacyjnego) W ciągu całego roku szkolnego, całego procesu uczenia się i nauczania

31 PORÓWNANIE OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO I ZEWNĘTRZNEGO
W JAKIEJ SKALI SIĘ OCENIA Ocenianie wewnątrzszkolne Ocenianie zewnętrzne zróżnicowanej (cyfrowej, punktowej, opisowej, innej) zgodnej z przyjętym w danej szkole wewnątrzszkolnym systemem oceniania – na koniec roku przeliczanej na oceną szkolną punktowej z odniesieniem do standardów wymagań egzaminacyjnych

32 PORÓWNANIE OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO I ZEWNĘTRZNEGO
WYNIKI Ocenianie wewnątrzszkolne Ocenianie zewnętrzne porównywalne w grupie, klasie, szkole w skali gminy, powiatu, województwa, kraju porównywalne w grupie, klasie, szkole

33 EGZAMINY ZEWNĘTRZNE W SYSTEMIE OŚWIATY
Egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe Egzamin maturalny - wyniki wykorzystywane w rekrutacji do szkół wyższych Szkoła policealna Liceum Technikum ZSZ Egzamin gimnazjalny - wyniki wykorzystywane w rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych Gimnazjum Sprawdzian - niezależnie od wyniku wszyscy uczniowie przechodzą do gimnazjum Wykorzystanie wyników do wstępnej diagnozy umiejętności uczniów w celu zorganizowania procesu kształcenia, umożliwiającego najlepszy rozwój uczniów Wykorzystanie wyników w szkołach do podnoszenia jakości kształcenia Szkoła podstawowa

34 SYSTEM OCENIANIA ZEWNĘTRZNEGO
EGZAMIN GIMNAZJALNY SPRAWDZIAN EGZAMIN MATURALNY EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE ZAWODOWE

35 W OSTATNIM ROKU NAUKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ
SPRAWDZIAN PRZEPROWADZANY W OSTATNIM ROKU NAUKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ POWSZECHNY OBOWIĄZKOWY PONADPRZEDMIOTOWY

36 SPRAWDZIAN PRZEPROWADZANY W KWIETNIU TRWA 60 MINUT
WYNIK W SKALI PUNKTOWEJ MAKSYMALNIE 40 PUNKTÓW NIE MA FUNKCJI SELEKCYJNEJ WYNIK NIE WPŁYWA NA UKOŃCZENIE SZKOŁY

37 POZIOM OPANOWANIA UMIEJĘTNOŚCI, OKREŚLONYCH
SPRAWDZIAN SPRAWDZA POZIOM OPANOWANIA UMIEJĘTNOŚCI, OKREŚLONYCH W STANDARDACH WYMAGAŃ

38 SPRAWDZIAN BADA UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIE ROZUMOWANIE PISANIE KORZYSTANIE
WYKORZYSTYWANIE WIEDZY W PRAKTYCE KORZYSTANIE Z INFORMACJI

39 W OSTATNIM ROKU NAUKI W GIMNAZJUM
EGZAMIN GIMNAZJALNY PRZEPROWADZANY W OSTATNIM ROKU NAUKI W GIMNAZJUM POWSZECHNY OBOWIĄZKOWY MIĘDZYPRZEDMIOTOWY

40 EGZAMIN GIMNAZJALNY PRZEPROWADZANY W KWIETNIU OBEJMUJE DWIE CZĘŚCI
KAŻDA TRWA 120 MINUT WYNIK W SKALI PUNKTOWEJ MAKSYMALNIE 50 PUNKTÓW Z KAŻDEJ CZĘŚCI WYNIK NIE MA WPŁYWU NA UKOŃCZENIE SZKOŁY WYNIK MA WPŁYW NA DALSZE KSZTAŁCENIE

41 EGZAMIN GIMNAZJALNY SPRAWDZA POZIOM OPANOWANIA UMIEJĘTNOŚCI I WIADOMOŚCI OKREŚLONYCH W STANDARDACH WYMAGAŃ EGZAMINACYJNYCH w części pierwszej – z zakresu przedmiotów humanistycznych w części drugiej – z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych

42 EGZAMIN GIMNAZJALNY CZĘŚĆ MATEMATYCZNO- -PRZYRODNICZA
CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA CZĘŚĆ MATEMATYCZNO- -PRZYRODNICZA OBEJMUJE P R Z E D M I O T Y matematyka biologia chemia fizyka i astronomia geografia język polski historia sztuka (plastyka, muzyka) wiedza o społeczeństwie Ś C I E Ż K I M I Ę D Z Y P R Z E D M I O T O W E filozoficzna, regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie, czytelnicza i medialna, europejska i kultura polska na tle tradycji śródziemnomorskiej filozoficzna, prozdrowotna, ekologiczna, czytelnicza i medialna, regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie, europejska, kultura polska na tle tradycji śródziemnomorskiej, obrona cywilna

43 EGZAMIN GIMNAZJALNY CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA
CZYTANIE I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY TWORZENIE WŁASNEGO TEKSTU

44 MATEMATYCZNO - PRZYRODNICZA
EGZAMIN GIMNAZJALNY CZĘŚĆ MATEMATYCZNO - PRZYRODNICZA UMIEJĘTNE STOSOWANIE TERMINÓW, POJĘĆ I PROCEDUR Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH NIEZBĘDNYCH W PRAKTYCE ŻYCIOWEJ I DALSZYM KSZTAŁCENIU WYSZUKIWANIE I STOSOWANIE INFORMACJI WSKAZYWANIE I OPISYWANIE FAKTÓW, ZWIĄZKÓW I ZALEŻNOŚCI, W SZCZEGÓLNOŚCI PRZYCZYNOWO-SKUTKOWYCH, FUNKCJONALNYCH, PRZESTRZENNYCH I CZASOWYCH STOSOWANIE ZINTEGROWANEJ WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI DO ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

45 MOGĄCE WYSTĄPIĆ W ZESTAWACH ZADAŃ KLASYFIKACJA ZADAŃ PISEMNYCH
FORMY ZADAŃ PISEMNYCH MOGĄCE WYSTĄPIĆ W ZESTAWACH ZADAŃ KLASYFIKACJA ZADAŃ PISEMNYCH ZAMKNIĘTE OTWARTE prawda-fałsz na dobieranie z luką wielokrotnego wyboru krótkiej odpowiedzi rozszerzonej odpowiedzi

46 Pedagogika konserwatywna, a pedagogika krytyczna
Jerzy Lackowski Pedagogika konserwatywna, a pedagogika krytyczna Postawa konserwatywna Postawa krytyczna Akceptacja stosunków społecznych, szanowanie tradycji. Krytyka stosunków społecznych i tradycji. Akceptowanie norm i wartości. Generalne podważanie norm i wartości. Podkreślanie znaczenia pracowitości, dyscypliny. Podkreślanie znaczenia krytyki, kontestacji. Stabilizacja społeczeństwa poprzez szkołę. Zmiana społeczeństwa poprzez szkołę.

47 Liberalizm (H. Mann, H. Barnard) a edukacja
Jerzy Lackowski Liberalizm (H. Mann, H. Barnard) a edukacja Powszechna edukacja Ogólnie wykształcone społeczeństwo Wychowanie obywatelskie Znaczenie wolności (brak instytucjonalnych środków przymusu) Procedury w środowisku szkolnym Polityka rozwoju.

48 Konserwatyzm (R. Kirk) a edukacja
Jerzy Lackowski Konserwatyzm (R. Kirk) a edukacja Znaczenie tradycji kulturowej w kształtowaniu doświadczenia, charakteru uczniów oraz wartości Struktura hierarchiczna społeczeństwa wynikająca z różnych potencjałów intelektualnych ludzi Szkoła kształci o oparciu o normy konstytuujące społeczeństwo Szczególne znaczenie historii i religii w programach kształcenia.

49 Esencjalizm (A. Bestor, D. Ravitch) a edukacja
Jerzy Lackowski Esencjalizm (A. Bestor, D. Ravitch) a edukacja Podstawą nauczania winien być usystematyzowany program o układzie przedmiotowym Uczenie to zdobywanie biegłości w zakresie podstawowych umiejętności i wiedzy Bardzo ważne są kompetencje nauczyciela Edukacja ma przygotować do dobrego i rzetelnego wypełniania obowiązków zawodowych i obywatelskich Niezwykle ważna jest stałość programów i metod (nie wolno poddawać się bieżącym modom).

50 Libertarianizm /D. Boaz, A. Rand/ a edukacja
Jerzy Lackowski Libertarianizm /D. Boaz, A. Rand/ a edukacja Fundamentalną wartością jest wolność każdego człowieka, relacje między ludźmi winny opierać się na dobrowolności Edukacja w pełni urynkowiona Dominujący wpływ na szkoły powinni mieć rodzice, system wychowawczy szkoły musi być przez nich akceptowany Uwolnienie szkół z biurokratycznych więzów, ograniczenie do absolutnego minimum oświatowej administracji Zniesienie obowiązku szkolnego.

51 Teoria krytyczna (H. Giroux, S. Bowles) a edukacja
Jerzy Lackowski Teoria krytyczna (H. Giroux, S. Bowles) a edukacja Nauczyciel jako kontroler systemu edukacyjnego /uwolnienie szkoły spod wpływu administracji – rządzących/ Kształtowanie przez nauczycieli, uczniów, rodziców i lokalną społeczność polityki oświatowej Kształtowanie wśród uczniów krytycznej postawy w stosunku do istniejącej rzeczywistości społecznej Silny nacisk na społeczne problemy uczniowskich środowisk Znaczenie wielokulturowości w procesie wychowania.

52 Antypedagogika (A. Miller, H. von Schoenebeck)
Jerzy Lackowski Antypedagogika (A. Miller, H. von Schoenebeck) Przyjęcie założenia o destrukcyjnym wpływie dorosłych na dzieci /wg antypedagogów należy uwolnić dzieci z opresywnego wpływu dorosłych/ Negacja konkretnej tradycji praktyki wychowawczej Negacja zinstytucjonalizowanego systemu kształcenia jako źródła dehumanizacji stosunków międzyludzkich Negacja idei i funkcji wychowania Negacja teorii pedagogicznych, ich podstaw i rozwoju.

53 Pragmatyzm (J. Dewey) a edukacja
Jerzy Lackowski Pragmatyzm (J. Dewey) a edukacja Podstawą poznawania jest doświadczenie. Zamiast prawd absolutnych pojawia się eksperyment. Edukacja to z jednej strony przechowywanie doświadczeń, a z drugiej ich rekonstruowanie. Niezwykle ważne jest działanie i rozwiązywanie problemów /pojawienie się problemu → definiowanie problemu → precyzowanie problemu → konstruowanie hipotezy → testowanie hipotezy/ Bardzo ważna jest społeczna funkcja szkoły jako instytucji kształtującej wspólnotę. Społeczna inteligencja pozwala społeczeństwu skutecznie posługiwać się strategiami eksperymentalnymi.

54 Progresywizm (W. Kilpatrick) a edukacja
Jerzy Lackowski Progresywizm (W. Kilpatrick) a edukacja Koncentracja na uczniu (dziecku), a nie treściach programowych Zamiast kształcenia przedmiotowego (wiedzy książkowej) preferencja dla nauczania poprzez działanie, doświadczenie, rozwiązywanie problemów, projekty Preferencja dla pracy w grupie zamiast indywidualnej konkurencji Wdrażanie młodych ludzi do procedur demokratycznych oraz kształtowanie w nich krytycyzmu do istniejących stosunków społecznych Relatywizm kulturowy i etyczny.

55 Perenializm (R. M. Hutchins) a edukacja
Jerzy Lackowski Perenializm (R. M. Hutchins) a edukacja Podstawowa cecha rzeczywistości – trwałość Wszechświat jest uporządkowany i rządzą nim określone prawa Podstawowe właściwości natury ludzkiej mają uniwersalny charakter, pewne cechy są charakterystyczne dla wszystkich ludzi, niezależnie od miejsca i czasu Cele edukacji mają ponadczasowy charakter Człowiek jest istotą racjonalną, stąd też ważnym zadaniem edukacji jest doskonalenie uczniów w tej materii.

56 Filozofia dialogu (spotkania) /E. Levinas/ a edukacja
Jerzy Lackowski Filozofia dialogu (spotkania) /E. Levinas/ a edukacja Filozofia głęboko zakorzeniona w Biblii Szkoła to nie instytucja, ale nade wszystko miejsce spotkania nauczycieli i uczniów Fundamentalne znaczenie ma dialog Edukacja zanurzona w przestrzeni zaufania Niebywale istotne znaczenie ma indywidualizacja oddziaływań edukacyjnych Ważny jest każdy uczeń.

57 Szkoły alternatywne (wybór)
Jerzy Lackowski Szkoły alternatywne (wybór) Wyrosły z ruchu Nowego Wychowania Szkoła eksperymentalna w Chicago J. Deweya (1896 r), jej kontynuacją była szkoła metody projektów W. Kilpatricka) Szkoły montesoriańskie (pedagogika M. Montessori) Szkoły waldorfskie (pedagogika R. Steinera) Szkoły freinetowskie (pedagogika C. Freineta) Szkoła Summerhill (A. Neilla) Szkoły systemu Winnetka (C. W. Washburne).

58 Pedagogika M. Montessori
Jerzy Lackowski Pedagogika M. Montessori Cele – rozwijanie indywidualnych cech osobowości, formowanie prawidłowego charakteru, zdobywanie wiedzy i umiejętności, kreowanie współdziałania. Zadanie wychowawcy – tworzenie warunków i sytuacji sprzyjających spontanicznej aktywności dziecka (jest ono bowiem „budowniczym samego siebie”) Ważnym elementem w pracy z dzieckiem jest skoncentrowanie uwagi dziecka, zainteresowanie go jednym przedmiotem bądź czynnością co pozwoliłoby dziecku na dokonywanie odkryć połączonych z przeżywaniem nowych doznań Dla dzieci do 6 roku życia owe obszary koncentracji uwagi związane być powinny z mową, ruchem, zachowaniami społecznymi i porządkiem. Dla dzieci w wieku od 7 do 12 lat należy zwracać uwagę na moralność, sprawiedliwość, uczucia religijne, pojęcia dobra i zła, zainteresowanie przyrodą i poznawaniem wiedzy. Natomiast dla najstarszych uczniów ważna jest wrażliwość na godność osobistą, poszukiwanie systemów wartości i sensu życia oraz wiary we własne siły.

59 Pedagogika C. Freineta Fundamentalne znaczenie ma uczniowska aktywność
Jerzy Lackowski Pedagogika C. Freineta Fundamentalne znaczenie ma uczniowska aktywność Zdecydowane odejście od metod szkoły tradycyjnej /niechęć do podręczników, przekazywania wiedzy, ocen cyfrowych/ Wg Freineta w rozwoju dziecka występują trzy fazy: szukanie po omacku, urządzanie się w świecie, zamiana zabawy w pracę. Podstawowe elementy pedagogiki frenetowskiej: swobodna ekspresja dziecka, metody naturalne, wychowanie przez pracę, spółdzielcze formy samorządności uczniów. Główny cel kształcenia i wychowania – doprowadzenie do zrozumienia przez dziecko odpowiedzialności za kształtowanie własnej przyszłości i przyszłości społeczeństwa.

60 Jerzy Lackowski Szkoły waldorfskie Szkoła wolna, samorządna zarządzana przez nauczycieli, rodziców oraz prowadzące szkołę stowarzyszenie Nauczanie dostosowane do potrzeb i możliwości uczniów /ujednolicone na zajęciach lekcyjnych, zróżnicowane na - z reguły - obowiązkowych zajęciach pozalekcyjnych/ W programie znajdują się także zajęcia praktyczne, nauka rzemiosła, lekcje technologii Występują cykle tematyczne jeden przedmiot realizowany jest przez kilka tygodni w trakcie tzw. lekcji głównej Brak drugoroczności, ocen cyfrowych, podręczników Bardzo ważną rolę pełnią rozmaite szkolne uroczystości W szkołach podstawowych nauczyciele wychowawcy prowadzą zajęcia z różnych przedmiotów ogólnokształcących /oddzielną grupę stanowią n-le przedmiotów artystycznych, praktycznych, języków obcych/ Głównym narzędziem nauczyciela jest żywe słowo Najważniejszy cel – harmonijny rozwój każdego ucznia.

61 Jerzy Lackowski Szkoła Summerhill Główny cel – przygotowanie uczniów do życia w wolności i sprawiedliwości Przeznaczona dla dzieci stwarzających trudności wychowawcze Wg jej twórcy A. Neilla to szkoła powinna przystosować się do uczniów, a nie na odwrót Praca szkoły oparta na partnerstwie i zaufaniu pomiędzy nauczycielami – wychowawcami, a uczniami (bardzo ważną rolę odgrywa samowychowanie) Zadania do podjęcia na dany tydzień ustalają wspólnie /w trakcie spotkań, decyzje zapadają poprzez głosowanie/ nauczyciele i uczniowie oraz szkolny personel niepedagogiczny Brak ocen oraz jakichkolwiek form rywalizacji, jak też obowiązku uczestnictwa w zajęciach lekcyjnych – szkoła bezstresowa.

62 Pedagogika społeczno – personalistyczna /A. Kamiński/
Jerzy Lackowski Pedagogika społeczno – personalistyczna /A. Kamiński/ Wg A. Kamińskiego człowiek jako istota wolna rozwija się w działaniu i wysiłku na rzecz uniwersalnych wartości dobra, prawdy i piękna. Pedagogika przeniknięta duchem harcerstwa – mocno eksponowane wolność, demokracja, sprawiedliwość społeczna, samowychowanie moralne, religijność, patriotyzm, kształtowanie siły duchowej oraz kondycji zdrowotnej. Wychowawca doradza, nie narzuca, inspiruje i sprawdza, ale nie wykonuje niczego za wychowanka, jest czynny z młodzieżą. Eksperyment w SzP w Mikołowie – zastosowanie metody harcerskiej w nauczaniu i wychowaniu /stosowanie gier i zabaw jako wprawki do przyszłych działań oraz jako pozalekcyjnej formy spędzania czasu wolnego, system gromadkowy – uczenie się w małych grupach z wykorzystaniem idei przywództwa i dobrowolnego podporządkowania się grupie, system sprawności indywidualnych i zespołowych, samorządność uczniowska/.

63 Ukryty program – niezaplanowane w szkolnym programie
Jerzy Lackowski Ukryty program – niezaplanowane w szkolnym programie oddziaływania szkoły na uczniów. Pozadydaktyczne, wychowawczo ważne konsekwencje uczęszczania do szkoły, pojawiające się systematycznie, nie ujęte w żadnym zestawie celów i planowanych działań. Ukryty program pojawia się w podręcznikach oraz w szkolnej codzienności. Ukryty program przyczynia się do kreowania wśród uczniów postawy „człowieka organizacji”.

64 Spędzanie w szkole bardzo dużo czasu Szkolny przymus
Jerzy Lackowski Elementy sytuacji szkolnej ucznia istotne dla ujawniania się skutków ukrytego programu Spędzanie w szkole bardzo dużo czasu Szkolny przymus Szkoły i klasy są do siebie podobne /szkolny, klasowy schemat działań, rytuał, doskonale znane i szybko przyswajane przez uczniów reguły/. „Właściwości” klasy – tłok, ocenianie, władza.

65 Szkoła Podstawowe założenia kształtujące modele szkolnictwa
Jerzy Lackowski Podstawowe założenia kształtujące modele szkolnictwa System wartości: dziedzictwo kulturowe, charakter wartości i ich przekazywanie. Środowisko: doświadczenie, wychowanie, organizacja, program. Szkoła Gospodarka: kapitał ludzki, produkcja, programy społeczne.

66 Szkoła Metafory szkoły Orkiestra: harmonia, współpraca, Ogród:
Jerzy Lackowski Metafory szkoły Orkiestra: harmonia, współpraca, umiejętności indywidualne. Ogród: dojrzewanie, kultywacja, rozwój. Szkoła Fabryka: porządek, konsekwencja, kontrola jakości.

67 Edukacja w Nowej Zelandii
Jerzy Lackowski Edukacja w Nowej Zelandii System edukacyjny jest w pełni zdecentralizowany Szkoły publiczne funkcjonują w formule szkół czarterowych Istnieje system bonów edukacyjnych dla uczniów z niezamożnych rodzin /przyczynia się do minimalizacji SNE/ Pełna wolność wyboru szkoły przez obywateli, co generuje mechanizm konkurowania szkół o ucznia Budżet szkół zależy wprost od liczby uczniów Pełna przejrzystość informacyjna szkół Mierzeniem jakości pracy szkół zajmują się niezależne agencje.

68 Edukacja w Finlandii Zdecentralizowany system zarządzania
Jerzy Lackowski Edukacja w Finlandii Zdecentralizowany system zarządzania Pełna konkurencja szkół na poziomie szkolnictwa średniego II stopnia Silna pozycja dyrektorów szkół i nauczycieli /muszą spełniać wysokie wymagania/ Niezbyt rozbudowany „ramowy plan nauczania”, bogata oferta zajęć dodatkowych Brak korepetycji Istotna rola nauczycieli „wspierających”, prowadzących zajęcia wspomagające dla uczniów z kłopotami edukacyjnymi Minimalny zakres społecznych nierówności edukacyjnych.

69 Społeczeństwo informacyjne – sposób organizacji społeczeństwa
Jerzy Lackowski Społeczeństwo informacyjne – sposób organizacji społeczeństwa kształtujący się w krajach o wysokim stopniu rozwoju technologicznego, w których zarządzanie informacją /jej jakość i szybkość przepływu/ staje się głównym elementem konkurencyjności w gospodarce.

70 W społeczeństwie informacyjnym:
Jerzy Lackowski W społeczeństwie informacyjnym: Internet staje się powszechnym środkiem komunikacji obywatelskiej oraz informacji publicznej Istnieje powszechny dostęp do informacji Fundamentalne znaczenie ma powszechna, trwająca przez całe życie, wysokiej jakości edukacja Dobrze swoją rolę może spełniać jedynie szkoła zarządzająca wiedzą /informacją/.

71 W społeczeństwie informacyjnym zachodzi:
Jerzy Lackowski W społeczeństwie informacyjnym zachodzi: Szybki rozwój sektora oświaty i nauki Wzrost znaczenia specjalistów, nauczycieli i naukowców w strukturze zawodowej Wzrost znaczenia wiedzy teoretycznej jako źródła innowacji Kreowanie modelu szkoły zorientowanej na rozwiązywanie problemów /zarządzającej wiedzą/.

72 Edukacja w społeczeństwie informacyjnym
Jerzy Lackowski Edukacja w społeczeństwie informacyjnym Dobrze wykształcony, kompetentny, twórczy nauczyciel Szkoła zarządzająca wiedzą Ogromna rola kształcenia ustawicznego E-learning Samokształcenie

73 Szkoła w społeczeństwie informacyjnym
Jerzy Lackowski Szkoła w społeczeństwie informacyjnym Staje się centrum edukacyjno – kulturowym W ramach generalnych krajowych standardów edukacyjnych prowadzi zróżnicowane programy kształcenia odpowiadające potrzebom edukacyjnym różnych uczniów /szkoła dla każdego/ Pracuje z uczniami w różnym wieku, rozsądnie wykorzystując kształcenie na odległość Elastycznie dostosowuje swoją ofertę edukacyjną do zmieniających się potrzeb edukacyjnych jej potencjalnych klientów Kreuje umiejętności skutecznego poszukiwania i wykorzystywania potrzebnych dla rozwiązania danego problemu informacji.

74 Szkoła centrum edukacyjno - kulturowe
Jerzy Lackowski Szkoła centrum edukacyjno - kulturowe Wykonuje nie tylko zadania edukacyjne dla dzieci i młodzieży, ale także dla ludzi dorosłych Posiada bogatą i różnorodną ofertę zajęć pozalekcyjnych dla młodych ludzi, jak też pomaga ludziom dorosłym w interesującym spędzaniu czasu wolnego Posiada dobrze wyposażoną, ogólnie dostępną bibliotekę z centrum multimedialnym Jest centrum kreowania aktywnych postaw obywatelskich.

75 Jerzy Lackowski Wyzwania związane z Internetem /wyzwania stające przed społeczeństwem informacyjnym/ Ochrona wolności Minimalizowanie zjawiska wykluczenia z sieci Kreowanie szkół zarządzających informacją /wiedzą/ Sieciowa przedsiębiorczość oraz indywidualizacja zatrudnienia /nowe formy stosunków pracy/ „Przejrzystość” informacyjna oraz ochrona prywatności.

76 Rola Internetu w wychowaniu
Jerzy Lackowski Rola Internetu w wychowaniu Kształtowanie postaw ludzi umiejących dokonywać właściwych wyborów Kreowanie społeczeństwa obywatelskiego Kształtowanie dociekliwości poznawczej Kreowanie odpowiedzialności za podejmowane działania Kształtowanie szacunku dla drugiego człowieka.

77 Człowiek w społeczeństwie informacyjnym
Jerzy Lackowski Człowiek w społeczeństwie informacyjnym Prace nierutynowe (zasadnicze znaczenie ludzkiej kreatywności) Przekazywanie wiedzy Tworzenie wiedzy Komputerowi Drugiemu człowiekowi

78 Szkoła zarządzająca wiedzą /informacją/
Jerzy Lackowski Szkoła zarządzająca wiedzą /informacją/ Działanie Wiedza Informacja

79 Programy nauczania (treści podstawy + treści dodatkowe)
Jerzy Lackowski Standardy wymagań Nauczyciel + uczniowie Programy nauczania (treści podstawy + treści dodatkowe) Nauczyciel, autor programu Podstawa programowa

80 Podstawa programowa Cele edukacyjne Zadania szkoły Treści nauczania
Jerzy Lackowski Podstawa programowa Cele edukacyjne Zadania szkoły Treści nauczania Osiągnięcia

81 Efektywna szkoła Pełna koncentracja na nauczaniu i uczeniu się
Jerzy Lackowski Pełna koncentracja na nauczaniu i uczeniu się Profesjonalne zarządzanie Celowe nauczanie Efektywna szkoła Przeźroczystość informacyjna Precyzyjnie rozdzielone zadania Wspólnota uczących się Wysokie oczekiwania w stosunku do wszystkich nauczycieli Wspierające szkołę środowisko