GLOBALNE BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE – w ujęciu cybernetyki trwałego rozwoju (sustainable development) 2014/15 Wykłady I - VII Wersja scalona, skorygowana.

Prezentacja na temat: "GLOBALNE BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE – w ujęciu cybernetyki trwałego rozwoju (sustainable development) 2014/15 Wykłady I - VII Wersja scalona, skorygowana."— Zapis prezentacji:

1 GLOBALNE BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE – w ujęciu cybernetyki trwałego rozwoju (sustainable development) 2014/15 Wykłady I - VII Wersja scalona, skorygowana i nieco uzupełniona

2 Wykłady I - VII. 1. Stan Świata a oceny i rozwojowe postulaty Społecznego Nauczania Kościoła (SNK) 2. Neo-darwinizm społeczny jako groźna alternatywa trwałego rozwoju 3. Cybernetyka trwałego rozwoju w przezwyciężaniu globalnego kryzysu 4. Moralna destrukcja jako główny czynnik globalnego kryzysu 5. Kryzys globalny jako skutek niedostosowania do życia w Stanie Zmian i Ryzyka 6. System Życia jako model konceptualny dla wspomagania polityki SD 7. Modelowa podstawa i zarys „mapy drogowej” do SD i CŻM/E

3 Lesław Michnowski Wieloletni (1993-2011) członek Komitetu Prognoz “Polska 2000 Plus” przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk www.kte.psl.pl www.kte.psl.pl

4 Informacje dotyczące wykładu, w tym: (1) sylabus, (2) wykaz literatury, (3) prezentacje wykładów, (4) tematy prac zaliczeniowych: http://www.kte.psl.pl/UKSW14-15.htm Zapytania, wypowiedzi, komentarze, prace zaliczeniowe: leslaw.michnowski@gmail.com http://www.kte.psl.pl/UKSW14-15.htm leslaw.michnowski@gmail.com

5 Wykład I 12 X 2014 Stan Świata a oceny i rozwojowe postulaty Społecznego Nauczania Kościoła (SNK) I

6 Globalne Bezpieczeństwo Ekologiczne (GBE): taki wizyjny, SYMBIOTYCZNY, stan globalnego ekosystemu - czyli układu: światowa społeczność (w tym jej gospodarka)– ziemskie środowisko przyrodnicze – który zapewnia zarówno powszechny wzrost jakości życia Ludzi, jak i wzrost trwałości gatunku homo sapiens

7

8 Różnorodność ocen sytuacji globalnej: 1. Światowa społeczność jest W STANIE ROZWOJU: - wspaniały rozwój CHIN, - kryzys lokalny, jedynie w ramach cywilizacji euroatlantyckiej. 2. KRYZYS GLOBALNY spowodowany: 2.1 – PRZELUDNIENIEM Ziemi, albo 2.2. – MORALNYM ZDEGRADOWANIEM SIĘ – w wyniku rozwoju, zwłaszcza, nauki i techniki – KULTURY ŚMIERCI, czyli SOCJAL-DARWINISTYCZNYCH FORM WZROSTU I PODTRZYMYWANIA ŻYCIA przez silniejsze części światowej społeczności (ŚS).

9 Neo-darwinizm społeczny: zwiększanie dostępności DO DEFICYTOWYCH ZASOBÓW życia poprzez pomniejszanie globalnej konsumpcji oraz fizyczne ELIMINOWANIE KONKURENTÓW DO DEFICYTOWYCH ZASOBÓW życia w miejsce dotychczasowego dążenia przez silniejszych do zwiększania potencjałów - podporządkowanej im - ludzkiej siły: roboczej oraz wojennej. Nie „ wyzysk” lecz „odrzucanie/eliminowanie”!

10 Współczesna globalna WALKA konkurencyjna nie jest docelowo ukierunkowana na imperialistyczne ZWIĘKSZANIE stopnia PODPORZĄDKOWANIA społecznościom silniejszym społeczności słabszych. Obecnie jej głównym, PATOLOGICZNYM CELEM – prowadzącym do globalnej katastrofy – jest neo-socjaldarwinistyczne ELIMINOWANIE KONKURENTÓW do źródeł deficytowych zasobów naturalnych, w tym ZAWŁASZCZANIE posiadanych przez nie tych ŹRÓDEŁ. A także ograniczanie degradacji środowiska przyrodniczego.

11 Rozwój trwały

12 Rozwój: ta część procesu życia, w trakcie której zwiększeniu ulega: - trwałość podlegającego rozwojowi systemu życia (sż), w tym społeczności, oraz - jakość życia stanowiących je podmiotów. Rozwój trwały ŚS: postępujący nieprzerwanie – podstawa GBE.

13 Racjonalny wzrost jako warunek rozwoju

14 Ukształtowanie zdolności trwałego rozwoju (sustainable development - ONZ) światowej społeczności oraz Cywilizacji Życia i Miłości (Jan Paweł II)/Ekohumanistycznej, to warunek GBE w wyniku dostosowania światowej społeczności do życia wspomaganego wysoko rozwiniętą nauką i techniką, a wraz z tym, trwałego przezwyciężenia globalnego kryzysu

15 EKOHUMANIZM: partnerskie współdziałanie DLA DOBRA WSPÓLNEGO/WIN-WIN – wszystkich ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysokorozwiniętych i w rozwoju opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego – POWSZECHNIE WSPOMAGANE nauką i wysoką techniką oraz KULTURĄ INFORMACYJNĄ. ================================== Apel Warszawski - O ekorozwój http://www.kte.psl.pl/apelw.htm http://www.kte.psl.pl/apelw.htm

16 Ekohumanizm jako podstawowy warunek GBE

17 SNK wobec globalnego kryzysu

18 Jan Paweł II ostrzegał: „świat współczesny, łącznie ze światem EKONOMII, zamiast troszczyć się o PRAWDZIWY ROZWÓJ wiodący WSZYSTKICH ku życiu „bardziej ludzkiemu” (...) zdaje się prowadzić nas szybko KU ŚMIERCI. (SRS 1987) ( Jest to w istocie stwierdzenie kryzysu globalnego oraz wskazanie głównego kierunku działań obronnych).

19 Jan Paweł II wiązał zasadę MIŁOŚCI z obowiązkiem współdziałania na rzecz WZAJEMNEGO ROZWOJU: „przykazanie «nic zabijaj» staje się wezwaniem do czynnej miłości, która ochrania i troszczy się o ROZWÓJ ŻYCIA BLIŹNIEGO (...)„ (Veritatis Splendor, p. 15.).

20 Jan Paweł II: (…) budować RAZEM aby uniknąć zagłady wszystkich. (…) dobro (…) i szczęście (…) nie dadzą się osiągnąć bez (…) WYRZECZENIA SIĘ własnego EGOIZMU (…) (SRS, 1987)

21 Przyszłym losom świata grozi (...) niebezpieczeństwo, jeśli ludzie nie staną się mądrzejsi. Jan Paweł II

22 Jan Paweł II: W ostatnich latach byliśmy świadkami (…) przełamania sztywnych podziałów świata (…) W tym samym jednak okresie inne zagrożenia (…) co każe się obawiać „HOLOKAUSTU EKOLOGICZNEGO”, będącego skutkiem lekkomyślnego niszczenia najważniejszych zasobów środowiska naturalnego i coraz liczniejszych ataków na życie ludzkie. (…) niepohamowany pęd NIELICZNEJ GRUPY UPRZYWILEJOWANYCH do PRZYWŁASZCZENIA SOBIE DÓBR ZIEMI i do ich eksploatacji staje się przyczyną NOWEGO RODZAJU ZIMNEJ WOJNY (…) między krajami wysoko uprzemysłowionymi, a ubogimi. (Sycylia’93)

23 Wg Encyklopedii Katolickiej: „holocaustum ofiara całopalna, dar ofiarny, złożony w całości Bogu przez spalenie” - patrz: Encyklopedia Katolicka, t. 2, Lublin 1985, s. 1285.

24 Jan Paweł II: Do starożytnych bolesnych plag (...) głodu, epidemii i przemocy, wojen, DODAWANE SĄ inne, dotychczas NIE ZNANE formy o niepokojących wymiarach.(…) SPISEK PRZECIW ŻYCIU, który zwielokrotnia się i wyraża coraz ostrzejszymi zagrożeniami osób i NARODÓW (…) Obecnie (…) pojawia się niebezpieczny model społeczeństwa zapewniający dominację silnym częściom światowej społeczności, zaś wykluczający, a nawet ELIMINUJĄCY słabszych.

25 Homilia inauguracyjna Franciszka: Tragically, in every period of history there are ‘Herods' who PLOT DEATH, wreak havoc, and mar the countenance of men and women. W każdej epoce dziejów są budzący grozę „Herodowie” (patologiczne ośrodki władzy), którzy ŚMIERCIONOŚNIE SPISKUJĄ, sieją społeczne spustoszenie oraz pozbawiają człowieczeństwa mężczyzn i kobiet (LM).

26 Franciszek, 13 September 2014 (VIS): perhaps one, can speak of A THIRD WAR, one fought PIECEMEAL, with crimes, massacres, destruction.

27 Franciszek: (…) the financial crisis (..) to be found in a PROFOUND HUMAN CRISIS (…) the DICTATORSHIP OF AN ECONOMY which (…) REDUCES men and women TO (…) CONSUMPTION (…) HUMAN BEINGS (…) are nowadays considered as consumer goods WHICH CAN BE USED AND THROWN AWAY (…) POPE TO NEW AMBASSADORS: FINANCIAL CRISIS ROOTED IN REJECTION OF ETHICS Vatican City, 16 May 2013 (VIS)

28 Franciszek: A SAVAGE CAPITALISM HAS TAUGHT THE LOGIC OF PROFIT AT ANY COST (…) EXPLOITATION WITHOUT LOOKING AT PERSONS POPE VISITS MISSIONARIES OF CHARITY, REAFFIRMS VALUE OF SOLIDARITY Vatican City, 22 May 2013 (VIS)

29 Franciszek: większość (…) żyje (…) w niedostatku (…) NIERÓWNOŚĆ SPOŁECZNA staje się coraz bardziej oczywista. (…) „Nie” dla ekonomii wykluczenia i nierówności społecznej». TA EKONOMIA ZABIJA. (…) wyrzuca się żywność, gdy ludzie cierpią głód. (…) prawo sprzyja silniejszym, więc możny pożera słabszego. W wyniku tej sytuacji WIELKIE MASY LUDNOŚCI SĄ WYKLUCZONE I MARGINALIZOWANE: BEZ PRACY, bez perspektyw, bez dróg wyjścia. (…) WYKLUCZENI nie są «wyzyskiwani», ale są odrzuceni, SĄ «NIEPOTRZEBNYMI RESZTKAMI» Evangelii Gaudium.

30 Franciszek : podczas gdy zyski niewielu ludzi rosną (…) stanowiący większość oddalają się coraz bardziej od dobrobytu (…). Tego rodzaju brak równowagi rodzi się z ideologii broniących ABSOLUTNEJ AUTONOMII RYNKÓW I SPEKULACJI FINANSOWYCH. dlatego negują prawo KONTROLI ze strony PAŃSTW, powołanych do czuwania nad obroną dobra wspólnego. odradza się nowa niewidoczna TYRANIA, czasem WIRTUALNA, narzucająca (…) swoje prawa i reguły. ponadto, DŁUG I JEGO OBSŁUGA oddalają kraje od praktycznych możliwości ich ekonomii, Evangelii Gaudium

31 Franciszek: dopóki nie wyeliminuje się wykluczenia i nierówności społecznej w społeczeństwie i między różnymi narodami, NIEMOŻLIWE BĘDZIE WYKORZENIENIE PRZEMOCY. Evangelii Gaudium

32 Franciszek: Let us never forget that authentic power is SERVICE (…) PROTECTING ALL CREATION (…) Inauguration Homily of Pope Francis, March 19, 2013.

33 Franciszek: God calls us (…) TO LEAVE SELFISHNESS BEHIND (…) called Abraham to be the father of many; HE CHOSE THE PEOPLE OF ISRAEL TO FORGE A COVENANT THAT EMBRACES ALL PEOPLES (…). GENERAL AUDIENCE: THE CHURCH IS GOD'S CALL TO BE PART OF HIS FAMILY Vatican City, 29 May 2013 (VIS)

34 Benedykt XVI: „Z wielką precyzją, chociaż w sposób jednostronny i wybiórczy, Marks opisał sytuację swojego czasu i z wielkim talentem analitycznym przedstawił drogę do rewolucji – nie tylko teoretycznie: z partią komunistyczną, która zrodziła się z manifestu komunistycznego z 1848 roku, konkretnie ją zainicjował.” (SS, 2007)

35 W świetle systemowej analizy obecny kryzys finansowo-gospodarczy, w tym zadłużenia państw, jest jawną fazą kryzysu globalnego ujawnionego monitoringiem dynamicznycm, w tym prognozą ostrzegawczą, Pierwszego Raportu dla Klubu Rzymskiego „Granice wzrostu” (GW/LtG) 1972.

36 Monitoring DYNAMICZNY: przetwarzanie metodą symulacji komputerowej wiedzy oraz danych statystycznych odwzorowujących proces życia danej społeczności w prognozę dalszego przebiegu tego procesu, w tym potencjalnych zagrożeń – pod warunkiem, iż nie będzie interwencji w ten przebieg.

37 Meadows, D.H., …Granice wzrostu (1972)

38 W kolejnym symulacyjnym badaniu GW/LtG 1972 – także przy pozostawieniu ówczesnych, egoistycznych stosunków społecznych, w tym metod gospodarowania – przy założeniu BRAKU OGRANICZEŃ w dostępie do zasobów naturalnych i energii, nastąpi RÓWNIEŻ GLOBALNA KATASTROFA, tym razem na skutek zdegradowania środowiska przyrodniczego

39 Zerowy wzrost i ekologiczny holokaust jako patologiczny sposób przezwyciężania globalnego kryzysu

40 „Zerowy wzrost” 1971/95

41 Dennis Meadows 2009: dla przezwyciężenia globalnego kryzysu (1) We desperately need for population, energy use, material use, and pollution streams to be reduced. http://www.euronatur.org/Interview_Dennis_Meadows.dennismeado ws_en.0.html (2) If you want everyone to have the full potential of mobility, adequate food and self-development, then it is 1 or 2 billion. (mld, obecnie jest nas ok. 7 mld. osób) http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,666175,00.html http://www.euronatur.org/Interview_Dennis_Meadows.dennismeado ws_en.0.html http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,666175,00.html

42 Przed Ludzkością: - warunkujące GBE - ekohumanizm i trwały rozwój, a następnie Cywilizacja Życia i Miłości (CŻM- JPII)/Ekohumanistyczna albo - do globalnej katastrofy prowadzący – „wzrost zerowy”, w tym neo-darwinizm społeczny i ekologiczny holokaust, oraz np jawna III Wojna Światowa.

43 Neo-darwinizm społeczny to groźna – nieuchronnie do globalnej katastrofy prowadząca – alternatywa trwałego rozwoju (sustainable development) i CŻM światowej społeczności

44 GLOBALNA KATASTROFA jako skutek błędnej diagnozy obecnego kryzysu

45 W trakcie wykładu będzie – metodą analizy systemowej – rozpoznawana istota kryzysu globalnego, a także testowana wizja CŻM, jak również określone zostaną podstawowe uwarunkowania trwałego rozwoju światowej społeczności

46 Wykład II 23 XI 2014 Neo-darwinizm społeczny jako groźna alternatywa trwałego rozwoju

47 Neo-darwinizm społeczny jako wysoce prawdopodobny a patologiczny sposób przezwyciężania globalnego kryzysu

48 Sustainable development czy sustainability? Sustainable development jako oxymoron Sustainability a „zero growth”.

49

50 Raport Randersa, 2012

51 Kryzys globalny w świetle UNEP Report - 12 maja 2011 (1) By 2050, humanity could consume an estimated 140 billion tons of minerals, ores, fossil fuels and biomass per year – three times its current appetite –(…) is "far beyond what is likely sustainable” if realized at all given FINITE WORLD RESOURCES (…).

52 UNEP Report (2) Scenario 3: tough contraction of consumption in developed countries, converging with others. Industrialized nations reduce per capita consumption by two thirds and other nations remain at current rates, resulting in a global per capita consumption rate (…) the same as in year 2000. Humanity Can and Must Do More with Less: UNEP Report

53 Raport Pentagonu …, 2014 These developments could undermine already fragile governments that are unable to respond effectively or challenge currently stable governments as well as increasing competition and tension between countries vying for limited resourcess. http://www.acq.osd.mil/ie/download/CCARprint.pdf http://www.acq.osd.mil/ie/download/CCARprint.pdf

54 Konsekwencje rewolucji naukowo-technicznej XX wieku, w ramach egoistycznych/socjal-darwinistycznych stosunków społecznych i braku wiedzy o kompleksowych konsekwencjach działalności społeczno-gospodarczej: 1. radykalny wzrost organizacyjnej inercji i tempa zmian w uwarunkowaniach życia Człowieka; 2. wyczerpywanie źródeł aktualnie dostępnych zasobów naturalnych, bez zapewniania wystarczającego dostępu do alternatywnych ich źródeł; 3. bezwzględne degradowania środowiska przyrodniczego; 4. „eksplozja” demograficzna.

55 Automatyzacja, przeludnienie, wyczerpywanie zasobów naturalnych, degradacja środowiska przyrodniczego, w tym klimatu - jako błędne przesłanki neo-darwinizmu społecznego

56 Cele NEO-SOCJALDARWINISTYCZNYCH działań antykryzysowych, m.in. (1): (1) radykalnie ZMNIEJSZYĆ ZUŻYWANIE, przez Peryferie, czyli SŁABSZĄ część światowej społeczności (ŚS), deficytowych ZASOBÓW, a zatem w Peryferiach: 2) „schładzać” gospodarkę, stymulować BEZROBOCIE; (3) likwidować struktury obronne - państwo, KK; (4) DEGRADOWAĆ EDUKACJĘ, osłabiać zdolność logicznego i krytycznego myślenia; (5) zmniejszać ROZRODCZOŚĆ

57 Cele NEO-SOCJALDARWINISTYCZNYCH działań antykryzysowych m.in. (2) (6) pogarszać WYŻYWIENIE I OCHRONĘ ZDROWIA; (7) ANTAGONIZOWAĆ wzajemnie społeczności Peryferii; (8) wyniszczająco ZADŁUŻAĆ eliminowane społeczności; (9) ROZWARSTWIAJĄC ŚS, WZMACNIAĆ zdolność obrony i samoobrony CENTRUM - silniejszej części ŚS.

58 Neo-darwinizm społeczny jako czynnik kryzysogennego intensyfikowania procesów destrukcji.

59 Neo-darwinizm społeczny a „inwigilacja czysta”, Prakseologia T. Kotarbińskiego

60 Jan Paweł II: „struktury grzechu”

61 Obronny terroryzm jako konsekwencja neo-darwinizmu społecznego

62 Schaff, A., Medytacje, Warszawa 1997, s. 108. (…) potrafimy zgnieść (…) bunt jak robactwo (…) Współczesny (2013) rozwój nauki i techniki, w tym metod tajnej wojny, umożliwia zmniejszanie zaludnienia Ziemi w „białych rękawiczkach”

63 Wzajemnie wyniszczające: - globalna wojna, - obronny terroryzm, - obronna rozrodczość, lub - realna (a nie „kolorowa”) rewolucja, jako konsekwencje przezwyciężania globalnego kryzysu metodą neo-darwinizmu społecznego

64 Wykład III 7 grudnia 2014 Cybernetyka trwałego rozwoju w przezwyciężaniu globalnego kryzysu

65 Czy faktycznie światowa społeczność (ŚS) znajduje się w stanie kryzysu globalnego? Jaka jest jego istota? Jak zatem przezwyciężać taki kryzys? Jak zapobiec globalnej katastrofie?

66 Dla uniknięcia globalnej katastrofy nie wystarczy jedynie poprawnie określona wizja GBE i CŻM/E, czyli trwale rozwojowo funkcjonującej światowej społeczności. Niezbędna jest również - także poprawnie określona – „mapa drogowa” zadań i etapowej realizacji tej wizji, czyli procesu jej kształtowania.

67 Wizyjne programowanie strategiczne/backcasting - odnowiona strategia SD UE 2006 - a program Apollo

68 Konieczność wiedzy o właściwościach rozwojowo sterowanego obiektu i jego środowiska oraz przyszłym przebiegu procsu jego zycia

69 Teoria systemów, w tym cybernetyka w rozpoznawaniu istoty kryzysu globalnego oraz poznawaniu właściwości obiektów podlegających rozwojowemu sterowaniu, oraz określaniu poprawnych metod takiego sterowania

70 System: zbiór elementów synergicznie powiązanych jego makrostrukturą w tak zintegrowaną całość.

71 W analizie systemowej niezbędność precyzyjnego języka

72 Jaki dla GBE rozwój (dowolnej postaci systemu życia, w tym społeczeństwa), zrównoważony czy trwały?

73 Konstytucja RP Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

74 Humanity has the ability to MAKE DEVELOPMENT SUSTAINABLE to ensure that it meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs.”. Patrz: (Raport Brundtland, tekst ang., rozdz. I, p. 27). (Nie ma tu żadnego odniesienia do słowa "równowaga”, które stanowi podstawę polskiego przekładu tego pojęcia.)

75 Accordingly, we assume a collective responsibility to advance and strengthen the INTERDEPENDENT AND MUTUALLY REINFORCING PILLARS OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT – ECONOMIC DEVELOPMENT, SOCIAL DEVELOPMENT AND ENVIRONMENTAL PROTECTION – at local, national, regional and global levels. Patrz: (WSSD Johannesburg, 2002.

76 TRWAŁY – czyli bezkryzysowy - ROZWÓJ światowej, w tym Unii Europejskiej i polskiej, społeczności, wymaga nie tylko zintegrowania rozwoju społecznego, z rozwojem gospodarczym i ochroną środowiska przyrodniczego, lecz ponadto opanowania umiejętności właściwego (zgodnego z potrzebami życia Człowieka) kształtowania tego środowiska. F. Capra, Punkt zwrotny (The Turning Point) 1982.,

77 Traktat Lizboński, Artykuł 2 3. Unia (…) Działa na rzecz TRWAŁEGO ROZWOJU EUROPY, którego podstawą jest ZRÓWNOWAŻONY WZROST GOSPODARCZY oraz (…) SPOŁECZNA gospodarka rynkowa (…) Jest to zarazem zanegowanie koncepcji „zerowego wzrostu” http://eur- lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0010:0041 :PL:PDF http://eur- lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:0010:0041 :PL:PDF

78 Rio+20 (06 2012) Our common vision 1. (…) renew our COMMITMENT to SUSTAINABLE DEVELOPMENT and to ensuring the promotion of an ECONOMICALLY, SOCIALLY AND ENVIRONMENTALLY sustainable future. 1 1. (…) integrating economic, social and environmental aspects (…) TO ACHIEVE SUSTAINABLE DEVELOPMENT IN ALL ITS DIMENSIONS. 3. Poverty eradication (…) freeing humanity from poverty and hunger (…) http://rio20.net/en/iniciativas/the-future-we-wa-final-document-of- the-rio20-conference http://rio20.net/en/iniciativas/the-future-we-wa-final-document-of- the-rio20-conference

79 Cybernetyka rozwoju trwałego (sustainable development), a nie „rozwoju zrównoważonego”, jako pomoc w wizyjnym programowaniu strategicznym, w tym w budowie ww „mapy drogowej”.

80 B. Trentowski, Stosunek filozofii do cybernetyki, czyli sztuki rządzenia narodem, 1843. N. Wiener, Cybernetyka i społeczeństwo, Warszawa 1961.

81 Cybernetyka - ogólna teoria sterowania (przebiegiem różnorodnych procesów, w tym procesem życia i rozwoju społeczno- gospodarczego), - ogólna teoria informacji

82 Dla uniknięcia globalnej katastrofy oraz ukształtowania i podtrzymywania zdolności trwałego rozwoju ŚS konieczność ULTRASTABILNOŚCI światowej społeczności

83 ULTRASTABILITY The ability of a system to change its internal organization or structure in response to environmental conditions that threaten to disturb a desired behavior (…) Web Dictionary of Cybernetics and Systems. e/ASC/ULTRASTABIL.html. e/ASC/ULTRASTABIL.html

84 W ramach cybernetyki rozwoju traktujemy modelowo różnej formy społeczności, organizacje, lub ekosystemy, w tym narody, przedsiębiorstwa, innej postaci organizacje (np naukowo- wytwórcze, finansowe), itp – jak również ekosystemy lokalne lub ekosystem globalny (Ziemię) - jako systemy życia (sż), w tym systemy: człowiek-technika (SCT). Również środowisko takich systemów ujmujemy jako system życia.

85 Życie jako proces tworzenia informacji realnej w układzie: system życia–środowisko, lub przeciwstawiania się wzrostowi entropii w tym układzie.

86 Proces to ciąg zmian zachodzących zgodnie z jego logiką, określającą rodzaj i kolejność jego faz i etapów. Skutki procesu zależą nie tylko od struktury układu, w którym dany proces zachodzi, lecz także od stanu jego środowiska Bez znajomości tej logiki oraz środowiskowych oddziaływań nie można sterować procesem kształtowania zdolności trwałego rozwoju ŚS.

87 Informacja – pojęcie używane w trzech ujęciach: 1) jako, przeciwstawna entropii (dezorganizacji),konceptualna miara jakości, w tym zorganizowania, sż; (czym wyższa jakość sż, tym mniej prawdopodobna forma jego struktury) 2) jako informacja realna, zawarta w strukturze nadsystemu, czyli każdy czynnik, który przyczynia się do życia lub bardziej sprawnego funkcjonowania sż; 3) jako informacja odwzorowująca układ: system życia–środowisko, w tym wiedza dotycząca jego przyszłości.

88 INFORMACJA [lać. informatio 'wyobrażenie, wy­ jaśnienie, zawiadomienie'], w cybernetyce i teorii in­formacji każdy czynnik, który ludzie, organizmy żywe lub urządzenia automatyczne mogą wykorzystać do bardziej sprawnego, celowego działania (w szczegól­ności sterowania); zob. też wiadomość. Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 5, Warszawa 1965.

89 Entropia: konceptualna miara nieprzydatnoścu danej fomy sż do prtrztmywania jegoi zycia i rozwoju -ilość mikrostanów które realizują lub mogą realizować dany makrostan Warsztat rzemieślniczy a zmiany w uwarunkowaniach jego funkcjonowania

90 Rozwój sż a tworzenie informacji Tworzenie informacji polega na dokonywaniu - w odpowiedniej kolejności i w ramach istniejących aktualnie ograniczeń różnorodności - właściwych zmian w czasoprzestrzennych konfiguracjach JUŻ ISTNIEJĄCYCH, DOJRZAŁYCH elementów układu: system życia–środowisko. Jak również, na doprowadzaniu do dojrzałości (czyli max. Informacji) istniejących elementów tegp układu. A także na dokonywaniu zmian w tych ograniczeniach. W wyniku - kształtowana jest coraz mniej prawdopodobna, o większej ilości elementów i wyższej jakości, dynamiczna struktura tego układu

91 Kryzys społeczności ma miejsce wówczas, gdy dotychczasowa jego makrostruktura (orgware, stosunki społeczne) traci zdolność stymulowania jej rozwoju. O występowaniu kryzysu m.in. świadczy zmniejszanie jakości życia osób stanowiących tę społeczność. W trakcie kryzysu – odznaczającego się przewagą destrukcji nad konstrukcją - mogą mieć miejsce chwilowe stany pozornie rozwojowe pomimo ogólnie regresywnej tendencji.

92 Wykład IV 11 stycznia 2015 MORALNA DESTRUKCJA jako GŁÓWNY CZYNNIK GLOBALNEGO KRYZYSU

93 (…) u korzeni wojny (…) nędza i wyzysk zrozpaczonych rzesz ludzkich, które nie widzą realnej możliwości poprawy warunków życia na drodze pokojowej. Jan Paweł II, Enc. CENTESIMUS ANNUS

94 Wyzysk a „słuszna płaca” Pracownik (…) będzie otrzymywał płacę wystarczającą mu na utrzymanie własne, żony i dzieci Leon XIII, Enc. Rerum novarum

95 ORĘDZIE OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA NA ŚWIATOWY DZIEŃ POKOJU 1 STYCZNIA 2015 ROKU: 1. CORAZ BARDZIEJ ROZPOWSZECHNIONA PLAGA WYZYSKU CZŁOWIEKA PRZEZ CZŁOWIEKA poważnie godzi w życie (…) RELACJI MIĘDZYLUDZKICH NACECHOWANYCH SZACUNKIEM, SPRAWIEDLIWOŚCIĄ I MIŁOŚCIĄ. 2. (wyzysk) odrażające zjawisko, prowadzące do pogwałcenia podstawowych praw drugiego oraz UNICESTWIENIA JEGO WOLNOŚCI I GODNOŚCI, 3. BRATERSTWO STANOWI SIEĆ RELACJI O FUNDAMENTALNYM ZNACZENIU DLA BUDOWANIA RODZINY LUDZKIEJ, STWORZONEJ PRZEZ BOGA (…) 4. ŻYĆ RAZEM, WZAJEMNIE O SIEBIE SIĘ TROSZCZĄC

96 U PODSTAW NIEWOLNICTWA LEŻY KONCEPCJA OSOBY LUDZKIEJ, KTÓRA DOPUSZCZA MOŻLIWOŚĆ TRAKTOWANIA JEJ JAK PRZEDMIOT.

97 Osoba ludzka (…) POZBAWIANA JEST WOLNOŚCI, STAJE SIĘ TOWAREM (…) JEST TRAKTOWANA JAKO ŚRODEK, A NIE CEL

98 PRZYCZYNY (…) NIEWOLNICTWA 1. (…) O UBÓSTWIE, NIEDOROZWOJU I WYKLUCZENIU, SZCZEGÓLNIE GDY ŁĄCZĄ SIĘ ONE Z BRAKIEM DOSTĘPU DO OŚWIATY LUB Z RZECZYWISTOŚCIĄ NACECHOWANĄ NIEWIELKIMI, JEŚLI W OGÓLE ISTNIEJĄCYMI, MOŻLIWOŚCIAMI PRACY 2. (…) LUDZI GOTOWYCH NA WSZYSTKO, ŻEBY SIĘ WZBOGACIĆ (…) DZIEJE SIĘ TAK WTEDY, KIEDY W CENTRUM SYSTEMU GOSPODARCZEGO JEST BÓG PIENIĄDZ, A NIE CZŁOWIEK, OSOBA LUDZKA.

99 GLOBALIZACJA OBOJĘTNOŚCI, KTÓRA DZIŚ JEST CIĘŻAREM W ŻYCIU TAK WIELU SIÓSTR I BRACI, WZYWA NAS, BYŚMY STALI SIĘ BUDOWNICZYMI GLOBALIZACJI SOLIDARNOŚCI I BRATERSTWA,

100 Prawdziwa wolność, w tym wyeliminowanie wyzysku, jako warunek ukształtowania zdolności trwałego rozwoju ŚS

101 Dwa sposoby eliminowania zagrożenia globalną katastrofą: 1. metodą „zerowego wzrostu”, poprzedzoną zmniejszeniem zaludnienia Ziemi. albo 2. strategią „trwałego rozwoju”, w tym 2.1. – przemianą aksjologiczną od egoizmu do „dobra wspólnego”/win-win; 2.2. – upodmiotowieniem nie-elity; 2.3. - globalną współpracą, pomnażającą potencjały: intelektualny, etyczny, naukowo- techniczny, umożliwiającą eliminowanie deficytu zasobów życia: naturalnych i przyrodniczych, oraz gromadzenie rezerw zasobów „na wszelki wypadek”.

102 Cybernetyka a „szybko lecący wraży samolot” i skuteczna obrona

103 Aby trafić w szybko lecący samolot m.in.. należy: 1. określić po jakim czasie dotrze do niego obronny pocisk OPL, czyli jaka jest aktualna inercja OPL; 2. określić, w którym miejscu będzie prawdopodobnie znajdował się w tym czasie wraży samolot, a więc i jaka będzie trajektoria dalszego jego lotu; 3. obronny pocisk kierować w miejsce najbardziej prawdopodobnej – w momencie osiągnięcia - lokalizacji samolotu; 4. mieć rezerwę pocisków i zdolność szybkiego określenia nowej jego lokalizacji i ponownego wycelowania w przypadku nietrafienia; 5. mieć alternatywne środki obrony w przypadku niepowodzenia OPL.

104 A ponadto; 1. dysponować teorią sterowania układami dynamicznym w sytuacji wysokiej zmienności uwarunkowań ich funkcjonowania; 2 znać statyczne i dynamiczne właściwości podlegających sterowaniu układów (np. samolot- OPL); 3. posiadać umiejętność zwiększania stopnia elastyczności adaptacji do nowych uwarunkowań funkcjonowania m.in. takiego j.w. systemu obrony życia.

105 FEEDBACK sprzężenie zwrotne nadążające Podejmowanie działań dostosowawczych na podstawie stwierdzenia w praktyce dokonanych zmian w uwarunkowaniach życia

106 FEEDFORWARD sprzężenie zwrotne wyprzedzające Przewidywanie zmian w uwarunkowaniach życia i z wyprzedzeniem podejmowanie działań dostosowawczych/sterowniczych

107 Każdemu działaniu sż, jak i upływowi czasu, towarzyszą dwa przeciwstawne skutki: konstrukcji i destrukcji, dotyczące układu: sż–środowisko.

108

109 Moralna destrukcja formy życia sż: utrata przez dotąd zdolną do podtrzymywania życia jego formę (aksjologię ekonomikę, technikę, itp.) zdolności podtrzymywania z jej pomocą życia stosującego ją podmiotu na skutek zmiany uwarunkowań jego życia. Np. fizycznie sprawny park maszynowy zasilany ropą naftową ulega moralnej destrukcji w wyniku wyczerpania jej źródeł. Podobnie lekarstwo wypracowane dla innego stanu środowiska pacjenta.

110 Wpływ stanu środowiska na skutki procesu, w tym realizowanie jego funkcji celu

111 Warunkiem rozwoju jest nierównowaga przejawiająca się nadwyżką konstrukcji (powielającej, regeneracyjnej, innowacyjnej) nad nieuchronnie postępującą destrukcją (fizyczną i moralną). Mądra ludzka praca to warunek trwałego utrzymywania tej nierównowagi, powodująca wzrost trwałości rozwijającej się społeczności oraz jakości życia tworzących ją osób.

112 Wysoka zmienność uwarunkowań życia Człowieka jako szczególna cecha współczesności

113 Inercja jako istotne ograniczenie działań na rzecz rozwoju w sytuacji wysokiej zmienności

114 Czym wyższy poziom rozwoju nauki i techniki oraz zastosowań jego osiągnięć, tym większe tempo: - zmian w uwarunkowaniach życia oraz - natężenie moralnej destrukcji.

115 Czym wyższy poziom organizacyjnej inercji sż, tym z większym wyprzedzeniem należy rozpoznawać nadchodzące zmiany w uwarunkowaniach jego życia i podejmować względem nich działania adaptacyjne – dostosowujące formy życia do tych nowych uwarunkowań. A zarazem - tworzyć rezerwy zasobów materialnych i intelektualnych na wypadek popełnienia błędów prognostycznych lub adaptacyjnych.

116 Kryzys sż: gdy występuje, jako dominująca, przewaga, dotyczącej sż, destrukcji nad konstrukcją, ew. „przeplatana” chwilowymi stanami pseudo-rozwoju. Jest skutkiem nie dokonania rozwojowej/adaptacyjnej przebudowy makrostruktury, sż.

117 MORALNA DESTRUKCJA (form życia niezgodnych z nowymi jego uwarunkowaniami) – nieuchronny skutek zmian w uwarunkowaniach życia – jako GŁÓWNY CZYNNIK GLOBALNEGO KRYZYSU

118 Wykład V 8 lutego 2015 Kryzys globalny jako skutek niedostosowania do życia w Stanie Zmian i Ryzyka

119 Meadows, D.H., …Granice wzrostu (1972)

120 Globalny Monitoring Dynamiczny (GMD) GW/LtG 1972 m.in. ukazuje: (1) moralną destrukcję orgware/ socjal-darwinistycznych stosunków społecznych, ich nieadekwatność względem aktualnych uwarunkowań życia; (2) krótkowzroczność polityki społ.-gospod.; (3) wielką bezwładność ŚS, w tym gospodarki, oraz (4) wielką zmienność uwarunkowań życia

121

122

123 Cztery podstawowe – kolejno normalnie powstające – stany jakości życia sż, w tym SCT: 1. Wewnętrznej konstruktywności przy zewnętrznej destruktywności, czyli ROZWOJU WSTĘPNEGO/NIEDOJRZAŁEGO. 2. Wewnętrznej i zewnętrznej konstruktywności, czyli ROZWOJU DOJRZAŁEGO. 3. Wewnętrznej destruktywności przy zewnętrznej konstruktywności, czyli REGRESU KONSTRUKTYWNEGO. 4. Wewnętrznej i zewnętrznej destruktywności, czyli REGRESU BEZWZGLĘDNEGO..

124 Synergiczna właściwość informacji realnej, w tym odwzorowującej: Zintegrowanie elementów sż o wzajemnie uzupełniających się zasobach informacji realnej umożliwia uzyskanie efektu synergicznego, czyli skokowego wzrostu poziomu informacji sż.

125 i = B(n,q)1/s Rozwój trwały sż jako osiąganie i rozwojowe przekraczanie kolejnych granic jego wzrostu Kryzys globalny jako skutek patologicznego przekroczenia inercyjnej i środowiskowej granic wzrostu.

126 Z prac N. Wienera oraz A. Tofflera (Szok przyszłości), jak również monitoringu dynamicznego LtG 1972 oraz BtL 2004, wynika, iż ŚS znalazła się w jakościowo nowym stanie uwarunkowań jej życia w Stanie Zmian i Ryzyka (SZiR).

127 Dwa rodzaje zmian: 1. Zmiany w czasie W SENSIE KRÓTKIM: zmiany cyklicznie się powtarzające (dzień-noc, lato- zima, itp.). 2. SZiR dotyczy zmian w czasie W SENSIE DŁUGIM, czyli jakościowych zmian będących skutkiem procesu ewolucji, m.in.. od Big Bang’u do pojawienia się ludzkiego intelektu.

128 Stan Zmian i Ryzyka (SZiR) (1): 1. Tak szybko zwłaszcza wraz rozwojem n-t – postępująca moralna destrukcja iż jedynie - dotąd sprawną - metodą feedback nie można nadal utrzymywać ultrastabilności ŚS.

129 Stan Zmian i Ryzyka (SZiR) (2): 2. W SZiR konieczność w istocie dodania do feedback, jakościowo nowego podukładu sterowania procesem życia ŚS: FEEDFORWARD – o wzrastającym wraz z rozwojem, prognostycznym zasięgu – niezbędnego, w tej nowej sytuacji. do adaptacyjnych działań wyprzedzających zmiany w uwarunkowaniach życia (duża inercja); 3. Ponadto, ze względu na brak możliwości w pełni skutecznego prognozowania i na tej podstawie w pełni poprawnej wyprzedzającej adaptacji, konieczność gromadzenia rezerw zasobów życia „na wszelki wypadek”.

130 Kryzys globalny wynikiem niedostosowania ŚS do życia w SZiR, w tym braku możliwości – w ramach socjal-darwinistycznych stosunków społecznych – eliminowania, za pomocą feedforward, negatywnych skutków moralnej destrukcji

131 Dla życia w SZiR, w tym eliminowania negatywnych skutków moralnej destrukcji, ekospołecznie użyteczne pomnażanie, jak również aktywizowanie licznego, już istniejącego, potencjału intelektualnego (w tym etycznego) Ludzkości, wspomaganego sztuczną inteligencją a nie jakoby „obronne” jego pomniejszanie Ekohumanizm I CŻM jako warunek życia w SZIR

132 W SZiR konieczność stosowania zasady OGRANICZONEGO ZAUFANIA do społeczno-gospodarczych, w tym technicznych (m.in.. medycyna!), rozwiązań sprawdzonych poprzednio, lecz w jakościowo odmiennych, aniżeli aktualne, warunkach.

133 Radykalnie odmienne skutki restauracji kapitalizmu w warunkach: 1. zmian zachodzących powoli oraz nadmiaru dostępnych zasobów naturalnych i przyrodniczych, albo 2. SZiR oraz narastającego deficytu zasobów naturalnych i bezwzględnej degradacji środowiska przyrodniczego.

134 Im mniej bezrobocia i biedy - bez wiedzy o prawdopodobnych kompleksowych skutkach polityki, pracy i innych zmian w uwarunkowaniach życia – tym szybciej wyczerpanie źródeł aktualnie dostępnych zasobów naturalnych i zdegradowanie przyrody. A wraz z tym - globalna katastrofa.

135 W SZiR eliminowanie biedy i bezrobocia powinno umożliwiać upodmiotowianie nie-elity oraz intensyfikowanie pracy ekospołecznie użytecznej

136

137 Dostosowanie do życia w SZiR, wraz z osiągnięciem przez ŚS stanu jej dojrzałości - czyli wewnętrznej i zewnętrznej konstruktywności – wymaga ukształtowania Cywilizacji Życia i Miłości/Ekohumanistycznej.

138 Analiza systemowa m.in. J.W. Forrestera i G. Nadlera jako pomoc w kształtowaniu, metodą backcasting, strategii trwałego rozwoju, w tym eliminowania negatywnych konsekwencji moralnej destrukcji ŚS

139 Rola modelowania w analizie systemowej

140 Izomorfizm, homomorfizm, metoda Top-Down, jako ułatwienie w poszukiwaniu poprawnych modernizacyjnych rozwiązań społeczno- gospodarczych.

141 A.P. Sage’a koncepcja kształtowania polityki - zgodna z postulatem Forrestera Sage A. P. 1977, Methodology for Large- Scale Systems, MCGrew-Hill Book Company, New York. Haliniak M. 2008, Filozofia polityki ekologicznej (Philosophy of Sustainable Development Policy), EPISTEME 80(2008), Wszechnica Mazurska – UKSW, Olecko-Warszawa.

142

143 Dla trwałego przezwyciężenia globalnego kryzysu i ukształtowania zdolności trwałego rozwoju (TR) konieczność: - modelu konceptualnego rzeczywistości; - adekwatnego do aktualnego stanu rzeczywistości systemu wartościowania zmian w układzie: dana społeczność – środowisko; - dostępności adekwatnych do zmieniającej się rzeczywistości baz danych i wiedzy, ją odwzorowujących; - metod symulacji komputerowej, w tym monitoringu dynamicznego/MD; - analizy systemowej konceptualnej i komputerowo- symulacyjnej.

144 Poprawny system wartości, w tym wartościowania rozwojowych przedsięwzięć, jako istotny element polityki rozwoju.

145 Adekwatny do rzeczywistości system wartościowania zmian będących skutkiem polityki jest zależny od aktualnego stanu, w tym kondycji, układu: społeczność–środowisko.

146 Dla przykładu, w warunkach nadmiaru dostępnych w środowisku zasobów nie występuje konieczność uwzględniania kosztów ich zużywania

147 Egoizm albo egoaltruizm, współcześnie ekohumanizm (SNK)

148 Wykład VI 1 marca 2015 System Życia jako model konceptualny dla wspomagania polityki SD

149 Wiedza o sposobie poprawnej – w danej sytuacji – MODERNIZACJI (a nie restrukturyzacji) struktury SCT, w tym zwłaszcza jego orgware’u, jako warunek podstawowy zapewniania ultrastabilności SCT – w tym rozpoznawania i rozwojowego przekraczania granic jego wzrostu – a wraz z tym: SD ŚS.

150 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (1): 1. Ze względu na zmienność uwarunkowań, aktualna struktura każdej organizacji nieuchronnie ulega sukcesywnie postępującej moralnej degradacji. 2. Zatem zespół zamierzający ją zmodernizować powinien odmiennie, aniżeli tradycyjnie, przystępować do projektowania jej rozwojowej/doskonalącej przebudowy lub przezwyciężenie kryzysu, w której się ona znalazła.

151 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (2): 3. Należy odejść od tradycyjnej – jako działania wstępnego - oceny stanu istniejącego, w tym krytyki: - istniejących aktualnie mankamentów, oraz - dotychczasowych twórców, danej organizacji. 4. Uznać, iż aktualny jej stan z natury rzeczy podlega – wraz ze zmianami w uwarunkowaniach funkcjonowania – moralnej degradacji, zatem musi ulec przebudowie.

152 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (3): 5. Rozpoznać misję jaką na rzecz środowiska społeczno-przyrodniczego może optymalnie spełniać dana organizacja. 6. Zaprojektować – zgodną z nowymi uwarunkowaniami – „idealną” formę jej struktury, w tym orgware’u, umożliwiającą minimalnym kosztem pełnienie tej misji.

153 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (4): 7. Określić wszelkie ograniczenia uniemożliwiające ukształtowanie tej „idealnej” formy organizacyjnej. 8. Opracować program sukcesywnego eliminowania tych ograniczeń, które mogą – i jak - zostać stopniowo wyeliminowane. 9. Opracować możliwą do zrealizowania (praktopia) WIZJĘ przyszłościowej formy organizacji i na tej podstawie strategię („mapę drogową”) jej osiągania, czyli sposób realizacji takiej wizji metodą wizyjnego programowania strategicznego/backcasting (Odnowiona [2006] EU SDS).

154 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (5): 10. Każdy etap realizacyjny powinien być poprzedzony eliminowaniem ograniczeń realizacyjnych jego dotyczących, a także wyznaczeniem kryteriów oceny jego skutków, celem: - stwierdzania czy faktycznie postępuje zbliżanie do strategicznego celu (tak stopniowo realizowanej modernizacji danej organizacji), lub - korygowania danej strategii.

155 G. Nadlera ‘idealnego projektowania” koncepcja modernizacji m.in. ŚS (6): 11. W prace modernizacji należy włączyć dotychczasowych budowniczych modernizowanej organizacji celem wykorzystania ich doświadczeń realizacyjnych. -------------------------------------------------------------------------- Nadler G. 1967, Work Systems Design: the IDEALS concept, Illinois. nef 2010, Michnowski L. 2003c, Analiza zmienności w kształtowaniu strategii trwałego rozwoju (sustainable development) (Changes analysis in shaping sustainable stra­tegy), [w:] Filozoficzne i społeczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju, (red. Artur Pawłowski), Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, vol. 16, Lublin 2003: http://www.kte.psl.pl/analizazmiennosci.pdf http://www.kte.psl.pl/analizazmiennosci.pdf

156 A zatem jak kształtować w ramach wizyjnego programowania strategicznego/backcasting (EU SDS 2006) wieloetapową strategię SD ŚS oraz budowy CŻM/E?

157 Wniosek cybernetyki trwałego rozwoju: wizja zmodernizowanej organizacji i na jej podstawie realizująca ją strategia winna być wypracowane z wykorzystaniem cybernetycznej teorii trwałego rozwoju (SD) SCT oraz symulacyjnych metod A.P. Sage’as oraz dynamiki systemów J.W. Forrestera. W przeciwnym razie, zamiast spełniać rolę praktopii (A. Toffler) może być jedynie utopią nierealizowalną – „pobożnym życzeniem”.

158 Wybrane modele konceptualne przydatne (lecz niewystarczające) w kształtowaniu polityki SD: - systemy otwarty i ogólny L. von Bertalanffy’ego; - system naturalny E. Laszlo; - regulon K. Bogdańskiego; - system cybernetyczny N. Wienera; - system autonomiczny M. Mazura.

159 Systemy otwarte L.von Bertalanffy’ego

160 System otwarty (so), ze zdolnością homeostazy/utrzymywania się w stanie stabilnym (steady state), czyli gdy dotycząca go destrukcja jest przezwyciężana konstrukcją. Pozyskuje ze środowiska energię (w postaci falowej lub substancjalnej) i wykorzystuje ją w warunkującej jego stabilność pracy, w tym zapewnianiu jego ultrastabilności

161 Import negentropii jako warunek utrzymywania się so w stanie stabilnym (równowagi dynamicznej) Eksport przez so przetworzonej w negentropię entropii jako warunek trwałego rozwoju so. Prigogine I., Stengers I. 1984, Order Out of Chaos, A Bantan Book.

162

163

164 System ogólny L.von Bertalanffy’ego

165 Podstawowa właściwość systemu ogólnego LvB: Wszystkie elementy układu system–środowisko są współzależne, powiązane wzajemnie sprzężeniami zwrotnymi

166 System naturalny E. Laslo Cybernetic I Cybernetic II Struktura hierarchiczna

167 Cybernetic I Podukład progresywny: sterowania zmianami zwiększającymi sprawność jego działania oraz dostosowującymi system do zmian w uwarunkowaniach jego funkcjonowania.

168 Cybernetic II Podukład konserwatywny: zapobiegający błędom w polityce progresywnej

169 Regulony K. Bogdańskiego Pod pojęciem "Regulon" rozumiemy układ istniejący dzięki samoregulacji, której natura jest rodzaju adekwatnego do jego budowy i która oparta jest o - co najmniej - jedno ujemne sprzężenie zwrotne /u.s.z./. -regulony falowe -regulony substancjalne -biopole. -W procesie ewolucji po Big Bangu, część regulonów falowych przekształciła się w regulony substancjalne, a następnie integracja regulonów falowych i substancjalnych spowodowała powstanie regulonów falowo–substacjalnych, w tym organizmów żywych. (Por. CERN, bozon Higgsa)

170 N. Wiener Informacja – entropia i/s Loty międzyplanetarne Wzrost entropii nieuchronnym skutkiem każdego działania Informacja jako cel i podstawa skuteczności sterowania

171

172 System autonomiczny (M. Mazura): pozyskuje ze środowiska informację i energię, i z pomocą homeostatu przekształca je w działania podtrzymujące jego stabilność Czym wyższa jego informacyjna sprawność, tym mniejszym kosztem/przyrostem entropii realizuje jego stabilizujące cele. Wpływ jakości informacyjnych kanałów na jego sprawność informacyjną.

173 Wszystkie te modele są niewystarczające dla określenia istoty kryzysu globalnego oraz strategii i polityki kształtowania zdolności trwałego rozwoju światowej społeczności

174 J. M. Bocheńskiego koncepcja wykorzystania dorobku filozofii w budowie, metodą aksjomatyczną, teorii/modelu

175 Metoda aksjomatyczna Forrestera – Bocheńskiego jako sposób budowy ogólnego modelu konceptualnego: pojęcia niedefiniowane pojęcia zdefiniowane (za pomocą pojęć niedefiniowanych) aksjomaty, logiczne wnioskowanie badanie adekwatności modelu/teorii do rzeczywistości

176 Konceptualny (Sage’a) model System Życia jako pomoc w kształtowaniu – metodą backcasting – wizji - i „mapy drogowej” do – społeczeństwa trwałego rozwoju/CŻM/E.

177 Model konceptualny System Życia, jako - zgodny z postulatem Sage’a – model ogólny, budowany metodą aksjomatyczną

178 Model konceptualny systemów typu: człowiek-technika–środowisko (SCT-Ś) o nazwie System Życia (SŻ) jako (przydatna - w rozpoznawaniu istoty globalnego kryzysu i projektowaniu WIZJI oraz strategii SD) - pomoc w określeniu logiki procesu życia, w tym rozwoju, światowej społeczności (ŚS) i środowiska przyrodniczego (ŚP)

179 Model konceptualny System Życia (SŻ) (1) to system kompleksowy (homomorfizm), który dotyczy zbioru różnorodnej postaci systemów życia (sż), w tym systemów: człowiek–technika– środowisko (SCT-Ś), jak również ich pod- i nad- systemów, ujętych wspólną nazwą: systemy życia (sż).

180 Model konceptualny System Życia (SŻ) (2) Model SŻ odwzorowuje statyczne i dynamiczne właściwości oraz cechy strukturalne, w tym strukturę procesualną (ultrastabilność), sż, zwłaszcza SCT.

181 Wybrane modele konceptualne wybiórczo wbudowane w model System Życia: - systemy otwarty i ogólny L. von Bertalanffy’ego; - system naturalny E. Laszlo - regulon K. Bogdańskiego; - system cybernetyczny N. Wienera; - system autonomiczny M. Mazura

182 System życia (sż) sż = E – elementy tworzące sż, Rw – zbiór relacji wewnętrznych. wiążących elementy systemu w systemową całość; Rz – zbiór relacji zewnętrznych, wiążących system ze środowiskiem; Ho – homeostat sż. Ə – okres życia sż, i – poziom informacji/jakości sż; t – czas.

183 System życia ma strukturę hierarchiczną: (Laslo) jest elementem nadsystemu czyli układu: sż- środowisko, i jest zbudowany z elementów, które są także systemami zycia.

184 Mikrostruktura (hardware, software) sż/SCT ulega zmianom praktycznie w sposób nieustanny, zaś makrostruktura (orgware) - okresowo

185 Warunkiem życia sż (jako systemu otwartego ze zdolnością homeostazy) jest życie i odpowiednia postać środowiska

186 Każdemu działaniu sż, jak i upływowi czasu, towarzyszy, dotyczący układu sż--Ś, zarówno negatywny/destrukcyjny (czyli co najmniej względny wzrost poziomu entropii), jak i pozytywny/konstrukcyjny (negentropowy, czyli co najmniej względne zmniejszenie poziomu entropii) jego skutek.

187 Względna destrukcja środowiska - import negentropii – jako podstawowy warunek życia (steady state) sż. Prigogine, I., Stengers I. Order out of chaos, 1984.

188 Warunkiem życia sż (jako systemu otwartego ze zdolnością homeostazy) jest życie i odpowiednia postać środowiska

189 System życia jest systemem dynamicznym, w tym inercyjnym, odznaczającym się zwłoką czasową pomiędzy oddziaływaniem nań, a reakcją systemu na to oddziaływania.

190 Zgodność z podlegającym zmianom środowiskiem jako podstawowe uwarunkowanie życia sż. Toffler A., Toffler A., Future Shock (Szok przyszłości) 1970.

191 Każdy system życia posiada pewne, niezmienne w okresie życia, indywidualne właściwości i cechy strukturalne.

192 System życia (sż) posiada zdolność antycypatywności, w tym FEEDFORWARD oraz feedback

193 ANTYCYPATYWNOŚĆ: zdolność sterowania procesem życia sż z wykorzystaniem: - backcasting; - symulacji komputerowej skutków obronnych lub rozwojowych zamierzeń; - monitoringu dynamicznego; - tworzenia rezerw zasobów „na wszelki wypadek”, - elastyczności metod działania sż, w tym feedforward oraz feedback.

194 Struktura sż/SCT zawiera jego homeostat (Ho), umożliwiający niezbędną w SZiR ultrastabilność sż. Homeostat - układ sterowania procesem życia sż - zbudowany jest z dwu podsystemów: konserwatywnego i progresywnego (Laslo).

195 Funkcje homeostatu sż 1. zapewnianie dopływu negentropii do sż; 2. zmniejszanie natężenia i eliminowanie negatywnych (entropogennych) konsekwencji wewnętrznej i zewnętrznej destrukcji; 3. poznawanie przyszłych uwarunkowań życia sż; 4. zwiększające jakość sż jego modernizowanie, zgodne z wymogami ultrastabilności; 5. rozwojowe korygowanie działań modernizacyjnych

196 W trakcie rozwoju homeostat ulega rozbudowie, poprzez dołączanie do jego pierwotnego elementu; - pola informacyjnego (Bogdański), - elity, a następnie - powszechnej świadomości SCT Poprawny sposób funkcjonowania homeostatu zależy głównie od sprawności informacyjnej SCT, oraz adekwatnego systemu wartości.

197 Homeostat SCT: 1. rozwoju WSTĘPNEGO/NIEDOJRZAŁEGO, pole informacyjne/intuicja, elita SCT, egoistyczna aksjologia elity; 2. rozwoju DOJRZAŁEGO, pole informacyjne/intuicja, elita SCT, powszechna świadomość, w tym mądrość (elity i nie-elity) SCT, ekohumanistyczna aksjologia elity i nie-elity. (za wyjątkiem ogniw/jednostek naturalnie w stanie rozwoju wstępnego/niedojrzałego)

198 Wykład VII 15 marca 2015 Modelowa podstawa i zarys „mapy drogowej” do SD i CŻM/E

199 Podstawowe aksjomaty modelu konceptualnego System Życia - przesłanki wnioskowania dotyczącego istoty i poprawnej metody przezwyciężania kryzysu globalnego, a zarazem kształtowania SD i CŻM/E metodą backcasting

200 Aksjomat I: i = B(n,q)1/s i – poziom informacji systemu życia – zarazem poziom rozwoju oraz zorganizowania sż, jak również konceptualna miara jakości sż. s – poziom entropii ekospołecznej systemu życia, a także poziom rozwojowych rezerw sż. n – ilość elementów systemu życia; q – jakość elementów systemu życia, oraz B(n,q) – pewna funkcja zależna od rodzaju systemu życia oraz ilości I jakości jego elementów.

201 przy czym: Entropia (ekospołeczna) (jedynie izomorficzne podobieństwo do entropii termodynamicznej) s = k ln w k – pewna stała zależna od rodzaju systemu życia; w – ilość różnorodnych czasoprzestrzennych konfiguracji elementów systemu życia, które umożliwiają uzyskiwanie tego samego stanu jakości tego systemu.

202 Aksjomat II: E = mc2 - rozumiany jako założenie, iż układ system życia–środowisko, zbudowany jest z energii w szerszym znaczeniu (falowej lub substancjalnej), a różnice pomiędzy różnorodnymi postaciami sż sprowadzają się do odmiennych ich struktur, wyznaczających odmienne właściwości różnorodnych sż.

203 Aksjomat III System życia jest systemem (ogólnym) w ujęciu LvB, czyli wszystkie elementy układu: system życia – środowisko, są współzależne zgodnie z: gdzie: Q1 – Qn – elementy układu: system życia – środowisko; f1 – fn – funkcje określające dynamiczne zależności występujące pomiędzy tymi elementami

204 Aksjomat III odwzorowuje dynamikę procesu życia sż, w tym określające go sprzężenia zwrotne.

205 Proces życia sż jest nieodwracalny

206 Proces życia jest silnie nieliniowy i przebiega; 1. wykładniczo, 2. katastroficznie (synergia, dyssynergia), lub 3. chaotycznie

207

208

209

210 Okres życia sż – Ə - jest skończony, lecz niezdeterminowany i zależy od poziomu jego informacji (i), w tym ilości, oraz jakości i stopnia odpowiedniego zróżnicowania elementów sż, jak również zgodności jego struktury z wymogami ultrastabilności.

211 i = B(n,q)1/s Rozwój trwały sż jako osiąganie i rozwojowe przekraczanie kolejnych granic jego wzrostu Kryzys globalny jako skutek patologicznego przekroczenia inercyjnej i środowiskowej granic wzrostu.

212

213 Rozwojowe transformacje oraz kryzysogenne konsekwencje ich zaniechania

214

215 Transformacja humanistyczna, konieczność: 1. antycypatywności, w tym adekwatnego systemu wiedzy; 2. upodmiotowienia nie-elity; 3. podziału pracy sterowniczej.

216 Upodmiotowienie nie-elity: zmiana statusu społecznego osób tworzących nie-elitę, zaktywizowanie i włączenie ich potencjału intelektualnego w proces ekospołecznie użytecznej – szczególnie poznawczo-innowacyjnej - aktywności twórczej, w tym (głównie na poziomie taktycznym) projektowania rozwojowych działań i podejmowania sterowniczych decyzji

217 SCT, po transformacji humanistycznej, w stanie wzrostu nie-elitarnego, czyli nadal w stanie rozwoju wstępnego/niedojrzałego – zewnętrznie destruktywnego. Rozwój elity i nie-elity kosztem środowiska przyrodniczego/ŚP.

218 Transformacja ekohumanistyczna (1): 1. zmiana aksjologii na ekohumanistyczną, czyli dobra wspólnego zarówno wszystkich ludzi, jak i środowiska przyrodniczego (ŚP); 2. rozbudowa informacyjnego systemu dostępu do wiedzy o kompleksowych (w tym przyrodniczych) skutkach działań SCT i innych zmian w ŚP. 3. ujęcie w rachunku korzyści i kosztów działalności społeczno-gospodarczej, jego przyrodniczych składników;

219 Transformacja ekohumanistyczna (2): 4. opanowanie umiejętności zapewniania dostępu do alternatywnych źródeł zasobów naturalnych, wcześniej, aniżeli wyczerpane zostaną ich źródła aktualnie dostępne; 5. opanowanie umiejętności WSPÓŁsterowania procesem życia ŚP; 6. kształtowanie warunków symbiozy w układzie: SCT-ŚP.

220 Osiągnięcie przez SCT – wraz z transformacją humanistyczną – stanu wzrostu nie-elitarnego, to warunek rozwojowego przekroczenia zarówno inercyjnej/wzrostu elitarnego, jak i następnie środowiskowej/wzrostu nie-elitarnego, (po transformacji ekohumanistycznej) granicy wzrostu SCT.

221 Rozwój dojrzały SCT jako skutek dwu transformacji: humanistycznej i ekohumanistycznej, umożliwiających rozwojowe przekroczenie obu granic wzrostu: zarówno inercyjnej/wzrostu elitarnego, jak i środowiskowej/wzrostu nie-elitarnego.

222 Rozwój dojrzały/zewnętrznie konstruktywny osób SCT zależny m.in. od: 1. edukacji powszechnej mądrości; 2. rozwoju i dostępności sztucznej inteligencji; 3. informacyjnie sprawnej, elastycznej i innowacyjnie podatnej infrastruktury społeczno-gospodarczej.

223 MĄDROŚĆ zdolność: (1) - OBSERWOWANIA zdarzeń zachodzących w układzie: podmiot życia społeczno-gospodarczego – środowisko (społeczno-przyrodnicze); (2) - ROZPOZNAWANIA procesów, których te zdarzenia dotyczą; (3) - PRZEWIDYWANIA przyszłego biegu tych procesów; (4) - ich POPRAWNEGO (współcześnie EKOHUMANISTYCZNEGO) WARTOŚCIOWANIA, (5) - WSPOMAGANIA procesów pozytywnych i PRZECIWSTAWIANIA się procesom negatywnym. (6) – DZIELENIA się – na zasadzie wzajemności – posiadaną WIEDZĄ

224

225 Fazy rozwoju sż: 1 – doskonalenia nowej formy orgware, zwłaszcza sprawności informacyjnej sż; 2 – rozwoju software’u i hardware’u stymulowanego nowym orgware’em; 3 – zwalniania tempa rozwoju, wraz ze zbliżaniem się sż do kolejnej granicy wzrostu, na skutek postępującej moralnej destrukcji dotychczasowej formy orgware’u; 4 – podtrzymania rozwoju w wyniku poprawnej rozbudowy sż, przebudowy orgware’u lub homeostatu.

226 Trzy fazy etapu wzrostu elitarnego: 1. w walce wyboru i – wspomaganego przez nie-elitę - kształtowania elity; 2. stymulowania rozwoju n.-t. wraz z powstrzymywaniem rozwoju nie-elity; 3. odrzucającej egoizm na rzecz dobra wspólnego elity i nie-elity, przemiany aksjologicznej elity – warunku transformacji humanistycznej.

227 Fazy kryzysu sż (gdy nie nastąpi poprawna rozbudowa, przebudowa orgware lub homeostatu i zatem sż patologicznie przekracza granicę wzrostu): 1 – stabilna, mało widoczna; 2 – destabilizacji, spontanicznego – lecz nieskutecznego - odrzucania kryzysogennego orgware’u lub homeostatu; 3 – stabilna, w wyniku ukształtowania nowej, lecz patologicznej, formy orgware przy pozostawienia kryzysogennej formy homeostatu.

228 Kryzys globalny skutkiem niezakończenia, przez ŚS, etapu wzrostu elitarnego (faza III) i niedokonania transformacji humanistycznej, zaś, w efekcie, początkowo: - wejścia w stan stagnacji regresywnej, a następnie (w wyniku spowodowania tym kryzysu globalnego) - rozpoczęcia kształtowania stanu wzrostu regresywnego (w tym totalitaryzmu „ukrytego” (JPII)/„cybernetycznego”).

229 Podstawowe WIZYJNE cechy stymulujących trwały rozwój stosunków społecznych: 1. ekohumanistyczna aksjologia; 2. powszechne kształtowanie mądrości; 3. dostępność i uspołecznienie wiedzy SD, zwłaszcza o kompleksowych skutkach ludzkich działań; 4. ekospołecznie sprawiedliwe stosunki podziału; 5. deflacyjne – informacyjnie wspomagane - stymulowanie ekospołecznie użytecznej podaży i aktywnosci twórczej; 6. Innowacyjna podatność infrastruktury; 7. nadmiarowy rozwój elastycznej automatyzacji; 8. ekohumanistyczna integracja ŚS, w tym BRICS i Europy.

230 Ekospołeczna sprawiedliwość: (1) podział efektów społecznego procesu pracy, w tym pracy poznawczo-innowacyjnej, w odniesieniu do podmiotów: 1. zewnętrznie konstruktywnych: proporcjonalnie do ekospołecznej użyteczności ich aktywności; 2. normalnie zewnętrznie destruktywnych (w stanie rozwoju wstępnego): proporcjonalnie do prognozowanej ich ekospołecznej użyteczności po osiągnięciu stanu rozwoju dojrzałego;

231 Ekospołeczna sprawiedliwość (2): 3. patologicznie zewnętrznie destruktywnych (w stanie wewnętrznej i zewnętrznej destruktywności): proporcjonalnie do prognozowanej ekospołecznej użyteczności skutków ich rewitalizacji.

232 Deflacyjne stymulowanie rozwoju: 1. ograniczanie zbędnej konsumpcji; 2. informacyjnie wspomagane kredytowanie ekospołecznie użytecznej innowacyjności; 3. racjonalizowanie zadłużania.

233 Warunkiem istotnym – umożliwiającego SD – upodmiotowienia nie-elity jest doprowadzenie odpowiednio dużej ilości SCT/organizacji naukowo-wytwórczych do stanu dojrzałości wraz z ukształtowaniem ich PODATNOŚCI INNOWACYJNEJ.

234 Franciszek, 13 September 2014 (VIS): perhaps one, can speak of A THIRD WAR, one fought PIECEMEAL, with crimes, massacres, destruction. być może, można mówić o trzeciej wojnie (światowej), prowadzonej stopniowo, powodującej zbrodnie, masakry, zniszczenia.

235 Jawna Trzecia Wojna Światowa lub globalna katastrofa jako alternatywa SD i CŻM/E

236 Tematy prac zaliczeniowych: 1. Recenzja jednej z dwu nw książek. 2. Zarys „mapy drogowej”/backcasting kształtowania CŻM/E. 3. Neo-socjaldarwinizm: istota, metody realizacji, społeczne konsekwencje. 4. SNK przestrogi wobec pozostawienia „struktur grzechu” oraz zalecenia działań na rzecz CŻM

237 Michnowski L., Społeczeństwo przyszłości a trwały rozwój, PAN, 2006. albo Michnowski L., Ekohumanizm w przezwyciężaniu globalnego kryzysu, UKSW, 2013.

238 Dziękuję za uwagę www.kte.psl.pl leslaw.michnowski@gmail.com