Obowiązki Straży Granicznej w odniesieniu do procedury uchodźczej

Prezentacja na temat: "Obowiązki Straży Granicznej w odniesieniu do procedury uchodźczej"— Zapis prezentacji:

1 Obowiązki Straży Granicznej w odniesieniu do procedury uchodźczej
z uwzględnieniem zasad ochrony podstawowych praw człowieka.

2 Rola Straży Granicznej w RSD:
Trzy obszary: Obowiązki w ramach przyjęcia wniosku o status uchodźcy Techniczne merytoryczne obowiązki związane z przekazaniem cudzoziemca w ramach procedury Dublin II Obowiązki związane z zatrzymaniem i wydalaniem cudzoziemca Pozycja Straży Granicznej w procedurach ochronnych: Organ pierwszego kontaktu Implikacje: - z punktu widzenia cudzoziemca - z punktu widzenia organu postępowania Organ ostatniego kontaktu

3 O czym należy pamiętać? Stykając się z cudzoziemcem na granicy należy pamiętać, iż: Przybywa on z kraju o odmiennym systemie prawno-społecznym Przybywa z kraju o odmiennej kulturze Może cierpieć z powodu różnorodnych ułomności fizycznych lub psychicznych, bądź chorób związanych z doświadczeniami w swoim kraju pochodzenia Gdy wyrażona została prośba o ochronę, należy mieć na uwadze: Różnice kulturowe Fakty związane z sytuacją w kraju pochodzenia cudzoziemca Trudności z wyrażeniem myśli, lub właściwym określeniem podstaw ochrony Możliwości nieporozumienia na poziomie językowym (poziom semantyczny i umiejętności tzw. problematyka dosłownego tłumaczenia słów) Nieufność cudzoziemca i możliwe poczucie wstydu Błędne wyobrażenia cudzoziemca, iż przywołując czynniki humanitarne łatwiej uzyska ochronę Psychologiczne mechanizmy wyparcia, przemieszczenia, zaprzeczania Stan psychofizyczny i emocjonalny cudzoziemca Poziom wykształcenia i obycia kulturowego

4 Przyjęcie wniosku o status
Miejsce przyjęcia wniosku Termin przyjęcia wniosku – uwaga na rozdźwięk praktyki z wymogami Konwencji!!!! Termin przekazania wniosku Kwestia priorytetu: wydalenie czy ochrona? Aktywność czy bierność – wnioskowanie z zachowania cudzoziemca (nawet jeśli cudzoziemiec nie prosi bezpośrednio o azyl, wolę objęcia go ochroną można wyczytać choćby z oporu wobec procedur wydaleniowych i deklaracji w trakcie nich składanych) Organy Straży Granicznej w trakcie przyjmowania wniosku oraz innych procedur są zobowiązane do stosowania k.p.a., wraz ze wszystkimi jego zasadami, a więc zasadą praworządności, zasadą zaufania oraz tłumaczenia przesłanek podejmowanych czynności, zasadą instrukcji oraz zapewnienia aktywnego udziału cudzoziemca w postępowaniu

5 Prawo do informacji o statusie prawnym
Obowiązki Straży Granicznej: Pouczenie przez organ przyjmując wniosek (rozdźwięk teorii i praktyki) Kwestia dostępności tłumaczy na granicach Swoboda kontaktowania się to nie to samo co obowiązek informowania Czy postępowanie powinno toczyć się po polsku? „Postępowanie administracyjne, w którym bierze udział cudzoziemiec, winno się toczyć w języku, którym włada w sposób dostateczny dla przedstawienia faktów i okoliczności, które mogą stanowić o jego sytuacji prawnej.” , wyrok NSA V SA 89/99, LEX nr 49870 Szczegółowy zakres pouczenia: Uprawnienia i obowiązki w ramach postępowania o nadanie statusu uchodźcy Skutki niewykonania obowiązków w postępowaniu o nadanie statusu uchodźcy Informacja o organizacjach, których celem statutowym jest ochrona cudzoziemców Informacja o przebiegu postępowania w sprawie wydalenia, przysługujących w nim uprawnieniach oraz przesłankach i skutkach podejmowanych czynności (zgodnie z k.p.a.)

6 Wolność osobista cudzoziemców
Dyrektywa recepcyjna: Prymat swobody przemieszczania się Zasada subsydiarności ingerencji w wolność System gradacyjny ingerencji Pełna swoboda → przebywanie w określonym miejscu → przebywanie w konkretnym miejscu → pozbawienie wolności Państwa muszą zapewnić możliwość opuszczenia czasowego miejsca pobytu Procedura ograniczania swobody przemieszczania się musi być przejrzysta, niedyskryminacyjna i usprawiedliwiona Prawo polskie: Art. 40. Cudzoziemca ubiegającego się o nadanie statusu uchodźcy nie zatrzymuje się, chyba że: 1)składa wniosek o nadanie statusu uchodźcy: a)podczas kontroli granicznej, nie mając prawa wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, b)podczas nielegalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2)przed złożeniem wniosku o nadanie statusu uchodźcy: a)niezgodnie z przepisami przekroczył lub usiłował przekroczyć granicę, b)otrzymał decyzję o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub decyzję o wydaleniu; 3)po złożeniu wniosku o nadanie statusu uchodźcy wydano mu decyzję o wydaleniu. Komentarz: Generalna zasada wypaczona w praktyce przez wyjątki Zasada subsydiarności musi być oparta na zaufaniu państwa do jednostki Zaufanie do jednostki przeważa wartości interesu publicznego, porządku publicznego lub utylitaryzmu procesowego, chyba że jednostka nadużyła zaufania

7 Nielegalny pobyt cudzoziemca
Podstawy do zatrzymania: są obligatoryjne Postaci: Nielegalny pobyt Nielegalne przekroczenie granicy ( oraz formy stadialne ) Brak dokumentów podróży lub dokumentu uprawniającego do wjazdu na terytorium RP Kwestia konfliktu między prawem krajowym a Konwencją (art. 32) Implikacje zatrzymania: Faktyczne: Doprowadzenie do granicy umieszczenie w Strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców Umieszczenie w Areszcie w celu wydalenia Wydalenie pod eskortą Przekazanie w ramach procedur readmisyjnych lub Dublin II Prawne: Wydanie decyzji o zobowiązaniu do opuszczenia RP Skierowanie wniosku o wydanie decyzji o wydaleniu Skierowanie wniosku o zastosowanie którejś z form pozbawienia wolności Wniosek o status: Zakaz wydalenia Wygaśnięcie decyzji o zobowiązaniu do opuszczenia kraju Wygaśnięcie wizy Konieczność wykonania obowiązku organu przyjmującego wniosek

8 Obowiązki SG w trakcie wykonywania pozbawienia wolności
Zapewnienie poszanowania godności cudzoziemca i humanitarne traktowanie w trakcie pobytu w ośrodku!!!!!!!! Zapewnienie informacji o organizacjach zajmujących się pomocą cudzoziemcom, oraz zapewnienie kontaktu z nimi telefonicznego lub listownego Zapewnienie kontaktu z organizacjami oraz przedstawicielstwem UNHCR na terenie ośrodka Niezwłoczne przekazywanie odwołań i wniosków cudzoziemca właściwym organom Obowiązki wynikające z ogólnych reguł prawnych: Zapewnienie prawa do obrony (faktyczne prawo do odwołania się od środków detencyjnych i ich przedłużenia) co z tym brakiem możliwości wydalenia – zasady ustalania Wnioskowanie o pobyt tolerowany lub zwolnienia po przyjęciu lub readmisji (zasada subsydiarności i pomocniczności) Obowiązki w trakcie wnioskowania o pozbawienie wolności: !!!!! Pamiętać o dodatkowej przesłance w ramach uznania administracyjnego!!!!! - Czym naprawdę są zagrożenia wymienione w ustawie?

9 Kwestia uznania administracyjnego
Uznanie administracyjne jest bezwzględnie konieczne przy decyzjach o charakterze preskrypcyjnym i sankcyjnym wyrok NSA w Warszawie z 6 czerwca 2001 roku V SA 300/01, LEX nr 78941 1. Cudzoziemcowi, którego pobyt nie nabrał cech legalności, w zasadzie nie przysługują gwarancje statuowane przez prawo międzynarodowe, ani niektóre uprawnienia przewidziane przez ustawodawstwo wewnętrzne, ale orzekające w sprawie organy państwowe powinny mieć na uwadze proporcje między przewinieniem cudzoziemca a mającą preskrypcyjny charakter decyzją o wydaleniu, jako konsekwencji odmowy zezwolenia na pobyt. Szczególnie dotyczy to drobniejszych naruszeń prawa o cudzoziemcach, w tym niedopełnienia obowiązku meldunkowego (co jest regułą przy braku podstawy legalności pobytu), o ile nie istnieją inne przesłanki uzasadniające wydalenie. Ustawa z dnia r. o cudzoziemcach nie zobowiązuje organu do wydalenia, ale daje mu jedynie możliwość podjęcia takiej decyzji, w konsekwencji wyważenia ciężaru gatunkowego określonych zachowań cudzoziemca.

10 Obowiązki w momencie przyjęcia wniosku
Czynności prawne: Przyjęcie wniosku i odebranie zeznań (patrz inny wykład) Pouczenie o obowiązkach i uprawnieniach (patrz wyżej) Ustalenie szczegółów tożsamości oraz innych informacji koniecznych by nadać wnioskowi bieg Ustalenie legalności pobytu oraz ewentualnych okoliczności z art. 1F Konwencji Ustalenie ewentualnych przeszkód do rozpatrzenia wniosku (Dublin II, reunifikacja) Zatrzymanie dokumentów, przeszukanie Czynności techniczne: Sprawdzenie prawidłowości wypełnienia wniosku Utrwalenie wizerunku cudzoziemca Zapewnienie badań lekarskich oraz zabiegów sanitarnych Przekazanie wniosku władzy prowadzącej postępowanie

11 Inne obowiązki Straży Granicznej
Przekazania w ramach procedur międzynarodowych Zwrot i przyjmowanie dokumentów zgodnie z ustawą Prowadzenie rejestrów Prowadzenie konwojów, eskorta podczas wydalenia Kierowanie wniosków o pobyt tolerowany: Istota pobytu tolerowanego jako instytucji ochronnej Znaczenie ukierunkowanego wywiadu jako podstawy właściwej ochrony subsydiarnej Obowiązki SG we wnioskowaniu o pobyt tolerowany (przy braku możliwości wydalenia, przy przyjmowaniu wniosku o status uchodźcy)

12 Obowiązki Straży Granicznej w postępowaniach szczególnych
Postępowanie z udziałem małoletnich bez opieki: Obowiązki w ramach zapewnienia opieki Obowiązki w ramach przesłuchania (czas, miejsce, sposób) Naczelna zasada kierowania się dobrem dziecka Kwestia wiarygodności badań określających wiek małoletnich Postępowanie z udziałem innych grup szczególnej troski: Obowiązki w ramach przesłuchania Obowiązki w ramach unikania wtórnej wiktymizacji Kwestia uczulenia na szczególne potrzeby