Rola filozofii w kognitywistyce i kognitywistyki w filozofii

Prezentacja na temat: "Rola filozofii w kognitywistyce i kognitywistyki w filozofii"— Zapis prezentacji:

1 Rola filozofii w kognitywistyce i kognitywistyki w filozofii
Dr hab. Marcin Miłkowski Rola filozofii w kognitywistyce i kognitywistyki w filozofii

2 Co nas czeka? Filozofia w kognitywistyce: dwie role
Kognitywistyka w filozofii Podstawowe zagadnienia współczesnej filozofii umysłu i kognitywistyki: Reprezentacje Świadomość Architektura umysłu 4E + emocje Obliczeniowa teoria umysłu i informacje

3 Rola filozofii w kognitywistyce
Filozofia inspiruje. Zadaje nowe pytania, które też wymagają nowych odpowiedzi, np. „Jakiego rodzaju komputerem jest umysł?”, wymaga odrzucenia behawioryzmu i poszukiwanie adekwatnego modelu obliczeń umysłowych. Częste dla filozofów umysłu.

4 Rola filozofii w kognitywistyce
Filozofia systematyzuje i analizuje. Filozofowie analizują metodologię, zakres wyjaśnień i teorie kognitywistyczne. To jest rola dla filozofów nauki.

5 Rola filozofii w kognitywistyce
Filozofia przenika naukę. Założenia teoretyczne są we wszystkich naukach: założenia, których nie sposób sprawdzić eksperymentalnie, a od których zależy interpretacja eksperymentów. Koncepcja rozszerzonego umysłu, enaktywizm, predykcyjna teoria umysłu, teleosemantyka… – wszystko to są założenia, które można przyjmować w badaniach!

6 Kognitywistyka w filozofii
Tradycyjne tezy filozoficzne mogą okazywać się empiryczne, kiedy np. głoszą coś na temat natury świadomości. Filozoficzna teza, że nie mogą istnieć stany umysłowe inne niż świadome, stoi w konflikcie z licznymi badaniami nad nieświadomym przetwarzaniem informacji w percepcji czy procesach językowych. Jej obrona jest donkiszoterią…

7 Spory, spory, jeszcze raz spory…
Dlaczego jest tyle stanowisk w filozofii? I kognitywistyce? To nie jest anomalia. Każda żywa dziedzina badań tak ma. Trudno o spory o liczbę tomów Trylogii Sienkiewicza, ale fizycy spierają się o naturę czarnych dziur, biologowie o naturę wyjaśnień ewolucyjnych, socjologowie o metodologię jakościową… Nauka wymaga myślenia krytycznego. I to właśnie daje nauce filozofia. Analiza argumentacji i dążenie do jasności pojęciowej – to narzędzia filozofii.

8 Podstawowe zagadnienia współczesnej filozofii umysłu
Czym są reprezentacje? Dominują odmiany stanowiska teleosemantycznego; to wytwory mechanizmów mających funkcję generowania reprezentacji, czyli czegoś, co pozostaje w relacji odwzorowania lub podobieństwa strukturalnego do środowiska. Ważne tu jest pojęcie funkcji: właściwej lub biologicznej (w sensie enaktywistów: wspierającej autonomię systemu).

9 Spór o reprezentacje Reprezentacjonizm głosi, że reprezentacje są ważnym składnikiem empirycznych teorii i modeli wyjaśniających procesy poznawcze. Antyreprezentacjonizm temu mniej lub bardziej przeczy. Najskrajniejsza wersja, nihilizm semantyczny, jest trudna do utrzymania. Reprezentacjoniści twierdzą, że pojęcie intencjonalności można znaturalizować, czyli je wyeksplikować w kategoriach przyrodniczych.

10 Spór o świadomość Teorie świadomości w filozofii inspirują modele empiryczne: Koncepcja architektury: konkurujące ze sobą informacje w globalnej przestrzeni roboczej stają się świadome (Dennett, Baars, Dehaene) Koncepcja uwagi: świadome są percepcyjne stany, na które kieruje się uwagę (Jackendoff, Prinz) Koncepcja złożoności: sieć nerwowa musi mieć odpowiedni typ połączeń, dzięki któremu jest świadoma (Tononi, Seth, Koch)

11 Spór o modularność umysłu
Zwolennicy modularności przeciwstawiają się silnie holistycznym stanowiskom. Koncepcja Fodora jest najmocniejsza, ale rzadko przyjmowana z racji założeń: o izolacji informacyjnej o istnieniu poznania centralnego Psychologia ewolucyjna odrzuca jednak Fodora pojęcie poznania centralnego. Psychologii ewolucyjnej zarzuca się dogmatyzm i zbyt duże oddalenie od biologii (Richardson, Anderson)

12 Spór o modularność umysłu
Wąski lokalizacjonizm jest raczej powszechnie odrzucany. Stanislas Dehaene i Michael Anderson podkreślają, że te same obszary mózgu wykonują wiele różnych funkcji i przejmują nowe w trakcie procesów rozwojowych i ewolucyjnych.

13 Predykcyjna teoria umysłu
Mózgi w sposób probabilistyczny przewidują przyczyny aktualnych wejść zmysłowych i minimalizują błędy takich przewidywań: zmieniając przewidywania na temat wejść zmysłowych lub zmieniając świat. Jednolita teoria percepcji i działania (Clark, Friston)

14 4E: umysł rozszerzony Eksternalizm semantyczny: znaczenie nie jest „tylko w głowie”, tj. zależy też od otoczenia umysłu Eksternalizm aktywny: umysł nie jest tylko w głowie, tj. zależy też od czynników w otoczeniu (rusztowania poznawczego; Clark, Sterelny)

15 4E: ucieleśnienie Koncepcja ucieleśnionego poznania:
Ciało warunkuje i ogranicza procesy poznawcze. Poznanie jest usytuowane (kontekstowe). Poznanie jest pod presją czasu. Środowisko ułatwia procesy poznawcze, bo zmniejsza ich złożoność. Poznanie służy działaniu. Poznanie abstrakcyjne i offline jest cielesne.

16 4E: enaktywizm Enaktywizm biologiczny: Enaktywizm radykalny:
Aktywność poznawcza jest procesem, który zachodzi w wyniku oddziaływania autonomicznego systemu poznawczego z otoczeniem. Enaktywizm radykalny: Procesy poznawcze są sprzężone ze środowiskiem i nie wymagają reprezentacji.

17 Neurofenomenologia i fenomenologia inspirująca
Nauczenie badanych metod fenomenologicznych Interesujący pomysł, ale bardzo, bardzo mało badań. Fenomenologia inspirująca Gallaghera: Projektowanie badań przy użyciu wyników fenomenologii Jednoczesne wykorzystanie wyników badań do zmiany poglądów fenomenologicznych (ulepszenie analiz)

18 4E: emocje Podstawowe koncepcje emocji:
jako ocena [waloryzowanie] jako percepcja stanu ciała (James, Lange) jako wytwór kulturowy Standardowe ujęcie – emocja jest: bardzo szybkim skorelowanym ze zmianą stanu ciała mimowolnym zachowaniem, będącym reakcją na zidentyfikowany percepcyjnie i zwaloryzowany (świadomie lub nie) stan otoczenia lub podmiotu.

19 4E: emocje Koncepcja ekologiczna:
Emocje tworzą system wczesnego ostrzegania, który jest wbudowany w organizm. Emocje wyprzedzają czasowo percepcje. Emocje pełnią funkcję poznawczą: informują organizm o tym, co (nieuchronnie) nastąpi, a nie o tym, co aktualnie się dzieje.

20 Obliczeniowa teoria umysłu
Głosi, że umysł jest strukturą obliczeniową, tj. przetwarzającą informacje. Kauzalna koncepcja obliczeń: X jest komputerem, gdy jego struktura przyczynowa odpowiada ściśle strukturze pewnego modelu obliczeń. Semantyczna koncepcja obliczeń: X jest komputerem, gdy przetwarza reprezentacje.

21 Informacje Należy odróżniać: od
informacje w sensie strukturalnym (wykrywalne różnice fizyczne, stopnie swobody) od Informacji w sensie Shannona (uśredniona wartość dotycząca stopnia zaskoczenia odbiorcy informacją) Teoria informacji może służyć, wraz ze statystyką, do ścisłego opisu systemów złożonych.

22 Podsumowanie Współczesna filozofia umysłu kontynuuje spory o reprezentacje, a jednocześnie inspiruje nowe podejścia teoretyczne. Dotyczą one architektury (struktury) umysłu i świadomości, ogólnych teorii myślenia i działania, ujęcia umysłu jako ucieleśnionego, oddziałującego w środowisku, aktywnego, rozszerzonego…