DRAMAT I JEGO GATUNKI.

Prezentacja na temat: "DRAMAT I JEGO GATUNKI."— Zapis prezentacji:

1 DRAMAT I JEGO GATUNKI

2 Dramat (gr. drama = działanie)-jeden z trzech rodzajów literackich oparty na konstrukcji fabularnej, obejmujący utwory przeznaczone do realizacji teatralnej z dominacją dialogu. Rodzaj literacki, powstały w starożytnej Grecji, wywodzący się z pieśni pochwalnych, śpiewany w czasie misteriów dionizyjskich. Rozwinął się około V w. p.n.e.

3 Cechy dramatu antycznego
podział na akty, sceny i odsłony tekst poboczny - didaskalia zasada decorum podzielony na role – 3 aktorów brak narratora kreowanie świata poprzez dialogi i monologi zasada trzech jedności - akcja trwająca 24 godziny, jedno miejsce wydarzeń, jeden problem Istnienie chóru

4 Krzywa dramatyczna prolog Punkt kulminacyjny Rozwój akcji katastrofa
ekspozycja Rozwiązanie akcji prolog

5 Dramat antyczny Tragedia Komedia Ajschylos Arystofanes Sofokles
Eurypides Seneka Arystofanes Menander Plaut Terencjusz

6 Tragedia (łac. tragoedia, z gr. τραγῳδία tragodia, od wyrazów τράγος tragos - kozioł i ᾠδή ode - pieśń) Tragedia oznacza pieśń kozłów - aktorów ubranych w koźle skóry mające ich upodobnić do satyrów. W VI wieku p.n.e. poeta Tespis wprowadził dialog między chórem a aktorem, były to początki tragedii. utwór, który przedstawia nieprzezwyciężalny konflikt między dążeniami jakiejś wybitnej osoby, a siłami wyższymi (Bogiem, bogami, losem, prawem, moralnością). Wszystkie dążenia bohatera prowadzą do nieuchronnej klęski. Często też do klęski popycha bohatera Hybris, czyli pycha i zaślepienie na prawdę Służy przeżyciu katharsis.

7 Cechy tragedii Hibris – pycha, zaślepienie Hamatia – omyłka tragiczna
Pathos – czyn tragiczny Katastrophe- katastrofa Gnosis – wiedza Katharsis - oczyszczenie

8 Wyznaczniki tragedii wysoki styl wznisłośc
bogactwo figur stylistycznych patos kommos stasimon

9 Budowa tragedii prolog - temat sztuki i charakter; wprowadzenie
parados - pierwsza, wprowadzająca pieśń chóru epejsódion - część mówiona przez aktora, aktorów stásimon - część mówiona przez chór éxodos - kończy sztukę właściwą; zawiera kommos, czyli lament bohatera. Wg „Poetyki” Arystotelesa

10 Dramat średniowieczny liturgiczny
misterium moralitet mirakle dramat liturgiczny intermedium farsa

11 Misterium Nowy gatunek średniowieczny; którego początki sięgają X-XIII wieku misterium przeznaczone było do wystawienia na scenie; prezentowało jakiś fragment historii biblijnej, konstruowane były z myślą o ukazaniu akcji jako wielkiego dramatu chrześcijańskich dziejów ludzkości; początek tego dramatu to upadek człowieka, punkt kulminacyjny to odkupienie, a koniec - mający nadejść sad ostateczny; na scenie wszystkie elementy, które miały wystąpić w późniejszych scenach były od razu umieszczane i stały obok siebie; często następowało mieszanie się scen poważnych z komicznymi, bo zakładano bosko-ludzka naturę Chrystusa i pozwalało to na ścisłe połączenie ziemskości i świętości

12 Mirakle gatunek średniowiecznego dramatu ukształtowanego w XII wieku.
W scenicznych obrazach ukazuje on wydarzenia z życia męczenników i świętych. Przedstawienia te mogły być oparte na apokryfach i opowiadać o cudach Matki Boskiej pomagającej ludziom. Gatunek szczególnie popularny w późnym średniowieczu we Francji, w Niemczech, Niderlandach, Anglii i Hiszpanii.

13 Moralitet zadaniem moralitetów było kierowanie człowieka na właściwą drogę; pierwotnym bohaterem moralitetu był człowiek (ktoś) usytuowany miedzy niebem, a piekłem, dokonujący odpowiedniej linii życia, toczący wewnętrzna walkę miedzy siłami dobra i zła; walka wyrażana była za pomocą alegorii, tj. uosobionych cnót i grzechów, a jej zakończenie wieńczone było nagroda (kara)

14 Tragedia renesansowa W. Szekspir i jego twórczość
Jan Kochanowski „(Odprawa posłów greckich”) Odrzucenie zasady decorum i trzech jedności, Luźna kompozycja, Łącznie tragedii z elementami epiki, liryki oraz fantastyki. Nawiązanie do wzorców antycznych Dramat humanistyczny

15

16

17 Tragedia klasycystyczna (XVII w.)
Reguła trzech jedności, Czystość gatunkowa, Chronologia wydarzeń przyczynowo-skutkowych, Harmonia między aktami, Wzniosły nastrój. Mowa:wysoka,ozdobna, wykwintna Np. P. Corneille „Cyd”, J.B. Racine „Berenika”.

18 Kolejne etapy rozwoju dramatu
XVIII w. - Dramat mieszczański 1 poł. XIX w. - Dramat romantyczny 2 poł. XIX w. - Dramat obyczajowo –psychologiczny XX w. -Dramat poetycki i groteskowy

19 Drama mieszczańska komedia łzawa Melodramat
Dramat obyczajowo-psychologiczny

20 Drama mieszczański (XVIIIw)
Przedstawienie o tematyce historycznej,obyczajowej sentymentalnej Posiada cechy dydaktyczne Upiększa świat Odmiana – łzawa komedia

21 Dramat romantyczny Odrzucenie reguły trzech jedności,
Wprowadzenie fabuły o luźnej kompozycji, dającej znaczną swobodę poszczególnym epizodom, Swobodne łączenie elementów dramatycznych z poetyckimi i epickimi. Twórcy: W. Hugo, J. Słowacki, Z. Krasiński, A. Mickiewicz.

22 Dramat obyczajowo-psychologiczny, dramat poważny = dramat właściwy
Idea realizmu Konsekwentna akcja Niewielka liczba postaci, dokładnie określone ideologicznie Język potoczny A.Czechow(Trzy siostry, Czajka, Wiśniowy sad) G.Zapolska (Żabusia)

23 Dramat poetycki Swobodna kompozycja Poetyckośc języka
Symbole i metafory Elementy przypowieści

24 Komedia Cechy charakterystyczne: pogodna tematyka,
(< gr. komoidía, od kómos = hulaszczy pochód + aoidé = pieśń) Cechy charakterystyczne: pogodna tematyka, żywa akcja, zamknięta rozwiązaniem pomyślnym dla bohaterów, operowanie chwytami komizmu sytuacyjnego, charakterologicznego i językowego, wyjaskrawienia i groteska cel: wywołanie śmiechu u widza.

25 Komedia wyrosła z dwojakich źródeł:
pierwsze attyckie – stanowiły je obrzędy dionizyjskie, w których śpiewane były swawolne i satyryczne piosenki towarzyszące wesołym pochodom ku czci Dionizosa, drugie doryckie – były nim mimy ludowe, improwizowane scenki rodzajowe lub mitologiczne.

26 Rozwój komedii V w. p.n.e. - komedia staroattycka.
Za prekursora uznaje się Epicharma; do głównych przedstawicieli zalicza się : Kratinosa, Eupolisa, Frynicha, Ferekratesa Arystofanesa (m.in. Chmury, Ptaki, Żaby, Rycerze, Plutos, Lizystrata).

27 IV w. p. n. e - komedia średnia reprezentowana m.in. przez :
Antyfanesa, Aleksisa, Eubulosa. IV – III w. p.n.e. - komedia nowa uprawiana przez: Difilosa, Filemona, Menandra (m.in. Pochlebca, Bliźnięta, Sąd rozjemczy), Apollodora z Karystos. Pod jej wpływem rozwinęła się komedia rzymska (Plaut, Terencjusz).

28 Akcja komedii starożytnej nie była konsekwentna, mogła składać się z epizodów, zmian sytuacyjnych, przeszkód, pomyłek, nieporozumień.

29 Średniowiecze ukształtowało intermedium i przede wszystkim farsę
Średniowiecze ukształtowało intermedium i przede wszystkim farsę. Z ludowych form dramatu największe znaczenie dla ewolucji komedia miała rozwijająca się w XVI –XVII w. włoska commedia dell'arte.

30 Comedia dell’arte (wł. commedia dell’arte= sztuka, sztuczka)
Źródłami sięga: zarówno sztuk mimu oraz ludowego teatru artystycznego, jak i występów żonglerów i linoskoczków w średniowieczu.

31 Arlekin

32 Dottore

33 Capitano

34 Pantalone

35 Początek nowożytnym formom komedii dała epoka renesansu.
Skrystalizowało się wiele jej odmian tematyczno-kompozycyjnych, po części nawiązujących do doświadczeń komedii antycznej, z których zasadnicze to komedia sytuacji (a w jej obrębie komedia intrygi), komedia charakterów, komedia satyryczna (w jej obrębie komedia obyczajowa i komedia polityczna).

36 Komedia sytuacji akcja obfitująca w konflikty, powikłania sytuacyjne,
zbiegi okoliczności i nagłe zmiany kierunku akcji, zaskakujące zarówno bohaterów w niej uczestniczących, jak i widzów, Np. „Komedia omyłek”, „Wieczór Trzech Króli” Szekspira, „Wesele Figara” Baumarchais'go, „Mąż i żona” A. Fredry.

37 Wesela Figara w warszawskim Teatrze Wielkim

38 Komedia charakterów przed akcję wysuwają się sylwetki moralne i psychologiczne bohaterów, postacie są zwykle podporządkowane jakiejś jednej cesze charakteru lub namiętności, która kieruje ich czynami i określa stosunki z otoczeniem, Np. „Poskromienie złośnicy”, „Kupiec wenecki” Szekspira, „Świętoszek”, „Skąpiec”, „Mizantrop” Moliere'a, „Pan Geldhab”, „Dożywocie” Fredry.

39 Komedie wzbudzały w ówczesnej Francji wieloletnie nieraz spory o prawo ich wystawiania, gdyż - jak wielu uważało - demistyfikując szlachtę godzą w jej uprzywilejowaną pozycję w kraju. Nicolas-Bernard Lepicié, Molier, miedzioryt, 1735

40 Komedia satyryczna akcent główny pada na ośmieszającą charakterystykę zjawisk społecznych danego miejsca i czasu, posługuje się środkami dramatyczno-satyrycznymi w walce z istniejącym układem stosunków społecznych, instytucjami, modą, zepsuciem obyczajów, konwencjami zachowań i mowy, Np. „Lizystrata” Arystofanesa, „Powrót posła” J. Ursyna Niemcewicza, „Łaźnia” W. Majakowskiego.

41 Tragikomedia Zasada trzech jedności zastąpiona wielowątkową fabułą o zawiłej intrydze, Bohaterami mogły być postacie wzniosłe jak i pospolite, przeciętne, Postacie same musiały rozwiązywać zawiłości losu.

42 Teatr absurdu (łac. absurdus- głupi, niedorzeczny)
Dramat groteskowy Połączenie tragizmu z komizmem, patosu z banałem, piękna z brzydotą, Parodia, Czarny humor, Luźna kompozycja, Bohater jest wyalienowany, Brak chornologizacji zdarzeń. Luźne, niespójne sceny , Pozornie nic nie znaczące wypowiedzi bohaterów, Groteska, parodia jako sposób zobrazowania absurdalności świata, Np. „Operetka” W. Gombrowicza, „Kartoteka” T. Różewicza.

43 KONIEC