U nas na Górnym Śląsku 1. Szkoła Podstawowa nr Bytom

Prezentacja na temat: "U nas na Górnym Śląsku 1. Szkoła Podstawowa nr Bytom"— Zapis prezentacji:

1 U nas na Górnym Śląsku 1. Szkoła Podstawowa nr 46 41-902 Bytom
ul. Bolesława Prusa 10

2 4. Tradycje, Zwyczaje i święta na Śląsku
Spis treści 1. Informacje o Śląsku 2. Historia 3. Gwara Śląska 4. Tradycje, Zwyczaje i święta na Śląsku Strój Śląska Zwyczaje świąteczne Zwyczaje rodzinne 5. Imprezy Regionalne 6. Zasłużeni dla regionu 7. Architektura Zamki Skanseny Kościoły Zabytkowe miasta 8. Zespół Śląsk

3 Informacje o Śląsku

4 Podstawowe informacje: - województwo położone w: południowa część Polski - graniczy z: Czechy, Słowacja oraz województwa: opolskie, łódzkie, świętokrzyskie i małopolskie - powierzchnia: km2 (3,9% powierzchni kraju; 14 miejsce w kraju) - liczba mieszkańców: 4894 tys. (12,7% ludności Polski; 2 miejsce w kraju) - gęstość zaludnienia: 398 osób/km2 (średnia krajowa 125) - dzieli się na: 17 powiatów ziemskich, 19 miast na prawach powiatu (grodzkich) oraz 165 gmin (47 miejskich, 21 miejsko-wiejskich, 68 wiejskich) - stolica: Katowice - liczba miast: 68 - główne miasta: Katowice, Częstochowa, Sosnowiec, Gliwice, Bytom, Zabrze, Bielsko-Biała, Chorzów, Jaworzno, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Jastrzębie Zdrój, Dąbrowa Górnicza, Rybnik, Tychy Herb i flaga. Herbem województwa jest złoty orzeł na niebieskiej tarczy herbowej. Flaga jest niebiesko-złoto-niebieska.

5 Historia 1. W słowiańskiej wspólnocie (od I wieku n.e.)
Ślady pobytu człowieka na ziemiach dzisiejszego Śląska sięgają aż ok. 200 tys. lat p.n.e. Jednak do przełomu starej i nowej ery, przewijających się przez ziemie śląskie ludów, nie należy wiązać z jakąś konkretną kulturą: słowiańską, germańską czy jeszcze inną. Dopiero od I wieku n.e., przez ok. 400 lat, ziemię dzisiejszego Śląska zamieszkiwało plemię Lugiów, których uważa się za Prasłowian. 2. Wielkomorawski epizod (ok. 890/900 - ok. 906/7) Zanim powstało polskie państwo piastowskie, Śląsk podporządkowany był w latach 890/ /7 Państwu Wielkomorawskiemu. Ten morawski epizod jest godny uwagi. Około roku 818 książę słowiański Mojmir ( ) założył Państwo Wielkomorawskie, obejmujące terytorium dzisiejszych Czech. 3. Pod rządami Czech (ok. 906/7 - ok. 990) Najazdy Węgrów na Morawy natychmiast wykorzystało możnowładztwo czeskie, tworząc na gruzach upadających Wielkich Moraw swoje własne państwo. Młode Czechy, pod względem politycznym i kościelnym, w dużej mierze zależne były od Niemiec. Pod wpływy Czech dostał się wtedy również Śląsk. Czesi bowiem czując się spadkobiercami Wielkich Moraw sięgnęli po Śląsk, jako po coś prawnie do nich należącego. 4. Pod rządami Polski (ok ) Około 990 roku pierwszy historyczny władca Polski z dynastii Piastów Mieszko I wykorzystał spór czesko-niemiecki i odbił Śląsk od Czechów. Przyłączenie tej ziemi do Polski było czymś całkowicie naturalnym. Geograficznie (Czechy od Śląska oddzielały góry), kulturowo, a przede wszystkim językowo, śląskie plemiona były bliższe Polanom niż Czechom. Władysław II Wygnaniec

6 5. Pod rządami Czech ( ) Po wielu latach czeskich starań, w 1335 roku, Śląsk stał się wreszcie częścią Czech, co zaakceptował zresztą polski król Kazimierz Wielki. Królowie Czech rozpoczęli wtedy ściślejsze wiązanie tej dzielnicy ze swym państwem. 6. Pod rządami Austrii ( ) W okresie przejmowania Śląska pod wpływy Austrii, na ziemie te dotarło już nowe wyznanie protestanckie. Jednak z czasem, rządzący w Wiedniu katoliccy Habsburgowie, zaczęli prowadzić politykę eliminującą wyznanie protestanckie z ziem im podległych. 7. Pod rządami Prus/Niemiec ( ) Wykorzystując zamieszanie polityczne w Austrii, król Prus Fryderyk II Wielki ( ) najechał, zajął i wcielił do Królestwa Prus Śląsk (z wyjątkiem ziem dawnego Księstwa Cieszyńskiego, które do 1918 roku pozostało w granicach Austrii). Było to w 1740 roku, ale toczone kolejno trzy wojny śląskie zakończyły się dopiero w 1763 roku. Powstańcy Górnośląscy Akt przyłączenia Górnego Śląska do Polski

7 8. Pod rządami Polski ( ) W rezultacie plebiscytu i powstań śląskich ok. 30 % Górnego Śląska wróciło w 1922 roku do Polski. (Pozostałe ziemie śląskie pozostały poza granicami do 1945 roku.) Z tych śląskich ziem odzyskanych od Niemiec oraz z części Śląska Cieszyńskiego utworzono województwo śląskie ze stolicą w Katowicach. Istniało ono w latach i miało powiaty: bielski, bielski-grodzki, cieszyński, katowicki, katowicki-grodzki, lubliniecki, pszczyński, chorzowski-grodzki, rybnicki, świętochłowicki i tarnogórski. 9. Pod rządami Niemiec ( ) Druga wojna światowa była dla Ślązaków z województwa śląskiego szczególnie okrutna. Od pierwszego dnia działań wojennych, czyli od 1 września 1939 roku, hitlerowcy prowadzili na śląskiej ziemi dwa fronty. Pierwszy - to regularne działania przeciwko polskiej armii i lokalnym grupom oporu w kilku śląskich miastach, z którymi na tym terenie Niemcy uporali się zasadniczo w trzy dni. Drugi front - był z góry zaplanowanym mordowaniem powstańców śląskich, dziennikarzy, polityków, księży i innych, znanych z publicznie okazywanego przywiązania do Polski. Obóz w Łabinowicach 10. W Polsce po 1945 roku Po drugiej wojnie światowej, na mocy niesprawiedliwych międzynarodowych traktatów, Polskę uzależniono od komunistycznej Rosji. Obszar Polski uszczuplono na wschodzie, "darując" w zamian tzw. "ziemie odzyskane" na zachodzie, m.in. Dolny Śląsk i część Górnego Śląska - tzw. Opolszczyznę. 11. Po 1989 roku W sierpniu 1980 roku powstał w Polsce niezależny od komunistów związek zawodowy i cały wielki ruch społeczny "Solidarność", który zmierzał do demokratyzacji ustroju. Zbankrutowanego komunizmu nie reanimował już jednak nawet, wprowadzony przez komunistów 13 grudnia 1981 roku, stan wojenny.

8 Gwara Śląska "Naszo piykno Ślonsko godko, Keroś wieki nom przetrwała! Kwitnij dalij moja złoto, Co byś dycki tu łostała!"                     Bogdan Dzierżawa

9 Najbliższą nam ojczyzną jest- ta mała ojczyzna, którą dla nas jest Śląsk, kraina o bogatych tradycjach i kulturze. Nośnikiem tradycji śląskich jest gwara śląska- odmiana języka, którą dziecko przyswaja w domu rodzinnym wraz z innymi cennymi wartościami. Gwara śląska zachowała do dziś wiele cech, które już zanikły w polszczyźnie ogólnej. Uznaje się ją za jedną z najbardziej archaicznych gwar polskich. Mówi się o niej, że „jest jądrem polskiej mowy-językiem Rejów i Kochanowskich”/A. Brückner/. Gwara śląska to słownictwo zespołu gwar dialektu śląskiego - jedna z najbardziej żywotnych odmian języka polskiego, którą posługuje się część ludności Górnego Śląska, Śląska Cieszyńskiego oraz zachodnich krańców Małopolski. Występuje w niej wiele zapożyczeń ze słownictwa z języka czeskiego, (staro)polskiego i niemieckiego, przeważa w niej jednak element polski. Dialekt śląski zachował się w południowo-zachodniej części Polski, a także na niewielkim obszarze Czech. Na obszarach zachodnich uległ germanizacji.  Obecnie dialekt ten sięga na zachód po linię Syców - Prudnik. Granicą południowo-zachodnią jest w przybliżeniu linia Prudnik - Czaca. Granica wschodnia przebiega w okolicach Lublińca, Tarnowskich Gór, Bielska, granicę północno-wschodnią tworzy mniej więcej linia Syców - Lubliniec. Dialekt śląski tworzą trzy zespoły gwarowe południowy-cieszyński środkowy-okręg przemysłowy-okolice Gliwic, Katowic, Bytomia, Tarnowskich Górpółnocny-Opolszczyzna, Kluczborskie, Lublinieckie Gwary te różnią się od siebie głownie wymową i słownictwem.  Gwara śląska jest najbardziej archaiczna i konserwatywna ; zachowała wiele cech starych, istniejących w polszczyźnie średniowiecznej i renesansowej i nie wytworzyła form nowych tzw.innowacji. Cechą gwarowego słownictwa jest to, że koncentruje się ono wokół człowieka: jego codziennych spraw, czynności, cech, wytworów, czasu i przestrzeni. Bogactwo leksyki gwarowej przejawia się w zasobie wyrazów bliskoznacznych o różnych odcieniach znaczeniowych i stylistycznych, w dźwiękowych i słowotwórczych odmianach wyrazów. Są to przeważnie nazwy, w których utrwaliły się ślady kultury materialnej i duchowej regionu np. nazwy kulinarne,, nazwy elementów strojów ludowych, nazwy czynności gospodarskich. Są również wyrazy, które brzmią tak samo jak ogólnopolskie, ale znaczą co innego.  Dialekt śląski wyróżnia się bogactwem związków frazeologicznych, które są zrozumiałe w określonych sytuacjach i często te sytuacje rozładowują; cechuje je obrazowość, dosadność i duże skondensowanie treści. Przejawia się w nich komizm, skłonność do celnego, zwięzłego wyrażania myśli oraz uzewnętrzniania stosunku do różnych zjawisk rzeczywistości i ludzkich zachowań.  

10 TRADYCJE, ZWYCZAJE I ŚWIĘTA NA ŚLĄSKU

11 Strój górali żywieckich
Stroje śląskie Strój górali żywieckich Regionalny strój górali cieszyńskich Strój rozbarski męski Strój rozbarski kobiecy

12 Strój bytomski Kobieta ubierała się w białą, płócienną koszulę z szerokimi rękawami, ozdobioną falbankami i białym haftem. Na nią nakładała czarny albo czerwony gorset z grubej wełny, zapinany na guziki. Do tego wkładała kilka kolorowych spódnic, jedną na drugą, a na nie fartuch w kwiatowe wzory, zwany zapaską. Dla ozdoby zakładała korale i wstążki. Mężczyzna ubierał się w żółte lub granatowe spodnie z sukna, czyli grubej wełny, które wpuszczał do czarnych, wysokich butów. Na białą koszulę nakładał kamizelkę i kaftan z granatowego sukna, z czerwonymi lub niebieskimi wypustkami. Pod szyją wiązał barwną jedwabną chustkę, a głowę nakrywał czarnym kapeluszem z szerokim rondem lub futrzaną czapką. Na wierzch zakładał granatową sukmanę- długie, wełniane okrycie z pasem. Strój górali śląskich - Mężczyźni nosili zdobione haftem płócienne koszule oraz białe obcisłe spodnie z wełny. Na koszule nakładali kamizelki w kolorze czerwonym, granatowym lub czarnym. - Kobiety nosiły białe, długie i obcisłe koszule oraz fałdowane spódnice. Na nie zakładały białe niebieskie fartuchy z wzorami w kwiaty. Na koszule wkładały kaftaniki bez rękawów i okrywały się płóciennymi chustami. Na nogi zakładały grube, czerwone pończochy. Na głowie nosiły dekorowane koronkami chustki. Obuwiem mężczyzn i kobiet były skórzane ,,kierpce” wiązane rzemykami.

13 Zwyczaje świąteczne Andrzejki - w przeddzień świętego Andrzeja, czyli 29 listopada, wróżono sobie przyszłość. Wróżby przeznaczone były dla dziewcząt. Najpopularniejszą zabawą andrzejkową było lanie roztopionego wosku do wody przez dziurkę od klucza. Gdy wosk zastygł, z jego kształtu wróżono przyszłość. Każda dziewczyna rzucała też za siebie buty przez lewe ramię. Jeśli but upadł czubkiem do drzwi, miało to oznaczać szybkie wyjście za mąż. Inna wróżba polegała na przepowiadaniu przyszłości na podstawie różnych przedmiotów schowanych pod odwrócone talerze. Listki oznaczały pozostanie panną, różaniec- pójście do klasztoru, czepek- wyjście za mąż, a kawałek węgla- ślub z górnikiem. Boże Narodzenie – Boże Narodzenie zaczynało się Wigilią. Na stole kładziono krzyż, świece, a pod obrusem siano. Przygotowywano też dodatkowe nakrycie dla niespodziewanego gościa. Potraw wigilijnych było 9 lub 12. Najczęściej były to: ,,siemieniotka”, czyli zupa z roztartego siemienia konopi z kaszą jaglaną i tatarczaną; mocka- rodzaj budyniu ugotowanego z pokruszonych pierników rozmoczonych w kompocie z dodatkiem bakalii; makówki- kawałki bułki drożdżowej przełożone słodką masą makową i zalane mlekiem; zupa grzybowa lub grochowa; smażona ryba; ziemniaki; kapusta. Resztki z wigilijnego stołu dawano zwierzętom gospodarskim, aby zapewnić im zdrowie. Drugiego dnia świąt gospodarzy zaczynali odwiedzać kolędnicy. Chłopcy przebrani za pastuszków chodzili z szopką zrobioną z tektury. W środku paliła się świeczka, która oświetlała drewniane figurki Świętej Rodziny i Trzech Króli. Pastuszkowie odgrywali różne scenki i śpiewali kolędy, za co dostawali owoce, orzechy lub drobne pieniądze.

14 Topienie marzanny – Okres Wielkanocny poprzedzał zwyczaj topienia marzanny, oznaczający koniec zimy i odradzanie się życia. Marzanna była słomianą kukłą na kiju, ubraną w kobiecy strój. Obnoszono ją po wsi niosą ustrojony gaik, zwany też maikiem. Było to drzewko przystrojone papierowymi ozdobami, symbolizujące wiosnę, młodość i zdrowie. Karnawał – Od święta Trzech Króli do Środy Popielcowej był okres karnawału, zwany na Śląsku mięsopustem. Odbywały się wtedy zabawy taneczne oraz pochody przebierańców z niedźwiedziem lub królem na koniu. Owiniętego w słomę człowieka udającego niedźwiedzia prowadzili kolędnicy przebrani za śmierć, panną młodą, Cygankę, diabła, lekarza, aptekarza, policjanta i kominiarza. Cała grupa przebierańców chodziła od domu do domu, tańczyła, śpiewała i robiła dowcipy.

15 Zwyczaje rodzinne Narodziny dziecka – Woda z pierwszej po urodzeniu kąpieli mogła być wylana tylko tam, gdzie nikt nie chodził. Miało to uchronić dziecko przed nieszczęściami. Matkę odwiedzały krewne i sąsiadki, przynosząc chleb, jajka, kurczaki, cukier. Chrzest dawniej odbywał się bez obecności matki. Zajmowali się tym rodzice chrzestni. Dziecku na tę okazję wsuwano w becik pod nóżki monetę, aby w przyszłości żyło w dostatku. Ciekawą śląska tradycją był tzw. Roczek. Gdy dziecko ukończyło pierwszy rok życia, odbywała się z tej okazji uroczystość z mszą w kościele i poczęstunkiem dla gości w domu. Chłopca ubierano wówczas na niebiesko, a na rękę wkładano mu wianek z rośliny zwanej mirtem. Dziewczynka, ubrana na różowo, mirtowy wianek mirtowy wianek miała na główce. Po powrocie z kościoła przed dzieckiem kładziono różne rzeczy: książkę, różaniec, kieliszek, kawałek węgla i grudkę ziemi. Wierzono, że od tego co chwyci najpierw, zależy jego przyszłość. Ślub – Najwięcej obrzędów towarzyszyło ślubom. Na każde wesele pieczono ,,kołocz”. Było to ciasto w kształcie koła, z makiem, serem, jabłkiem lub tylko posypką. Kołocz był znakiem miłości i przywiązania młodej pary. W dniu ślubu pan młody przyjeżdżał po młodą do jej domu. Lecz na początku zwykle przyprowadzano mu jakąś starą kobietę cudacznie ubraną, przekonując go,że to jest jego narzeczona. Długo musiał chłopak zaprzeczać, aż wreszcie sprowadzono mu prawdziwą pannę młodą. W drodze do kościoła orszak weselny był zatrzymywany przez przebierańców, u których młodzi musieli się wykupić kołoczami. Po ślubie goście jechali do karczmy, gdzie odbywało się wesele.

16 Imprezy regionalne Tydzień Kultury Beskidzkiej ze względu na swój charakter, zasięg, czas trwania, ilość wykonawców i koncertów, liczbę widzów, jak również ze względu na niepowtarzalną, urzekającą barwnością i porywającą żywiołowością atmosferę jest imprezą nieporównywalną z żadną inną. Podczas jego trwania zespoły folklorystyczne prezentują oryginalne bogactwo ludowej muzyki, tańca i śpiewu, obrzędów i zwyczajów, ludowi artyści swoją twórczość, a organizacje i instytucje kultury osiągnięcia w zakresie ochrony, dokumentacji i popularyzowania dorobku ludowej kultury.  Tydzień Kultury Beskidzkiej należy do najstarszych imprez folklorystycznych w Polsce, a nawet w Europie. Jego historia rozpoczęła się w roku 1964 w Wiśle, ale tradycjami sięga jeszcze przedwojennego Święta Gór. Sytuuje się też wśród imprez największych - zarówno biorąc pod uwagę zasięg, czas trwania, ilość wykonawców czy koncertów, jak też liczbę widzów uczestniczących w jego prezentacjach. Należy również do grona najlepszych - w ocenie specjalistów, obserwatorów, wykonawców, a przede wszystkim widzów. Podkreślają oni jego niepowtarzalną atmosferę, urok wspólnej zabawy, barwność, wreszcie różnorodność programową.

17 Zasłużeni dla regionu i narodu
ks. August Hlond W 1926 roku został prymasem Polski, a rok później kardynałem. Jako prymas starał się utrzymać niezależność Kościoła katolickiego od władz państwa. W czasie drugiej wojny światowej przebywał w Rzymie, potem w Francji. Przedstawiał tam prawdę o zbrodniach, jakich dopuścili się Niemcy w okupowanej Polsce.

18 Józef Lompa Karol Miarka
Był nauczycielem i pisarzem, pisał i wydawał polskie podręczniki. Zbierał śląskie legendy i pieśni ludowe, aby ocalić je przed zapomnieniem. Karol Miarka Był działaczem oświatowym, ponadto zakładał polskie biblioteki i księgarnie, wydawał polskie czasopisma. Jako polityk bronił praw narodowych Polaków, za co bbył przez władze niemieckie więziony.

19 Mikołaj Henryk Górecki
Wojciech Korfanty W okresie, gdy Śląsk należał do Niemiec, przeciwstawiał się prześladowaniom ludności polskiej. Po pierwszej wojnie światowej działał na rzecz włączenia Śląska do odradzającej się Polski. Uczestniczył w śląskich powstaniach zbrojnych przeciw Niemcom, a w trzecim z tych powstań został jego przywódcą. Dzięki powstaniom dużą część Śląska włączono do Polski. Wojciech Korfanty był potem jednym z ważniejszych polskich polityków. Mikołaj Henryk Górecki Urodził się w Czernicy koło Wodzisławia Śląskiego. Jako profesor w Akademii Muzycznej w Katowicach. Jego utwory zdobyły wiele pierwszych nagród w konkursach międzynarodowych.

20 Jan Kiepura Kazimierz Kutz
Najsłynniejszym w świecie polskim śpiewakiem pierwszej połowy XX wieku był pochodzący z Sosnowca Jan Kiepura. Operową karierę zaczął w Polsce, ale potem wyjechał do Wiednia. Tam zdobył ogromną sławę. Miał niezwykle mocny głos, jego koncerty gromadziły tłumy wielbicieli. Występował w najbardziej znanych muzycznych, stając się międzynarodową gwiazdą filmową. Kazimierz Kutz Twórca ponad 20 filmów fabularnych. W większości swoich filmów przedstawił najnowszą historię Śląska oraz ukazał kulturę i życie codzienne jego mieszkańców. Kazimierz Kutz pracował rónież jako reżyser w wielu teatrach oraz przygotowywał przedstawienia dla Teatru Telewizji.

21 Architektura Zamki Pszczyna – Najsławniejszy zamek na Górnym Śląsku znajduje się w Pszczynie. Dzisiaj zupełnie nie przypomina budowli obronnej, która powstała w tym miejscu już 900 lat temu, otoczonej wałem obronnym i fosą. W późniejszych czasach zamek wielokrotnie zmieniał właścicieli, a każdy z nich wpływał na jego wygląd. Wreszcie, po licznych przebudowach, ok lat temu zamek przestał być budowlą obronną, stał się wytwornym pałacem – siedzibą bogatych rodów. W jego wnętrzach znajduje się 50 sal i pokoi urządzonych z niezwykłym przepychem. Można w nim podziwiać wspaniałe żyrandole, kryształowe świeczniki, stare meble i obrazy. Na ścianach wiszą trofea myśliwskie: poroża i skóry zwierząt, a także szable i zabytkowa broń palna. Najwspanialej prezentuje się wielka Sala Lustrzana. Jej nazwa pochodzi od dwóch olbrzymich zwierciadeł. Salę tę zdobią także złocone gzymsy, malowidła na suficie i liczne obrazy. Zamek otoczony jest parkiem uważanym za najpiękniejszy na Śląsku. Wśród starych drzew i ozdobnych krzewów znajduje się niewielki dworek, dekoracyjna brama chińska, kapliczki i mostki.

22 Będzin - Okazały zamek stoi w Będzinie, Zbudowany został na skalnym wzniesieniu ok. 750 lat temu, a 100 lat temu umocniło go i rozbudował król Kazimierz Wielki. Otoczony jest wysokim murem obronnym z wieżą w narożniku, a w środku stoi baszta, która pełniła też rolę domu mieszkalnego. W Oświęcimiu obejrzeć można pozostałości zamku zbudowanego przez piastowskich książąt śląskich 600 lat temu. Był kilkakrotnie spalony, m.in. przez Szwedów podczas najazdu na Polskę, zwanego „potopem”, lecz za każdym razem go odbudowano. Przez pewien czas było w nim więzienie. Do dziś zachowała się potężna kwadratowa wieża i fragment murów obronnych.

23 Żywiec - W Żywcu nad rzeka Sołą stoi dobrze zachowany zamek sprzed około 550 lat. Góruje nad nim kwadratowa wieża, a zamkowy dziedziniec otoczony jest krużgankami, czyli otwartymi korytarzami z kolumnami, biegnącymi wzdłuż skrzydeł zamku. W nocy w tych krużgankach podobno można zobaczyć postać szlachcica, z woreczkami pełnymi monet. Jest to dawny właściciel zamku, który żyjąc bardzo rozrzutnie zadłużył się na wielką sumę. Próbował spłacić dług podrabianymi monetami, co jednak się wydało. Za karę pozbawiono go wszelkich urzędów i uwięziono. Do dziś jego duch błąka się po zamku, chcąc zwrócić pieniądze.

24 Skanseny Kościół p.w. św. Józefa z Nieboczów (1791 r.)
Wiatrak z Grzawy (1813 r.) Chorzów - Skansen zlokalizowany jest w południowo-zachodniej części Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie, gdzie zajmuje obszar 25 ha. Teren ekspozycyjny (22 ha) kształtowano od roku 1961 wg założeń projektowych M. Suboczowej i A. Gorywody - przygotowano ziemię pod pola, łąki, przyzagrodowe ogródki, posadzono zieleń, zbudowano 3 stawy i ciek wodny, niezbędne do funkcjonowania młyna i folusza. Od 1964 r. gromadzone są tu zabytki drewnianego budownictwa wiejskiego z dwóch regionów: części Górnego Śląska (podregiony: beskidzki, pszczyńsko-rybnicki, lubliniecki, podgórski i przemysłowy) oraz regionu Zagłębia Dąbrowskiego. O takim zasięgu geograficznym skansenu zadecydował obszar dawnego woj. katowickiego (budownictwo zachodniej części Górnego Śląska prezentuje Muzeum Wsi Opolskiej w Bierkowicach). Skansen udostępniono zwiedzającym w 1975 r. Obecnie prezentowanych jest w nim 57 obiektów dużej i małej architektury.

25 Kościoły św. Mikołaja w Cieszynie – Jedną z najstarszych budowli sakralnych nie tylko na Śląsku, ale i w całej Polsce, jest kościół św. Mikołaja w Cieszynie. Zbudowano go ponad 900 lat temu z kamienia, a jego mury mają 1,5 metra grubości. Do dziś zachował się w dobrym stanie. Ślub – Najwięcej obrzędów towarzyszyło ślubom. Na każde wesele pieczono ,,kołocz”. Było to ciasto w kształcie koła, z makiem, serem, jabłkiem lub tylko posypką. Kołocz był znakiem miłości i przywiązania młodej pary. W dniu ślubu pan młody przyjeżdżał po młodą do jej domu. Lecz na początku zwykle przyprowadzano mu jakąś starą kobietę cudacznie ubraną, przekonując go,że to jest jego narzeczona. Długo musiał chłopak zaprzeczać, aż wreszcie sprowadzono mu prawdziwą pannę młodą. W drodze do kościoła orszak weselny był zatrzymywany przez przebierańców, u których młodzi musieli się wykupić kołoczami. Po ślubie goście jechali do karczmy, gdzie odbywało się wesele.

26 Zabytkowe miasta Bielsko-Biała powstała 1 stycznia 1951 roku w wyniku połączenia dwóch miast leżących w dwóch różnych ziemiach polskich: śląskiego Bielska i małopolskiej Białej.Bielsko zawdzięcza swój rozwój akcji osadniczej, którą prowadzili książęta śląscy w 2 połowie XII w. Poraz pierwszy wymienione zostało w dokumencie w 1312 roku. W 1315 roku stało się miastem granicznym Księstwa Cieszyńskiego i Oświęcimskiego.Miasto położone było na tzw. "szlaku solnym" widącym z kopalń w Wieliczce do Czech, rozwijało się w dużym tempie. W 1457 roku rzeka Biała stała się granicą między Polską i Czechami. Cieszyn - Najpiękniejszym miastem na Śląsku jest Cieszyn. Zabytkowe, pięknie zdobione kamieniczki stoją przy rynku ze starym ratuszem. Od rynku odchodzą wąskie, pełne uroku uliczki. W mieście jest teś kilka zabytkowych kościołów oraz wysoka wieża, pozostałość po zrujnowanym zamku.

27 Śląskie potrawy Bardzo popularny na Śląsku był zawsze żur, czyli zupa z zakwaszonej mąki. Żur można było jeść z flakami, z kapustą, z maślanką, ale najczęściej spożywano go z ziemniakami. Kiedy bieda zaglądała domownikom w oczy, żur jedzono nawet trzy razy dziennie. Często jadano też kluski zwane śląskimi, robione z mąki ziemniaczanej i gotowanych ziemniaków. Popularna też była hauskyzja, czyli biały ser, który pokruszony na talerzu odstawiano na dwa tygodnie. Gdy już zaczął ciemnieć i brzydko pachnieć, wrzucano go na patelnię i roztopionym masłem, dodawano sól, kminek i podgrzewano, aż się stopi. Przykry zapach znikał, a ser był bardzo smaczny. Popularnym deserem na Śląsku były kołocze. Podawane je najczęściej z kawą. Typowy jadłospis na Górnym Śląsku mógł wyglądać na przykład tak:

28 Zespół Śląsk

29 Zespół Pieśni i Tańca "Śląsk" powstał w 1953 roku
Zespół Pieśni i Tańca "Śląsk" powstał w 1953 roku. Założycielem "Śląska" i jego dyrektorem artystycznym był profesor Stanisław Hadyna - syn śląskiego nauczyciela muzyki i znanego zbieracza pieśni ludowych. Pozostając od dzieciństwa pod urokiem świata legendy i fantazji zamkniętego w pieśniach i tańcach ziemi śląskiej postanowił założyć zespół, który oddałby całe bogactwo i oryginalność śląskiego folkloru. Potrzebował do tego celu uzdolnionej i wrażliwej młodzieży nie zmanierowanej przez dyskotekę, estradę i scenę. Wykonawcy zostali wybrani spośród kandydatów. Na siedzibę Zespołu przeznaczono zamek w Koszęcinie. Pierwszy występ "Śląska" w Warszawie jesienią 1954 stał się rewelacją dla całego kraju, a potem dla całego świata. Ambicją Zespołu jest prezentowanie wielowiekowego folkloru śląskiego, który mimo występowania na olbrzymim zróżnicowanym terenie - zachowuje swoiste, jemu tylko właściwe oblicze. Składają się na to charakterystyczne rytmy, zwroty, melodyczne tematy i teksty poszczególnych pieśni. Ponadto jedna z najcenniejszych wartości śląskiego folkloru jest zdolność przetwarzania wszystkiego na własny oryginalny sposób. Z czasem Zespół włączył do swojego repertuaru inne polskie pieśni i tańce oraz pracowania oper, oratoriów i muzyki sakralnej. Wysoki poziom artystyczny Zespołu przyniósł mu uznanie na całym świecie, liczne nagrody i dyplomy honorowe, z których wymienić można Śląską Nagrodę Muzyczną i Artystyczną, honorowy dyplom uznania Prezydenta USA, oraz dyplom uznania Ministra Kultury ZSRR itp.Tańce Zespołu pełne dynamiki i piękna ułożyła do muzyki Stanisława Hadyny Elwira Kamińska, pierwszy choreograf Zespołu i jego baletmistrzyni, jej artystyczne prace i osiągnięcia kontynuuje jej asystent i czołowy tancerz Zespołu Władysław Stefanik. Współpracownikami prof. Hadyny, nieżyjącego już dyrektora artystycznego i kompozytora programu byli także Alina Ilnicka, jako kierownik chóru oraz Józef Klimanek, jako kapelmistrz orkiestry. Kraje, w których koncertował "Śląsk" to m.in. : Algieria, Australia, Belgia, Bułgaria, Chiny, Dania, Egipt, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Hong-Kong, Izrael, Jugosławia, Kanada, Korea, Mongolia, Meksyk, Norwegia, Rumunia, Tunezja, USA, Węgry, Wielka Brytania, Włochy i ZSRR

30 BIBLIOGRAFIA ,,Regiony zjednoczonej Europy- województwo śląskie” pod red. Marka Błońskiego. Bydgoszcz 2005 ,,Polskie regiony w Europie- Śląskie” pod red. T. Cytulskiego, Bydgoszcz 2005 3. Bożena Cząstka- Szymon, Jerzy Ludwig, Helena Synowiec , ,,Mały słownik gwary Górnego”. Katowice 1999, 4. Tadeusz Glinka , Marek Piasecki, „Cuda Polski. Najpiękniejsze miejsca”1990 5. Janusz Kuźnieców, „W mojej małej ojczyźnie” .Warszawa 2003 6..Mieczysława Mitera- Dobrowska , ,,Śląsk chciał być polski” Katowice 1998 7..Kazimierz Popiołek, „Historia Ślaska”, Katowice1972 8. Cyprian Skała ,,Śląsk na Weekend" 2003 rok wydawnictwo PASCAL 9...Dorota Simonides, ,,Górniczy stan w wierzeniach, obrzędach, humorze i pieśniach”. Siemianowice Śląskie 2000, 10. Dorota Simonides ,,Śląskie beranie, czyli humor Górnego Śląska”. Katowice 1989, 11. Lech Szaraniec, ,,Górny Śląsk" .Katowic 1997     12. Marek Szołtysek, „Śląsk, takie miejsce na ziemi”.Rybnik1998 || „Żywot Ślązoka poczciwego”. Rybnik1999 || „Ilustrowany słownik gwary śląskiej” Rybnik1998 || „Kuchnia śląska” Rybnik1998 || „ Ślązoki nie gęsi”. Rybnik2002 || „Biblia Ślązoka”. Rybnik2000 || „Elementarz śląski”.Rybnik2001 || „Śląskie podróże” .Rybnik Strony internetowe 1. Historia Śląska dzieje.pl 2.. Informator turystyczny województwa śląskie 3.Najstarsze miasta na Śląsku 3..Turystyka Silesia 4..Zabytki na Śląsku 5.. 5.