M. Buliński, R. Knitter, Z. Lenartowicz

Aktualny stan ekologicznej sieci obszarów Natura 2000 w województwie pomorskim
M. Buliński, R. Knitter, Z. Lenartowicz z Zespołu Dokumentacji Przyrodniczej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego

Obszary Natura 2000 w województwie pomorskim
Założeniem tworzenia sieci obszarów chronionych Natura 2000 jest zachowanie w krajach Unii Europejskiej ginących i zagrożonych siedlisk oraz gatunków roślin i zwierząt, w tym – ptaków. Według Dyrektywy Rady EWG 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. tworzone są Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO). Według Dyrektywy Rady EWG 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. – Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO).

Jedynym kryterium wyznaczania obszarów Natura 2000 w Unii Europejskiej są ich wartości przyrodnicze. Istotą regulowania zakresu dopuszczalnej działalności gospodarczej są właściwie przeprowadzone oceny oddziaływania na siedliska i gatunki.

Według ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (D.U. Nr 92, poz. 880 z późniejszymi zmianami): art. 36, ust. 1. Na obszarach Natura 2000 … nie podlega ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie zagrażają one zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin lub zwierząt, ani nie wpływają w sposób istotny negatywnie na gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.

Według zmiany ustawy o ochronie przyrody (tekst jednolity) z dnia 3 października 2008 r.: art. 36, ust. 1. Na obszarach Natura 2000 … nie podlega ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie oddziałuje znacząco negatywnie na cele ochrony obszaru Natura 2000.

Ostoje ptaków (OSO – Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków) mają chronić obszary ich szczególnej koncentracji (gniazdowania, żerowania, przelotów). Ostoje siedliskowe (SOO – Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk) – obszary ochrony ginących siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin albo zwierząt z listy zagrożonych w Europie.

Utworzenie optymalnej sieci obszarów Natura 2000, dla ochrony ptaków oraz siedlisk przyrodniczych i innych niż ptaki ginących gatunków, jest obowiązkiem każdego państwa – członka Unii Europejskiej, pod rygorem dotkliwych sankcji.

Ważnym elementem tworzenia sieci jest współudział społeczeństwa, a w pierwszym rzędzie posiadanie wiedzy o konieczności wyznaczania ostoi, ich znaczeniu dla realizacji obowiązku utrzymywania różnorodności biologicznej oraz realizacji zrównoważonego rozwoju, wpisanego w konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej. Spotkanie pod patronatem Wojewody Pomorskiego wypełnia zadanie informowania o tworzeniu sieci Natura 2000 w województwie pomorskim. Kolejne spotkania odbędą się dla grup obszarów, w zespołach zainteresowanych gmin.

Na terenie województwa pomorskiego, w trakcie wcześniejszych prac, wyznaczono przed rokiem 2008: 13. ostoi ptasich (OSO – Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków) oraz 51. ostoi siedliskowych (SOO – Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk), które zostały zatwierdzone na poziomie krajowym i przekazane do Komisji Europejskiej. Łącznie liczba zatwierdzonych obszarów Natura 2000 województwa pomorskiego liczy 64. Ich rozmieszczenie prezentuje mapa, a listę – Tabela I. Oficjalne dane o ostojach: – Natura 2000.

Ostoje siedliskowe SOO
Tabela I. Obszary Natura 2000 zatwierdzone dla województwa pomorskiego („lista rządowa”). L.p. Kod Nazwa obszaru Pow. (ha) Nadleśnictwo Gminy Ostoje siedliskowe SOO 1. PLH220001 Bagna Izbickie 786.3 Damnica Wicko 2. PLH220002 Białe Błoto 43.4 Lębork, Strzebielino Główczyce, Nowa Wieś Lęborska 3. PLH220003 Białogóra 1132.8 Choczewo Choczewo, Krokowa 4. PLH220004 Bór Chrobotkowy 41.2 Przymuszewo Brusy 5. PLH220055 Bunkier w Oliwie 0.1 lasy komunalne m. Gdańsk 6. PLH220005 Bytowskie Jeziora Lobeliowe 2490.3 Bytów Bytów, m. Bytów, Studzienice 7. PLH220006 Dolina Górnej Łeby 2550.1 Kartuzy, Strzebielino Chmielno, Kartuzy, Linia, Luzino, Łęczyce 8. PLH320003 Dolina Grabowej 8255.3 Karniszewice, Miastko, Polanów, Sławno część w województwie pomorskim: Miastko 9. PLH220007 Dolina Kłodawy 10.6 Kolbudy Trąbki Wielkie 10. PLH220036 Dolina Łupawy 5508.6 Cewice, Damnica, Łupawa, Ustka Cewice, Czarna Dąbrówka, Damnica, Główczyce, Potęgowo, Smołdzino 11. PLH220008 Dolina Reknicy 68.4 12. PLH220037 Dolina Stropnej 963.4 Lipusz Parchowo, Studzienice 13. PLH220009 Dolina Środkowej Wietcisy 430.9 Kościerzyna, Starogard Liniewo, Nowa Karczma 14. PLH220038 Dolina Wieprzy i Studnicy Dretyń, Miastko, Sławno, Trzebielino, Warcino część w województwie pomorskim: Koczała, Miastko, m. Miastko, Trzebielino 15. PLH220033 Dolna Wisła 9872.1 Kwidzyn, Starogard Gniew, m. Gniew, Kwidzyn, Miłoradz, Pelplin, Ryjewo, Subkowy, Sztum, Tczew 16. PLH220045 Górkowski Las 99.3 Lębork

17. PLH220010 Hopowo 8.1 Kolbudy Somonino 18. PLH220011 Jar Rzeki Raduni 87.7 Somonino, Żukowo 19. PLH220039 Jeziora Lobeliowe koło Soszycy 132.4 Bytów Czarna Dąbrówka 20. PLH220034 Jeziora Wdzydzkie Kościerzyna, Lipusz Dziemiany, Karsin, Kościerzyna, Lipusz, 21. PLH220012 Jeziorka Chośnickie 214.3 Lipusz Parchowo, Sulęczyno 22. PLH320040 Jezioro Bobięcińskie 3383.3 Miastko, (Bobolice, Polanów) część w województwie pomorskim: Miastko 23. PLH220035 Jezioro Krasne 95.6 Niedźwiady Przechlewo 24. PLH220013 Jezioro Piasek 54.8 Miastko 25. PLH040022 Krzewiny 498.9 Dąbrowa, Lubichowo część w województwie pomorskim: Osiek 26. PLH220014 Kurze Grzędy 1586.6 Kartuzy Kartuzy, Sierakowice 27. PLH220015 Lubnia 0.5 Przymuszewo Brusy 28. PLH220040 Łebskie Bagna 211.5 Lębork Nowa Wieś Lęborska 29. PLH220016 Mawra-Bagno Biała 295.4 Gdańsk Wejherowo 30. PLH220017 Mechowiska Sulęczyńskie 45.6 Sulęczyno 31. PLH220041 Miasteckie Jeziora Lobeliowe 1372.5 Dretyń, Miastko 32. PLH220018 Mierzeja Sarbska 1882.9 Choczewo, Lębork Choczewo, m. Łeba, Wicko 33. PLH220019 Orle 269.9 34. PLH220023 Ostoja Słowińska Damnica, Lębork, Smołdzino, Ustka Główczyce, m. Łeba, Smołdzino, Ustka, Wicko

35. PLH220044 Ostoja w Ujściu Wisły 883.5 Gdańsk, Elbląg m. Gdańsk, Stegna 36. PLH220020 Pełcznica 253.1 Gdańsk Szemud, Wejherowo 37. PLH220021 Piaśnickie Łąki 1084.9 Choczewo, Wejherowo Krokowa 38. PLH220022 Pływające Wyspy pod Rekowem 107.9 Osusznica Bytów 39. PLH220024 Przymorskie Błota 1688.9 Ustka część w województwie pomorskim: Ustka 40. PLH220025 Przywidz 3.3 Kolbudy 41. PLH220026 Sandr Brdy 6878.9 Osusznica, Przymuszewo, Rytel Brusy, Chojnice, Studzienice 42. PLH040017 Sandr Wdy 6320.7 Dąbrowa, Lubichowo, Osie część w województwie pomorskim: Osieczna, Osiek 43. PLH220027 Staniszewskie Błoto 917.7 Kartuzy 44. PLH220028 Studzienickie Torfowiska 175.3 Studzienice 45. PLH220042 Torfowisko Pobłockie 111.6 Damnica Główczyce 46. PLH220029 Trzy Młyny 765.9 Wejherowo 47. PLH220030 Twierdza Wisłoujście 16.2 m. Gdańsk 48. PLH220031 Waćmierz 21.7 Starogard Subkowy 49. PLH220054 Widowo 91.5 50. PLH280007 Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana Elbląg część w województwie pomorskim: Krynica Morska, Nowy Dwór Gdański, Sztutowo 51 PLH220032 Zatoka Pucka i Półwysep Helski Gdańsk, Wejherowo m. Hel, m. Jastarnia, Kosakowo, Puck, m. Władysławowo

Ostoje ptasie OSO 1. PLB220010 Bielawskie Błota 1101.3 Wejherowo Krokowa, Puck, m. Władysławowo 2. PLB040003 Dolina Dolnej Wisły Gdańsk, Elbląg, Kwidzyn, Starogard część w województwie pomorskim: Cedry Wlk., m. Gdańsk, Gniew, m. Gniew, Kwidzyn, Lichnowy, Miłoradz, Ostaszewo, Pelplin, Ryjewo, Sadlinki, Stegna, Subkowy, Suchy Dąb, Sztum, Tczew, m. Tczew 3. PLB220002 Dolina Słupi Bytów, Leśny Dwór Borzytuchom, Bytów, Czarna Dąbrówka, Dębnica Kaszubska, Kobylnica, Kołczygłowy, Słupsk 4. PLB280005 Lasy Iławskie Iława, Miłomłyn, Susz część w województwie pomorskim: Stary Dzierzgoń 5. PLB220006 Lasy Lęborskie 8565.3 Choczewo, Strzebielino Choczewo, Gniewino, Luzino, Łęczyce 6. PLB220008 Lasy Mirachowskie 8232.4 Kartuzy, Strzebielino Kartuzy, Liniewo, Sierakowice 7. PLB220003 Ostoja Słowińska Damnica, Lębork, Smołdzino, Ustka Główczyce, m. Łeba, Smołdzino, Ustka, Wicko 8. PLB990002 Przybrzeżne Wody Bałtyku - wody morskie 9. PLB220007 Puszcza Darżlubska 6452.6 Puck, Reda, Wejherowo 10. PLB220004 Ujście Wisły 1748.1 Gdańsk, Elbląg m. Gdańsk, Stegna 11. PLB220001 Wielki Sandr Brdy Osusznica, Przymuszewo, Rytel Brusy, Chojnice, Konarzyny, Lipusz, Studzienice 12. PLB280010 Zalew Wiślany Elbląg, Zaporowo część w województwie pomorskim: Krynica Morska, Nowy Dwór Gdański, Sztutowo 13. PLB220005 Zatoka Pucka Gdańsk, Wejherowo m. Gdańsk, Kosakowo, Puck, m. Władysławowo

Na etapie oceny polskich propozycji sieci obszarów Natura 2000 przez Komisję Europejską uznano, że lista obszarów siedliskowych jest dalece niewystarczająca w skali całego kraju. Także w województwie pomorskim okazała się niewystarczająca dla zabezpieczenia odpowiedniej reprezentacji wybranych siedlisk i gatunków programu Natura 2000. Braki w odniesieniu do naszego województwa objęły szereg siedlisk oraz gatunków, przedstawionych w Tabeli II.

Uwagi z krajowego seminarium biogeograficznego
Tabela II. Wyniki krajowego seminarium biogeograficznego w odniesieniu do woj. pomorskiego (• – konieczność uzupełnienia przez utworzenie nowych ostoi lub powiększenie zgłoszonych). Gwiazdka przy kodzie siedliska i gatunku oznacza siedlisko lub gatunek priorytetowy. Kod Nazwa skrócona Ocena w woj. Uwagi z krajowego seminarium biogeograficznego Siedliska 1230 klify • uzupełnienie 2130* wydma szara uzupełnienie; np. okolice Lubiatowa 2160 wydmy z rokitnikiem sprawdzenie występowania 2170 wydmy z wierzbą 2180 bory nadmorskie okolice Lubiatowa, Ustki, dane z Nadl. Choczewo 2190 zagłębienia międzywydmowe okolice Lubiatowa, Mierzeja Wiślna 3110 jeziora lobeliowe Gochy, Jez. Choczewskie, Szemud, Zabory 3130 brzegi z Littorelletea jeziora w gminie Lipnica 3140 jeziora ramienicowe brak zupełnie! wytypować zbiorniki w różnych częściach województwa 3160 dystroficzne zbiorniki uzupełnienia ze strefy sandrowej 3260 rzeki włosienicznikowe 4010 wrzosowiska z wrzoścem Bielawa – uzupełnienia

Kod Nazwa skrócona Ocena w woj. Uwagi z krajowego seminarium biogeograficznego 7110* torfowiska wysokie • uzupełnienie 7120 torfowiska wysokie zdegradowane 7140 torfowiska przejściowe 7210* torfowiska nakredowe 7220* źródliska wapienne dane z inwentaryzacji w LP 7230 torfowiska zasadowe 9110 kwaśna buczyna jest 5%; konieczne dodanie (m.in. nad morzem) 9130 żyzna buczyna konieczne uzupełnienie: „jest dużo za mało” 9150 buczyna storczykowa Ostoja Kaszubska 9160 grąd subatlantycki znikoma reprezentacja – uzupełnienie 9190 las brzozowo-dębowy definicja z IOP!; uzupełnienie (zwłaszcza dodać znaczące pow. Fago-Quercetum) 91D0* bory i lasy bagienne znikoma reprezentacja (poniżej 2%); uzupełnienie, zwłaszcza o podmokłe 91E0* łęgi 91T0 bór chrobotkowy uzupełnienie; weryfikacja

Kod Nazwa skrócona Ocena w woj. Uwagi z krajowego seminarium biogeograficznego Gatunki roślin 1386 bezlist okrywowy (mech) • dane z inwentaryzacji w LP 1393 sierpowiec błyszczący (mech) dane z inwentaryzacji w LP (m.in. SW cz. woj.) 1437 leniec bezpodkwiatkowy uzupełnienia (Dolina Wierzycy) i spr. stan. historycznych 1477 sasanka otwarta stan. na kresach 1528 skalnica torfowiskowa spr. stan. historyczne, ostatnio nie potwierdzane 1831 elisma wodna uzupełnienie 1902 obuwik pospolity uzupełnienie po weryfikacji stan. z Nadl. Kartuzy 1903 lipiennik Loesela

Kod Nazwa skrócona Ocena w woj. Uwagi z krajowego seminarium biogeograficznego Bezkręgowce 1014 poczwarówka zwężona • Dolina Debrzynki, dopływy Słupi; dane z inwentaryzacji w LP 1032 skójka gruboskorupowa dane z inwentaryzacji w LP i in. (Słupia?), 1037 trzepla zielona dane z inwentaryzacji w LP i in. (Słupia, Uroczyska Poj. Kaszubskiego, Dol. Szczyry, Młosino, SPN) 1042 zalotka większa dane z inwentaryzacji w LP (m.in. S cz. woj., Słupia); sprawdzenie w ostojach 1081 pływak szerokobrzeżek szukać w okolicach Szumlesia 1083 jelonek rogacz dane z inwentaryzacji w LP (Nowa Brda – dwa rejony) 1084 pachnica dębowa aleja Kwidzyn – Gardeja; dane z inwentaryzacji w LP i in. (3 stan.) 1088 kozioróg dębosz dane z inwentaryzacji w LP (głównie S cz. woj. – na S od Chojnic) 4038 czerwończyk fioletek dane z inwentaryzacji w LP, dolina Szczyry, spr. Debrzynkę

Pływak szerokobrzeżek – gatunek 1081 z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej

Kod Nazwa skrócona Ocena w woj. Uwagi z krajowego seminarium biogeograficznego Kręgowce 1096 minóg strumieniowy • uzupełnienie 1099 minóg rzeczny 1106 łosoś atlantycki 1124 kiełb białopłetwy uzupełnienie; ujście Wisły 1138 brzanka dol. Wierzycy 1145 piskorz 1188 kumak nizinny 1318 nocek łydkowłosy • lato żerowiska 1324 nocek duży 4009 strzebla błotna uzupełnienie; środek Poj. Kaszubskiego

Strzebla błotna – gatunek 4009 z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej

W roku 2008, zgodnie z wymogami Ministerstwa Środowiska, został powołany Wojewódzki Zespół Specjalistyczny, składający się ze specjalistów (m.in. z Uniwersytetu Gdańskiego), mających odpowiednią wiedzę i kwalifikacje, aby przeprowadzić badania dla możliwie najlepszego wywiązania się z uzupełnienia sieci ostoi siedliskowych w województwie.

Wojewódzki Zespół Specjalistyczny, w trakcie trwających jeszcze prac, realizuje zadanie zgromadzenia danych do powołania ostoi proponowanych na seminarium biogeograficznym, jak również zgłosił szereg kolejnych, niezbędnych propozycji.

Część propozycji nowych obszarów zgłosiły organizacje pozarządowe (shadow list). Część obszarów trzeba było wyznaczyć dodatkowo, dla uzupełnienia reprezentacji pewnych siedlisk lub gatunków, w oparciu o uzupełniające badania terenowe.

Jedynym kryterium stosowanym przy wskazywaniu ostoi, zgodnie z założeniami programu Natura 2000, był fakt występowania odpowiednio dużej i dobrze zachowanej powierzchni chronionego siedliska lub „mocnej” populacji chronionego gatunku.

Konieczne było: stwierdzenie obecności i objęcie ochroną typów siedlisk i gatunków dotychczas nie reprezentowanych w ostojach, potwierdzenie i wykazanie obecności siedlisk występujących w istniejących ostojach, a nie podawanych w Standardowych Formularzach Danych tych ostoi, poszerzenie zakresu ochrony siedlisk słabo reprezentowanych (zwiększenie ogólnej ich powierzchni, uchwycenie zmienności regionalnej, włączenie szczególnie wartościowych płatów); dotyczyło to zwłaszcza siedlisk najbardziej zagrożonych oraz tych, dla których obszar województwa jest głównym rejonem występowania w Polsce, poszerzenie zakresu ochrony niektórych gatunków wymienionych w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej.

Województwo pomorskie cechuje się obecnością niektórych typów siedlisk i gatunków, których ochrona w ramach sieci Natura 2000 musi opierać się przede wszystkim na tutejszych zasobach. Najbogatsze w Polsce skupienie jezior lobeliowych oraz stanowisk strzebli błotnej występują właśnie w naszym województwie. Jesteśmy zobowiązani szczególnie pieczołowicie zabezpieczyć wystarczające zasoby wymienionego siedliska i gatunku ryby, aby uchronić je od wyginięcia zarówno w kraju, jak też w Europie. Dla prawidłowej ochrony siedliska jezior lobeliowych wskazano konieczność objęcia ostojami 80% tych zbiorników.

Ponieważ województwo pomorskie jest najbogatsze w kraju w jeziora lobeliowe, konieczne było wyznaczenie kilku nowych ostoi dla tego typu zbiorników: jak „Jeziora Choczewskie”, „Jeziora Chojnickie”, „Ostoja Borzyszkowska”, „Ostoja Zapceńska”, „Ostoja na Gochach”, „Szemudzkie Jeziora Lobeliowe” lub powiększenie wcześniej zgłaszanych – „Lasy Rekowskie”, „Sandr Brdy”. Dopiero zatwierdzenie wymienionych ostoi wydaje się, że zapewni odpowiednią ochronę ginącego typu jezior.

Województwo pomorskie okazało się najbogatszym w kraju w stanowiska strzebli błotnej. Konieczne jest objęcie ochroną wystarczającej liczby stanowisk, proporcjonalnie do istniejących zasobów. Wyznaczono 14 nowych obszarów dla ochrony strzebli błotnej: „Dąbrówka”, „Guzy”, „Huta Dolna”, Lubieszynek”, „Mikołajki Pomorskie”, „Nowa Sikorska Huta”, „Piotrowo”, „Pomlewo”, „Sośniak”, „Stary Bukowiec”, „Sztumskie Pole”, „Szumleś”, „Wielki Klincz”, „Zielenina” oraz w trzech skorygowano granice: „Jeziora Wdzydzkie”, „Przywidz”, „Waćmierz”.

Mamy również obowiązek objąć wystarczającą ochroną w ostojach Natura 2000 zbiorowiska nadmorskie, jakie w Polsce są reprezentowane wyłącznie na obszarze dwóch województw. Są to przede wszystkim: klify, wydmy, zagłębienia międzywydmowe, bory i lasy na wydmach, wrzosowiska z wrzoścem, a z gatunków roślin – lnica wonna.

Inne, ważne dla ziem pomorskich siedliska (buczyny, dąbrowy, grąd subatlantycki) i niektóre gatunki również miały zbyt słabą reprezentację, stąd konieczność wskazania nowych obszarów do ich ochrony. Niektóre typy siedlisk, jak np. jeziora ramienicowe oraz gatunki, jak np. leniec bezpodkwiatkowy, pływak szerokobrzeżek – nie były dotąd w ogóle uwzględnione w ostojach zgłoszonych z naszego terenu.

Jeziora ramienicowe Rzadko spotykane w kraju. Są wskaźnikiem czystych wód, siedliskiem dla wielu rzadkich gatunków glonów – m.in. ramienic oraz szeregu gatunków ryb. Konieczny był przegląd dotychczasowej wiedzy w tym zakresie i weryfikacja terenowa, co pozwoliło na wykazanie obecności tego siedliska w różnych częściach województwa. Najcenniejsze jego ostoje będą objęte granicami SOO: „Ostoja Borzyszkowska”, „Jezioro Białe”, „Jezioro Dymno”, a jezioro Płociczno włączone do ostoi „Jeziora Wdzydzkie”.

Grąd subatlantycki Jest jednym z trzech typów grądów chronionych w kraju programem Natura 2000. W Polsce występuje głównie na Pomorzu, gdzie jego powierzchnie są rzadkością, bowiem siedliska grądowe od wieków przeznaczane były pod uprawy. W ostojach z listy rządowej grąd subatlantycki jest znikomo reprezentowany i żadna z nich nie była tworzona specjalnie dla tego siedliska. Według nowych propozycji będzie objęty ochroną głównie w projektowanych SOO: „Dolina Wierzycy” oraz „Grądy nad Jeziorami Zduńskim i Szpęgawskim”.

Kwaśne i żyzne buczyny: Lasy bukowe na niżu polskim rozpowszechnione są głównie na Pobrzeżu Bałtyku oraz w północnej części Pojezierzy, a więc w dużej części w województwie pomorskim. Program Natura 2000 objął dotychczas jedynie 5% ogólnej powierzchni kwaśnych buczyn i zbyt mało żyznych buczyn. Konieczne okazało się poszerzenie ich powierzchni objętej ochroną. W tym celu proponuje się utworzenie ostoi: „Opalińskie Buczyny”, „Paraszyńskie Buczyny”, „Cisowa-Zagórska Struga”, „Przywidz” oraz znajdą się one w granicach m.in. ostoi „Mikołajki Pomorskie”.

Torfowiska zasadowe i źródliska wapienne Są jednymi z najbardziej zagrożonych siedlisk na Pomorzu. W ich obrębie występuje bardzo duża grupa rzadkich gatunków, w tym – zagrożonych w Polsce. Jest to główne miejsce występowania m.in. lipiennika Loesela i skalnicy torfowiskowej – gatunków z zał. II Dyrektywy Siedliskowej. Dotąd zaledwie kilka torfowisk tego typu było objętych ochroną w województwie, jak w obrębie ostoi: „Sulęczyńskie Mechowiska”, „Dolina Stropnej”.

Według nowych propozycji torfowiska zasadowe będą objęte dodatkowo ochroną w ostojach: „Dolina Debrzynki”, „Ostoja Borzyszkowska”, „Ostoja Zapceńska” (z największą populacją skalnicy torfowiskowej w regionie), „Uroczyska Pojezierza Kaszubskiego”, „Zęblewskie Mechowiska”. Źródliska wapienne, będą chronione w projektowanych ostojach: „Karwickie Źródliska” i „Rynna Dłużnicy”.

Zalecenie poszerzenia zakresu ochrony łęgów zostanie zrealizowane w kilku nowych ostojach, m.in.:„Grądy nad Jeziorami Zduńskim i Szpęgawskim” „Dolina Wierzycy” (obie na Pojezierzu Starogardzkim). Siedlisko zanikające w krajobrazie regionu, silnie zagrożone. W celu ochrony specyficznych dla wąskiej strefy brzegowej Bałtyku klifów nadmorskich, tworzy się specjalnie trzy ostoje: „Kaszubskie Klify”, „Klify Orłowsko-Kolibkowskie”, „Poddębskie Klify” (Pobrzeże). W Polsce klify występują jedynie na kilku niewielkich odcinkach brzegu morskiego. Siedlisko silnie zagrożone ze względu na rozwój funkcji rekreacyjnej i presję na zabudowę zaplecza.

Dla zgłoszenia nowej ostoi konieczne jest zgromadzenie danych dotyczących jej wartości w świetle programu Natura 2000 oraz danych formalnych o położeniu i charakterze obszaru. Służą one do wypełnienia Standardowego Formularza Danych, jednolitego dla ostoi zgłaszanych w całej Unii Europejskiej.

Gromadzone informacje muszą dotyczyć konkretnego terenu, stąd bardzo ważne jest wyznaczenie właściwych granic projektowanej ostoi. Powinny one przebiegać po konkretnych liniach, czytelnych zarówno w terenie, jak i na mapach, a jednocześnie objąć teren, który w optymalny sposób zabezpieczy ochronę siedliska lub gatunku, dla jakiego ostoja jest tworzona.

Za kilka lat będziemy musieli się rozliczyć przed Komisją Europejską ze skuteczności ochrony podjętej w danym obszarze.

Aktualnie w województwie pomorskim zgłoszono: 29 propozycji nowych ostoi siedliskowych, 33 ostoje z shadow list, 7 ostoi z „listy rządowej” – do istotnej korekty granic. Łącznie jest to 69 obiektów. Ich wykaz zawiera Tabela III, a ogólne rozmieszczenie w województwie pomorskim prezentuje mapa (wiele ostoi jest w trakcie opracowywania granic przez WZS, stąd symboliczne zaznaczenie ich położenia).

W granicach województwa pomorskiego znajdują się również fragmenty dwóch ostoi ptasich OSO, dla których wskazano konieczność korekty granic: PLB „Ostoja Słowińska”, PLB „Bory Tucholskie”.

Nazwa obszaru (robocza lub ostateczna)
Tabela III. Wykaz projektowanych nowych obszarów siedliskowych i obszarów powiększanych – opracowywanych przez WZS województwa pomorskiego oraz Zespół Dokumentacji Przyrodniczej PUW w roku 2008 L.p. Nazwa obszaru (robocza lub ostateczna) Uwagi; najcenniejsze obiekty do ochrony Nadleśnictwo Gminy 1. Biała bezlist Gdańsk Wejherowo 2. Bezlist koło Gniewowa 3. Białogóra powiększ.;torfowiska, bory bażyn. Lębork Choczewo, Krokowa 4. Bielawskie Błota i Bory Ostrowskie powiększ.; torfowiska, wrzosowiska z wrzoścem, bory bażyn. Krokowa, Puck, Władysławowo 5. Bory Bagienne Upiłki bór bagienny Osusznica Lipnica 6. Cisowa-Zagórska Struga buczyny, grądy, łęgi Wejherowo, Rumia, Gdynia 7. Czernica torfowiska, łąki, bory bagienne Czarne Człuch., Niedźwiady Rzeczenica, Koczała 8. Dąbrówka strzebla; elisma Kościerzyna Kartuzy Kościerzyna, Nowa Karczma 9. Dolina Debrzynki źródliska, torfowiska zasadowe, grądy, łąki, murawy Czarne Człuch., Człuchów Debrzno, m. Debrzno; 50% w woj. wielkopolskim 10. Dolina Rzeki Słupi źródliska, rzeki, jez. lobeliowe, ramienicowe, torfowiska, łąki, buczyny, grądy, łęgi, bory i lasy bagienne Bytów, LeśnyDwór, Lipusz, Łupawa, Osusznica, Trzebielino, Ustka, Warcino Borzytuchom, Bytów, m. Bytów, Czarna Dąbrówka, Dębnica Kaszubska, Kobylnica, Kołczygłowy, Parchowo, Słupsk, m. Słupsk, Sulęczyno, Tuchomie, Ustka, m. Ustka 11. Dolina Szczyry rzeki, zbiorniki eutroficzne, łąki, buczyny, grądy, łęgi, dąbrowy, bory i lasy bag. Czarne, Debrzno

L.p. Nazwa obszaru (robocza lub ostateczna) Uwagi; najcenniejsze obiekty do ochrony Nadleśnictwo Gminy 12. Dolina Wierzycy ryby (m.in. brzanka!), torfowiska, grądy, łęgi, łąki; leniec Starogard, Kaliska, Kościerzyna Starogard Gd. g. i m. Skarszewy g. i m. Stara Kiszewa 13. Gardeja pachnica Kwidzyn 14. Grądy nad Jeziorami Zduńskim i Szpęgawskim grądy, łęgi Starogard Starogard Gd., Tczew 15. Guzy strzebla Kolbudy Przywidz 16. Huta Dolna 17. Jeziora Choczewskie jeziora lobeliowe Choczewo Choczewo, Gniewino 18. Jeziora Chojnickie (część „Wolność i Jeziora Chojnickie”) jez. lobeliowe, torfowiska; elisma Człuchów, Niedźwiady,Osusznica, Przymuszewo, Rytel Chojnice, Człuchów, Konarzyny, Przechlewo 19. Jeziora Kistowskie jez. lobeliowe, zbiorniki eutroficzne i dystroficzne, torfowiska; elisma Lipusz Sulęczyno 20. Jeziora Wdzydzkie powiększ. o ramienicowe i strzeblowe Kościerzyna i Lipusz Kościerzyna, Lipusz, Dziemiany (Karsin, St. Kiszewa) 21. Jezioro Białe ramienicowe Kartuzy Kartuzy g. 22. Jezioro Dymno Miastko Koczała 23. Jezioro Krąg torfowiska zasadowe; lipiennik, skalnica Kościerzyna 24. Jezioro Wicko i Modelskie Wydmy laguny, wydmy białe i szare, bory i lasy na wydmach, bory i lasy bagienne, łęgi Ustka Ustka oraz woj. zachodniopomorskie 25. Karwickie Źródliska źródliska, łęgi, buczyny Cewice

L.p. Nazwa obszaru (robocza lub ostateczna) Uwagi; najcenniejsze obiekty do ochrony Nadleśnictwo Gminy 26. Kaszubskie Klify klify Wejherowo Władysławowo 27. Klify Orłowsko-Kolibkowskie („Kępa Redłowska”) komunalne Gdynia, Sopot 28. Lasy koło Wejherowa buczyny Gdańsk m. Gdynia, Wejherowo, m. Wejherowo 29. Lasy Oliwsko-Sopockie buczyny, grądy, łęgi m. Gdańsk, m. Gdynia, m. Sopot 30. Lasy Rekowskie powiększ. o jeziora lobeliowe Osusznica Bytów 31. Leniec nad Wierzycą leniec Kościerzyna Kościerzyna g. 32. Lubiatowskie Bory Bażynowe bory bażynowe, zagłębienia Choczewo 33. Lubieszynek strzebla Nowa Karczma 34. Mikołajki Pomorskie strzebla; buczyny Kwidzyn Prabuty 35. Młosino-Lubnia nietoperze; jeziora ramien. Lipusz, Przymuszewo Brusy, Dziemiany, Karsin 36. Nowa Brda rzeki, łąki, torfowiska, bory bag., Niedźwiady, Osusznica Koczała, Konarzyny, Lipnica, Przechlewo 37. Nowa Sikorska Huta Kartuzy Stężyca 38. Obuwik w Prokowie obuwik Kartuzy g. 39. Opalińskie Buczyny buczyny, łęgi Gniewowo 40. Ostoja Borzyszkowska rzeki, jeziora lobeliowe, ramienic., brzegi, torfowiska, Lipnica 41. Ostoja w Prabutach połowa w woj. pomorskim; zbiorniki eutroficzne, torfowiska, łąki, buczyny, grądy, bory i lasy bagienne RDLP Olsztyn, Nadl. Susz Prabuty oraz woj. warmińsko-mazurskie

L.p. Nazwa obszaru (robocza lub ostateczna) Uwagi; najcenniejsze obiekty do ochrony Nadleśnictwo Gminy 42. Ostoja na Gochach zbiorniki eutroficzne, dystroficzne, torfowiska, buczyny, grądy, bory i lasy bagienne Trzebielino, Osusznica Kołczygłowy, Miastko, Tuchomie 43. Ostoja Zapceńska torfowiska zasadowe, jeziora lobeliowe; skalnica Osusznica, Przymuszewo Brusy, Lipnica, Studzienice 44. Paraszyńskie Buczyny buczyny Strzebielino Linia, Łęczyce 45. Piotrowo strzebla Kartuzy Nowa Karczma, Somonino, Stężyca 46. Poddębskie Klify klify Ustka Smołdzino 47. Pomlewo Kolbudy Kolbudy, Przywidz 48. Przymorskie Błota powiększ.; część w woj. zachodniopom. 49. Przywidz uzupełnienie – strzebla, buczyny 50. Rynna Dłużnicy torfowiska zasadowe Kościerzyna Lipusz 51. Sandr Brdy powiększ.; jeziora lobeliowe Chojnice, Osusznica, Przymuszewo, Rytel Brusy, Chojnice, Studzienice 52. Sośniak Przodkowo 53. Stary Bukowiec Stara Kiszewa 54. Szczodrowo torfowiska wysokie i przejściowe Starogard Skarszewy 55. Szemudzkie Jeziora Lobeliowe jeziora lobeliowe Gdańsk, Kartuzy Szemud 56. Sztumskie Pole Kwidzyn Sztum 57. Szumleś („Szumleś Królewski”) strzebla, pływak szerokob., torfowiska Nowa Karczma 58. Torfowisko Trzebielino torfowiska Trzebielino

L.p. Nazwa obszaru (robocza lub ostateczna) Uwagi; najcenniejsze obiekty do ochrony Nadleśnictwo Gminy 59. Uroczyska Pojezierza Kaszubskiego jez. eutroficzne i dystroficzne, buczyny, łęgi, grądy, łąki, torfowiska, torfowiska zasadowe; lipiennik, obuwik Kartuzy Stężyca, Kartuzy, Somonino, Chmielno 60. Waćmierz strzebla; powiększ. Starogard Subkowy 61. Wejherowo nietoperze - m. Wejherowo 62. Węgry (powiększenie „Dolnej Wisły”) grądy Kwidzyn Sztum 63. Wielki Klincz strzebla Kościerzyna 64. Wilcze Błota Stara Kiszewa 65. Wzgórze Wolność (część „Wolność i Jeziora Chojnickie”) buczyny, dąbrowy, bory i lasy bagienne Człuchów, Niedźwiady,Osusznica, Przymuszewo, Rytel Chojnice, Człuchów, Konarzyny, Przechlewo 66. Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana część w woj. pomorskim; Elbląg Krynica Morska, Sztutowo oraz woj. warmińsko-mazurskie) 67. Zatoka Pucka i Półwysep Helski powiększ. Gdańsk, Wejherowo m. Hel, m. Jastarnia, Kosakowo, m. Puck, Puck, m. Władysławowo 68. Zęblewskie Mechowiska torfowiska zasadowe Strzebielino Szemud 69. Zielenina Kolbudy Trąbki Wlk. Czerwoną czcionką wyróżniono ostoje wskazane w ramach prac WZS woj. pomorskiego (jeszcze nie figurują w wykazach Ministerstwa Środowiska).

Uzupełnienie dotychczas zgłoszonych z terenu województwa pomorskiego obszarów Natura 2000 o obecnie projektowane ostoje, pozwoli wywiązać się naszemu regionowi z obowiązku dopełnienia tworzonej w kraju sieci Natura 2000, jako elementu podjętej w całej Unii Europejskiej ochrony zagrożonych siedlisk, gatunków roślin oraz zwierząt, w tym – ptaków.

Utworzenie obszarów Natura 2000 przyniesie w przyszłości wielorakie korzyści, zarówno w skali lokalnej, jak również regionalnej, w skali kraju, a także całej Unii Europejskiej.

Istotą działań na rzecz nowoczesnej realizacji ochrony przyrody w ramach programu Natura 2000 jest dobra komunikacja społeczna – rzetelne informowanie społeczeństwa i jego udział w współtworzeniu sieci obszarów. Obecne spotkanie jest wprowadzeniem do planowanych, przy współpracy Ministerstwa Środowiska, spotkań informacyjnych w grupach obszarów Natura 2000, dla gmin, na których terenie projektowane jest ich utworzenie.

M. Buliński, R. Knitter, Z. Lenartowicz

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "M. Buliński, R. Knitter, Z. Lenartowicz"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres

Wejść

Zaloguj się poprzez sieć społeczną:

M. Buliński, R. Knitter, Z. Lenartowicz

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "M. Buliński, R. Knitter, Z. Lenartowicz"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres