Praca domowa Nazwy leku(chemiczne, międzynarodowa, handlowa) 3 przykłady preparatów Stosowanie leków w ciąży- kategorie A-X Mechanizm działania, wskazania.

Prezentacja na temat: "Praca domowa Nazwy leku(chemiczne, międzynarodowa, handlowa) 3 przykłady preparatów Stosowanie leków w ciąży- kategorie A-X Mechanizm działania, wskazania."— Zapis prezentacji:

1 Praca domowa Nazwy leku(chemiczne, międzynarodowa, handlowa) 3 przykłady preparatów Stosowanie leków w ciąży- kategorie A-X Mechanizm działania, wskazania dla: Adrenalina, noradrenalina, dopamina, dobutamina, efedryna, atropina, salbutamol, propranolol,

2 Receptory układu przywspółczulnego (cholinergiczne) i współczulnego (adrenergiczne).

3 Podział układu nerwowego

4 Rola układu współczulnego/przywspółczulnego

5  CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA AUN 
A. Zwój szyjny górny B. Zwój szyjny środkowy C. Zwój szyjny dolny D. Zwój trzewny E. Zwój krezkowy górny F. Zwój krezkowy dolny

6  CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA AUN 

7

8 Układ przywspółczulny
Synonimy :parasympatyczny, cholinergiczny Podukład autonomicznego układu nerwowego Dominuje w spoczynku, odnowie, umożliwiając regenerację i gromadzenie energii Działa antagonistycznie do układu współczulnego.

9 Typy receptorów cholinergicznych (1)
Istnieją 2 typy receptorów cholinergicznych : muskarynowe (M). nikotynowe (N)

10 Podstawowe neuroprzekaźniki:
Acetylocholina Nikotyna

11 Acetylocholina Ogólne informacje : Nomenklatura systematyczna (IUPAC):
sól (2-acetoksy-etylo)-trimetylo-ammoniowa Wzór : C7H16NO2 Masa molowa 146,21 g/mol Farmakokinetyka : Okres półtrwania : 2minuty

12 Acetylocholina (2) organiczny związek chemiczny, ester kwasu octowego i choliny Prekursorem acetylocholiny jest cholina, która przenika z przestrzeni międzykomórkowej do wnętrza neuronów. Pod wpływem impulsu z zakończeń cholinergicznych wydzielana jest Ach, która wiąże się z receptorem ( w zakończeniach postsynaptycznych) i przekazuje informacje do komórki danego narządu Ach jest bardzo szybko rozkładana przez enzym acetylocholinesterazę.

13 Nikotyna (2) Nikotyna jest agonistą receptorów N występujących w zwojach układu autonomicznego Wystepowanie: tytoń Właściwości fizyczne: oleista ciecz, silnie alkaliczna, bezbarwna, rozpuszczalna w wodzie i tłuszczach, dobrze wchłanialna z błon śluzowych i skóry Farmakokinetyka : 90% wchłaniane w płucach, słabo wiąże się z białkami, łatwo przechodzi przez błony kom., przenika do tkanki tłuszczowej, osiąga wysokie stężenie już po s od wypalenia papierosa, przenika przez łożysko i do mleka matki. Metabolizowana w wątrobie do nieaktywnego metabolitu – kotyniny i wydalana przez nerki.

14 Nikotyna (4) Duże dawki :
- początkowo powodują pobudzenie a poźniej blokowanie receptora cholinergicznego nikotynowego: zmiany percepcji, zmiany postrzegania otoczenia, światłowstręt, zmęczenie, W przypadku poważniejszych zatruć dochodzi do zmniejszenia pola widzenia i pojawiają się halucynacje - zazwyczaj czarno-białe, "wizjonerskie" obrazy. brak energii, ślinotok, wymioty, biegunka

15 Efekty pobudzenia cholinergicznego
Serce Zwolnienie rytmu Hamowanie przewodnictwa przedsionkowo- komorowego Zmniejszenie siły skurczu Ukł. Krążenia Rozszerzenie naczyń krwionośnych Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi Ukł. Oddechowy Skurcz oskrzeli Wzmożenie wydzielania w gruczołach śluzowych Ukł. Pokarmowy Wzmożenie wydzielania soków trawiennych Przyspieszenie perystaltyki Ukł. Moczowy Skurcz mięśni ściany pęcherza moczowego Zwiotczenie zwieracza pęcherza Oko Zwężenie źrenicy Poszerzenie zatoki żylnej twardówki Zmniejszenie ciśnienia płynu śródgałkowego Skóra Wzmożenie wydzielania rzadkiego potu

16 Układ współczulny Synonim: sympatyczny
Funkcja: pobudzenie, aktywacja, „walka”

17 Podstawowe receptory ukł. współcz.(adrenergiczne)
Alfa Beta

18 Receptory adrenergiczne

19 Transmitery w układzie współczulnym
naturalne aminy katecholowe: adrenalina(epinefryna), noradrenalina(norepinefryna), dopamina

20 Receptory β- adrenergiczne
Receptory β można podzielić na: β1- znajdują się one głównie w sercu i ich pobudzenie prowadzi do wzrostu częstości i siły skurczów serca. β2- pobudzenie tego receptora związane jest głównie z mięśniami gładkimi. Wywołuje rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli, przewodu pokarmowego, macicy β3- receptor ten znajduje się głównie w tkance tłuszczowej i bierze udział w regulacji przemian tłuszcowych

21 Receptory α- adrenergiczne
Receptory α można podzielić na: α1- receptory mieszczące się głównie w mięśniach gładkich naczyń oraz w innych mięśniach gładkich. Pobudzenie tych receptorów wywołuje skurcz naczyń, skurcz mięśni okrężnych.. Najsilniejszym naturalnym agonistą jest noradrenalina. α2- Pobudzenie ich hamuje uwalnianie noradrenaliny lub innych neuroprzekaźników.

22 RYC. Zestawienie podstawowych następstw pobudzenia układu autonomicznego

23 Układ współczulny Układ przywspółczulny Neurotransmiter Adrenalina Noradrenalina Dopamina Acetylocholina Receptor Alfa 1, 2 Beta 1, 2, 3 Muskarynowy Nikotynowy

24 Leki działające na receptory
Cholinergiczne (agoniści receptora Ach= parasympatykomimetyki) Adrenergiczne (agoności receptorów α i β sympatykomimetyki)

25 Agoniści- definicja Agonista - czynnik współdziałający, o podobnym działaniu do czegoś. Rozumiany również jako substancja łącząca się z receptorem, wywołując reakcję w komórce. Jest przeciwieństwem antagonisty, który łącząc się z receptorem, blokuje go, nie wywołując reakcji. Antagonista blokuje także receptor przed aktywowaniem go przez agonistę. Znane jest także pojęcie częściowego agonisty, który wywołuje reakcję receptora, jednakże nie tak silną jak pełny agonista. Agonista to substancja naturalna (hormon, neurotransmiter) lub sztuczna (narkotyk, lek).

26 Działanie agonistów Agoniści receptorów adrenergicznych pobudzają, podobnie jak adrenalina i noradrenalina, receptory adrenergiczne. Agoniści receptorów cholinergicznych pobudzają, podobnie jak Ach, receptory muskarynowe

27 Agoniści receptorów α- adrenergicznych
Leki te pobudzają współczulne receptory α. Stosowane są do uzyskania systemowego lub miejscowego efektu zwężenia naczyń. Obecnie stosowane terapeutycznie substancje pobudzają zarówno receptory α1 (leczenie wstrząsu, podciśnienia, napadowego odruchowego częstoskurczu przedsionków), jak i α2 (leczenie nadciśnienia i chorób naczyń obwodowych). Wyróżniamy agonistów: Do leczenia ogólnego Do stosowania miejscowego

28 Agoniści receptorów α- adrenergicznych
1. Xylometazolina Działa pobudzająco zarówno na receptory α-1 jak i α-2: stosowana miejscowo w obrzęku śluzówek w przypadku niespecyficznego i alergicznego zapalenia spojówek, zatok oraz nosa i gardła (krople do nosa Oxymetazolina,

29 Leki pobudzające zarówno receptory α i β
Efedryna Kurczy naczynia- tabletki na katar z pseudoefedryną (Acatar, Modafen) W preparacie dożylnym działa silnie, ale krótko hipertensyjnie (Efedryna 25mg/ml) Działa stymulująco na OUN! Wskazania: - stany spadków RR - dychawica oskrzelowa

30 Względnie selektywnym agonistą tego receptora jest dobutamina.
Agoniści receptorów β- adrenergicznych o przeważającym działaniu na receptory β1. Względnie selektywnym agonistą tego receptora jest dobutamina. dobutamina

31 dobutamina Działanie: dodatnio inotropowo, chronotropowo, batmotropowo
Zastosowanie: Niewydolność mięśnia sercowego, Obrzęk płuc z niskim RR

32 Agoniści receptorów β- adrenergicznych o przeważającym działaniu na receptory β1.
Przeciwwskazania: nadwrażliwość na lek schorzenia przebiegające ze zwężeniem drogi odpływu z lewej komory serca (zastawkowe zwężenie aorty, kardiomiopatia przerostowa) migotanie przedsionków – może poprzez przyspieszenie przewodzenia przedsionkowo-komorowego zwiększać częstość akcji komór ostra faza zawału serca wstrząs septyczny i kardiogenny z ciśnieniem tętniczym poniżej 80 mm Hg Działania niepożądane: objawy wynikające z pobudzenia układu współczulnego spadek ciśnienia tętniczego tachykardia zaburzenia rytmu serca reakcje uczuleniowe skurcz oskrzeli

33 Agoniści receptorów β- adrenergicznych o równie silnym działaniu na receptory β1 i β2.
Orcyprenalina, Izoprenalina Działa rozkurczająco na mięśnie gładkie oskrzeli i pobudza czynność serca, najczęściej stosowana w dychawicy oskrzelowej. Ze wzgl. Na pobudzenie receptorów w macicy- tokoliza Jako działania niepożądane mogą pojawić się: Zaburzenia rytmu serca Napady dusznicy bolesnej Nudności, osłabienie Nadmierne pocenie się.

34 Orcyprenalina, izoprenalina
Zastosowanie: Bradykardia Bloki serca Skurcz oskrzeli (stany astmatyczne)

35 Systemowe podanie orcyprenaliny jest przeciwwskazane przy:
Agoniści receptorów β- adrenergicznych o równie silnym działaniu na receptory β1 i β2. Systemowe podanie orcyprenaliny jest przeciwwskazane przy: nadciśnieniu tętniczym, chorobie wieńcowej serca, zaburzeniach rytmu serca z tachykardią, nadczynności tarczycy,

36 Selektywni agoniści receptora Β2= Β2-mimetyki
Stosowane w chorobach przebiegających ze skurczem oskrzeli- astma, POChP Przedwczesne skurcze macicy szybko i krótkodziałający Salbutamol, nebulizacja2,5-5mg Długodziałające Salmeterol, Formeterol

37 dopamina Działa za pośrednictwem pobudzenia receptorów D (dopaminergicznych) Efekt zależy od dawki 1-2µg/kg/min=> pobudzenie rec D1=> rozkurcz naczyń nerkowych, wieńcowych 2-5µg/kg/min=> pobudzenie rec β1=> działanie inotropowe, dromo, batmotropowe dodatnie >10µg/kg/min=> pobudzenie rec α1=> skurcz naczyń , wzrost RR

38 Adrenalina najsilniejszy α i β mimetyk
Wskazania: Zatrzymanie akcji serca Zespół małego rzutu Wstrząs anafilaktyczny Stan astmatyczny

39 Noradrenalina pobudza zarówno α i β receptory, ale zwłaszcza α
Wskazania: Znaczne obniżenie RR Wstrząs

40 Główny mechanizm działania
Receptor Główny mechanizm działania Agonista Antagonista α1 A1 w naczyniach- skurcz naczyń, wzrost RR Adrenalina Noradrenalina Fenylefryna Oksymetazolina Prazosyna Terazosyna Doksazosyna Tamsulosyna Alfuzosyna Indoramina Urapidil α2 Idazoksan Johimbina Rauwolscyna Bromokryptyna Chloropromazyna β1 W sercu- wzrost HR Dobutamina Izoprenalina Propranolol Atenolol Karwedilol Metoprolol Nadolol Praktolol β2 W oskrzelach- rozurcz oskrzeli W macicy- rozluźnienie Salmeterol Fenoterol Timolol β3 aktywacja cyklazy adenylanowej, wzrost stężenia cAMP Bunolol Bupranolol

41 Leki parasympatykomimetyczne: przedstawiciele działanie wskazania przeciwwskazania objawy niepożądane zatrucia

42 Leki parasympatykomimetyczne - definicja
Leki, które bezpośrednio pobudzają receptory postsynaptyczne (agoniści receptorów muskarynowych) lub powodują zwiększenie ilości przekaźnika w wyniku hamowania aktywności acetylocholinesterazy (inhibitory acetylocholinesterazy) Mogą być stosowane jako leki, a niektórych z nich, ze względu na silne działanie toksyczne, używa się jako środków owadobójczych (insekcydy, pestycydy) lub trucizn bojowych

43 Leki pobudzające bezpośrednio receptory muskarynowe
Maja budowę chemiczną zbliżoną do acetylocholiny, co umożliwia im bezpośrednie wiązanie z receptorami i ich pobudzanie Acetylocholina: działa na rec. nikotynowe i muskarynowe, jest bardzo szybko rozkładana przez acetylocholinesterazę Betanechol: działa wybiórczo na rec. Muskarynowe, nie rozkłada go AChE, nie przenika przez barierę krew-mózg

44 Karbachol: działa na rec
Karbachol: działa na rec. nikotynowe i muskarynowe, wzmaga uwalnianie Ach z części presynaptycznej, nie rozkłada go AChE, nie wchłania się z przewodu pokarmowego, nie przenika do mózgu Metacholina: działa na rec. muskarynowe, słabo na nikotynowe, AChE rozkłada ją powoli Pilokarpina: działa na rec. nikotynowe i muskarynowe, wchłania się z przewodu pokarmowego i wnika do mózgu Muskaryna: ma znaczenie toksykologiczne, występuje w muchomorze plamistym

45 Leki hamujące aktywność acetylocholinesterazy
Wiążą się z ugrupowaniami estrowymi lub anionowymi AChE, hamując jej aktywność, co powoduje zwiększenie stężenia Ach w szczelinie synaptycznej Ze względu na sposób wiązania z enzymem i czas działania substancje te podzielono na odwracalne i nieodwracalne inhibitory AChE

46 Leki hamujące odwracalnie aktywność acetylocholinesterazy
Fizostygmina: naturalny alkaloid występujący w bobie kalabryjskim, wchłania się z przewodu pokarmowego, przenika do OUN Neostygmina: syntetyczny ester kwasu karbaminowego, słabo wchłania się z przewodu pokarmowego, nie przenika do OUN Pirydostygmina: syntetyczna substancja, ma podobne właściwości do neostygminy, działa jednak słabiej, łagodniej i dłużej niż neostygmina Erdofonium: działanie podobne do neostygminy, po podaniu dożylnym działa w ciągu 30s i trwa ok. 5 minut

47 Leki hamujące nieodwracalnie aktywność acetylocholinesterazy
Organiczne estry kwasu ortofosforowego, dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego, błon śluzowych i przez skórę, mogą przenikać do OUN Fluostygmina: właściwości podobne do neostygminy, podanie dospojówkowe w leczeniu jaskry Ekotiopat: działa przez okres 1-4 tygodni Zastosowanie również jako środki ochrony roślin i gazy bojowe Ich właściwości dają silne działanie toksyczne

48 Zastosowanie leków parasympatykomimetycznych
Atonia przewodu pokarmowego: po operacjach jamy brzusznej i w przebiegu chronicznych zaparć: betanechol, karbachol, neostygmina, pirydostygmina Refluks żołądkowo-przełykowy: zwiększenie napięcia zwieracza przełyku: betanechol Atonia pęcherza moczowego: zaleganie moczu: betanechol, karbachol, pirydostygmina, neostygmina Nużliwość mięśni: neostygmina i pirydostygmina, do diagnostyki: erdofonium

49 Jaskra: dospojówkowo: karbachol i neostygmina, rzadziej pilokarpina i acetylocholina
Zaburzenia rytmu serca: leczenie zaburzeń rytmu z częstoskurczem: metacholina Zanikowy nieżyt błony śluzowej nosa: miejscowo karbachol lub neostygmina Zatrucia: lekami cholinolitycznymi, trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi, przeciwhistaminowymi: fizostygmina i pirydostygmina

50 Przeciwwskazania Nadwrażliwość na inhibitory acetylocholinesterazy, ponieważ istnieje niebezpieczeństwo zatrucia Dychawica oskrzelowa, ponieważ powodują skurcz oskrzeli i zwiększone wydzielanie śluzu Nadczynność gruczołu tarczowego, ponieważ mogą wywoływać zaburzenia rytmu serca Niewydolność krążenia nie wyrównana, ponieważ działają inotropowo ujemnie

51 Choroba wrzodowa, ponieważ pobudzają wydzielanie żołądkowe
Choroba Parkinsona, bo zwiększają przewodnictwo cholinergiczne w mózgu Stany zapalne lub uszkodzenie gałki ocznej są przeciwwskazaniem do podawania miejscowego do worka spojówkowego

52 Działania niepożądane
Leki o działaniu na receptory muskarynowe: zwężenie źrenic zaburzenia akomodacji łzawienie poty wymioty biegunka skurcze jelit bradykardia zaburzenia rytmu serca duszność

53 Leki o działaniu na receptory nikotynowe:
drżenia mięśniowe skurcze mięśniowe osłabienie mięśniowe

54 Wpływ na serce i układ krążenia
może wystąpić bradykardia i tachykardia ciśnienie tętnicze zwykle wzrasta rozszerzają się naczynia krwionośne skóry

55 Objawy zatruć Ślinienie Łzawienie Zwężenie źrenic Duszność Bóle kurczowe brzucha Biegunka Rzadkoskurcz Drgawki i śpiączka

56 Leki parasympatykolityczne

57 Leki parasympatykolityczne
Antagoniści układu parasympatycznego porażają ten układ (receptory) i wyłączają wszystkie narządy spod jego wpływu Leki cholinolityczne Leki antymuskarynowe

58 Leki parasympatykolityczne
Hamujące układ przywspółczulny Alkaloidy tropanu i ich półsyntetyczne analogi Atropina i hioscyjamina 2. Leki cholinolityczne o innej strukturze

59 Przedstawiciele leków parasympatykolitycznych:
Atropina Skopolamina (Hioscyna) Propantelina Dicyklomina Homatropina i eukatropina

60 Atropina Alkaloid z rośliny Atropa belladonna Racemiczna mieszanina
d- i l-hioscyjaminy estru kw. tropowego tropina Pochodna - ipratropium

61 Atropina Wchłania się z przewodu pokarmowego
Łatwo przenika barierę krew-mózg Powoduje silne pobudzenie OUN

62 Skopolamina Alkaloid podobny do atropiny Występuje w Hyoscyamus niger
Eter kwasu tropowego z skopiną W praktyce lekarskiej używane pochodne – bromowodorek hioscyny i butylobromek hioscyny

63 Propantelina Lek synetyczny
pochodną czwartorzędowej aminy, która wykazuje działanie nieselektywne względem receptorów muskarynowych

64 Działanie parasympatykolityków

65 Działanie atropiny: Konkuruje odwracalnie z acetylocholiną o dostęp do receptora muskarynowego Bardzo duże dawki blokują działanie acetylocholiny na synapsy zwojowe i na synapsy nerwowo-mięśniowe Przeciwdziała acetylocholinie w OUN W dawkach leczniczych nie działa depresyjnie na OUN

66 Działanie skopolaminy:
Blokuje receptory muskarynowe W dawkach leczniczych działa krócej niż atropina, na OUN działa depresyjnie Przeciwwymiotne – silniejsze od atropiny Słabiej na serce Słabsze działanie spazmolityczne

67 Działanie propanteliny:
Blokuje receptory muskarynowe Duże dawki blokują także płytkę motoryczną m. szkieletowych

68 Ipratropium Silne działanie w drzewie oskrzelowym
=> wskazania w stanie astmatycznym

69 Wskazania do stosowania parasympatykolityków

70 Wskazania do stosowania atropiny:
Do leczenia bradykardii zatokowej lub znacznego stopnia bloku P-K W okulistyce – w celu rozszerzenia źrenicy i porażenia akomodacji Do premedykacji – aby zmniejszyć wydzielanie w górnych i dolnych drogach oddechowych Profilaktyka choroby lokomocyjnej Do leczenia kolki nerkowej lub żółciowej – w połączeniu z opioidami W zatruciu inhibitorami esterazy acetylocholinowej i w zatruciu grzybami wywołującymi zespół muskarynowy – stosowana w dużych dawkach

71 Wskazania do stosowania skopolaminy:
W okulistyce – w celu rozszerzenia źrenicy i porażenia akomodacji, znacznie silniejsza od atropiny Działanie na serce oraz m. oskrzeli i jelit – znacznie słabsza od atropiny Znakomity lek w chorobie lokomocyjnej

72 Wskazania do stosowania propanteliny:
W skurczach pęcherza moczowego Leczenie mimowolnego moczenia

73 Przeciwwskazania do stosowania parasympatykolityków

74 Przeciwwskazania do stosowania:
Jaskra Choroba niedokrwienna serca Zaburzenia rytmu z częstoskurczem Przerost gruczołu krokowego Zaparcia, zwężenia przewodu pokarmowego i dróg moczowych Choroby gorączkowe

75 Objawy niepożądane leków parasympatykolitycznych

76 Objawy niepożądane: Szybkie tętno
Rozszerzenie źrenicy prowadzące do światłowstrętu Zaburzenia akomodacji Suchość w jamie ustnej, błon śluzowych Wzdęcia Zaparcia

77 Objawy niepożądane: g. Przyśpieszenie rytmu serca h. Zaczerwienienie skóry i. Wzrost temperatury ciała, zwłaszcza u dzieci j. Niepokój, splatanie, dezorientacja, halucynacje

78 Zatrucia parasympatykolitykami
Leczenie zatruć substancjami cholinomimetycznymi, a zwłaszcza inhibitorami acetylocholinesterazy Jako antidotum stosuje się fizostygminę

79 Parasympatykolityki, poprzez hamowanie ukł
Parasympatykolityki, poprzez hamowanie ukł.parasympatycznego, działają jak sympatykomimetyki

80 Leki hamujące ukł.współczulny
sympatykolityki

81 α - sympatykolityki 1) Agoniści rec. α 2=> pobudzenie tych receptorów na zakończeniach nerwów powoduje hamowanie wydzielania neurotransmiterów Rezerpina, Klonidyna, Metyldopa(podstawowy lek u ciężarnych z nadciśnieniem) Działanie: spadek RR, spadek HR

82 2) Antagoniści receptora α 1
Prazosyna, doksazosyna, tamsulozyna Działanie: rozszerzenie naczyń => spadek RR - rozluźnienie zwieraczy dróg moczowych- wskazania przy przeroście prostaty

83 Antagoniści receptora β = β blokery
Zwalniają czynność serca Skurcz oskrzeli Wskazania: Nadciśnienie tętnicze Zawał m.sercowego/choroba wieńcowa Tachyarytmie Leczenie objawów abstynencji

84 przeciwwskazania Bezwzględne: Bradykardia Bloki przewodzenia
Dychawica oskrzelowa Zdekompensowana niewydolność krążenia

85 podział β 1-selektywne: metoprolol, karwewdilol, bisoprolol, nebiwolol
Nieselektywne(blokują zarówno β 1, β2, a nawet posiadają komponentę α1lityczną) :reszta: propranolol, celiprolol, acebutolol, betaksolol, pindolol