Kontrakty terminowe na waluty

Prezentacja na temat: "Kontrakty terminowe na waluty"— Zapis prezentacji:

1 Kontrakty terminowe na waluty
Dział Rozwoju Rynku GPW Bogdan Kornacki

2 Rynek walutowy Świat: Największy rynek finansowy świata
Rynek bez granic Rynek bez centralnego miejsca ustalania kursów Świat: Średnie dzienne obroty w kwietniu 2007 roku to 3,2 biliona USD (3.200 miliardów USD) Polska: Średnie dzienne obroty w kwietniu 2007 r. to 8.813 milionów USD (8,8 mld USD)

3 Rynek walutowy Rynek zdecentralizowany – ceny (kursy walut) powstają
praktycznie w każdej chwili w tysiącach miejsc na świecie. Dzięki przekazywaniu informacji o kursach między uczestnikami tego rynku – powstaje kurs w okolicach którego w danej chwili zawierane są wszędzie na świecie transakcje. Wniosek: musimy mieć dostęp do jak najbardziej wiarygodnych źródeł informacji

4 Rynek walutowy Uczestnicy handlu walutami:
Największe instytucje finansowe (największe banki inwestycyjne i komercyjne) Rządy państw, banki centralne Brokerzy (hurtowi) Pozostałe instytucje finansowe (ubezpieczyciele, fundusze inwestycyjne, banki komercyjne, brokerzy detaliczni…) Przedsiębiorstwa (głównie zabezpieczenie kursów), fundusze hegdingowe, spekulanci (inwestorzy)

5 Rynek walutowy Udział obrotu polskim złotym w światowych obrotach walutami w kwietniu 2007 to 0,8% (17 miejsce pośród wszystkich walut, wspólnie z rosyjskim rublem) – wzrost udziału o 100% w ciągu 3 lat (z 0,4% w kwietniu 2003 roku). Rynek walutowy w Polsce koncentruje się na parach z PLN (74% obrotu). Główną walutą wymiany handlowej i służącą do pomiaru siły PLN jest EURO (od 2004 roku). Wystarczy obserwować kurs EUR/PLN, żeby wiedzieć, czy złoty się umacnia czy słabnie (już nie koszyk i parytet).

6 Rynek walutowy w Polsce - tendencje
Wydłuża się termin zapadalności instrumentów pochodnych – coraz więcej firm zabezpiecza się przed ryzykiem walutowym. Rośnie znaczenie tego rynku jako miejsca spekulacji Wzrost udziału w obrocie funduszy hedgingowych i transakcji algorithmic trading.

7 46% 18% 25% 9%

8 49% 25% 30% 15%

9 Kontrakt terminowy Umowa między 2 stronami : nabywca i sprzedawcą
Nabywca zobowiązuje się do kupna instrumentu bazowego w przyszłości po określonej cenie Sprzedawca/wystawca zobowiązuje się do sprzedaży instrumentu bazowego w przyszłości po określonej cenie Kontrakty są rozliczane pieniężnie (z wyjątkiem kontraktów na obligacje) Kontrakt terminowy to inaczej zakład o to jaka będzie cena instrumentu bazowego w terminie rozliczenia kontraktu terminowego

10 Profil wypłaty – pozycja długa (zakup kontraktu)
Kupujący (zajmujący pozycję długą) liczy na wzrost kursu instrumentu bazowego i wzrost kursu kontraktu zysk T=0 Kurs kontraktu/instrumentu bazowego strata

11 Profil wypłaty – pozycja krótka (sprzedaż/wystawienie kontraktu)
Sprzedający (zajmujący pozycję krótką ) liczy na spadek kursu instrumentu bazowego i spadek kursu kontraktu zysk Kurs kontraktu/instrumentu bazowego strata T=0

12 Porównanie zysków/strat – gra o sumie zerowej
strata

13 Standard kontraktów walutowych na GPW
USD/PLN EUR/PLN GBP/PLN* CHF/PLN Instrumenty bazowe *notowanie zawieszone

14 Standard kontraktów walutowych na GPW
FXYZkrr gdzie: F – rodzaj instrumentu (futures), XYZ – skrót nazwy instrumentu bazowego (np. USD dla kursu USD/PLN, EUR dla kursu EUR/PLN, CHF dla kursu CHF/PLN) k – kod określający miesiąc wykonania 3 najbliższe miesiące kalendarzowe + 3 kolejne miesiące z marcowego cyklu kwartalnego (marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień). rr – dwie ostatnie cyfry roku wygaśnięcia Nazwa skrócona Miesiąc wygasania Kod styczeń F luty G marzec H kwiecień J maj K czerwiec M lipiec N sierpień Q wrzesień U październik V listopad X grudzień Z

15 Standard kontraktów walutowych na GPW
USD EUR GBP CHF Np. przy kursie EUR/PLN na poziomie 3,6520 – wartość kontraktu EUR to PLN Wartość kontraktu

16 Standard kontraktów walutowych na GPW
Jednostka notowania oraz krok notowania Kontrakty są notowane w złotych za 100 jednostek danej waluty (czyli 100 USD, EUR lub CHF) z dokładnością do 0,01 zł

17 Standard kontraktów walutowych na GPW
Dla kontraktu EUR kurs giełdowy np. 365,20 - to wartość 100 EUR w PLN Natomiast wartość kontraktu to PLN – równowartość EUR w PLN Oznacza to także, że 1 EUR warte jest 3,6520 PLN

18 Standard kontraktów walutowych na GPW
Zawsze w obrocie znajdują się serie wygasające w: 3 najbliższych miesiącach kalendarzowych i 3 w kolejnych miesiącach z marcowego cyklu kwartalnego (marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień). Miesiące wygaśnięcia

19 Standard kontraktów walutowych na GPW
Kontrakty wygasają w trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia. Obrót kończy się o godzinie 10:30 w dniu wygaśnięcia kontraktów. Po odbywa się fixing NBP. Na jego podstawie określane są ostateczne kursy rozliczeniowe. Dzień wygaśnięcia

20 Standard kontraktów walutowych na GPW
Pierwszy dzień sesyjny po dniu wygaśnięcia poprzedniej serii kontraktów. Pierwszy dzień obrotu nowych serii

21 Standard kontraktów walutowych na GPW
Ostateczny kurs rozliczeniowy stanowi kurs średni USD/PLN, EUR/PLN lub CHF/PLN ustalony przez NBP na fixingu w dniu wygaśnięcia Kontraktu, przemnożony przez 100. Określany jest z dokładnością do 0,01 PLN (za 100 USD lub EUR). Ostateczny Kurs Rozliczeniowy

22 Notowania w systemie notowań ciągłych dla instrumentów pochodnych
godz – 8.30 Faza przed otwarciem (przyjmowanie zleceń na otwarcie) godz. 8:30 Otwarcie (określanie kursu na otwarciu) godz – 17.20 Faza notowań ciągłych godz – 17.30 Faza przed zamknięciem (przyjmowanie zleceń na zamknięcie) godz Zamknięcie (określanie kursu na zamknięciu) godz Dogrywka

23 OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW Kontrakty terminowe na kursy walut
Widełki statyczne Kontrakty terminowe na kursy walut = +/- 3% Widełki dynamiczne = 4 zł

24 OGRANICZENIE WIELKOŚCI ZLECEŃ
Maksymalny wolumen zlecenia składanego do arkusza zleceń = 100 kontraktów Transakcje pakietowe Minimalny wolumen zlecenia = 200 kontraktów Maksymalny wolumen zlecenia = 1600 kontraktów

25 Kurs odniesienia („kurs terminowy”)
Kursem odniesienia dla kursu otwarcia w systemie notowań ciągłych jest ostatni dzienny kurs rozliczeniowy dla danej serii kontraktów, a w przypadku jego braku, kurs teoretyczny wyznaczony zgodnie z następującymi wzorami: dla kontraktu terminowego na kurs USD dla kontraktu terminowego na kurs EURO

26 Kurs odniesienia („kurs terminowy”)
dla kontraktu terminowego na kurs GBP dla kontraktu terminowego na kurs CHF

27 OBLICZANIE KURSU ODNIESIENIA („kursu terminowego”)
F - kurs odniesienia S - przemnożony przez 100 kurs średni waluty której kurs jest instrumentem bazowym wyznaczony na fixingu NBP w dniu roboczym poprzedzającym sesję, na którą jest wyznaczany kurs odniesienia n - liczba dni od dnia ostatniej sesji poprzedzającej sesję, na którą wyznaczany jest kurs odniesienia do dnia wygaśnięcia kontraktu WIBOR, LIBOR, EURIBOR Szczegóły w SZOG (Szczegółowe Zasady Obrotu Giełdowego)

28 OBLICZANIE KURSU ODNIESIENIA
(„kursu terminowego” – do obliczania widełek na następną sesję) Obliczmy kurs odniesienia dla kontraktów wygasających za 3 miesiące, dane (12 X 2007): KURSY Średnie NBP EUR=3,7310, USD=2,6285 STOPY PROCENTOWE 3M: WIBOR3M PLN=5,09%, LIBOR3M USD=5,2238% EURIBOR3M EUR=4,6910%

29 OBLICZANIE KURSU ODNIESIENIA (kursu terminowego)
USD/PLN za 3 miesiące

30 OBLICZANIE KURSU ODNIESIENIA (kursu terminowego)
EUR/PLN (za 3 miesiące)

31 Zmiana kursu o 1 pips to zysk lub strata 1 PLN na 1 kontrakcie
KURSY TERMINOWE I KURSY SPOT (3M) (dane z X 2007) PARA WALUT KURS SPOT KURS TERMINOWY EUR/PLN F>Spot 373,10 373,46 USD/PLN F<Spot 262,85 262,76 Czy to dużo? Zmiana kursu o 1 pips to zysk lub strata 1 PLN na 1 kontrakcie

32 WALUTA BAZOWA I WALUTA KWOTOWANA
EUR/PLN - waluta bazowa EUR - waluta kwotowana PLN GBP/PLN - waluta bazowa GBP EUR/USD - waluta kwotowana USD

33 KURSY TERMINOWE Pytania: Dlaczego kurs terminowy USD/PLN jest niższy od kursu spot USD/PLN (kursu natychmiastowego) a kurs terminowy EUR/PLN jest wyższy od kursu spot EUR/PLN (natychmiastowego)? - Czy można określić regułę dla wszystkich par walut?

34 KURSY TERMINOWE WALUT (wzór ogólny)
Odpowiedź: Jeżeli oprocentowanie waluty bazowej jest wyższe od oprocentowania waluty kwotowanej to kurs terminowy jest niższy niż kurs spot (np.USD/PLN) Jeżeli oprocentowanie waluty bazowej jest niższe od oprocentowania waluty kwotowanej to kurs terminowy jest wyższy niż kurs spot (np.EUR/PLN)

35 KURS TERMINOWY I KURS SPOT
Kursy terminowe wyznaczane są przez rynek na podstawie kursów spot oraz oprocentowania walut wchodzących w skład pary. Kursy spot zmieniają się a wraz z nimi zmieniają się kursy terminowe. Zmiany rynkowych stóp procentowych nie mają tak dużego (w krótkim terminie) wpływu na kurs terminowy, jak zmiany kursów spot.

36 RYNEK EFEKTYWNY KURS TERMINOWY I KURS SPOT
Rynek walutowy nie pozwala na długie istnienie zleceń z kursem odbiegającym od teoretycznych kursów terminowych (po niekorzystnej stronie – za wysokie kupno lub za niska sprzedaż) – zostanie to wykorzystane przez rynek (ta zasada dotyczy również animatora – czyli animator nie może składać nierynkowych zleceń). RYNEK EFEKTYWNY

37 KURS TERMINOWY I KURS SPOT
Jeżeli limity zleceń odbiegają od prawidłowej wyceny – zostanie to natychmiast wykorzystane przez rynek. Najlepszą gwarancją, że oferty są prawidłowe (rynkowe) – jest liczba animatorów, wysoka wartość zleceń w arkuszu oraz nieograniczony dostęp inwestorów do rynku.

38 Arbitraż Wykorzystywanie różnicy pomiędzy rynkowym a teoretycznym kursem kontraktu terminowego Efekty arbitrażu: pewna kwota zysku minimum ryzyka brak wstępnych nakładów finansowych

39 Arbitraż Możliwości dokonania arbitrażu:
Kontrakty przewartościowane - cena rynkowa powyżej teoretycznej Sprzedaż kontraktów + kupno walut spot (lub innej serii kontraktów) Kontrakty niedowartościowane - cena rynkowa poniżej teoretycznej Kupno kontraktów + sprzedaż walut spot (lub innej serii kontraktów)

40 Depozyty zabezpieczające
Służą zabezpieczeniu zobowiązań kupującego/sprzedającego - zabezpieczeniu ryzyka dziennej zmiany ceny kontraktu Stanowią tylko część wartości kontraktu – określony % wartości Wartość depozytu liczona jest od ostatniego kursu rozliczeniowego Wysokość depozytu wyznaczana jest przez KDPW Wnoszone (wpłacane) na rachunek inwestora w DM Depozyty określane przez biura maklerskie nie mogą być niższe niż te określone przez KDPW:

41 Depozyty zabezpieczające
- Wartość kontraktu EUR/PLN przy kursie 3,7310 (kurs na giełdzie 373,10), wartość kontraktu PLN. Depozyt wstępny (przy założeniu, że depozyt jest równy 2% a BM nie wymaga wyższego niż KDPW) = 0,02*37.310= 747 PLN - Właściwy depozyt zabezpieczający= 0,014*37310= 523PLN - Zmiana o krok notowania (np. z 373,10 na 373,11) to zysk lub strata 1 PLN.

42 Depozyty zabezpieczające
Zmiana o 100 pipsów to zysk lub strata 100 PLN. 100PLN/747PLN (depozyt zabezpieczający) to ponad 13% zysku lub straty od zainwestowanych środków. Zmiana kursu przy którym BM zażąda uzupełnienia depozytu = 0,006*37.310= zmiana o 224PLN= 2,24 grosza=224 pipsy Przy założeniu zmiany niekorzystnej – spadku, kiedy mamy pozycję długą lub wzrostu, kiedy mamy pozycję krótką. Zmiana korzystna – zysk inwestora

43 Duża procentowa zmiana środków na rachunku Mała zmiana kursu kontraktu
Dźwignia finansowa Duża procentowa zmiana środków na rachunku Mała zmiana kursu kontraktu

44 Dźwignia finansowa Wartość kontraktu na EUR (kurs kontraktu terminowego 373,10 (PLN za 100EUR)*100) = zł Depozyt 2% = 747 zł (2% * zł) Dźwignia finansowa 50 krotna (100%/2%)= 50 Zmiana kursu kontraktu o 1% to 3,73 PLN/100EUR = 373 PLN/10.000EUR (zysk/strata dla inwestora) Stosunek zysku/straty do depozytu zabezpieczającego zł/747 zł= 50%

45 Marking to market (równanie do rynku)
dzień D D+1 D+2 Transakcja po kursie 373,10 depozyt wstępny 747 zł 751 zł depozyt własciwy 523 zł 524 zł dzienny kurs rozliczeniowy 373,50 zł 375,50 zł 374 zł kwota rozliczenia (373,50 zł – 373,10 zł) * 100 = 40 zł (375,5zł – 373,5 zł) * 100 = 200 zł (374 zł – 375,50 zł ) * 100 = -150 zł depozyt nabywcy po rozliczeniu 787 zł 987 zł 837 zł depozyt wystawcy po rozliczeniu 707 zł 507 zł (to mniej niż depozyt właściwy!) 897 zł uzupełnienie o 240 zł do kwoty 747 zł =2x

46 Ryzyko RYZYKO RYNKOWE wynika ze zmian kursu kontraktu, która zależy od zmian ceny instrumentu bazowego jest potęgowane przez efekt dźwigni - małe wahania kursów na rynku kasowym mają proporcjonalnie większy wpływ na wartość depozytu zabezpieczającego może doprowadzić do poniesienia strat przekraczających wielkość pierwotnej inwestycji – straty mogą być wyższe niż pierwotnie wpłacony depozyt zabezpieczający

47 Kursy średnie NBP

48 Ryzyko rynkowe (kontrakt EUR/PLN czerwiec – grudzień 2006)
KURS transakcji i zamknięcia w kolejnych dniach 410,30 395,20  385,20  Zysk/strata w groszach (i pipsach) - narastajaco 0 (0) 15,1 (1510) 25,1 (2510) depozyt wstępny 821 zł 749 zł 748 zł depozyt własciwy 574 zł 525 zł 524 zł Zysk/strata posiadacza pozycji długiej w PLN (i w %) -1510 zł (można stracić więcej niż początkowa inwestycja)* -2510 zł (można stracić więcej niż początkowa inwestycja)* Zysk/strata posiadacza pozycji krótkiej 1510 zł (184%) 2510 zł (305%) * Jeżeli inwestor utrzyma pozycję mimo strat, dopłacając depozyt

49 Dźwignia finansowa c.d. Inwestycja w FEURH08 (depozyt 2%) Inwestor A
Inwestor B Początkowy stan rachunku (PLN) 10.000 Zakładany poziom stop loss (w % początkowego kapitału i w PLN) 5% 500 PLN Liczba kupionych kontraktów (kurs 358,20) 2 10 Depozyt początkowy (717 PLN za jeden kontrakt) 1.434 PLN 7.170 PLN

50 Dźwignia finansowa c.d. Inwestycja w FEURH08 (depozyt 2%) Inwestor A
Inwestor B Zmiana w pipsach powodująca zadziałanie stop lossa 2*X1*1PLN=50 0PLN X1=250 PIPS 10*X2*1PLN=5 00 PLN X2=50 PIPS Procentowa zmiana kursu powodująca zadziałanie stop lossa (jest to także zmiana kursu powodująca zysk w wysokości 5%) 0,7% 0,14% Dźwignia finansowa (wartość inwestycji/kapitał początkowy) (2*35.820)/ =7,2 (10*35.820)/ =35,8

51 Ryzyko Ryzyko braku płynności
wynika z małej aktywności inwestorów i animatorów na rynku – brak płynności płynność może być różna na różnych seriach kontraktów terminowych zawarcie transakcji może być utrudnione lub będzie pociągać za sobą dużą zmianę kursu

52 Ryzyko Ryzyko makroekonomiczne – np. zmiany stóp procentowych
Ryzyko polityczne – niestabilna sytuacja gospodarcza i polityczna w państwie Ryzyko zamachu terrorystycznego (mocniej reaguje np. USD – osłabienie, kurs CHF się umacnia – waluta na trudne czasy)

53 Ryzyko Publikacja danych makroekonomicznych –
USA: np. zatrudnienie w sektorze pozarolniczym, inflacja, deficyt obrotów, stopy procentowe Polska: np. deficyt obrotów bieżących, inflacja, stopy procentowe

54 EUR/PLN 5 lat

55 Złoto – 5 lat 170% Źródło –

56 USD/PLN – 5 lat 40%

57 Inwestycja w złoto Kupno 1 uncji złota – początek 2003 roku, cena
340 USD Sprzedaż złota – początek roku, cena 920 USD Zysk % w USD 170% Kurs USD/PLN – początek roku 4,0500 Kurs USD/PLN – początek roku 2,4500 Zysk na inwestycji w złoto w PLN (920x2,45-340x4,05)/340x4,05= 0,64 64%

58 Inwestycja w złoto Kupno 1 uncji złota – połowa 2006 roku, cena
630 USD Sprzedaż 1 uncji złota – początek roku, cena 920 USD Zysk % w USD 46% Kurs USD/PLN – połowa roku 3,2500 Kurs USD/PLN – początek roku 2,4500 Zysk na inwestycji w złoto w PLN (920x2,45-630x3,25)/630x3,25= 0,10 10%

59 Kontrakt handlowy Podpisanie kontraktu w USD eksportowego, początek roku, kurs USD/PLN = 3,0000 USD = PLN (przewidywane przychody) Marża producenta 15% - przewidywany zysk Koszty produkcji USD= PLN PLN Realizacja kontraktu, dostawa, zapłata – koniec 2007 roku, kurs USD/PLN = 2,4500, otrzymana kwota w USD USD Sprzedaż USD w banku po kursie 2,4400, PLN Strata na kontrakcie PLN = 4,3% Koszt zabezpieczenia – futures USD/PLN Koszty utrzymania depozytu zabezpieczającego w biurze maklerskim

60 Ryzyko zależy od wielkości używanej dźwigni finansowej!!!
Instrumenty pochodne nie są bardziej ryzykowne od instrumentów bazowych (indeksy, kursy akcji, kursy walut …). Ryzyko zależy od wielkości używanej dźwigni finansowej!!!

61 Dla niektórych są jedyną możliwością uniknięcia ryzyka rynkowego!!!
Instrumenty pochodne nie są bardziej ryzykowne od instrumentów bazowych (indeksy, kursy akcji, kursy walut …). Dla niektórych są jedyną możliwością uniknięcia ryzyka rynkowego!!!

62 Najbardziej ryzykują ci, którzy nie zdają
Instrumenty pochodne nie są bardziej ryzykowne od instrumentów bazowych (indeksy, kursy akcji, kursy walut …). Najbardziej ryzykują ci, którzy nie zdają sobie sprawy z tego, jakim ryzykiem są obarczone ich inwestycje w instrumenty bazowe, lub z tego, że ponoszą ryzyko kursowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

63 Niezabezpieczony eksporter ma otwartą pozycję długą na
Firmy, których zyski zależą w znaczącym stopniu od kursów walut lub cen surowców, jeżeli nie zabezpieczają swoich kosztów przed wzrostem lub przychodów przed spadkiem – stają się (świadomie lub nieświadomie) spekulantem na rynku walutowym lub surowcowym. Niezabezpieczony eksporter ma otwartą pozycję długą na walutowych kontraktach terminowych, importer – pozycję krótką.

64 Firmy, otwierając pozycję przeciwstawną, w
stosunku do ponoszonego w działalności gospodarczej ryzyka rynkowego, stają się obojętne na ryzyko zmiany kursów walut lub cen surowców. Eksporter powinien otworzyć pozycję krótką Importer powinien otworzyć pozycję długą Straty wynikające ze zmian kursów walut są w ten sposób rekompensowane przez zyski na kontraktach terminowych (i odwrotnie).

65 Bezpieczeństwo obrotu
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. – rozliczanie i bezpieczeństwo transakcji Fundusz gwarancyjny – możliwość odzyskania środków Marking to Market – kontrola ryzyka Przejrzystość arkuszy zleceń

66 ANIMATOR OBROTU (czyli jak zmniejszyć ryzyko braku płynności)
Zdaniem animatora jest ciągłe składanie zleceń kupna i sprzedaży w celu umożliwienia zawierania transakcji inwestorom (poprawa płynności). Parametry tych zleceń są określone w umowie animatora z Giełdą

67 ANIMATOR OBROTU Warunki określone w umowie z animatorem to:
stałe utrzymywanie spreadu na poziomie 60 pipsów (dla dwóch najbliższych terminów wygasania i 90 pipsów dla dwóch kolejnych) Stałe utrzymywanie zleceń o wielkości 50 kontraktów ( EUR lub USD) po stronie kupna i sprzedaży Wielkości te umożliwią bezpieczne zawieranie transakcji dla małych i dużych inwestorów

68 Regulacje prawne Standardy kontraktów terminowych na EURO i USD
Szczegóły dotyczące zasad obrotu opisane są w: Regulaminie Giełdy Warunkach obrotu dla kontraktów walutowych Szczegółowych Zasadach Obrotu Giełdowego Dokumenty są dostępne na stronie internetowej Giełdy

69 Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA
Pytania ? Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA ul. Książęca 4, Warszawa tel. (022) , fax (022) ,