WYKŁAD 2 PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE UZALEŻNIEŃ

Prezentacja na temat: "WYKŁAD 2 PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE UZALEŻNIEŃ"— Zapis prezentacji:

1 WYKŁAD 2 PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE UZALEŻNIEŃ

2 PODSTAWOWE POJĘCIA

3 PODSTAWOWE POJĘCIA NADUŻYWANIE Definicja WHO
przyjmowanie (samostosowanie) danego leku lub środka, niezgodnie z jego ustalonym przeznaczeniem leczniczym lub socjalnym

4 PODSTAWOWE POJĘCIA UZALEŻNIENIE LEKOWE
złożona choroba ośrodkowego układu nerwowego (OUN) charakteryzuje się natrętnym, niekiedy niekontrolowanym dążeniem do użycia leku (craving), jego poszukiwaniem i dążeniem do zdobycia za wszelką cenę oraz używaniem mimo oczywistych poważnych zagrożeń dla zdrowia i życia może być chorobą chroniczną, z nawrotami występującymi nawet po długich okresach abstynencji uzależnienia mieszane (uzależnienia od dwóch lub więcej substancji

5 PODSTAWOWE POJĘCIA NAŁÓG stan powodujący przymus zażywania substancji
wywołującej uzależnienie psychiczne i fizyczne stałe zwiększania dawki szkodliwy wpływ na osobę i jej otoczenie mechanizm powstania nałogu – wpływ substancji psychostymulującej na organizm, doprowadzający do konieczności zażywanie związku lub leku w: oczekiwaniu na przyjemne działanie celu uniknięcia nieprzyjemnych doznań gdy go brak

6 PODSTAWOWE POJĘCIA PRZYZWYCZAJENIE (NAWYK)
stan powodujący pragnienie, ale nie przymus zażywania danej substancji ograniczona tendencja do zwiększania dawki ograniczona zależność fizyczna i psychiczna brak objawów abstynencji wpływa tylko na jednostkę, nie na społeczeństwo

7 PODSTAWOWE POJĘCIA SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE (PSYCHOAKTYWNE)
substancje chemiczne, które działając na organizm człowieka powodują zmiany w jego samopoczuciu oraz zafałszowują odbiór rzeczywistości mogą przyczynić się do powstania uzależnienia Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zalicza tu: alkohol, pochodne opium, przetwory konopi indyjskich, substancje uspokajające i nasenne, kokainę i inne substancje pobudzające, substancje halucynogenne, tytoń oraz lotne rozpuszczalniki kontrola leków, substancji przewożonych przez granice

8 PODSTAWOWE POJĘCIA NARKOTYKI
potoczne określenie substancji wpływających na świadomość nie ma jednoznacznej definicji najczęstsza definicja (choć to spore uogólnienie): substancje, które powodują uzależnienie fizyczne wszystkie substancje psychotropowe, aktualnie nielegalne (tzw. "policyjna definicja narkotyku") substancje przyjmowane przez niektóre grupy społeczne w celu czasowej zmiany nastroju, nieakceptowane powszechnie w społeczeństwie

9 PODSTAWOWE POJĘCIA HALUCYNOGENY
grupa substancji psychoaktywnych wywołujących halucynacje halucynogeny nie wywołują zależności fizycznej, ale wzrost tolerancji do najpopularniejszych w Polsce halucynogenów należą grzyby z gatunku Psilocybe semilanceata (łysiczka lancetowata)

10 PODSTAWOWE POJĘCIA OMAMY (HALUCYNACJE) patologiczne zjawiska zmysłowe
występujące mimo braku bodźców zewnętrznych powstające po zażyciu narkotyku lub halucynogenu często połączone z objawami depersonifikacji, lękiem i niepokojem, zmianą nastroju, błogostanem wyróżniamy omamy (w zakresie każdego zmysłu): słuchowe wzrokowe czuciowe smakowe węchowe

11 RODZAJE HALUCYNACJI słuchowe - mogą być wyraźne i niewyraźne (nieokreślone dźwięki, trzaski, stuki, głosy, wyraźne rozmowy) wzrokowe - mogą być proste (błyski, cienie) i złożone (przedmioty, zwierzęta, osoby, grupy osób), realne lub dziwaczne (bajki czy opowieści science-fiction) czuciowe - zewnętrzne (swędzenie, kłucie, pieczenie), wewnętrzne (szarpanie, rozciąganie, ściskanie), kinestatyczne (unoszenie się czy spadanie) smakowe - np. odczuwanie smaku rzekomej trucizny węchowe - najczęściej towarzyszą innym omamom, przykre (spalenizna, gaz) lub przyjemne (kadzidła)

12 PODSTAWOWE POJĘCIA TOKSYKOMANIA (1974 r. Komitet Ekspertów WHO)
nadmierne, okresowe lub systematyczne przyjmowanie środków o szkodliwym działaniu na organizm mogą prowadzić do powstania nałogu lub nawyku 8 podstawowych typów toksykomanii (podział ze względu na wystąpienie lub nie zależności psychicznej, fizycznej, tolerancji oraz zespołu abstynencyjnego)

13 TYPY TOKSYKOMANII Typ morfinowy Typ barbiturowo-alkoholowy
Typ kokainowy Typ cannabis (alkaloidy konopi) Typ amfetaminowy Typ khat (katyna pochodna efedryny) Typ sublimacji halucynogennej Typ lotnych rozpuszczalników (wziewna)

14 PODSTAWOWE POJĘCIA ABSTYNENCJA
dobrowolne wyrzeczenie się (łac. abstinentia – wstrzemięźliwość, powściągliwość, powstrzymywanie się od czegoś) do najczęściej spotykanych motywów abstynencji należą: stan zdrowia, uzależnienie od alkoholu, charakter wykonywanej pracy, przyjęcie określonych norm czy zasad motywacja związana z dbałością o interes narodowy sytuacja ekonomiczna

15 PODZIAŁ SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

16 UZALEŻNIENIA - PLAGA KRAJÓW ROZWINIĘTYCH - USA
legalne substancje uzależniające – nikotyna i alkohol papierosy w USA nałogowi palacze 62 mln tytoń bezdymny 6,8 mln zgony 500 tys. alkohol w USA alkoholicy i nadużywający 18,4 mln zgony (marskość wątroby, wypadki drogowe) 111 tys.

17 PODZIAŁ NARKOTYKÓW KLASYCZNE PODNOŚNIKI DOŁOWNIKI HALUCYNO- GENY INNE
Kokaina Heroina Marihuana Metamfetamina Metylofenidat Metkatinon MDMA Efedryna Kwas γ-hydroksy- masłowy (GHB) Ketamina Metakwalon Flunitrazepam Klonazepam Fencyklidyna (PCP) Lizergamid (LSD) Psylobina Meskalina Anaboliki Rozpusz- czalniki

18 NARKOTYKI KLASYCZNE KOKAINA stanowi największy problem (duże miasta)
spożycie spada (1985 – 5,7 mln; 1996 – 1,75 mln w USA) główni użytkownicy to starsi mieszkańcy śródmieść, palący krak (crack) nastolatkowie palący blunty – papierosy z kokainą i marihuaną

19 NARKOTYKI KLASYCZNE HEROINA zwiększa się spożycie (1996 – 216 tys.)
podawana dożylnie, palona, wdychana (mniej niebezpieczne ze względu na zakażenie AIDS) agresywny marketing heroiny

20 NARKOTYKI KLASYCZNE MARIHUANA ok. 72 mln Amerykanów powyżej
12 lat miało z nią kontakt aktywnych palaczy jest 18,7 mln i ilość ta rośnie kombinowanie marihuany z innymi narkotykami marihuana z kokainą (crack) w bluntach (3750s, diablitos, primos, oolies czy woolies) blunty zanurzone w fencyklidynie (PCP) to happy sticks (wicky sticks, illies, love boat, wet lub tical)

21 PODNOŚNIKI (STYMULANTY)
METAMFETAMINA – zastrzyki, wąchana, palona (chasing the dragon) i brana doustnie AMFETAMINA – mniej popularna METYLOFENIDAT – lek Ritalin, ADHD METKATINON – podobny budową i efektami do kokainy METYLENODIOKSYMETAMFETAMINA (MDMA) – popularna Extasy, zaliczana do „leków klubowych” EFEDRYNA – sklepy ze zdrową żywnością

22 PODNOŚNIKI (STYMULANTY)
Różne stymulanty Tabletki metamfetaminowe i amfetaminowe

23 DOŁOWNIKI I „LEKI KLUBOWE”
związki zmniejszające aktywność, uspakajające, downers używane jako „leki klubowe”, rape dates, okradanie pasażerów w pociągach leki z grupy benzodiazepin – FLUNITRAZEPAM, KLONAZEPAM kwas γ-hydroksymasłowy (GHB) – wywołuje euforię, anabolik KETAMINA – szybki narkotyk i halucynogen, Special K, czasem mieszana z alkoholem i GHB – Special K-lude, ponieważ działaniem przypomina METAKWALON (Quaalude)

24 DOŁOWNIKI I „LEKI KLUBOWE”
Ketamina Metakwalon (Quaalude) Downers Flunitrazepam GHB

25 DOŁOWNIKI, „LEKI KLUBOWE” ORAZ HALUCYNOGENY
dietyloamid kwasu lizergowego (LSD) – najpotężniejszy halucynogen zsyntetyzowany w 1938 r. przez Alberta Hoffmana, który odkrył również jego działanie  wywołane potężne halucynacje mogą niespodziewanie powrócić w długim czasie po pierwszym zażyciu (flashback) związek nie wywołuje uzależnienia jest jednak bardzo niebezpieczny

26 DIETYLOAMID KWASU LIZERGOWEGO

27 HALUCYNOGENY FENCYKLIDYNA (PCP) – działanie podobne do ketaminy
zsyntetyzowana również jako lek do znieczulenia ogólnego halucynogen o silnych właściwościach uzależniających wywołuje zachowania poszukiwawcze wrappes

28 HALUCYNOGENY MESKALINA PSYLOCYBINA

29 NARKOTYKI WZIEWNE - INHALANTY
ważna i niebezpieczna choć mało doceniania grupa substancji uzależniających stosowane głównie przez eksperymentujące dzieci i młodzież rozpuszczalniki na bazie benzenu, toluenu i innych węglowodorów aromatycznych (używane w gospodarstwach domowych jako środki czystości oraz rozpuszczalniki do farb, mazaki) benzyna oraz gazy (propan – zapalniczki, butan – kuchenki) niebezpieczne ze wzg na: skutki bezpośrednie – uduszenie, zahamowanie pracy serca odległe – trwałe neuropatie, uszkodzenia wątroby

30 NARKOTYKI WZIEWNE - INHALANTY
azotany alifatyczne – azotyn amylu, azotyn butylu, azotyn cykloheksylowy większość z nich jest dostępna na receptę lub zakazana wprowadzone przez środowiska gejowskie leki używane do narkozy wziewnej – eter, chloroform oraz halotan

31 STERYDY sterydy anaboliczne, pochodne testosteronu
stosowane doustnie – oksymetolon, oksandronol, metandrostenolon, stanazolol domięśniowo – nandrolon, baldenon, cypropionian można je kupić w sklepach ze zdrową żywnością podnoszą agresywność i pobudliwość, powodują euforię, zwiększają energię, podniecenie seksualne, gwałtowne zmiany nastroju, rozpraszanie się, kłopoty z pamięcią i orientacją