Pamięć autobiograficzna

Prezentacja na temat: "Pamięć autobiograficzna"— Zapis prezentacji:

1 Pamięć autobiograficzna
Wykład maja 2013 Pamięć autobiograficzna

2 Plan wykładu Organizacja pamięci autobiograficznej Metody badania
Pamięć przeżyć z różnych okresów życia – amnezja dziecięca i reminiscencja Pamięć zdarzeń emocjonalnych: pamięć fleszowa Czy można wierzyć własnym wspomnieniom? Fałszywe wspomnienia

3 Czym jest pamięć autobiograficzna?
Gromadzi zdarzenia i fakty bezpośrednio odnoszące się do „Ja” Sprawia, że nasze zachowanie jest kierowane wiedzą o własnej przeszłości Ale pojęcie to nie odnosi się do specyficznego magazynu, ani do specyficznych mechanizmów Tradycja filozoficzna: rozróżnienie przez Bergsona pamięci wspomnieniowej i nawykowej

4 Trochę historii Za prekursorów badań uważa się Galtona i Freuda
Galton: zainteresowanie taksonomią wspomnień oraz poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o przyczynę i istotę ich różnorodności; badania metodą słów-podpowiedzi, inaczej wskazówek Freud: zainteresowanie związkami przyczynowymi między przeszłością i teraźniejszością; odtwarzanie historii życia jako element terapii

5 Ogólna charakterystyka i organizacja
Pamięć autobiograficzna to pamięć trwała, element pamięci deklaratywnej Niekiedy utożsamiana z pamięcią epizodyczną, ale włącza się także do jej zakresu uogólnioną wiedzę semantyczną na temat własnej przeszłości, zachowań, uczuć, postaw Zapis przeżyć osobistych oraz ich znaczenie Ważne elementy to narracja, wyobraźnia i emocje

6 Typologie pamięci autobiograficznej
Conway: pamięć okresów życia; pamięć zdarzeń ogólnych, cyklicznych lub pojedynczych; pamięć zdarzeń specyficznych Cohen: pamięć empiryczna; pamięć deklaratywna; pamięć specyficzna; pamięć ogólna Brewer: wspomnienie osobiste; fakt autobiograficzny; ogólne wspomnienie osobiste; schemat Ja

7 Hierarchiczny model pamięci autobiograficznej M. Linton
Najwyższy poziom przechowywania: nastrój Tematy i podtematy wspomnień Rozszerzenia tematów i podtematów Zdarzenia i epizody oraz amalgamaty W skład zdarzeń i epizodów wchodzą elementy Szczegóły

8 Hierarchia w pamięci autobiograficznej

9 Nakładanie się okresów życia i tematów

10 Funkcje pamięci autobiograficznej
Intrapersonalna: konstruowanie i przechowywanie „Ja” oraz własnej historii; regulowanie nastroju, utrzymywanie równowagi emocjonalnej Interpersonalna: zawieranie i podtrzymywanie związków z innymi ludźmi; autoprezentacja Generowanie teraźniejszych i przyszłych zachowań

11 Metody badania Kwestionariusz śniadaniowy i techniki słowne – podawanie skojarzeń słownych (autorstwa Galtona, rozwinięta przez Crovitza i Shiffmana) Dzienniki, w tym własne: M. Linton, R.T. White, W.A. Wagenaar – codzienne zapisywanie zdarzeń z własnego życia wraz ze wskazówkami Wywiady i kwestionariusze Obserwacja mimowolnych wspomnień Eksperymenty, np. nad wdrukowywaniem fałszywych wspomnień

12 Amnezja dziecięca Zdarzenia z wczesnego dzieciństwa objęte niepamięcią
Granice amnezji dziecięcej i czynniki na nie wpływające Płeć Inteligencja Zdolności werbalne Czynniki kulturowe

13 Amnezja dziecięca – pamięć narodzin rodzeństwa

14 Amnezja dziecięca – hipotezy wyjaśniające
Hipoteza neuropsychologiczna – amnezja wynika z niedojrzałości mózgu, wczesne doświadczenia nie są rejestrowane wcale albo ich ślady są bardzo nietrwałe Hipoteza psychoanalityczna – wspomnienia z wczesnego dzieciństwa ulegają wyparciu Hipotezy poznawcze – sposób kodowania a sposób wydobywania; pojawianie się wspomnień dopiero po ukształtowaniu się pojęcia „Ja”

15 Reminiscencja w pamięci autobiograficznej (memory bump)

16 Reminiscencja

17 Wyjaśnienia reminiscencji w pamięci autobiograficznej
Poznawcze efekt pierwszeństwa (liczne „pierwsze razy”) zdarzenia przełomowe więcej pozytywnych zdarzeń Neurologiczne: czas najlepszego funkcjonowania poznawczego Powstawanie tożsamości osobistej

18 Przywoływanie wspomnień o różnym zabarwieniu emocjonalnym
Więcej przywoływanych wspomnień pozytywnych niż negatywnych czy neutralnych Wraz z upływem czasu maleje nasycenie emocjonalne wspomnień, dotyczy to w szczególności pamięci zdarzeń negatywnych „Ulepszanie” przeszłości występuje zarówno w dowolnej, jak i mimowolnej pamięci autobiograficznej Wyjątek stanowią osoby depresyjne

19 Intensywność afektu związanego ze wspomnieniami

20 Pamięć fleszowa (efekt lampy błyskowej)
Pierwsze doniesienie: 1899r. Colgrove, badania nad pamięcią okoliczności uzyskania wiadomości o śmierci Lincolna Brown i Kulik (1977): pamięć okoliczności, w jakich osoby badane dowiedziały się o zabójstwie Johna F. Kennedyego Kategorie kanoniczne: informacja o miejscu; o towarzyszących zdarzeniach; o źródle informacji; o konsekwencjach; o przeżywanych emocjach

21 Pamięć fleszowa c.d. Czy na pewno niezwykle wierna?
Badania Neissera i Harscha (1992) nad wspomnieniami dotyczącymi otrzymania wiadomości o eksplozji Challengera po 24 godzinach, 2 latach i 6 miesiącach oraz 3 latach: w ostatniej próbie 7% dokładne przypominanie, 50% - znaczne zmiany, 25% całkowicie nieścisłe Niemniej ludzie żywią głębokie przekonanie, że ich wspomnienia są wyjątkowo wyraziste i autentyczne

22 Wspomnienia fleszowe z różnych okresów życia

23 Prywatne wspomnienia fleszowe
Często odnoszą się do różnych tzw. pierwszych doświadczeń Dotyczą częściej wspomnień związanych z przeżyciem traumatycznym Zawierają błędy dedukcyjne

24 Czynniki wpływające na powstawanie wspomnień fleszowych

25 Czynniki wpływające na powstawanie wspomnień fleszowych
Nowość zdarzenia → zaskoczenie → emocje → wspomnienie fleszowe Ważność → emocje → jawne powtarzanie (opowiadanie, słuchanie na temat zdarzenia) → powstawanie zapisu pamięciowego zdarzenia → wspomnienie fleszowe Czyli najważniejsze czynniki to: nowość oraz znaczenie dla dalszego życia jednostki lub dla historii

26 Ocena źródła wspomnień
Czy można ufać w prawdziwość własnych wspomnień? Czynniki wpływające na ocenę źródła wspomnień Zależność od pola Żywość wyobrażeń wzrokowych Podatność na sugestię Zaabsorbowanie (absorption)

27 Konstruktywny charakter pamięci autobiograficznej
Podstawowa rola schematów poznawczych Schemat „Ja”: podtrzymywanie poczucia własnej wartości, dążenie do spójności, uaktualnianie Związki między pamięcią autobiograficzną i autonarracją Nadanie wspomnieniom struktury narracji sprzyja ocenianiu ich jako wiarygodnych Narracje dziecięce tworzone w rozmowach z rodzicami

28 Grzechy pamięci, także autobiograficznej
Nietrwałość: osłabianie i zanikanie wspomnień Roztargnienie: brak kodowania zdarzeń Blokowanie: trudności w przywoływaniu wspomnień Błędne atrybucje: błędne różnicowanie wspomnień prawdziwych i fałszywych Podatność na sugestię: zaszczepianie fałszywych wspomnień Tendencyjność: wpływ teraźniejszości na treść wspomnień Uporczywość: nawracanie wspomnień

29 Fałszywe (rzekome) wspomnienia – procedury wywoływania
Schemat Loftus: zagubiony w centrum handlowym; Królik Bugs w Disneylandzie Procedura Deese’a, Roedigera i McDermott (DRM): igła w stogu siana Paradygmat obrazowy (Miller i Gazzaniga): obrazki lub zdjęcia z typowymi, schematycznymi obiektami znajdującymi się w określonej sytuacji czy kontekście

30 Co sprzyja powstawaniu fałszywych wspomnień?
Schematy zdarzeń Błędna atrybucja źródeł Sugestia Hipnoza Powtarzanie przypominania Wiek Aktywność poznawcza związana ze wspomnieniami Kontekst społeczny