PIERWSZE LATA II RZECZPOSPOLTEJ

Prezentacja na temat: "PIERWSZE LATA II RZECZPOSPOLTEJ"— Zapis prezentacji:

1 PIERWSZE LATA II RZECZPOSPOLTEJ
Geneza odzyskania niepodległości Pierwsze ośrodki władzy na ziemiach polskich Rola J. Piłsudskiego i Romana Dmowskiego w odbudowę Rzeczpospolitej Geneza, przebieg i skutki powstania wielkopolskiego Traktat wersalski a sprawa polska Geneza, przebieg i skutki powstań śląskich.

2

3 Pierwsze lata II Rzeczpospolitej
Geneza odzyskania niepodległości 1. Upadek państw zaborczych Kryzys i wojna domowa w Rosji Klęska w wojnie światowej Niemiec i Austro-Węgier 2. Uznanie potrzeby powstania niepodległego państwa polskiego przez zwycięskie państwa ententy 3. Powstanie polskich ośrodków politycznych i wojskowych w kraju i na emigracji

4 Pierwsze lata II Rzeczpospolitej
OŚRODKI WŁADZY W POLSCE W LISTOPADZIE 1918 ROKU b. zabór rosyjski Galicja b. zabór pruski Francja Instytucja Rada Regencyjna Aleksander Kakowski, książę Stanisław Lubomirski, Józef Ostrowski Tymczasowy Rząd Ludowy 6/ Ignacy Daszyński Rady Delegatów Robotniczych Polska Komisja Likwidacyjna Ignacy Daszyński, wincenty Witos, Bolesław Roja Naczelna Rada Ludowa Wojciech Korfanty; Stanisław Adamski;AdamPoszwiński Komitet Narodowy Polski Roman Dmowski Zaplecze polityczne Konserwatyści Lewica Niepodległościowa (PPS, PPSD, PSL „Wyzwolenie”) Lewica Rewolucyjna + Lewica Niepodległościowa (PPS „Lewica” + SDKP i L= KPRP) Większość Partii Galicyjskich PSL „Piast” Chadecja i Narodowa Demokracja Narodowa Demokracja Siła zbrojna Polski Korpus Posiłkowy Polska Organizacja Wojskowa Formacje Ochotnicze + POW Dywizja Hallera Okoliczności zakończenia działalności Rozwiązanie na rzecz Piłsudskiego, listopad 1918 Rozwiązanie na rzecz rządu Moraczewskiego, listopad 1918 Stopniowe rozwiązanie, początek 1919 Rozwiązanie na rzecz rządu Moraczewskiego listopad 1918 Rozwiązanie na rzecz rządu Paderewskiego, czerwiec 1919 Rozwiązanie na rzecz rządu Paderewskiego, styczeń 1919

5 NACZELNA RADA LUDOWA RADA REGENCYJNA TYMCZASOWY RZĄD LUDOWY REPUBLIKI POLSKIEJ POLSKA KOMISJA LIKWIDACYJNA RADA NARODOWA ŚLĄSKA CIECZYŃSKIEGO

6 Rozbrajanie Niemców w Warszawie, Stanisław Bagieński

7

8 Powitanie Józefa Piłsudskiego powracającego z Magdeburga
11 listopada 1918 roku "Kurier Warszawski" donosił: "Wczoraj o godzinie 7.30 rano pociągiem berlińskim przybył do Warszawy Józef Piłsudski w towarzystwie podpułkownika Sosnkowskiego. Na dworcu kolejowym oczekiwał go regent ks. Lubomirski z adiutantem rotmistrzem Roztworowskim, grupa POW i spora ilość publiczności. Wychodzących z dworca kolejowego Piłsudskiego i Sosnkowskiego zgromadzeni przyjęli okrzykami <<Niech żyje>>. Obu obrzucono kwiatami

9 Wspomnienie dyplomaty Bogdana Hutten-Czapskiego (fragment)
W dniu 10 listopada około pół do ósmej rano udałem się na dworzec, aby być świadkiem tego dla Polski historycznego wydarzenia. Piłsudski i Sosnkowski ukazali się [...]. Tłumnie zebrana publiczność przyjęła ich okrzykami radości. Książę Lubomirski przystąpił do Komendanta, który powracał, by objąć władzę. Obaj mężowie dość długo ze sobą rozmawiali [...]. W kraju [Piłsudski] uchodził za przyszłego dyktatora, którego niejedni się bali; przez wygnanie swe stał się postacią legendarną. [...] Uwięzienie ponadto usunęło go od zamieszek obu lat ostatnich i uchroniło od zrobienia sobie nieprzyjaciół [...].Okoliczność, iż pomimo nieograniczonej władzy pozostał prostym żołnierzem, jakim był, tylko podniosła jego popularność [...]. Tymczasem napłynęły dalsze wiadomości o wypadkach berlińskich. Dowiedzieliśmy się, że monarchia upadła [...] wzrastało wrzenie [...] w społeczeństwie [i] w niemieckich oddziałach okupacyjnych [...]. Powstały rady żołnierskie [...]. Od godziny 11 do 1 w nocy wysłana przez nie delegacja przeprowadzała rokowania z Piłsudskim. Oświadczył on wprawdzie, że chce starać się o ewakuację wojsk niemieckich bez przeszkód, [lecz] żądał, żeby gmachy otrzymały obok wart niemieckich również i polskie oraz żeby zaopatrzenie wojsk niemieckich w żywność odbywało się pod nadzorem polskim. Rada żołnierska zgodziła się na obie rzeczy. Piłsudski stał się więc zupełnym panem położenia. A. Jaki obraz Józefa Piłsudskiego wyłania się ze wspomnień Hutten-Czapskiego? B. Wyjaśnij, dlaczego – według autora – Józef Piłsudski stał się „zupełnym panem położenia”.

10 Odezwa Rady Regencyjnej do Narodu Polskiego
  Wobec grożącego niebezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, dla ujednolicenia wszelkich zarządzeń wojskowych i utrzymania porządku w kraju, Rada Regencyjna przekazuje władzę wojskową i naczelne dowództwo wojsk polskich, jej podległych, Brygadjerowi Józefowi Piłsudskiemu.    Po utworzeniu Rządu Narodowego, w którego ręce Rada Regencyjna, zgodnie ze swemi poprzedniemi oświadczeniami, zwierzchnią władzę państwową złoży, Brygadjer Józef Piłsudski władzę wojskową, będącą częścią zwierzchniej władzy państwowej, temuż Rządowi Narodowemu zobowiązuje się złożyć, co stwierdza podpisaniem tej odezwy. Dan w Warszawie, dnia 11 listopada 1918 roku. Aleksander Kakowski Zdzisław Lubomirski Józef Ostrowski Józef Piłsudski

11 Pierwsze lata II Rzeczpospolitej
10 XI powrót Józefa Piłsudskiego z Magdeburga do Warszawy. 11 XI Rada Regencyjna przekazuje mu dowództwo nad wojskiem polskim. 14 XI rozwiązanie Rady Regencyjnej. 18 XI powołanie rządu z Jędrzejem Moraczewskim na czele. 22 XI rząd wydaje dekret, powierzający Józefowi Piłsudskiemu urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa: Najwyższa władza państwowa Prawo powoływania i odwoływania rządu Stanowienie prawa Zwierzchnictwo nad armią

12 Jakie decyzje polityczne dotyczące Rady Regencyjnej i Józefa Piłsudskiego zostały
ustanowione przez powyższy dokument? co skłoniło głównych przedstawicieli polskiej sceny politycznej do opisanego działania.

13 Dekret Naczelnika Państwa
1918 listopad 14, Warszawa Dekret Naczelnika Państwa określający zasady ustrojowe powstającego państwa polskiego Wyszedłszy z niemieckiej niewoli, zastałem wyzwalającą się Polskę w najbardziej chaotycznych stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych, wobec zadań niezmiernie trudnych, w których lud polski sam musi wykazać swoją zdolność organizacyjną, bo żadna siła z zewnątrz nie może mu jej narzucić. Uważałem za swój obowiązek ułatwić ludowi pracę organizowania się i postanowiłem rozważyć rolę i znaczenie przywódców polskich stronnictw ludowych, które miały nadać charakter nowemu rządowi. W rozmowach, prowadzonych z przedstawicielami niemal wszystkich stronnictw w Polsce, spotkałem się, ku wielkiej mej radości, z zasadniczym potwierdzeniem mych myśli. Przeważająca większość doradzała utworzenie rządu nie tylko na podstawach demokratycznych, ale i z wybitnym udziałem przedstawicieli ludu wiejskiego i miejskiego. Licząc się z potężnymi prądami, zwyciężającymi dzisiaj na Zachodzie i Wschodzie Europy, zdecydowałem się zamianować prezydentem gabinetu pana posła Ignacego Daszyńskiego, którego długoletnia praca patriotyczna i społeczna daje mi gwarancję, że zdoła w zgodnej współpracy z wszystkimi żywiołami przyczynić się do odbudowy dźwigającej się z gruzów Ojczyzny. Ciężkie położenie ludu nie pozwoliło mu wyłonić spośród siebie licznych sił fachowych, których kraj dzisiaj potrzebuje; zażądałem więc od pana prezydenta ministrów, aby, licząc się z tym, wzmocnił skuteczność pracy swego gabinetu przez udział w nim wybitnych sił fachowych, niezależnie od ich przekonań politycznych. Z natury położenia Polski jest charakter rządu aż do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego prowizoryczny i nie dozwala na przeprowadzenie głębokich zmian społecznych, które uchwalić może tylko Sejm Ustawodawczy, Przekonany, że twórcą praw narodu może być tylko Sejm, żądałem zwołania go w możliwie krótkim, kilkumiesięcznym terminie. Licząc się z wyjątkowym pod względem prawnym położeniem narodu, wezwałem p. Prezydenta Ministrów, aby mi przedłożył projekt utworzenia najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej aż do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego, obejmującej wszystkie trzy zabory. Liczne uwagi i programowe żądania stronnictw, złożone na moje ręce, przekazuję niniejszym Rządowi Republiki. Warszawa, dnia 14 listopada 1918 roku.

14

15 Pierwsze lata II Rzeczpospolitej
Styczeń 1919 powołanie nowego rządu z Ignacym Paderewskim na czele Roman Dmowski zostaje szefem polskiej delegacji na kongresie paryskim 21 II 1919 uznanie przez Radę Najwyższą Mocarstw Sprzymierzonych rządu polskiego

16

17 Wyniki głosowania do Sejmu Ustawodawczego
Pierwsze lata II Rzeczpospolitej Wyniki głosowania do Sejmu Ustawodawczego 26 stycznia 1919 rok Frekwencja: ok. 80 % Lewica 32,1 % Centrum 13,4 % Prawica 42,7 % W tym: 15 % PSL „Wyzwolenie” 9,9 % PPS W tym: 11,7 % PSL „Piast” W tym: 35,8 % Związek Ludowo-Narodowy 11,1 % mniejszości narodowe

18 20 II 1919 rok Sejm Ustawodawczy przyjmuje ustawę nazywaną
Pierwsze lata II Rzeczpospolitej 20 II 1919 rok Sejm Ustawodawczy przyjmuje ustawę nazywaną Małą Konstytucją : Najwyższą władzę w państwie stanowił Sejm Ustawodawczy, którego wolę wykonywać miał Naczelnik Państwa oraz Rada Ministrów, jako swoisty komitet pozbawiony własnych, niezależnych od parlamentu uprawnień; Prawa i ograniczenia Naczelnika Państwa; Naczelnik Państwa na podstawie "porozumienia z Sejmem" powoływał rząd; Naczelnik Państwa i rząd byli odpowiedzialni przed Sejmem; Naczelnik Państwa został pozbawiony inicjatywy ustawodawczej; Naczelnik Państwa nie posiadał prawa do rozwiązywania parlamentu; Akty prawne wydawane przez Naczelnika Państwa wymagały kontrasygnaty właściwego ministra.

19 DECYZJE WERSALSKIE W SPRAWIE POLSKIEJ
Nie podjęto decyzji w sprawie granicy wschodniej – niejasna sytuacja w Rosji(wojna domowa) USA zainteresowane wyłącznie Ligą Narodów Anglia obawia się osłabienia Niemiec 28 czerwiec 1919 – mapa s.23 usankcjonowanie istnienia Polski włączenie Wielkopolski wraz z Bydgoszczą włączenie Pomorza Gdańskiego( 70 km pas wybrzeża + mierzeja helska) Gdańska – Wolnym miastem - włączony w polską strefę celną plebiscyt na Warmii, Powiślu i Mazurach – przegrane w lipcu 1920 plebiscyt na Śląsku Mały Traktat Wersalski

20 WALKI W GALICJI WSCHODNIEJ 1918
Od listopada 1918 r. toczyły się w Galicji Wschodniej walki z wojskami Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej

21 W obronie Lwowa walczyły
„Orlęta Lwowskie” – polscy uczniowie i studenci. Spośród walczących 1421 nie miało ukończonych 17 lat.

22 Do końca marca 1919 r. wyparto wojska ukraińskie za Zbrucz
Do początków września opanowano sytuację na Wołyniu zmuszając do zawieszenia broni wojska Ukraińskiej Republiki Ludowej pod dowództwem Symona Petlury IV 1920 tajne porozumienie Piłsudskiego z Petlurą skierowane przeciwko bolszewickiej Rosji, uznające niepodległość Ukrainy Dekoracja herbu Lwowa Krzyżem Virtuti Militari 22XI 1920

23 POWSTANIE WIELKOPOLSKIE 27 XII 1918-

24 POWSTANIE WIELKOPOLSKIE
Wybuchło 27 grudnia 1918 roku, w reakcji na demonstracje Niemców sprzeciwiających się wizycie w Poznaniu polskiego pianisty i działacza niepodległościowego Ignacego J. Paderewskiego.

25 POWSTANIE WIELKOPOLSKIE
Powstańcy w krótkim czasie opanowali całą Wielkopolskę z wyjątkiem północnych i południowo-wschodnich jej obrzeży.

26 POWSTANIE WIELKOPOLSKIE
Powstanie zakończyło się 16 lutego 1919 roku rozejmem w Trewirze, który rozszerzał na front powstańczy zasady rozejmu kończącego I wojnę światową z 11 listopada 1918

27 I POWSTANIE ŚLĄSKIE 1919 Na Śląsku istniał konflikt społeczny - właścicielami fabryk i zakładów byli Niemcy, a pracownikami - Polacy. Przed plebiscytem ów konflikt uległ pogłębieniu. Ponieważ urzędy, administracja i policja również były niemieckie, zaczęto szykanować Polaków na Śląsku. Zarówno Polacy jak i Niemcy chcieli uzyskać Śląsk. 17 sierpnia 1919r. wybuchło I powstanie śląskie. Odbyło się to spontanicznie i trwało tydzień. Zakończyło się 24 sierpnia. Polacy w ten sposób pokazali swoją wolę przynależności do Rzeczypospolitej.

28 II POWSTANIE SLĄSKIE 1920 Na początku 1920r. rozpoczęto przygotowania do plebiscytu. Na Śląsk przybyła Komisja Międzysojusznicza wraz z wojskiem włoskim, francuskim i angielskim dla bezpieczeństwa. Jednak Polacy nadal byli szykanowani. Zaangażowanie polskich władz w plebiscyt było duże. To również przyczyniło się do aktów represji ze strony niemieckiej. 17 sierpnia 1920r. wybuchło II powstanie śląskie. Ono również trwało zaledwie tydzień i zakończyło się 25 VIII ’20 po interwencji Komisji Międzysojuszniczej. Polacy uzyskali pewne ustępstwa ze strony niemieckiej - policja składała się zarówno z Polaków jak i Niemców. Przysięga przed bitwą

29 PLEBISCYT NA SLĄSKU 20 III 1921
W wyniku plebiscytu zorganizowanego 20 marca 1921r. tylko 40% ludności opowiedziało się za przyłączeniem Śląska do Polski. Zaczęły krążyć pogłoski, jakoby Polsce miano oddać jedynie dwa powiaty - pszczyński i rybnicki.

30 W.Kossak, Bitwa o górę św. Anny
III POWSTANIE ŚLĄSKIE 1921    3 maja 1920r. wybuchło III powstanie śląskie. Było ono najdłuższe - zakończyło się 25 czerwca, i najbardziej krwawe. Najbardziej zacięte walki toczyły się o Górę św. Anny. Dopiero po włączeniu się Komisji Międzysojuszniczej walki ustały.      W październiku Rada Ambasadorów podjęła decyzję o podziale Śląska. Polska otrzymała 29 % terenu plebiscytowego (m.in. Katowice i Świdnik - obszary dobrze uprzemysłowione - 2/3 zakładów znalazło się po polskiej stronie). W.Kossak, Bitwa o górę św. Anny

31

32 PLEBISCYT NA WARMII I MAZURACH 11 VII 1920
Plebiscyt przeprowadzono w VII 1920 r. Intensywna propaganda Niemiecka (Polska państwem sezonowym) i terror wobec działaczy narodowych W efekcie jedynie 3% głosujących opowiedziało się za przynależnością do Polski Ostatecznie do Polski przyłączono jedynie kilka przygranicznych gmin