Geneza projektu DiAMEnT w kontekście doświadczeń międzynarodowych, krajowych i wojewódzkich dr Krzysztof Głuc Centrum Rozwoju Edukacji Wyższa Szkoła Biznesu.

Prezentacja na temat: "Geneza projektu DiAMEnT w kontekście doświadczeń międzynarodowych, krajowych i wojewódzkich dr Krzysztof Głuc Centrum Rozwoju Edukacji Wyższa Szkoła Biznesu."— Zapis prezentacji:

1 Geneza projektu DiAMEnT w kontekście doświadczeń międzynarodowych, krajowych i wojewódzkich dr Krzysztof Głuc Centrum Rozwoju Edukacji Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University w Nowym Sączu Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 praktyczna prywatna badawcza zarządcza Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Perspektywa wykładu

3 Plan wykładu Edukacja w kontekście globalnym Polityczny i ekonomiczny wymiar edukacji Opieka nad uczniem zdolnym jako element systemu edukacyjnego USA – doświadczenia w opiece nad uczniem zdolnym Przegląd doświadczeń europejskich Opieka nad uczniem zdolnym w polskim systemie edukacyjnym Doświadczenia małopolskie Konsekwencje dla projektu DiAMEnT Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4 Edukacja w kontekście globalnym Świat dotarł do punktu zwrotnego w swojej historii. Przeżywamy obecnie rewolucję, która zmienia sposób naszego życia, porozumiewania się, myślenia i osiągania dobrobytu. Rewolucja ta określi, jak – i czy w ogóle – my i nasze dzieci będziemy pracować, zarabiać na utrzymanie i w pełni cieszyć się życiem. Po raz pierwszy w dziejach niemal wszystko jest możliwe. Prawdopodobnie zaledwie jedna osoba na pięć, nawet w krajach rozwiniętych, wie, jak w pełni skorzystać z tych gwałtownych przemian. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

5 Edukacja w kontekście globalnym Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przełom wieków XX i XXI przyniósł kolejną już w dziejach ludzkości rewolucję o charakterze cywilizacyjnym – społeczeństwo industrialne, charakterystyczne dla wieku XX zostaje obecnie zastępowane przez społeczeństwo informacyjne, a gospodarka późnoprzemysłowa ustępuje miejsca gospodarce opartej na wiedzy Ten nowy typ gospodarki, który opiera się na racjonalnym wykorzystaniu nowoczesnych technologii dla produkcji dóbr i usług, wymaga radykalnych zmian w wielu obszarach życia społecznego i ekonomicznego Fundamenty: społeczeństwo informacyjne, dostęp do edukacji najwyższej jakości, odpowiednia infrastruktura technologiczna.

6 Zjawisko globalizacji w sferze edukacyjnej dotyczy znacznie głębszych sfer niż jedynie zmiana kulturowa Edukacja nabiera charakteru strategicznego z punktu widzenia rozwoju poszczególnych państw Upodobnienie reform edukacyjnych na świecie – podobne trendy w podejmowaniu inicjatyw na rzecz zmiany w sferze edukacji w wielu regionach świata – reformy edukacyjne w krajach europejskich (także nowe podejście do edukacji w polityce Unii Europejskiej), USA (nowa inicjatywa na poziomie federalnym – No Child Left Behind), oraz w krajach azjatyckich (Singapur, Korea Południowa, Tajlandia, Chiny) Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Edukacja w kontekście globalnym

7 Uniwersalizacja w zakresie treści kształcenia, (np. edukacja na rzecz uczestnictwa w życiu społeczno- ekonomicznym, kształcenie komputerowe, edukacja językowa, integracyjne podejście do kształcenia na wszystkich poziomach) Upodobnienie form organizacyjnych kształcenia (wzrost roli szkolnictwa prywatnego, nowe formy kształcenia – kształcenie na odległość, strategiczna rola kształcenia ustawicznego otwartego dla ludzi w każdym wieku) Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Edukacja w kontekście globalnym

8 Czy edukacja była kiedykolwiek wolna od kontekstu politycznego i ekonomicznego? Odpowiedź brzmi – NIE Kluczowym pojęciem, który stanowi niejako wyjaśnienie dla obecności nowych trendów w edukacji jest gospodarka oparta na wiedzy – gospodarka w krajach rozwiniętych wkracza obecnie w nową fazę rozwoju, w której najistotniejszym zasobem decydującym o przewadze konkurencyjnej stanie się kapitał intelektualny – poziom wykształcenia obywateli oraz ich zdolność do uczestnictwa w życiu ekonomicznym i społecznym Polityczna odpowiedzialność za edukację oznacza w związku z tym kształtowanie systemu kształcenia tak, aby maksymalizował on potencjał rozwojowy wszystkich uczniów zapewniając przygotowanie odpowiednich kadr dla gospodarki nowych czasów Nigdy wcześniej tak wiele nie zależało od jakości kształcenia i systemowego podejścia do oferty edukacyjnej w poszczególnych państwach Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Polityczny i ekonomiczny wymiar edukacji

9 Zagadnienie dzieci wybitnie uzdolnionych ma swoje korzenie już w starożytnej Grecji – spór pomiędzy Platonem i Arystotelesem Pierwsze poważne badania nad rozwojem dzieci wybitnie uzdolnionych poczyniono dopiero po I wojnie światowej w Wielkiej Brytanii oraz Stanach Zjednoczonych. W czasach odbudowywania europejskich i amerykańskich systemów gospodarczych, kultury, nauki i administracji, rosło na świecie zapotrzebowanie na ludzi wybitnie uzdolnionych, żeby szybko zregenerować ludzki potencjał strat wojennych Szersze badania systematyczne od 80 lat XX wieku Współcześni psychologowie zgodnie podkreślają, iż nie ma wrodzonych zdolności oraz ogólnych uzdolnień. Istnieją jedynie zadatki będące organicznymi i dziedzicznie utrwalonymi przesłankami rozwoju zdolności danego człowieka. Zadatki te stanowią jedynie materialne podłoże przyszłych zdolności. Na rozwój zdolności ma wpływ nie tylko ilość wiedzy, ale również jej jakość Jeżeli gospodarka oparta na wiedzy ma się stać rzeczywistością, jeżeli innowacyjność i przedsiębiorczość intelektualna ma dawać impulsy rozwojowe, jeżeli wreszcie systemy edukacyjne mają wykorzystywać pełnię potencjału młodych pokoleń, to uczeń zdolny musi zostać otoczony skuteczną opieką Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opieka nad uczniem zdolnym jako element systemu edukacyjnego

10 Dlaczego warto sięgać po przykład USA? Stany Zjednoczone są ciągle światowym liderem w zakresie kształcenia na poziomie wyższym – stale w rankingach najlepszych uniwersytetów na świecie amerykańskie uniwersytety dominują w pierwszej dziesiątce. Osiągnięcia naukowe amerykańskich ośrodków badawczych są stale punktem odniesienia dla innych krajów. Unia Europejska wykorzystuje wskaźniki osiągnięć naukowych i edukacyjnych USA jako odniesienie dla celów zakreślonych w Strategii Lizbońskiej. Ciągła przewaga gospodarcza USA rodzi konieczność analizowania źródeł tej dominacji także w zakresie rozwoju zasobów ludzkich, w tym kształcenia na wszystkich poziomach szkolnych. Stany Zjednoczone posiadają bardzo bogate i długie doświadczenia w kształceniu uzdolnionych uczniów – pierwsze rozwiązania o charakterze systemowym pojawiły się w USA już w końcu XIX wieku. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego USA – doświadczenia w opiece nad uczniem zdolnym

11 Ujęcie historyczne: Era sputnikowa w szkolnictwie – lata 50-te i 60-te Raport Marlanda (1972) – definicja ucznia zdolnego A Nation at Risk (1983) – raport o stanie szkolnictwa w USA; federalne zalecenia do prowadzenia edukacji dzieci uzdolnionych Ustawa Jacoba Javitsa (1988) – systemowe rozwiązanie kwestii finansowania programów dla uczniów uzdolnionych Ustawa No Child Left Behind (2001) – definicja uzdolnień (uczniowie, którzy wykazują wysoki potencjał intelektualny, kreatywny, artystyczny i przywódczy, lub osiągają ponadprzeciętne wyniki w dyscyplinach naukowych, którzy równocześnie dla rozwoju tych zdolności potrzebują szczególnej pomocy i zajęć nie oferowanych przez szkoły w sposób powszechny) Problemy społeczne w amerykańskich szkołach a opieka nad uczniem zdolnym Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego USA – doświadczenia w opiece nad uczniem zdolnym

12 Najczęściej stosowane obecnie formy wspierania edukacji uzdolnionych uczniów: Ruch społeczny wśród pedagogów zainteresowanych takimi działaniami. W całych Stanach Zjednoczonych istnieje kilkanaście organizacji pedagogów – nauczycieli, naukowców oraz rodziców promujących idee kształcenia uzdolnionych dzieci poprzez liczne publikacje, raporty z badań, konferencje, seminaria, lobbying na poziomie federalnym i stanowym. Przykładem takiej organizacji może być National Association for Gifted Children (Krajowe Stowarzyszenie na Rzecz Uzdolnionych Dzieci) Ośrodki badawcze w uniwersytetach skupiające się na prowadzeniu badań nad edukacją dzieci uzdolnionych oraz propagowaniem wyników badań w formie publikacji, realizacji programów wdrożeniowych, współpracy ze szkołami, obwodami szkolnymi, czy też administracją stanową. Takie ośrodki istnieją np. w Yale University, Northwestern University, University of Connecticut, University of Virginia, University of Delaware, DePaul University, National-Louis University Programy stanowe i lokalne w zakresie kształcenia dzieci uzdolnionych. Kilkanaście stanów posiada własne strategie lub programy, które dają podstawy do systemowego wspierania na poziomie lokalnym edukacji uczniów zdolnych. Programy takie obejmują standardy kształcenia uczniów uzdolnionych, procedury identyfikacji takich uczniów oraz realizacji działań pedagogicznych, zasady finansowania. Takie programy i strategie istnieją np. w stanach Minnesota, Wisconsin, Illinois, Kalifornia, Pensylwania, Delaware Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego USA – doświadczenia w opiece nad uczniem zdolnym

13 System kształcenia nauczycieli - obecnie wszystkie programy kształcenia nauczycieli w USA, które chcą uzyskać akredytację National Council for Accreditation of Teacher Education – NCATE (Krajowa Rada Akredytacji Programów Kształcenia Nauczycieli – największa pozarządowa instytucja akredytująca programy kształcenia nauczycieli w USA) muszą zawierać treści przygotowujące przyszłych nauczycieli do identyfikacji uczniów zdolnych i radzenia sobie w praktyce pedagogicznej z takimi przypadkami Rozwiązania organizacyjne na poziomie szkolnym – w zdecydowanej większości szkół amerykańskich pracują pedagodzy i psychologowie szkolni, których zadania obejmują również pracę z uczniami uzdolnionymi, szczególnie w zakresie diagnozowania i doradztwie w dalszej ścieżce rozwoju ucznia. W większości obwodów szkolnych istnieją specjalne wydziały odpowiedzialne za programy dla uczniów zdolnych Upowszechnienie programu International Baccalaureate – IB Programs (program matury międzynarodowej). W USA jest obecnie 712 szkół realizujących programy matury międzynarodowej. Dla porównania w Polsce takich szkół jest 25. IB Programs to obecnie w USA najpopularniejsza i bardzo prestiżowa forma kompleksowego kształcenia uczniów uzdolnionych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego USA – doświadczenia w opiece nad uczniem zdolnym

14 Zalecenia Rady Europy z 1994 r. … Wprawdzie ze względów praktycznych systemy edukacji muszą być tworzone w taki sposób, aby zapewnić kształcenie dostosowane do większości dzieci i młodzieży, zawsze będą istnieć grupy, które mają specjalne potrzeby i dla których trzeba wprowadzać specjalne rozwiązania. Jedną z takich grup są dzieci i młodzież o dużych zdolnościach (...) Dzieci i młodzież zdolna powinny mieć możliwość korzystania z odpowiednich warunków kształcenia, które pozwolą im w pełni rozwinąć swe zdolności – z pożytkiem dla siebie i całego społeczeństwa. Żaden kraj nie może sobie przecież pozwolić na trwonienie talentów, a nierozpoznanie w odpowiednim czasie możliwości intelektualnych lub innych byłoby marnotrawstwem zasobów ludzkich. Do tego celu potrzebne są odpowiednie narzędzia. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przegląd doświadczeń europejskich

15 Uwagi ogólne: Każdy kraj europejski modeluje system edukacyjny niezależnie. Zgodnie z art. 149 i 150 Traktatu o Unii Europejskiej, UE jedynie wspiera rozwój narodowych systemów edukacyjnych Należy zwrócić uwagę jednak, że szczególnie od 2000 r. UE jest coraz mocniej zaangażowana w aktywniejszą politykę edukacyjną polegającą na koordynowaniu polityk poszczególnych krajów, stymulowaniu finansowym działań o charakterze priorytetowym (np. nowe technologie, mobilność osób uczących się i nauczycieli, kształcenie na odległość, kształcenie ustawiczne, nauczanie języków obcych) – podstawową metodą decyzyjną w tym zakresie jest tzw. otwarta metoda koordynacji Aktywność ta jest związana z realizacją tzw. strategii lizbońskiej – kluczowego planu rozwoju ekonomicznego i społecznego Unii Europejskiej Podstawowy dylemat: model integracyjny, czy model separatystyczny? Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przegląd doświadczeń europejskich

16 Uwzględnianie dzieci i młodzieży zdolnej/utalentowanej w populacji mającej specjalne potrzeby edukacyjne, 2005/06 Źródło: Eurydice. 2008. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przegląd doświadczeń europejskich Uwzględnione w populacji mającej specjalne potrzeby edukacyjne Nieuwzględnione Brak definicji dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

17 Szkolne i pozaszkolne rozwiązania edukacyjne dla dzieci i młodzieży zdolnej/utalentowanej, 2005/06 Objaśnienia Rozwiązania edukacyjne wprowadzone przez szkoły lub w obrębie szkół: Kategoria ta obejmuje wszystkie specjalne rozwiązania dotyczące szkół, niezależnie od tego, czy są stosowane w całej klasie obejmującej grupy o zróżnicowanym poziomie zdolności, w odrębnej jednorodnej grupie, czy też na zasadzie zajęć pozalekcyjnych. Pozaszkolne rozwiązania edukacyjne: Wszystkie działania, które mają ułatwić dzieciom i młodzieży naukę, ale nie są organizowane przez szkoły (np. kluby, konkursy, szkoły letnie, inne formalne rozwiązania). Brak specjalnych rozwiązań: Nie istnieją rozwiązania przewidziane specjalnie dla dzieci i młodzieży zdolne Źródło: Eurydice. 2008. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przegląd doświadczeń europejskich Rozwiązania edukacyjne wprowadzone przez szkoły lub w obrębie szkół Pozaszkolne rozwiązania edukacyjne – działania, które nie są organizowane przez szkoły Brak specjalnych rozwiązań

18 Rodzaje rozwiązań edukacyjnych: Zajęcia na bardziej zaawansowanym poziomie i bardziej zróżnicowane obejmują stosowanie zróżnicowanych metod nauczania w celu dokładniejszego przerobienia przedmiotów szkolnych z programu nauczania i/lub uwzględnienia szerszego zakresu najważniejszych elementów tematycznych przewidzianych w tym programie. Kształcenie zindywidualizowane stwarza dzieciom i młodzieży możliwość progresji w preferowanym tempie i/lub realizacji indywidualnego programu nauczania, a równocześnie pozostawia im dostatecznie dużo czasu na zajęcia edukacyjne, które nie są na ogół przewidziane w programie nauczania, i rozwijanie zdolności w określonej dziedzinie (sportu, sztuk pięknych, twórczości indywidualnej czy preferowanego przedmiotu szkolnego). Wprawdzie rozwiązania takie są na ogół przewidziane w ramach edukacji szkolnej, całe klasy lub grupy pracują w ten sposób okazjonalnie, a o ich składzie (lub zmianie składu) decydują specjalne zdolności uczniów w danej dziedzinie. Zajęcia pozaszkolne organizowane przez szkołę lub placówki pozaszkolne umożliwiają dzieciom i młodzieży rozwijanie uzdolnień w określonym obszarze (kluby, konkursy, szkoły letnie, badania naukowe, twórczość artystyczna). Szybka ścieżka umożliwia młodzieży szybsze ukończenie cyklu kształcenia w szkole, poprzez uczęszczanie na normalne zajęcia oraz korzystanie z takich równoległych rozwiązań, jak prywatna nauka czy poddawanie się ocenie dokonywanej przez państwową komisję egzaminacyjną. Inne to kategoria obejmująca rozwiązania, których nie można sklasyfikować zgodnie z powyższymi kryteriami, np. ośrodki dla dzieci i młodzieży, w których można dodatkowo rozwijać zainteresowania, czy sieci funkcjonujące jako ośrodki wsparcia naukowego dla dzieci i młodzieży lub specjalistów z danej dziedziny. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przegląd doświadczeń europejskich

19 Status zajęć dotyczących problematyki uczniów zdolnych w kształceniu nauczycieli i rodzaj przyjętych podejść dydaktycznych, 2005/06 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przegląd doświadczeń europejskich Obowiązkowe Opcjonalne lub nieuwzględnione w oficjalnych zaleceniach Kształcenie nauczycieli za granicą

20 Regulacje prawne: Rozwiązanie ustawowe Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, zgodnie z którym system ten winien zapewnić realizowanie przez uczniów uzdolnionych indywidualnych programów nauczania oraz kończenie każdego z typów szkół w skróconym czasie Indywidualny tok i indywidualny program nauki Rozporządzenie MENiS z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki Konkursy i olimpiady Rozporządzenie MENiS z dnia 29 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji oraz sposobu przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad Stypendia Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty Art. 90 g – 90 i, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 2005 r. w sprawie stypendiów Prezesa Rady Ministrów, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opieka nad uczniem zdolnym w polskim systemie edukacyjnym

21 Matura międzynarodowa Nie ma umocowania w polskim prawie oświatowym Szkoły dla wybitnie zdolnych Na mocy decyzji Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 grudnia 1997 r., od roku szkolnego 1998/1999 istnieje Zespół Szkół Ogólnokształcących (ZSO) – Gimnazjum i Liceum Akademickie (GiLA) w Toruniu. Placówka powstała jako eksperyment prowadzony według odrębnych założeń programowo-organizacyjnych, jak: skrócenie czasu nauki z 6 do 5 lat, ograniczenie liczby uczniów w oddziałach do 20, liczby oddziałów do 2 w każdej klasie oraz prowadzenie zajęć fakultatywnych dla uczniów szczególnie zainteresowanych poszczególnymi przedmiotami nauczania. Opiekę naukową nad eksperymentem sprawuje Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003r. w sprawie zasad udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach Rozporządzenie MENiS z dnia 11 grudnia 2002r. w sprawie zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, publicznych tym publicznych poradni specjalistycznych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opieka nad uczniem zdolnym w polskim systemie edukacyjnym

22 Ponadto działa w Polsce: KRAJOWY FUNDUSZ NA RZECZ DZIECI (powstał w 1981 r.) Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci realizuje zadania na rzecz dzieci i młodzieży uzdolnionej, ujęte w corocznym, atrakcyjnym merytorycznie i organizacyjnie, programie pomocy w rozwoju wybitnie uzdolnionym uczniom wszystkich typów szkół w Polsce. Program ten stanowi ofertę adresowaną do uczniów, których osiągnięcia, wyniki pracy wskazują jednoznacznie na wybitne uzdolnienia. Stypendyści Krajowego Funduszu nie otrzymują stypendiów pieniężnych, natomiast korzystają z bezpłatnej opieki i pomocy merytorycznej, organizowanej w formie warsztatów, seminariów, obozów naukowych, plenerów. Program edukacyjny Zdolny Śląsk – województwo dolnośląskie Działający od kilku lat program dla uczniów zdolnych ukierunkowany na wspieranie szkół w pracy z uczniem zdolnym poprzez indywidualizowanie pracy, tworzenie sieci szkół, doskonalenie nauczycieli, system konkursów Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opieka nad uczniem zdolnym w polskim systemie edukacyjnym

23 W styczniu 2007 r. opublikowany został raport Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli opieki na uczniami szczególnie uzdolnionymi. Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła realizację zadań w zakresie opieki nad uczniami szczególnie uzdolnionymi, wynikających z ustawy o systemie oświaty, przez Ministra Edukacji Narodowej oraz dyrektorów 3 skontrolowanych szkół publicznych. Ocena negatywna wynika z obejmowania corocznie malejącej liczby uczniów, posiadających ponadprzeciętne zdolności intelektualne, specjalnymi formami kształcenia i pomocą stypendialną oraz ze stwierdzenia innych istotnych nieprawidłowości. Ponadto w 57 szkołach (77%) stwierdzono nieprawidłowości lub uchybienia. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczą braku systemowych działań w zakresie opieki i kształcenia uczniów szczególnie uzdolnionych, a także: 1.nieuwzględniania w analizach i ocenach funkcjonowania systemu oświaty oraz w planowanych zadaniach nadzoru pedagogicznego w dostatecznym zakresie problematyki związanej z kształceniem uczniów szczególnie uzdolnionych, Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opieka nad uczniem zdolnym w polskim systemie edukacyjnym

24 2.braku pisemnych uzasadnień decyzji związanych z przyznawaniem stypendiów ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz występowania znacznych i nieuzasadnionych dysproporcji pomiędzy województwami w liczbie składanych wniosków o przyznanie stypendiów Prezesa Rady Ministrów i ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, 3.wystąpienia, w ponad jednej trzeciej skontrolowanych szkół, istotnych nieprawidłowości, dotyczących m.in.: nieuwzględniania w dokumentacji pedagogicznej oraz w obszarach objętych mierzeniem jakości pracy szkoły i tematyce szkoleń nauczycieli zagadnień dotyczących opieki nad uczniami szczególnie uzdolnionymi, takich jak identyfikowanie szczególnych uzdolnień i zapewnienie uczniom odpowiednich form kształcenia oraz opieki, w tym opieki psychologiczno – pedagogicznej, 4.niewykorzystania i nieupowszechniania wyników eksperymentu pedagogicznego, związanego z prowadzeniem szkoły dla uczniów szczególnie uzdolnionych w Toruniu, pomimo przeznaczenia na ten cel znaczących środków budżetowych i pozyskania do udziału w tym przedsięwzięciu potencjału naukowego Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opieka nad uczniem zdolnym w polskim systemie edukacyjnym

25 Pozytywna ocena NIK: 1.organizacji, w okresie objętym kontrolą, około 30 różnorodnych olimpiad i konkursów przedmiotowych o zasięgu ogólnokrajowym oraz działania skontrolowanych szkół służące rozwojowi uzdolnień i poszerzaniu wiedzy uczniów poprzez stymulowanie licznego udziału w konkursach wewnątrzszkolnych i pozaszkolnych 2.działań związanych z opieką nad uczniami szczególnie uzdolnionymi, podejmowanymi przez stowarzyszenie Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci w Warszawie Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opieka nad uczniem zdolnym w polskim systemie edukacyjnym

26 Zalecenia ze strony NIK: Minister Edukacji Narodowej powinien opracować spójny system opieki nad uczniami szczególnie uzdolnionymi, a także: 1.uwzględnić problematykę opieki nad uczniami szczególnie uzdolnionymi w planach nadzoru pedagogicznego oraz nadzoru nad realizacją zadań wykonywanych przez kuratorów oświaty, a także w ocenach funkcjonowania systemu oświaty 2.dokonać analizy uzyskanych efektów i upowszechnić wyniki eksperymentu pedagogicznego, podjętego wraz z Uniwersytetem im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, w zakresie kształcenia uczniów szczególnie uzdolnionych Kuratorzy oświaty powinni dokonywać okresowych analiz funkcjonowania szkół, m.in. w zakresie wyłaniania uczniów szczególnie uzdolnionych oraz zapewnienia tym uczniom opieki w formach umożliwiających rozwijanie uzdolnień. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opieka nad uczniem zdolnym w polskim systemie edukacyjnym

27 Dyrektorzy szkół powinni: 1.opracować i wdrożyć, w ramach realizowanych przez szkołę zadań dydaktyczno - wychowawczych, metody i formy pracy służące identyfikacji przypadków uczniów o szczególnych uzdolnieniach oraz zapewnić tym uczniom zindywidualizowane formy kształcenia 2.podjąć w szerszym zakresie szkolenie nauczycieli związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych i umiejętności dotyczących kształcenia uczniów o szczególnych uzdolnieniach 3.zapewnić uczniom szczególnie uzdolnionym możliwości korzystania ze stypendiów za wyniki w nauce. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opieka nad uczniem zdolnym w polskim systemie edukacyjnym

28 Subiektywna ocena powodów takiego stanu rzeczy: Bagaż przeszłości szkoły w okresie PRL, która promowała negatywny egalitaryzm z pobudek o podłożu ideologicznym i racjonowała dostęp do edukacji Koszty transformacji i reformy edukacji – edukacja ze swej natury zmienia się niezwykle wolno i przeprowadzona reforma skupiła się początkowo na instytucjonalnej zmianie oraz formalnych rozwiązaniach. Na istotny efekt zmiany filozoficznej i psychologicznej w polskiej szkole przyjdzie jeszcze poczekać Brak istotnej reformy systemu kształcenia nauczycieli w Polsce oraz jego oderwanie od rzeczywistości praktyki edukacyjnej. Szkoły wyższe kształcące nauczycieli nie wzięły na siebie odpowiedzialności za zmianę polskiej szkoły i nie potrafiły odpowiedzieć na potrzeby nowej wizji edukacji Brak determinacji i konsekwencji w realizacji reformy systemu edukacyjnego, a w rezultacie swoistej schizofrenii kompetencyjnej w systemie zarządzania oświatą – przerzucanie odpowiedzialności za słabości szkoły między organem prowadzącym a nadzorem pedagogicznym Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opieka nad uczniem zdolnym w polskim systemie edukacyjnym

29 W gruncie rzeczy zaniechanie społecznej debaty na temat polskiej szkoły. Taka debata jest niezbędna, jeśli polska szkoła ma stać się źródłem rozwoju gospodarczego i społecznego. Jest ona również konieczna dla edukacji społecznej i zbudowania obywatelskiej odpowiedzialności za dobro wspólne jakim jest szkoła Brak innowacyjnego podejścia do kształcenia szczególnie uzdolnionych uczniów ze strony administracji oświatowej, a w gruncie rzeczy oparcie go o tradycyjne formy polegające na wykorzystywaniu w istocie ograniczonego instrumentu finansowego (stypendia) oraz system olimpiad i konkursów przedmiotowych, które mają ograniczony zasięg (nieliczne kuźnie olimpijczyków) Brak debaty politycznej o roli szkoły w gospodarce opartej na wiedzy – ograniczenie jej do formalnych aspektów analizy Strategii Lizbońskiej Oczywiste braki w finansowaniu systemu edukacji. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opieka nad uczniem zdolnym w polskim systemie edukacyjnym

30 Programy stypendialne Województwa Małopolskiego Interdyscyplinarny konkurs dla gimnazjalistów :Wiem więcej i dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych Moja Małopolska – Urząd Marszałkowski Sieć szkół jagiellońskich Gimnazja i licea akademickie Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Doświadczenia małopolskie

31 Projekt DiAMEnT : Będzie czerpał z doświadczeń innych krajów Odpowie na potrzeby edukacyjne nowoczesnej gospodarki Ma podejście systemowe i innowacyjne Korzystać będzie z wiedzy i doświadczeń zarówno świata nauki, jak i praktyki szkolnej Dążyć będzie do wyrównywania szans edukacyjnych dzieci ze wszystkich środowisk Wypracuje konkretne narzędzia i metody przydatne do pracy z uczniem zdolnym Będzie mocno oparty o realia szkolne województwa małopolskiego Nie zastępuje codziennej pracy szkół i nauczycieli, ale ma charakter uzupełniający Jest przedsięwzięciem niespotykanym dotąd w polskiej edukacji Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Konsekwencje dla projektu DiAMEnT