Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu

Prezentacja na temat: "Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu"— Zapis prezentacji:

1 Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl
Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2 ODDZIAŁYWANIA I ICH SKUTKI

3 Spis treści Skutki oddziaływania Wzajemność oddziaływań Podział ciał ze względu na charakter odkształcenia Rodzaje oddziaływań Siła i jej cechy Jednostka siły w układzie SI Zasada działania siłomierza Składanie sił, siła wypadkowa Podsumowanie

4 Korzystając z wiadomości zdobytych na lekcjach przyrody możesz już bez problemu odpowiedzieć na pytanie „ Co powoduje wszelkie zmiany wokół nas? „ Oddziaływania dostrzegamy dzięki ich skutkom, czyli zmianom, jakie wywołują one w swoim otoczeniu. Przykładowe czynności Kopniecie piłki Złapanie piłki Odbicie piłki Skutki oddziaływania Wprawienie w ruch Zatrzymanie Zmiana kierunku ruchu Przykładowe czynności Wygięcie linijki Rozciągnięcie sprężyny Pokruszenie kredy Uformowanie kształtu ciasta Skutki oddziaływania Zmiana kształtu ciała Ciało jako całość nie zmienia swego położenia. Zmienia się wzajemne położenie względem siebie jego elementów.

5 SKUTKI ODDZIAŁYWAŃ DZIELIMY NA:
statyczne zmiana kształtu dynamiczne wprawienie w ruch zatrzymanie zmiana kierunku ruchu

6 W oddziaływaniu biorą udział co najmniej dwa ciała.
Jeśli ciało A działa na ciało B, to czy ciała B również oddziałuje na ciało A?? Zderzone ze sobą dwie piłeczki bilardowe „ odskakują” Dwa magnesiki przyciągają się lub odpychają Podczas skoku na trampolinie ulega ona ugięciu Potnij dół foli polietylenowej na paski, potrzyj je suknem a zaobserwujesz, że paseczki odepchnęły się od siebie. Podobnie dzieje się, gdy naelektryzowane np. poprzez czesanie grzebieniem, włosy „stają dęba”. Oddziaływanie ciał jest zawsze wzajemne. Jeśli jedno ciało działa na drugie, to drugie także oddziałuje na pierwsze. Wiemy, że Ziemia przyciąga np. jabłko, ale czy jabłko przyciąga Ziemię? Podobnie duży magnes przyciąga igłę magnetyczną, ale czy igła przyciąga magnes? Oczywiście, że tak , jednak w tym drugim przypadku skutki nie są dla nas widoczne. Skutki oddziaływania ciał nie zawsze są dostrzegalne w równym stopniu dla obu ciał.

7 Ze względu na charakter odkształcenia dzielimy ciała na:
Przykładowe czynności i ich skutki Pod wpływem oddziaływania sprężyna się wygięła, ale puszczona swobodnie powróciła do dawnego kształtu. Plastelina także się wygięła, ale nie powróciła do dawnego kształtu - zachowała ten, który jej nadaliśmy. Kredy nie udało się wygiąć - rozpadła się na kawałki Zaobserwowaliśmy trzy różne przypadki zachowania ciał. Ze względu na charakter odkształcenia dzielimy ciała na: Sprężyste– po ustaniu oddziaływania odzyskują pierwotne kształty Plastyczne – po ustaniu oddziaływania nie powracają do pierwotnego kształtu, lecz zachowują kształt uzyskany w wyniku oddziaływania. Kruche - pod wpływem oddziaływania rozpadają się na kawałki .

8 Zachowanie ciał zależy również od tego jak silnie na nie oddziałujemy.
Przykład Sprężyste Plastyczne Kruche guma, sprężyna, trampolina, łuk, gąbka plastelina, ogrzany wosk i stearyna kreda, porcelana, rysik ołówka, szkło, fajans, węgiel Cechy te wykorzystuje:: akrobata, łucznik, tapicer kowal, garncarz, kucharz górnik, nauczyciel, plastyk, rzeźbiarz Należy pamiętać o tym, że sprężystość, plastyczność czy kruchość nie są stałymi cechami danej substancji. I tak np. glina jest substancją plastyczną, ale po wypaleniu staje się substancją kruchą. Stal w temperaturze pokojowej jest substancją sprężystą, natomiast w wysokiej temperaturze staje się substancją plastyczną. Zachowanie ciał zależy również od tego jak silnie na nie oddziałujemy. Na przykład gumę możemy rozciągać do pewnej wartości działania, powyżej której zachowa się jak ciało kruche – zostanie przekroczona granica sprężystości

9 Spadanie owocu z drzewa
Czynności: Napinanie łuku Odsuwanie krzesła Spadanie owocu z drzewa Ruch igły magnetycznej w kompasie wyznaczający kierunek Przyciąganie skrawków papieru przez potarty wcześniej bursztyn Ruch wirnika silnika elektrycznego Zauważamy, że ciała mogą ze sobą oddziaływać będąc w bezpośrednim kontakcie, jak również w pewnej odległości od siebie. W związku z tym oddziaływania dzielimy na: bezpośrednie i z odległości. Oddziaływanie ciał z Ziemią nazywamy oddziaływaniem grawitacyjnym. Zawsze polega ono na przyciąganiu. Oddziaływanie ciał namagnesowanych nazywamy oddziaływaniem magnetycznym. Może ono polegać zarówno na przyciąganiu jak i odpychaniu

10 Może ono polegać zarówno na przyciąganiu jak i odpychaniu.
Oddziaływanie ciał naelektryzowanych nazywamy oddziaływaniem elektrostatycznym Może ono polegać zarówno na przyciąganiu jak i odpychaniu. Zjawiska magnetyczne i elektryczne są ściśle ze sobą związane. Oddziaływania magnetyczne i elektryczne są różnymi przejawami tego samego rodzaju oddziaływań. Nazywamy je oddziaływaniami elektromagnetycznymi magnetyczne elektryczne elektromagnetyczne

11 RODZAJE ODZIAŁYWAŃ Z odległości Bezpośrednie mechaniczne grawitacyjne
magnetyczne elektrostatyczne Oddziaływanie elektromagnetyczne

12 Miarą wzajemnego oddziaływania ciał jest siła.
Charakteryzując oddziaływania ( ich skutki) mówimy, że ciała słabo lub mocno ze sobą oddziałują. Takie określenie jest nie obiektywne, nie precyzyjne, bo to co przez dziecko jest określane jako „silne” przez sportowca określane będzie jako „ słabe”. Aby móc badać oddziaływania należało wprowadzić dokładną, ujednoliconą ich miarę. Miarą wzajemnego oddziaływania ciał jest siła. Siła: Jest wielkością fizyczną (pochodną) Określa miarę wzajemnego oddziaływania miedzy ciałami Wywierana na ciała wywołuje określone skutki ( używając określeń: działając siłą, wywierając siłę miejmy w pamięci to, że siła jest miarą wzajemnego oddziaływania ciał.) W fizyce oznaczana jest symbolem F Przyrząd do pomiaru wartości siły nazywamy siłomierzem (dynamometrem)

13 Jakie cechy ma siła? Siła jest wielkością fizyczną wektorową.
Posiada następujące cechy: Wartość Punkt przyłożenia Kierunek działania Zwrot Wartość – określa czy siła jest duża, czy mała Punkt przyłożenia – punkt, w którym siła przyłożona jest do ciała Kierunek działania – prosta, wzdłuż której działa. Kierunek działania może być: pionowy, poziomy, skośny Zwrot - przy określonym kierunku siła może mieć zwrot: w prawo, w lewo, do góry, do dołu, skośnie lewo – dół itp. Na rysunkach przedstawiamy siłę za pomocą strzałki ( wektora). Początek wskazuje punkt przyłożenia, a grot zwrot. Odpowiednio do charakteru oddziaływań wyróżniamy: siły elektryczne, siły magnetyczne, siły grawitacyjne, siły sprężyste, siłę tarcia, siłę ciężkości, siłę wyporu i inne...

14 Na rysunkach przedstawiamy siłę za pomocą strzałki ( wektora).
Początek wskazuje punkt przyłożenia, a grot zwrot. Q+ e- Fr v

15 Jednostką w której mierzymy wartość siły jest niuton – symbol N.
Jeden niuton równy jest sile, z jaką Ziemia przyciąga ciało o masie 1/9,8 kg, w przybliżeniu 0,1 kg , na szerokości geograficznej 45o na poziomie morza. 1 N to siła, z jaką trzeba działać na ciało o masie 1 kg, aby nadać mu przyspieszenie równe 1 m/s² Jeden niuton nie jest dużą siłą. Jest ona w przybliżeniu równa sile ciężkości (czyli także sile potrzebnej do utrzymania swobodnie w ręku) przedmiotu o masie 0,1 kg - przykładowo tabliczki czekolady, lub kotlecika 

16 Budowa i zasada działania siłomierza
Zasada jego działania najczęściej opiera się na prawie Hooke'a, które mówi, że odkształcenie elementu sprężystego jest proporcjonalne do wartości działającej siły ( im większa siła działa na sprężynę, tym większe jej wydłużenie; jednakowe przyrosty siły działającej na sprężynę powodują jednakowe przyrosty wydłużenia). Zasadniczą częścią siłomierza jest sprężyna, która wydłuża się pod wpływem działających na nią sił. Obok sprężyny zamocowana jest podziałka, wycechowana w niutonach. Natomiast w typowych siłomierzach szkolnych sprężyna znajduje się wewnątrz plastikowej, przezroczystej obudowy. Podziałka naniesiona jest na obudowie.

17 Siły F1, F2, F3…… nazywamy siłami składowymi.
Wiemy, że aby zachodziło oddziaływanie muszą w nim uczestniczyć co najmniej dwa ciała. Często bywa, że jest ich więcej. Rozpatrzmy sytuację, kiedy na ciało działa kilka sił mających te same kierunki Siły działające na ciało mają taki sam kierunek i zgodne zwroty. Skutek ich oddziaływania jest taki, jakby działała na nie siła równa co do wartości sumie tych sił, mająca kierunek i zwrot oczywiście taki sam F1 + F2 = F w Siły F1, F2, F3…… nazywamy siłami składowymi. Siłę Fw nazywamy siłą wypadkową. Siła wypadkowa to siła, która zastępuje działanie kilku sił przyłożonych do tego samego ciała.

18 F2 + F1 = F w Fw1 = FD – EC = 0 N Fw2 = FB – FA = 0 N
Siły działające na ciało mają taki sam kierunek lecz przeciwne zwroty. Skutek ich oddziaływania jest taki, jakby działała na nie siła równa co do wartości różnicy tych sił i mająca zwrot siły o większej wartości. F2 + F1 = F w Siły działające na ciało mają taką samą wartość, kierunek lecz przeciwne zwroty. Skutek ich oddziaływania jest taki, jakby na ciało nie działała żadna siła Fw1 = FD – EC = 0 N Fw2 = FB – FA = 0 N Dwie siły F1 i F2 równoważą się wzajemnie gdy mają ten sam punkt przyłożenia, taką samą wartość, działają wzdłuż jednej , ale mają przeciwne zwroty.

19 Fw1 = 25 N; Fw2 = 8 N – 8 N = 0 N Fw = mg - T Fw = F1 +F2
Przykłady Fw1 = 25 N; Fw2 = 8 N – 8 N = 0 N Fw = mg - T Fw = F1 +F2 Fw = F1 – F2 = 0 N

20 Oddziaływania są zawsze wzajemne
PAMIĘTAJ Oddziaływania są zawsze wzajemne W oddziaływaniach uczestniczą zawsze co najmniej dwa ciała Rozróżniamy oddziaływania na odległość i bezpośrednie Oddziaływanie rozpoznajemy po jego skutkach Skutki oddziaływania ciał nie zawsze są dostrzegalne w równym stopniu dla obu ciał Miarą oddziaływań jest siła Siła jest wielkością wektorową Siłę, którą można zastąpić działanie kilku sił nazywamy siłą wypadkową Siły równoważą się wzajemnie, jeśli siła wypadkowa ma wartość 0 N Symbol siły Jednostka siły F niuton N