Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl.

Prezentacja na temat: "Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl."— Zapis prezentacji:

1 Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Myśliciel, August Rodin [E. Wójcicka - Romaniuk] edukacja filozoficzna, gimnazjum, TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA – lekcja 58

3 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA John Rawls (1921 - 2002) – amerykański filozof polityczny, jeden z najbardziej wpływowych myślicieli XX wieku. W pracy Teoria sprawiedliwości (1971) zaproponował koncepcję sprawiedliwości jako bezstronności. Uważał, że dominujący wówczas utylitaryzm nie odpowiada intuicjom demokratycznego społeczeństwa. Jego koncepcja jest odmianą teorii umowy społecznej. John Rawls

4 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa została napisana jako polemika z dominującym prądem nowożytnej filozofii moralnej i politycznej czyli utylitaryzmem. Swoją koncepcję nazwał sprawiedliwość jako bezstronność, odnosił ją do sprawiedliwości rozumianej politycznie i społecznie. Przedmiotem sprawiedliwości jest sposób, w jaki główne instytucje rozdzielają zasadnicze prawa i obowiązki oraz określają podział korzyści płynących ze społecznych kooperacji. Aby określić zasady sprawiedliwości, jakim ludzie będę podlegać, trzeba odwołać się do sytuacji pierwotnej, którą powinno rozumieć się hipotetycznie. Wybór, jaki zostanie podjęty w tej sytuacji ma charakter legislacyjny.

5 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA W sytuacji pierwotnej wszyscy ludzie wolni i rozumni muszą przyjąć zasady sprawiedliwości dla podstawowej struktury społecznej. Każdy członek grupy może mieć inną koncepcję i rozumienie dobra, ale grupa razem musi przyjąć to, co uzna za właściwe dla swego stowarzyszenia. Oczywiście każdy będzie kierował się własnym interesem, aby wybrać to, co jemu będzie służyło, dlatego Rawls wprowadza tzw. zasłonę niewiedzy. John Rawls

6 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Zasłona niewiedzy powoduje, że jednostki nie znają swojego miejsca w przyszłym społeczeństwie, czy statusu oraz nie wiedzą nic o sobie nawzajem. Ponadto nikt nie zna swoich uzdolnień i naturalnych przymiotów, jak siła, inteligencja i inne. Dzięki temu jednostki muszą myśleć w sposób racjonalny, gdyż ryzykują, iż niesprawiedliwe zasady odbiją się na nich. Sytuacja ta zapewnia równość wyjściową. John Rawls

7 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Ludzie w sytuacji pierwotnej chcą stworzyć najlepsze zasady którymi będą się kierować, a zarazem są równi podczas ich wybierania. Filozofie utylitarystyczne są oparte na użyteczności i mogą dopuszczać upośledzenie jednej jednostki kosztem większości, w teorii Rawlsa nie ma takiej możliwości. Jego zdaniem jednostki wspólnie wybiorą dwie reguły sprawiedliwości. Jedna będzie dotyczyła wolności a druga nierówności społecznych. Sprawiedliwość, Mario Cartaro

8 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Pierwsza zasada Każda osoba winna mieć równe prawo do jak najszerszego całościowego systemu równych podstawowych wolności, dającego się pogodzić z podobnym systemem dla wszystkich. Druga zasada Nierówności społeczne i ekonomiczne mają być tak ułożone: a) aby były z największą korzyścią dla najbardziej upośledzonych, pozostając w zgodzie z zasadą sprawiedliwego oszczędzania; i jednocześnie b) aby były związane z dostępnością urzędów i stanowisk dla wszystkich, w warunkach autentycznej równości szans.

9 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Pierwsza zasada głosi że każda osoba ma prawo do największej możliwej wolności dającej się pogodzić z równą jej wolnością dla innych. Wolność jednostki musi być najszersza jak to możliwe, bo w sytuacji pierwotnej nikt nie zgodził by się na jej ograniczenie. Musi być też równa wolności innych, ponieważ w innym wypadku musiała by ją naruszać. Zasada ta ma pierwszeństwo nad drugą zasadą, która głosi, że nierówności społeczne mają być tak ułożone, aby były z korzyścią dla najbardziej upośledzonych i aby wiązały się z pozycjami i urzędami na równi dla wszystkich otwartymi. RAWLS

10 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Druga zasada sprawiedliwości ma w porządku linearnym pierwszeństwo wobec zasady efektywności i wobec zasady maksymalizowania sumy korzyści; zaś zasada równych szans ma pierwszeństwo wobec zasady dyferencji. Istnieją dwa przypadki: a) nierówność szans musi zwiększać szansę tych, którzy mają mniejsze szansę b) nadmierna stopa oszczędzania musi per saldo zmniejszać ciężary tych, którzy to obciążenie biorą na siebie. Koncepcja ogólna Wszelkie pierwotne dobra społeczne – wolność i szanse, dochód i bogactwo, a także to, co stanowi podstawy poczucia własnej wartości – mają być rozdzielane równo, chyba że nierówna dystrybucja któregokolwiek z tych dóbr bądź wszystkich jest z korzyścią dla mniej uprzywilejowanych. Sprawiedliwość, Rafael Santi

11 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Rawls zakłada, iż w sytuacji pierwotnej jednostki nie kierują się żadną preferencją czasową (ktoś kto kieruje się preferencją czasową wybiera natychmiastowe wykorzystanie środków materialnych nad skorzystaniem z nich w późniejszym czasie – przykładem istoty kierującej się preferencją czasową jest dziecko). Dotyczy to bezpośrednio sprawiedliwości międzypokoleniowej, która dotyczy zasad sprawiedliwego oszczędzania. System społeczny musi być tak skonstruowany, aby jedno pokolenie nie stworzyło sytuacji niesprawiedliwej w stosunku do następnego pokolenia. Jeśli jedno pokolenie będzie w nadmiernej mierze oszczędzało, to będzie to tak samo niesprawiedliwe jak gdyby żyło ponad stan, konsumując pieniądze które powinny iść na inwestycje.

12 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA System ma za zadanie dążenie do minimalizacji nierówności. To że jesteśmy uzdolnieni w jakimś kierunku, że jesteśmy na przykład upośledzeni, czarni lub wysocy – a nawet to, że urodziliśmy się w tej, a nie innej rodzinie i wychowaliśmy w takiej kulturze – wszystko to uważane jest za rzecz niezasłużoną. Dotyczy to zarówno tego, co związane ze społecznymi uwarunkowaniami, jak i tego, co związane jest z wrodzonymi cechami jednostki. John Rawls Portret /akwarela/ Mardy Rawls

13 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Ponieważ na żadną z tych rzeczy nie mieliśmy wpływu zatem Można tak urządzić podstawową strukturę, by te akcydentalne właściwości pracowały dla gorzej usytuowanych. Prowadzi nas to do zasady dyferencji, jeśli pragniemy tak zestroić system społeczny, by nikt nie zyskiwał i nikt nie tracił z powodu swego miejsca arbitralnie wyznaczonego przez rozkład naturalnych zasobów, ani za sprawą swej początkowej pozycji w społeczeństwie, nie dając, bądź nie otrzymując w zamian kompensujących korzyści. Oznacza to że np. warto poświęcić środki raczej na edukację dzieci mniej inteligentnych, niż tych bardziej – szczególnie w ich początkowym okresie życia. Ponieważ na żadną z tych rzeczy nie mieliśmy wpływu zatem Można tak urządzić podstawową strukturę, by te akcydentalne właściwości pracowały dla gorzej usytuowanych. Prowadzi nas to do zasady dyferencji, jeśli pragniemy tak zestroić system społeczny, by nikt nie zyskiwał i nikt nie tracił z powodu swego miejsca arbitralnie wyznaczonego przez rozkład naturalnych zasobów, ani za sprawą swej początkowej pozycji w społeczeństwie, nie dając, bądź nie otrzymując w zamian kompensujących korzyści. Oznacza to że np. warto poświęcić środki raczej na edukację dzieci mniej inteligentnych, niż tych bardziej – szczególnie w ich początkowym okresie życia. John Rawls

14 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Doktrynę Rawlsa można nazwać deontologiczną, gdyż Rawls określa zasady i konkretne obowiązki z nich wynikające dla jednostki. Tak stworzony system jest uniwersalny i może obowiązywać w dowolnej sytuacji i kulturze. Obywatel Świata, Leo Wirth

15 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Rawls zaproponował całkowicie nowe odpowiedzi na stare pytania, a jednocześnie odpowiedzi te nie miały w sobie nic specjalnie radykalnego. Przywrócił wiarygodność jednoznacznie wartościującemu myśleniu o teorii etycznej i o filozofii politycznej, zaproponował jednoznaczną teorię sprawiedliwego społeczeństwa. Teorię mówiącą nie tylko, jak rozumieć słowo "sprawiedliwość", ale przede wszystkim, jakie ma być sprawiedliwe społeczeństwo. John Rawls, David Levine

16 TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI J. RAWLSA Wyraził jednoznaczną i pryncypialną opozycję wobec utylitaryzmu. Utylitaryzm uczył, że głównym kryterium dobrych urządzeń społecznych powinno być to, czy w swych konsekwencjach przyczyniają się do ludzkiej szczęśliwości, doskonałości, zadowolenia. Rawls wykazał, że utylitaryzm jest nie do przyjęcia dla liberałów, bo nie respektuje zasady odrębnego istnienia poszczególnych jednostek. Przyjęcie rachunku utylitarnego nieuchronnie zakłada wizję społeczeństwa jako kolektywnej całości, w której dobro i interesy jednej osoby mogą być czasem poświęcane na rzecz interesów innych ludzi. Nie tradycja, nie nakazy wiary, nie odziedziczone z przeszłości hierarchie, ale porozumienie wszystkich ludzi w społeczeństwie co do warunków określających wzajemne prawa i obowiązki -- to nowa myśl Rawlsa. Synteza wątków egalitarnych i liberalnych jest możliwa. Nie jako kompromis między dwoma przeciwstawnymi ideałami, ale jako spójna całość, która wypływa z tych samych korzeni filozoficznych.

17 BIBLIOGRAFIA Jelenkowski M. M., Doktryna sprawiedliwości społecznej Johna Rawlsa,Jelenkowski M. M., Doktryna sprawiedliwości społecznej Johna Rawlsa, Lublin 1989. Kymlicka W., Współczesna filozofia polityczna, Warszawa 1998.Kymlicka W., Współczesna filozofia polityczna, Warszawa 1998. Rawls J., Liberalizm polityczny, Warszawa 1998.Rawls J., Liberalizm polityczny, Warszawa 1998. Rawls J., Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994.Rawls J., Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994.