WSP-Cw-2 „ŹRÓDŁA PRAWA W ŚREDNIOWIECZNEJ I NOWOŻYTNEJ EUROPIE”

Prezentacja na temat: "WSP-Cw-2 „ŹRÓDŁA PRAWA W ŚREDNIOWIECZNEJ I NOWOŻYTNEJ EUROPIE”"— Zapis prezentacji:

1 WSP-Cw-2 „ŹRÓDŁA PRAWA W ŚREDNIOWIECZNEJ I NOWOŻYTNEJ EUROPIE”

2 POJĘCIE „ŹRÓDŁA PRAWA”:
W nauce historii prawa terminu „źródło prawa” najczęściej używa się w trojakim znaczeniu, tj. w znaczeniu: 1) materialnym, 2) formalnym (fontes iuris oriundi) 3) poznawczym (fontes iuris cognoscendi) ŹRÓDŁA PRAWA W SENSIE FORMALNYM: (fontes iuris oriundi) – oznaczają formy jego powstania, dlatego też źródła prawa w znaczeniu formalnym określa się również, jako źródła powstania prawa. Oznaczają one szczególne formy wyrażenia woli prawodawcy, dzięki którym to formom normy prawne uzyskują moc prawa i są obwarowane przymusem państwowym. Zasadniczą rolę wśród źródeł powstania prawa odgrywają cztery jego podstawowe formy, tj.: ▬ zwyczaj, ▬ stanowienie prawa, ▬ praktyka sądowa (tu: zwłaszcza sądowy precedens prawotwórczy) ▬ oraz jurysprudencja, czyli doktryna (nauka prawa)

3 PODSTAWOWE CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ŚREDNIOWIECZNEGO PRAWA:
A). Przewaga (dominacja) PRAWA ZWYCZAJOWEGO B). Zasada OSOBOWOŚCI PRAWA (i jej ewolucja w kierunku zasady terytorialności) C). Terytorialny (geograficzny) PARTYKULARYZM PRAWA D). STANOWY CHARAKTER PRAWA (partykularyzm personalny)

4 LEGES BARBARORUM I LEGES ROMANAE BARBARORUM:
▬ Leges Barbarorum („prawa barbarzyńców”) - były to spisy (zbiory) prawa zwyczajowych poszczególnych szczepów germańskich ▬ Leges Romanae Barbarorum („prawa rzymskie barbarzyńców”) - były to spisy (zbiory) praw zwyczajowych ludności galo-rzymskiej, która w wyniku ekspansji germańskiej dostała się pod panowanie poszczególnych szczepów germańskich i ich władców Najważniejsze (spośród wczesno-średniowiecnych Leges, to: Lex Visigothorum ([Kodeksem Euryka (Codex Euricianus)], ok. 475 r. ) Lex Romana Visigothorum (tzw. Brewiarz Alaryka, ok. 506 r.) Lex Visigothorum Reccesvindiana (dot. obu grup etnicznych; ok. 654 r.) Lex Burgundionum (ok. 500 r.) Lex Romana Burgundionum (ok. 500 r.) Edictum Theodorici (Prawo Ostrogotów; ok. 506 r.) Lex Salica Francorum (l ) Lex Longobardorum (edykt Rotara; ok. 643 r.) Lex Alamanorum (l ) Lex Baiuvariorum (Lex Odiliana, schyłek I poł VIII w.)

5 ŹRÓDŁA PRAWA W PÓŹNOŚREDNIOWIECZNEJ FRANCJI:
▬ NAJSTARSZY SPIS PRAWA ZWYCZAJOWEGO NORMANDII (ok. r. 1200; zastąpiony ok r. przez WIELKA KSIĘGĘ PRAWA ZWYCZAJOWEGO NORMANDII) ▬ COUTUMES DE BEAUVAISIS (spis prawa zwyczajowego okręgu Clermont; sporządzony ok r., przez Filipa de Beaumanoir) ▬ COUTUME DE PARIS (ok r.; odegrał szczególną rolę unifikacyjną w przedrewolucyjnej Francji )

6 ŹRÓDŁA PRAWA LENNEGO I ZIEMSKIEGO
▬ Zwierciadło S a s k i e (Sachsenspiegel) - zawiera prawo zwyczajowe wschodniej Saksonii; powstało w latach ▬ Zwierciadło S z w a b s k i e – (zw. jest także Cesarskim Prawem Ziemskim i Lennym); było prawem zwyczajowym południowych Niemiec; powst. u schyłku XIII w. (najczęściej przyjmuje się , że ok r.) ▬ Zwierciadło F r a n k o ń s k i e (powstało w I połowie XIV w. , w l ) ▬ Inne XIV-wieczne Zwierciadła: I n f l a n c k i e ( ), F r y z y j s k i e, S t y r y j s k i e ▬ „Zwyczaje lenne” (Consuetudines Feudorum) lub „Księgi lenne” (Libri Feudorum) - zbiór prywatny, sporządzony na przełomie XI/XII w. w północnej Italii

7 KODYFIKACJA – PODSTAWOWE POJĘCIA
Kodeks - usystematyzowany zbiór przepisów prawnych mający formę aktu normatywnego regulującego pewną dziedzinę stosunków społecznych (z założenia, winien obejmować całość regulacji prawnych dotyczących określonej dziedziny prawa) Kodyfikacja - proces – polegający na systematyzowaniu i łączeniu większego zespołu przepisów prawnych z określonej dziedziny prawa w jedną całość, tj. w jednolity, systematyczny zbiór, zwany kodeksem - twórcą pojęcia „kodyfikacji”, człowiekiem, który terminu tego użyć miał, jako pierwszy był (jak się najczęściej uznaje) wybitny angielski prawnik i filozof – Jeremy Bentham ( )

8 NAJWYBITNIEJSI TWÓRCY NOWOCZESNEJ SZKOŁY PRAWA NATURALNEGO I ICH TRAKTATY:
HUGO GROTIUS ( ), znany również jako Huig de Groot, Hugo Grocio lub Hugo De Groot, były prawnik w Republice holenderskiego. Traktaty: "Wolność Mórz " (Mare Liberum, 1609), "De iure belli ac Pacis libri tres" ("o Prawie wojny i pokoju: Trzy Księgi"), 1625. SAMUEL VON PUFENDORF ( ) - niemiecki prawnik, filozof polityczny, ekonomista, polityk i historyk. Traktaty: "De iure naturae et gentium" ("Prawa natury i narodów", 1672), CHRISTIAN THOMASIUS ( ) - niemiecki filozof i prawnik. Był jednym z najbardziej szanowanych i wpływowych nauczycieli akademickich w swoich czasach. Odegrał on znaczącą rolę w popularyzacji Oświecenia w Niemczech. Traktaty: "Fundamenta iuris naturae ac Gentium" ("Podstawowy doktryny prawa naturalnego i międzynarodowego", 1705) CHRISTIAN WOLFF ( ) - Wolff urodził się w mieście Breslau. Niemiecki filozof. Reprezentuje szczytowy okres oświeceniowego racjonalizmu w Niemczech. Traktaty: "Theologia Naturalis" (1737), "Institutiones iuris naturae et gentium" ("Instytucje prawa przyrody i prawa międzynarodowego" (1745). CHARLES-LOUIS DE MONTESQUIEU ( ) - francuski myśliciel społeczny i komentator polityczny, który żył w okresie Oświecenia. Traktaty: "De l'Esprit des Lois" ("O Duchu Praw", 1748) FRANÇOIS-MARIE AROUET ( ), znany jako Wolter. Symbol francuskiego oświecenia: pisarz, historyk i filozof, znany z dowcipu, zagorzały krytyk Kościoła katolickiego. Traktaty (prace): "Dictionnaire philosophique" ("Słownik filozoficzny", 1764). BARUCH (BENEDYKT) SPINOZA (1632/77) - żydowsko-holenderski filozof. By położyć podwaliny dla 18 wieku Oświecenia. Traktaty: "Traktat teologiczno-polityczny", (1670). GOTTFRIED WILHELM VON LEIBNIZ ( ) - niemiecki matematyk i filozof. Zajmuje poczesne miejsce w historii matematyki i historii filozofii. Traktaty: "Discours de métaphysique" ("Rozprawa o Metafizyce", 1686), JOHN LOCKE ( ) - powszechnie znany jako Ojciec klasycznego liberalizmu. Angielski filozof i lekarz, uważany za jednego z najbardziej wpływowych myślicieli oświecenia. Traktaty: "Kwestie dotyczące prawa natury" (1664), "Dwa traktaty o Rządzie" (1690) GAETANO FILANGIERI ( ) - włoski prawnik i filozof. Traktaty: "La Scienza della legislazione" ("Nauka prawa", 1780) CESARE BECCARIA ( ) - włoski prawnik, filozof i polityk. Przeciwnik tortur i kary śmierci, Traktaty: "Dei delitti e delle pene" ("Przestępstwa i kary", 1764)

9 ZAŁOŻENIA NOWOCZESNEGO KODEKSU PRAWA
ZASADY OGÓLNE: ▬ Kodeks, jako „prawo nowe” ▬ Kodeks, jako „prawo świeckie” (laicyzacja prawa) ▬ Idea „Dobra ogółu” (utylitaryzm) ZAŁOŻENIA TECHNIKI LEGISLACYJNEJ: ▬ Jednolitość ▬ Wyłączność ▬ Zupełność ▬ Jasność (przejrzystość, zrozumiałość, czytelność) ▬ Pewność ▬ Krótkość kodeksu

10 FRANCJA (Wielka Kodyfikacja Napoleońska)
▬ Kodeks Cywilny Francuzów (Code civil des Français, Code Napoleon, Code civi) ▬ 1806 –Kodeks Postępowania cywilnego (Code de procéduere) ▬ Kodeks handlowy (Code de Commerce) ▬ Kodeks postępowania karnego (Code d’instruction criminelle) ▬ Kodeks karny (Code pénal)

11 Największe NOWOŻYTNE KODEKSY CYWILNE:
▬ KODEKS CYWILNY FRANCUZÓW (Code civil des Français, Code Napoleon, Code civi) ▬ AUSTRIACKI KODEKS CYWILNY - ABGB (Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch) ▬ NIEMIECKI KODEKS CYWILNY - BGB (Bürgerliches Gesetzbuch) ▬ – SZWAJCARSKI KODEKS CYWILNY – ZGB (Zivilgesetzbuch)