Struktura haseł przedmiotowych

Prezentacja na temat: "Struktura haseł przedmiotowych"— Zapis prezentacji:

1 Struktura haseł przedmiotowych

2 Struktura artykułu słownikowego słownika jhp KABA
Hasło wzorcowe [pole 1XX] Odsyłacz orientacyjny uzupełniający [pole 360, tropy „zob. też”] Ekwiwalenty hasła [pole 4XX, tropy „zob.” – TO] Ekwiwalent z RAMEAU, LCSH, RVM [pole 472, tropy „zob.] Tropy typu „zob. też” [pole 5XX: TN, TK, TP] Znaczenie terminu przyjętego jako hasło wzorcowe [pole 667, Uwaga ogólna nie przeznaczona do prezentacji publicznej] Źródło [pole 670] Uwaga o stosowaniu hasła [pole 680] Uwagi o cytowaniu hasła [pole 681]

3 System relacji w jhp KABA
Ekwiwalencji (TO) – formy odrzucone, przede wszystkim synonimia i qasi-synonimia Hierarchiczne: nadrzędności (TN) i podrzędności (TP) Skojarzeniowe

4 Interpunkcja w KAB-ie -- podwójny myślnik - separator oddzielający w haśle określnik od tematu lub innego określnika , przecinek – znak poprzedzający wyrażenie inwersyjne w haśle wzorcowym () nawias okrągły – znak wyróżniający dopowiedzenie w haśle wzorcowym (,) przecinek w nawiasie – separator oddzielający dopowiedzenia tego samego typu (;) średnik w nawiasie – separator oddzielający dopowiedzenia różnych typów

5 Funkcje haseł w khw KABA
Temat – pełni ją hasło wzorcowe posiadające określone samodzielne znaczenie, np. Samochody, Komunikacja w zarządzaniu Określnik – pełni je hasło nie posiadające samodzielnego znaczenia, np. -- w reklamie, -- aspekt edukacyjny Wyrażenia używane raz w funkcji tematu, a raz określnika mają w jhp KABA oddzielne rekordy, np. Filozofia oraz --filozofia. Jedynie hasła geograficzne pełniące podwójną rolę tematu i określnika mają jeden rekord.

6 Pisownia haseł Hasła wzorcowe i ich ekwiwalenty pisane od dużej litery
Określniki pisane od małej litery

7 Redakcja językowa haseł wzorcowych
Hasła oraz ich warianty redagowane zgodnie z zasadami języka polskiego Dla jednostek abstrakcyjnych tworzy się hasła wzorcowe w liczbie pojedynczej, np. Miłość, Nienawiść. Dla jednostek konkretnych (policzalnych) tworzy się hasła w liczbie mnogiej, np. Rośliny zagrożone, Fabryki. Nazwa przedmiotu występuje w postaci rzeczownika lub grupy rzeczownikowej. Dla nazwy kategorii osób rodzaju męskiego tworzy się hasło wzorcowe jako termin szerszy semantycznie w stosunku do hasła dla nazwy kategorii osób rodzaju żeńskiego, np. Bibliotekarze, TP Bibliotekarki.

8 Szyk wyrażeń wieloelementowych : połączenia
Rzeczowników z przymiotnikami (np. Fizyka jądrowa, Dzieci chore Rzeczowników z rzeczownikami, np. Krążenie krwi, Zaburzenia mowy Rzeczowników z wyrażeniami przyimkowymi, np. zaburzenia mowy u dzieci, Góry w sztuce Rzeczowników z liczebnikami, np. Dwudziesty wiek

9 Szyk wyrażeń w KAB-ie Dążność do zachowania naturalnego szyku wyrażeń (z rzeczownikiem na pierwszym miejscu) Wyrażenia w szyku przedrzeczownikowym wtedy, gdy zmiana szyku prowadziłaby do zmiany znaczenia wyrażenia, np. Ciekłe kryształy, Sztuczna inteligencja Forma inwersyjna zarezerwowana dla nazw geograficznych zaczynających się od nazwy pospolitej (np. Stołowe, Góry) oraz nazw bitew, zbrodni, mordów, np. Grunwald, Bitwa (1410)

10 Typy haseł Nazwy własne: hasła tworzone do kartoteki haseł formalnych i kopiowane potem do KHP (nazwy osób, instytucji, imprez) oraz tworzone tylko do KHP (nazwy geograficzne, tytuły czasopism) Nazwy pospolite: pozostałe hasła oraz hasła utworzone z nazwy własnej i określnika rzeczowego

11 Nazwy własne - przykłady
100 0_ \a Marek \c (św. ; \d ?-ok. 74). 100 1_ \a Sienkiewicz, Henryk \d ( ). 110 2_ \a Uniwersytet Jagielloński. 110 1_ \a Polska. \b Sąd Najwyższy. 111 2_ \a Zjazd Prawników i Ekonomistów Polskich \n (5 ; \d 1913 ; \c Lwów). 151 __ \a Mielno (Polska, powiat koszaliński).

12 Nazwy pospolite - przykłady
150 __  \a Koty. 150  __ \a Kot. 110 2_ \a Uniwersytet Warszawski \x studenci. 151  \a Francja \y (Pierwsza Republika).

13 Kategorie haseł Grupa haseł o podobnych cechach formalnych (kat. typologiczne – np. ciała zbiorowe, tytuły ujednolicone) lub merytorycznych (kategorie dziedzinowe – np. choroby, grupy etniczne). Podział na kategorie jest bardzo istotny przy tworzeniu haseł przedmiotowych rozwiniętych – po określonej kategorii stosuje się określniki z listy typologicznej lub dziedzinowej.

14 Zmiana kategorii hasła
Zmiana dziedzinowa, np. 150  \a Ziemniak. – nazwa organizmu żywego 150  \a Ziemniak \x choroby wirusowe. – nazwa choroby Zmiana typologiczna, np. 110 2_ \a Uniwersytet Warszawski. – ciało zbiorowe 110 2_ \a Uniwersytet Warszawski \x studenci. – nazwa kategorii osób.

15 Typy określników Związane – pół-związane – swobodne
Rzeczowe – geograficzne – chronologiczne – formy Proste - złożone

16 Określniki związane Stosowane wyłącznie z jednym hasłem wzorcowym, nie posiadają własnych rekordów w khw, np. 151  \a Warszawa (Polska) \y 1944 (Powstanie Warszawskie). 100 0_ \a Jezus Chrystus \x boskość.

17 Określniki pół-związane
Stosowane są wyłącznie po określonej niewielkiej kategorii haseł, np. po nazwach rodzajów i gatunków pewnego typu literatury; niektóre z tych określników mają własne hasła wzorcowe. 182  \y   \a [f] 670  \a RAMEAU 680 9\i Określnik chronologiczny \a \i stosuje się wyłącznie po temacie \a Kino <--OG> \i oraz po nazwach gatunków filmowych 150  \a Kino \y

18 Określniki swobodne Stosowane po wszystkich hasłach lub po określonej kategorii haseł; mają własne rekordy wzorcowe w khw, np. 185  \v podręczniki akademickie. 680  \i Określnik formy \a -- podręczniki akademickie \i stosuje się po właściwych nazwach przedmiotów (dziedzin, dyscyplin, przedmiotów ) 182  \y 19 w. 680 9\i Określnik chronologiczny swobodny \a w. \i stosuje się bezpośrednio po właściwych tematach i określnikach 680 9\i Określnika \a w. \i nie stosuje się po temacie \a Historia \i oraz po określniku \a -- historia

19 Określniki rzeczowe – geogra-ficzne- chronologiczne - formy
Rzeczowe – precyzują temat, np. --sytuacja społeczna Geograficzne – lokalizują temat w przestrzeni, np. --za granicą, --Polska – Kraków Chronologiczne – lokalizują temat w czasie, np. -- średniowiecze, --15 w. Formy – wskazują na formę ujęcia treści, np. -- biografie – słowniki, --konferencje

20 Określniki proste - złożone
Proste, np. – -- aspekt społeczny Złożone (połączenia określników jednakowego typu), np. -- biografie -- słowniki -- choroby -- aspekt molekularny

21 Rodzaje haseł wzorcowych w jhp KABA
Hasła wzorcowe proste, np. Objawy psychologiczne chorób, Fizyka Hasła wzorcowe złożone (przeważnie z określnikami związanymi i pół-związanymi), np. Serce -- chirurgia, Jezus Chrystus -- boskość Hasła wzorcowe rozwinięte (utworzone z tematów i oreślników zgodnie z zasadami składni języka)

22 Dopowiedzenia w hasłach wzorcowych
Dopowiedzenia kwalifikujące, np. Odra (rzeka) Odra (choroba) Odra (komputer) Dopowiedzenia lokalizujące, np. Warszawa (Polska) Wisła (Polska, rzeka)

23 Składnia JHP KABA Temat -- określnik rzeczowy -- określnik geograficzny -- określnik chronologiczny -- określnik formy 6XX \a Temat \x określnik rzeczowy \z określnik geograficzny \y określnik chronologiczny \v określnik formy