Dowody Pojęcie dowodu, rodzaje dowodów, wprowadzanie dowodów do procesu, inicjatywa dowodowa, wniosek dowodowy.

Prezentacja na temat: "Dowody Pojęcie dowodu, rodzaje dowodów, wprowadzanie dowodów do procesu, inicjatywa dowodowa, wniosek dowodowy."— Zapis prezentacji:

1 Dowody Pojęcie dowodu, rodzaje dowodów, wprowadzanie dowodów do procesu, inicjatywa dowodowa, wniosek dowodowy

2 Pojęcie dowodu Jedno z najbardziej wieloznacznych pojęć w procedurze karnej. K.p.k. posługuje się nim na wiele sposobów. Dowód to m.in. wyjaśnienia oskarżonego (tytuł rozdziału 20), osoba świadka (tytuły rozdziałów 20 i 21), otwarcie i oględziny zwłok (tytuł rozdziału 23) ciało człowieka (art. 208 k.p.k.), przesłuchanie (art k.p.k.). Dowód to każdy dopuszczalny przez prawo karne procesowe środek służący ustaleniu okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia. T. Grzegorczyk, J. Tylman

3 Pojęcie dowodu Źródło dowodowe – źródło informacji o faktach;
Środek dowodowy – informacje płynące ze źródła dowodowego; Fakt dowodowy – okoliczność udowodniona za pomocą określonych źródeł i środków dowodowych, która sama w sobie stanowi teraz dowód na istnienie lub nieistnienie innej dowodzonej okoliczności np. alibi oskarżonego Czynność procesowa – np. okazanie Samo postępowanie dowodowe Ostateczny wynik procesu myślowego ukształtowany na podstawie dowodów we wcześniejszych znaczeniach; uzyskanie przez organ procesowy przekonania co do zaistnienia danej okoliczności

4 Źródło dowodu a Środek dowodowy
Osoba lub rzecz od której pochodzą informacje o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia Informacje płynące ze źródła dowodowego w sposób określony w k.p.k. Oskarżony Świadek Biegły Rzecz lub miejsce Dokument Wyjaśnienia Zeznania Opinia Cechy i właściwości Treść

5 Fakt, który podlega udowodnieniu
Przedmiot dowodu Fakt, który podlega udowodnieniu Fakty uboczne (dowodowe) – okoliczności niestanowiące znamion czynu zabronionego, ale z ich istnienia (lub nieistnienia) można wyciągnąć wniosek o istnieniu faktu głównego Np. znalezienie odcisków palców oskarżonego na zwłokach Fakty dowodowe to poszlaki Nie mylić z dowodami poszlakowymi! Fakt główny – zestaw znamion przestępstwa, którego dotyczy proces Np. zabicie człowieka Celem postępowania dowodowego jest stwierdzenie faktu głównego W procesie jest tylko jeden fakt główny

6 Czy przedmiotem dowodu może być prawo?
Przedmiot dowodu Czy przedmiotem dowodu może być prawo? Z założenia nie, ponieważ istnieje domniemanie, że sąd zna prawo Przyjmuje się jednak, że reguła ta nie dotyczy prawa międzynarodowego i obcego, którego normy mogą być przedmiotem opinii biegłego.

7 Po co przeprowadza się dowody?
Z uwagi na obowiązującą zasadę prawdy materialnej, zgodnie z którą podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne. Aby organ procesowy mógł wydać określoną decyzję (rozstrzygnięcie) musi najpierw poznać sytuację faktyczną a wyłącznymi środkami poznania sytuacji faktycznej są dowody. Udowodnienie – taki stan, w którym fakt przeciwny dowodzonemu wydaje się niemożliwy lub wysoce nieprawdopodobny. Aspekt obiektywny - dowody zebrane w sprawie mają być na tyle przekonujące, aby przeciętnie wykształcony i rozsądny człowiek po zapoznaniu się z nimi uznał fakt za udowodniony Aspekt subiektywny - osoba dokonująca oceny zebranych w sprawie dowodów jest całkowicie pewna, że nie istnieje żadna inna możliwość jej wyjaśnienia

8 Wyjątki od konieczności udowodnienia podstawy decyzji procesowej
Obowiązek udowodnienia określonych faktów odnosi się jedynie do ustaleń niekorzystnych dla oskarżonego. Niektóre rozstrzygnięcia organy procesowe podejmują na podstawie ustaleń faktycznych, co do prawdziwości których nie są do końca przekonane – np. środki zapobiegawcze stosuje się gdy istnieje duże prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa (art § 1 k.p.k.), śledztwo lub dochodzenie wszczyna się gdy istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa (art. 303, 325a k.p.k.). W momencie, w którym podejmowane jest rozstrzygnięcie wystarczy tylko określony stopień prawdopodobieństwa, a udowodnienie tego faktu nastąpi później.

9 Surogaty udowodnienia
Notoryjność –art. 168 k.p.k, założenie znajomości określonych faktów, których nie trzeba już dowodzić. Notoryjność nie wyłącza dowodu przeciwnego notoryjność powszechna – fakty ważne dla rozstrzygnięcia są znane nieograniczonej liczbie osób zamieszkałych na terenie, gdzie toczy się postępowanie dowodowe notoryjność urzędowa – znajomość faktów przez organ procesowy, którą nabył on podczas swojej działalności np. popełnienie przestępstwa w warunkach recydywy – sąd ma obowiązek poinformowania stron o faktach). Oczywistość – wyższy stopnień notoryjności powszechnej; powszechna i bezsporna znajomość danego faktu, wykluczająca możliwość nieznajomości go przez przeciętnie wykształconego i rozumnego człowieka np. powszechnie znane prawa przyrody. Uprawdopodobnienie - dany fakt nie jest ani bezsporny ani oczywisty, jednak będzie on udowadniany później.

10 DOMNIEMANIA PROCESOWE
Surogaty Dowodzenia DOMNIEMANIA PROCESOWE Domniemanie – sąd o wysokim prawdopodobieństwie jakiegoś faktu wysnuty z innego faktu lub faktów nie budzących wątpliwości. podstawa domniemania i fakt domniemany Domniemania faktyczne – sądy o faktach wynikające z doświadczenia życiowego i obserwacji określonych prawidłowości życiowych. Nie są przedmiotem regulacji ustawowej i mogą zostać obalone przeciwdowodem Nie mylić domniemania z dowodem poszlakowym! Domniemania prawne – domniemania wynikające z norm prawnych Wzruszalne – można obalić przeciwdowodem; np. domniemanie niewinności (art. 5 § 1 k.p.k.) Niewzruszalne – nie jest dopuszczalny przeciwdowód, występują bardzo rzadko; np. art. 138 i 139 § 1 k.p.k.

11 Procesowe gwarancje prawdziwych ustaleń faktycznych
normy celowościowe – normy pragmatyczne, wskazujące najlepszą metodę osiągnięcia pożądanego celu, czyli poznania prawdy materialnej; normy sensu stricto gwarancyjne: nakazujące odpowiednie zachowanie się podczas postępowania ze względu na zasadę uczciwego procesu; w konkretnej sytuacji przestrzeganie takiej normy może uniemożliwić dokonanie prawdziwych ustaleń. zakazy dowodowe normy zapewniające korektę błędnych ustaleń faktycznych – apelacja, zażalenie, uzupełnienie postępowania dowodowego. zasada prawdy materialnej

12 BEZPOŚREDNIE I POŚREDNIE Z PRZYPADKU I Z PRZEZNACZENIA
Rodzaje dowodów PIERWOTNE I POCHODNE BEZPOŚREDNIE I POŚREDNIE OSOBOWE I RZECZOWE POJĘCIOWE I ZMYSŁOWE ŚCISŁE I SWOBODNE Z PRZYPADKU I Z PRZEZNACZENIA PRYWATNE NIEKONWENCJONALNE

13 Rodzaje dowodów PIERWOTNE POCHODNE
Odległość od źródła dowodowego od dowodzonego faktu Tzw. dowód z pierwszej ręki Źródło dowodowe zetknęło się bezpośrednio z udowadnianym faktem Np. świadek naoczny, oryginał dokumentu Dowód z dalszego źródła Źródło dowodowe jest ogniwem pośrednim między źródłem pierwotnym a faktem dowodzonym Np. świadek ze słyszenia, protokoły zeznań, kopia dokumentu, Punkt wyjścia dla konstrukcji zasady bezpośredniości

14 Rodzaje dowodów BEZPOŚREDNIE POŚREDNIE Dotyczą wprost faktu głównego
Bezpośrednio potwierdzają bądź zaprzeczają istnieniu przestępstwa Tzw. dowody poszlakowe Dotyczą faktów ubocznych (dowodowych) Aby na podstawie dowodów poszlakowych potwierdzić lub zaprzeczyć istnieniu faktu głównego muszą one spełniać 3 warunki: Muszą tworzyć łańcuch poszlak, z którego jednoznacznie będzie wynikało istnienie faktu głównego Łańcuch poszlak musi być nierozerwalny Wszystkie dowody poszlakowe muszą być wiarygodne O zgodności ustaleń z rzeczywistym stanem rzeczy nie świadczy wielość poszlak, ale logiczne powiązanie całokształtu tych poszlak, wykluczające inne wersje danego zdarzenia T. Grzegorczyk, J. Tylman

15 Charakter źródła dowodu
Rodzaje dowodów OSOBOWE RZECZOWE Charakter źródła dowodu Pochodzą od człowieka (osoby żyjącej) Świadek, oskarżony Sposób przeprowadzenia – przesłuchanie Środek dowodowy – zeznania, wyjaśnienia Rzecz w szerokim znaczeniu tego słowa Przedmiot, miejsce, ciało człowieka Sposób przeprowadzenia – oględziny Środek dowodowy – cechy i właściwości rzeczy

16 Rodzaje dowodów POJĘCIOWE ZMYSŁOWE Treść informacyjna
Dowody zawierające treści intelektualne Poznawane za pomocą zmysłów, ale organ procesowy dostaje je w gotowej formie Oświadczenia wiedzy osobowych źródeł dowodowych, treść dokumentu, filmu Środek dowodowy oddziałuje na zmysły i dopiero w wyniku doznań zmysłowych powstaje treść pojęciowa Poznanie dowodów rzeczowych, ich cech i właściwości poprzez oględziny

17 Formalizm przeprowadzania dowodów
Rodzaje dowodów ŚCISŁE SWOBODNE Formalizm przeprowadzania dowodów Przeprowadzane w ściśle określony sposób i w ściśle określonej formie Bezwzględnie wymagany jako podstawa rozstrzygnięcia o winie i karze Nie ma potrzeby zachowywania wszystkich wymogów prawa dowodowego Może zostać wykorzystany przy rozstrzyganiu innych kwestii niż odpowiedzialność oskarżonego: w zakresie decydowania o dopuszczalności postępowania karnego (wszczęcie, odmowa wszczęcia, umorzenie, pojęcie na nowo np. umorzonego dochodzenia) w postępowaniach sprawdzających (np. badanie zasadności wznowienia postępowania) w postępowaniach incydentalnych Gwarancyjne znaczenie podziału dowodów na ścisłe i swobodne a wprowadzanie do procesu informacji z czynności operacyjno – rozpoznawczych na podstawie art. 393 § 1 k.p.k.

18 Rodzaje dowodów DOWODY PRYWATNE Art. 393 § 3 k.p.k.
Mogą być odczytywane na rozprawie wszelkie dokumenty prywatne, powstałe poza postępowaniem karnym, w szczególności oświadczenia, publikacje, listy oraz notatki. Możliwość czynnego gromadzenia dowodów przez strony inne niż oskarżyciel publiczny – konsekwencja zwiększenia kontradyktoryjności postępowania  „wyrównanie szans” art. 174 i 168a k.p.k.  „bariery” w prowadzeniu własnego postępowania np. przez oskarżonego

19 ROZDZAJE DOWODÓW DOWODY PRYWATNE
Dowód prywatny – każdy środek dowodowy zgromadzony, wyszukany, zebrany, utrwalony, stworzony, zamówiony lub zabezpieczony przez podmiot prywatny (taki, który nie jest i nie był na wcześniejszym etapie organem prowadzącym postępowanie karne) dla celów postępowania karnego, niezależnie od tego, czy w czasie, kiedy dany dowód został zebrany, toczyło się postępowanie karne, co do czynu, którego dotyczy dowód A. Bojańczyk

20 DOWODY NIEKONWENCJONALNE
Rodzaje dowodów DOWODY NIEKONWENCJONALNE Dowody kontrowersyjne, pozyskiwane w wyniku działalności operacyjno – rozpoznawczej Policji i innych uprawnionych służb (np. CBA, ABW) Zakup kontrolowany (transakcja pozorna) – art. 19a ustawy o Policji; niejawne nabycie lub przejęcie przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi albo których posiadanie, wytwarzanie, przewożenie lub obrót nimi jest zabroniony; kontrolowana łapówka Tajny agent policji – art. 20a i 22 ustawy o Policji; funkcjonariusz Policji (lub osoba trzecia), która ukrywając swoje związki z Policją lub innymi służbami bezpieczeństwa wchodzi w kontakt z grupą przestępczą w celu ujawnienia przestępstw i wykrycia jego sprawców . Tajny agent nie jest sprawcą przestępstwa. To osoba z zewnątrz, która wchodzi w środowisko przestępcze. Jego rola z założenia ma być podrzędna Świadek koronny Kontrola operacyjna – podsłuch i obserwacja Tajne pozyskiwanie informacji Komputerowa analiza danych osobowych

21 DOWODY NIEKONWENCJONALNE
Rodzaje dowodów DOWODY NIEKONWENCJONALNE Uwarunkowania ustawowe regulacji dowodów niekonwencjonalnych wg. S. Waltosia: Przestrzeganie reguły subsydiarności Dopuszczalność ograniczona tylko do ściśle określonego kręgu przestępstw Sąd powinien mieć wyłączną kompetencję do wyrażenia zgody na te dowody, które szczególnie intensywnie naruszają sferę prywatności Ustawa powinna przewidywać obowiązek niszczenia materiałów uzyskanych wbrew ustawie Zgoda na przeprowadzenie dowodów niekonwencjonalnych powinna zakreślać granice czasowe oraz osobowe i przedmiotowe tych czynności Zbyt mało rygorystyczne są regulacje pozwalające na odtworzenie na rozprawie materiałów uzyskanych w wyniku kontroli operacyjnej (art § 1 k.p.k.). Konieczne jest zbadanie warunków legalności uzyskanego dowodu. W niektórych wypadkach należy dopuszczać składanie zeznań przez funkcjonariuszy Policji jako świadka incognito BARDZO WAŻNE!!!  Wyrok TK z dnia 30 lipca 2014 r. (K 23/11)

22 Dowód nielegalny a dowód uzyskany w sposób sprzeczny z ustawą
pojęcie szersze od „dowodu nielegalnego” dowód uzyskany w sposób sprzeczny z warunkami jego uzyskania określonymi w ustawie, ale nie jest to dowód nielegalny dowód uzyskany w następstwie czynności przeprowadzenia czynności dowodowej w sposób sprzeczny z ustawą  dowód uzyskany w sposób niekonstytucyjny zebrane wbrew zakazom dowodowym wprowadzenie oraz wykorzystanie w procesie karnym informacji uzyskanej w następstwie naruszenia konkretnego przepisu ustawy procesowej Do przeczytania – artykuł prof. Skorupki: „Eliminowanie z procesu karnego dowodu zebranego w sposób sprzeczny z ustawą” PiP 2011, nr 3

23 Wprowadzanie dowodów do procesu
Wprowadzanie dowodów do procesu – czynność polegająca na włączeniu do procesu karnego źródeł dowodowych w celu wykorzystania w postępowaniu przed danym organem procesowym pochodzących od nich środków dowodowych. Inicjatywa dowodowa w postępowaniu przygotowawczym (art. 167 § 2 k.p.k.) w postępowaniu przed sądem wszczętym na wniosek strony (art. 167 § 1 k.p.k.) w postępowaniu przed sądem wszczętym z urzędu (art. 167 § 2 k.p.k.) Wniosek dowodowy istota i forma (art. 119 i 169 k.p.k.) przesłanki oddalenia (art. 170 § 1 k.p.k.)

24 Art. 167 k.p.k. Komu i kiedy przysługuje inicjatywa dowodowa Kto przeprowadza dowody § 1. W postępowaniu przed sądem, które zostało wszczęte z inicjatywy strony, dowody przeprowadzane są przez strony po ich dopuszczeniu przez przewodniczącego lub sąd. W razie niestawiennictwa strony, na której wniosek dowód został dopuszczony, a także w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, dowód przeprowadza sąd w granicach tezy dowodowej. W wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, sąd może dopuścić i przeprowadzić dowód z urzędu. § 2. W innym postępowaniu przed sądem niż wymienione w § 1 oraz w postępowaniu przygotowawczym dowody przeprowadzane są przez organ procesowy prowadzący postępowanie. Nie wyłącza to prawa do zgłoszenia wniosku dowodowego przez stronę.

25 art. 167 § 1 k.p.k. Jedna z najważniejszych zmian w k.p.k.!  przemodelowanie procesu w kierunku większej kontradyktoryjności Przerzucenie odpowiedzialności za wynik postepowania z sądu na strony a w szczególności na oskarżyciela publicznego Oskarżonego chroni domniemanie niewinności i zasada in dubio pro reo art. 5 § 2 k.p.k.: Wątpliwości, których nie usunięto w postępowaniu dowodowym rozstrzyga się na korzyść oskarżonego Oskarżyciela publicznego obciąża ciężar wykazania winy oskarżonego Przewodniczący nie musi już czuwać żeby na rozprawie zostały wyjaśnione wszystkie okoliczności sprawy: por. nowy art. 366 § 1 k.p.k. Zmiana celów postępowania art. 2 § 1 k.p.k.  takie ukształtowanie przepisów postępowania, aby sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a osoba której nie udowodniono winy, nie poniosła tej odpowiedzialności. Przypisanie winy w sensie procesowym będzie możliwe, jeżeli przed sądem zostanie przeprowadzony dowód winy

26 Wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami
art. 167 § 1 k.p.k. Inicjatywę dowodową posiadają przede wszystkim strony – oskarżyciel publiczny, oskarżyciel prywatny, oskarżyciel posiłkowy, oskarżony Założenie – sąd nie powinien angażować się w proces dowodzenia, ponieważ nie sprzyja to zachowaniu bezstronności. Ustawodawca nie pozbawił jednak w całości aktywności dowodowej sądu, ale ograniczył ją do niezbędnego minimum Wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami

27 SPOSÓB PRZEPROWADZENIA DOWODU ZAWNIOSKOWANEGO PRZEZ STRONĘ
Art. 167 § 1 k.p.k. INICJATYWA DOWODOWA Strony: oskarżyciel publiczny, oskarżyciel prywatny, oskarżyciel posiłkowy, oskarżony, Sąd z urzędu w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami SPOSÓB PRZEPROWADZENIA DOWODU ZAWNIOSKOWANEGO PRZEZ STRONĘ ZASADA  po dopuszczeniu przez sąd, dowód przeprowadza ta strona, która złożyła wniosek Art. 370 § 2 k.p.k. – strona przeprowadzająca dowód zadaje jako pierwsza pytania osobie przesłuchiwanej WYJĄTEK  dowód przeprowadza sąd w granicach tezy dowodowej w 2 przypadkach: w razie niestawiennictwa strony, na której wniosek został dopuszczony; w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami Jeżeli sąd dopuścił dowód działając z urzędu to sam go przeprowadza! art. 370 § 3 k.p.k.- w przypadku dowodu przeprowadzanego przez sąd pytania osobie przesłuchiwanej jako pierwsi zadają członkowie składu orzekającego.

28 AKTYWNOŚĆ DOWODOWA SĄDU
art. 167 § 1 k.p.k. AKTYWNOŚĆ DOWODOWA SĄDU Ograniczona inicjatywa dowodowa sądu jest fundamentem kontradyktoryjnego postępowania Konieczność zapewnienia rzetelności postępowania wymaga ograniczonej aktywności dowodowej sądu Jakie przepisy, prócz art. 167 § 1 k.p.k. pozwalają sądowi na przeprowadzenie dowodu z własnej inicjatywy? art. 193 k.p.k. – powołanie biegłego art § 1 k.p.k. – powołanie biegłego psychiatry art. 389 § 1 i 2 k.p.k. – odczytanie protokołów wyjaśnień oskarżonego art. 391 § 1b i 1c k.p.k. – odczytanie protokołów zeznań świadka w „wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami” art. 396 § 4 k.p.k. – sędzia wyznaczony lub sąd wezwany może przeprowadzić także inny dowód, gdy wyłoni się taka potrzeba w toku czynności wskazanej w § 1 lub 2 k.p.k.

29 AKTYWNOŚĆ DOWODOWA SĄDU
art. 167 § 1 k.p.k. AKTYWNOŚĆ DOWODOWA SĄDU Aktywność dowodowa sądu nie zawsze jest ograniczona do „wyjątkowych wypadków, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami” w postępowaniu apelacyjnym – art. 452 § 2 k.p.k. Sąd odwoławczy, uznając potrzebę uzupełnienia przewodu sądowego, przeprowadza dowody na rozprawie, jeżeli przyczyny się to do przyspieszenia postępowania, a nie jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Dowody można dopuścić również przez rozprawą w postępowaniu kasacyjnym art. 518 k.p.k. w zw. z art. 452 § 2 k.p.k. w postępowaniu ws. wznowienia postępowania art. 547 § 3 k.p.k.

30 Kiedy sąd może skorzystać inicjatywy dowodowej?
art. 167 § 1 k.p.k. Kiedy sąd może skorzystać inicjatywy dowodowej? Gdy aktywności nie wykazują już strony, po przeprowadzeniu wszystkich zawnioskowanych przez nie dowodów? Czy na bieżąco zawsze, gdy w trakcie przewodu sądowego będzie to uzasadnione w świetle art. 167 § 1 k.p.k.? Różnica między „wyjątkowym wypadkiem, uzasadnionym szczególnymi okolicznościami” a subsydiarną aktywnością dowodową sądu Wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami to coś więcej niż subsydiarność Sąd powinien czekać do momentu, w którym strony nie wykazują już aktywności dowodowej

31 art. 167 § 1 k.p.k. Art. 167 § 1 k.p.k. budzi wiele wątpliwości
Sformułowanie „wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami” jest bardzo nieprecyzyjne Ustawodawca nie stworzył żadnego mechanizmu, który mógłby skutecznie ograniczyć aktywność sędziego Art. 427 § 4 k.p.k.: w środku odwoławczym nie można podnosić zarzutu nieprzeprowadzenia przez sąd określonego dowodu, jeżeli strona nie składała w tym zakresie wniosku dowodowego, ani też zarzutu przeprowadzenia dowodu pomimo braku wniosku strony w tym zakresie lub poza zakresem wniosku W doktrynie zwraca się uwagę, że z uwagi na nieprecyzyjną treść analizowanego przepisu, obowiązywanie zasady prawdy materialnej i przyzwyczajenia sędziów, nowe brzmienie art. 167 § 1 k.p.k. niewiele zmieni w praktyce „K.p.k. swoje, sądy swoje”

32 art. 167 § 1 k.p.k. Jakie stany faktyczne uzasadniałyby skorzystanie z „furtki” z art. 167 § 1 k.p.k. wg. założeń projektodawców? Za stronę (art. 167 § 1 zd. 2 k.p.k) Z urzędu (art. 167 § 1 zd. 3 k.p.k) Dowód zawnioskowany przez stronę przeprowadza sąd Pod nieobecność strony – w granicach tezy dowodowej, gdy nie zachodzi konieczność zarządzenia przerwy Wyjście poza tezę dowodową to już działanie z urzędu na podstawie art. 167 § 1 zd. 3 k.p.k Powołanie biegłych psychiatrów w celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego (art. 203 § 1 k.p.k. Wyciąg z karty karnej

33 art. 167 § 1 k.p.k. Jakie stany faktyczne uzasadniałyby skorzystanie z „furtki” z art. 167 § 1 k.p.k. wg. poglądów doktryny? Potrzeba poznania prawdy np. sąd uzyskuje informację o istnieniu dowodu, którego żadna ze stron nie powołała, niezależnie od powodu takiego zaniechania albo gdy dostrzega on potrzebę przeprowadzania dowodu w określony, nie wnioskowany przez strony sposób Ochrona nieporadnej strony, działającej bez profesjonalnego przedstawiciela procesowego oraz interesów osób trzecich „Przywrócenie” kontradyktoryjności art. 249a k.p.k. (postępowanie ws. tymczasowego aresztowania ujawnienie dowodu z urzędu, jeżeli oskarżony nie ma możliwości podjęcia skutecznej obrony z powodu nieznajomości dowodów Zapobieżenie przedawnieniu karalności czynu

34 art. 167 § 2 k.p.k W postępowaniu przygotowawczym
W postępowaniu sądowym innym niż wszczęte na wniosek strony Postępowania wszczynane z urzędu to: Wznowienie postępowania na podstawie art. 439 w zw. z art. 542 § 3 k.p.k. Wydanie wyroku łącznego (art. 570 k.p.k.) Postępowanie w przedmiocie odtworzenia zaginionych lub zniszczonych akt (art. 160 – 166 k.p.k.) Podjęcie postepowania warunkowo umorzonego (art. 549 k.p.k.) Dowody przeprowadzane są przez organ prowadzący postępowanie. Strony mogą zgłaszać wnioski dowodowe

35 167 § 2 k.p.k. INICJATYWA DOWODWA W POSTĘPOWANIU PRZYGOTOWAWCZYM Organ prowadzący postępowanie Strony mają możliwość złożenia wniosku o przeprowadzenie czynności dowodowych (art. 299 § 1 k.p.k. – stronami w postępowaniu przygotowawczym są podejrzany i pokrzywdzony) INICJATYWA DOWODOWA W POSTĘPOWANIU SĄDOWYM INNYM NIŻ WSZCZĘTE NA WNIOSEK STRONY Sąd Strony postępowania Dowody zawnioskowane przez strony będą przeprowadzane przez organ prowadzący postępowanie Ważne w postępowaniu przygotowawczym – por. art. 315 i 157 § 3 k.p.k.

36 Wniosek dowodowy strony skierowany do sądu
ART. 167 § 1 K.P.K. ART. 167 § 2 K.P.K. Wniosek dowodowy strony skierowany do sądu Dopuszczenie przez sąd dowodu wnioskowanego przez stronę Strona przeprowadza dowód przed sądem Wniosek dowodowy strony skierowany do organu prowadzącego postępowanie Dopuszczenie przez organ procesowy dowodu wnioskowanego przez stronę Organ procesowy przeprowadza dowód wnioskowany przez stronę

37 Inicjatywa dowodowa Wyjątkowo, inicjatywa dowodowa przysługuje również innym uczestnikom postępowania niż wskazane w art. 167 § 1 i 2 k.p.k. Inicjatywa dowodowa biegłych: art. 202 § 2 k.p.k. – na wniosek biegłych psychiatrów do udziału w opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego powołuje się biegłego lub biegłych innych specjalności art. 203 § 1 k.p.k. – biegły może wnosić o skierowanie badanego oskarżonego na obserwację w zamkniętym zakładzie leczniczym

38 Wniosek dowodowy. Istota i forma
Wniosek dowodowy – żądanie strony przeprowadzenia określonego dowodu Sposób wprowadzenia dowodów do procesu charakterystyczny dla procesu kontradyktoryjnego wniosek dowodowy nie zawsze musi być wnioskiem o przeprowadzenie dowodu, może on także zmierzać do wykrycia lub oceny właściwego dowodowu Forma: Ustna do protokołu – art. 169 k.p.k. Pisemna – art. 119 § 1 i 169 k.p.k.

39 Wniosek dowodowy. Istota i forma
Wniosek dowodowy złożony w formie pisemnej musi spełniać: ogólne warunki pisma procesowego określone w art. 119 § 1 k.p.k. Pismo procesowe powinno zawierać: oznaczenie organu do którego jest skierowane oraz sprawy, której dotyczy (DO KOGO) oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo (KTO) treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem (CO) datę i podpis składającego pismo szczególne wymogi określone w art. 169 k.p.k. we wniosku dowodowym należy podać - obligatoryjnie oznaczenie dowodu, jaki ma być przeprowadzony (wskazać o jakie źródło lub środek dowodowy chodzi) okoliczności, które mają być udowodnione – teza dowodowa, jaką za pomocą tego dowodu ma być wykazana fakultatywnie można określić sposób przeprowadzenia dowodu

40 Rodzaje wniosków dowodowych
wniosek w znaczeniu ścisłym (sensu stricto) – żądanie przeprowadzenia określonego dowodu skierowane do organu procesowego wniosek o wyszukanie dowodu – np. o dokonanie przeszukania wniosek pomocniczy – żądanie przeprowadzenia określonego dowodu w celu ustalenia, gdzie znajduje się inny dowód wniosek z zakresu kontroli lub oceny dowodów – np. o odczytanie zeznań świadka z postępowania przygotowawczego wniosek co do sposobu przeprowadzenia dowodu- o konfrontację, przesłuchanie świadka pod nieobecność oskarżonego

41 Uwzględnienie wniosku dowodowego
uwzględnienie – w formie zarządzenia ALE jeżeli wniosek dowodowy został złożony na rozprawie a inna strona się mu sprzeciwia o dopuszczeniu dowodu decyduje sąd postanowieniem (art. 368 k.p.k.) postanowienie niezaskarżalne i nie wymaga uzasadnienia

42 Przesłanki oddalenia wniosku dowodowego
Wniosek dowodowy jest jedynie oświadczeniem postulującym. Organ procesowy nie jest nim związany i może go oddalić, ale tylko w przypadkach wskazanych w ustawie art. 170 § 1 i 2 k.p.k. Oddalenie wniosku dowodowego w formie postanowienia. postanowienie musi zawierać uzasadnienie – art. 98 § 1 k.p.k. Postanowienie o oddaleniu wniosku dowodowego jest niezaskarżalne Art. 170 § 4 k.p.k. – oddalenie wniosku dowodowego nie stoi na przeszkodzie późniejszemu dopuszczeniu dowodu, chociażby nie ujawniły się nowe okoliczności

43 Przesłanki oddalenia wniosku dowodowego – art. 170 § 1 i 2 k.p.k.
przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne np. wniosek o przesłuchanie duchownego co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi (art. 178 pkt. 2 k.p.k.) okoliczność, która ma być udowodniona nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia strona chce dowodzić okoliczności, które niewątpliwie nie maja i nie będą miały znaczenia przy rozstrzyganiu danej kwestii ani dla ustalenia sprawstwa czy winy okoliczność, która ma być udowodniona jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy wcześniej przyjęto za udowodnioną tezę wskazaną we wniosku dowodowym Ważne! Art. 170 § 2 k.p.k. dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności dowód możliwy i dopuszczalny, ale zupełnie nieprzydatny dowodu nie da się przeprowadzić faktyczna niemożność przeprowadzenia dowodu – albo w ogóle albo w przewidywalnym terminie (np. świadek zapadł w śpiączkę) wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania

44 TZW. Zakaz antycypacji dowodu
Art. 170 § 2 k.p.k. – nie można oddalić wniosku dowodowego na tej podstawie, że dotychczasowe dowody wykazały przeciwieństwo tego, co wnioskodawca zamierza udowodnić. Nie można oceniać dowodu przed jego przeprowadzeniem.

45 Pozostawienie bez rozpoznania
Oddalenie wniosku Pozostawienie bez rozpoznania wniosek nie spełnia obligatoryjnych warunków formalnych z art. 119 § 1 i 169 § 1 k.p.k. i strona nie uzupełniła tych braków w sposób wskazany w art. 120 k.p.k. wniosek może być merytorycznie zasadny, ale i tak nie zostanie uwzględniony organ zapoznał się z wnioskiem i z przyczyn wskazanych w art § 1 k.p.k. nie uwzględnił wniosku ocena merytoryczna wniosku

46 Ciężar dowodu a ciężar dowodzenia
Pojęcia ciężaru dowodu i ciężaru dowodzenia związane z zasadą domniemania niewinności i in dubio pro reo Ciężar dowodu – powinność dowodzenia ze względu na własny interes procesowy, ciężar dowodzenia – powinność dowodzenia ze względu na cudzy interes procesowy.

47 Ciężar dowodu (onus probandi
Formalny - tezę może udowodnić wyłącznie ten, kto ją wysunął Materialny –powinność udowodnienia twierdzenia, pod rygorem jego odrzucenia; obojętne kto udowodni twierdzenie następstwa nieudowodnienia twierdzenia obciążają tego, kto wysunął twierdzenie obciąża oskarżyciela publicznego, posiłkowego nie obciąża oskarżonego z uwagi na domniemanie niewinności Wyjątek! Przerzucenie ciężaru dowodu w sprawach o pomówienie (art. 212 k.k.) Prakseologiczny – spoczywa na każdym, kto coś twierdzi. Obciąża też oskarżonego, gdy podnosi fakty sprzeczne z tezą oskarżenia