Prawo rodzinne i spadkowe – wybrane zagadnienia

Prezentacja na temat: "Prawo rodzinne i spadkowe – wybrane zagadnienia"— Zapis prezentacji:

1 Prawo rodzinne i spadkowe – wybrane zagadnienia
dr hab Magdalena Habdas

2 MAJĄTKOWE PRAWO RODZINNE
USTROJE MAŁŻEŃSKIE MAJĄTKOWE: 1.USTRÓJ USTAWOWY (WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA) 2.USTROJE UMOWNE : WSPÓLNOŚCI ROZSZERZONEJ, WSPÓLNOŚCI OGRANICZONEJ ROZDZIELNOŚCI MAJĄTKOWEJ , ROZDZIELNOŚCI MAJĄTKOWEJ Z WYRÓWNANIEM DOROBKU, 3. USTRÓJ PRZYMUSOWY (WYNIKAJACY Z ORZECZENIA SĄDOWEGO)

3 MAŁŻEŃSKIE PRAWO MAJĄTKOWE
W USTROJU USTAWOWYM WYRÓŻNIAMY : MAJĄTEK WSPÓLNY MAŁŻONKÓW, MAJĄTEK OSOBISTY ŻONY, MAJĄTEK OSOBISTY MĘŻA

4 MAJĄTEK WSPÓLNY MAŁŻONKÓW
PRZEDMIOTY MAJĄTKOWE NABYTE W CZASIE TRWANIA MAŁŻEŃSTWA PRZEZ OBOJE MAŁZONKÓW LUB PRZEZ JEDNEGO Z NICH. 1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, 2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, 3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków; 4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Oraz: PRZEDMIOTY ZWYKŁEGO URZĄDZENIA DOMOWEGO, PRZEDMIOTY UZYSKANE ZE SPADKU LUB DAROWIZNY, JEŻELI SPADKODAWCA LUB DARCZYŃCA SOBIE TEGO ŻYCZYŁ

5 MAJĄTKI OSOBISTE MAŁŻONKÓW
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, 2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił, 3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom, 4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, 5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, 6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość, 7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków, 8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków, 9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy, 10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

6 Zarząd majątkiem wspólnym
Art. 36.§ 1. Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. § 2. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmu czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku. § 3. Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie. W razie przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności.

7 MAŁŻEŃSKIE STOSUNKI MAJĄTKOWE
Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania: 1) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków, 2) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal, 3) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa, 4) darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

8 Odpowiedzialność wobec wierzycieli
Art. 41. § 1. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. § 2. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. § 3. Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9.

9 STOSUNKI MAJĄTKOWE MIĘDZY RODZICAMI A DZIEĆMI
1.RODZICE SPRAWUJĄ PIECZĘ NAD MAJĄTKIEM DZIECKA I ZARZĄDZAJĄ NIM. 2. OBOWIĄZEK NALEŻYTEJ STARANNOŚCI RODZICÓ PRZY SPRAWOWANIU ZARZĄDU MAJĄTKIEM DZIECKA. 3. ZARZĄD NIE OBEJMUJE ZAROBKÓW DZIECKA, ANI PRZEDMIOTRÓW ODDANYCH MU DO SWOBODNEGO UŻYTKU, 3. RODZICE NIE MOGĄ BEZ ZGODY SĄDU DOKONYWAĆ CZYNNOŚCI PRZEKRACZAJĄCYCH ZWYKŁY ZARZĄD MAJĄTKIEM DZIECKA ANI WYRAŻAĆ ZGODY NA ICH DOKONANIE PRZEZ DZIECKO 4. CZYSTY DOCHÓD Z MAJĄTKU DZIECKA MOGĄ PRZEZNACZAĆ NA UTRZYMANIE I WYCHOWANIE DZIECKA I JEGO RODZEŃSTWA, WYCHOWUJĄCEGO SIĘ RAZEM Z NIM, A NADWYŻKA NA INNE UZASADNIONE POTRZEBY RODZINY. 5. RODZICE MAJĄ OBOWIĄZEK ROZLICZYĆ SIĘ Z DZIECKIEM ZE SPRAWOWANIA ZARZĄDU JEGO MAJĄTKIEM I PRZEDSTAWIĆ STOSOWNE RACHUNKI.

10 Przesłanki dziedziczenia
Zdolność do dziedziczenia, Powołanie do dziedziczenia Brak niegodności SPADEK: Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w przepisach księgi niniejszej.

11 Nabycie spadku Sukcesja uniwersalna, nabycie ex lege, charakter tymczasowy, Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku: 6 mies. od dowiedzenia się o tytule swojego powołania Współwłasność spadku w częściach ułamkowych Sądowe stwierdzenie nabycia spadku lub notarialne poświadczenie dziedziczenia

12 Zachowek § 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek). § 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. § 1. Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów i poleceń przedawniają się z upływem lat trzech od ogłoszenia testamentu. § 2. Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanej od spadkodawcy darowizny przedawnia się z upływem lat trzech od otwarcia spadku.

13 Odpowiedzialność za długi
Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku (ważne: przyjęcie proste lub z dobrodziejstwem inwentarza). Art § 1. Do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów. § 2. Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów.