Wady zgryzuWady zgryzu. Ortodoncja, ortopedia twarzowo-szczękowa Nauka o wrodzonych i nabytych wadach narządu żucia.

Prezentacja na temat: "Wady zgryzuWady zgryzu. Ortodoncja, ortopedia twarzowo-szczękowa Nauka o wrodzonych i nabytych wadach narządu żucia."— Zapis prezentacji:

1 Wady zgryzuWady zgryzu

2 Ortodoncja, ortopedia twarzowo-szczękowa Nauka o wrodzonych i nabytych wadach narządu żucia

3 Norma zgryzowa Zespół charakterystycznych cech narządu żucia dla danego okresu rozwojowego

4 Okresy rozwojowe uzębienia człowieka Okres noworodka i pierwsza połowa życia niemowlęcego (od urodzenia do ok. 6 miesiąca życia) Okres uzębienia mlecznego (od 6 miesiąca do 4 roku życia) Okres zgryzu przed wymianą uzębienia Okres zgryzu w uzębieniu mieszanym Okres zgryzu w uzębieniu stałym

5 Noworodek i pierwsza połowa życia niemowlęcego Kostnienie kości czaszki nie jest jeszcze zakończone Proporcjonalnie do budowy całego ciała duża głowa z małą stosunkowo twarzą Szczęka i żuchwa małych rozmiarów Stawy skroniowo-żuchwowe są słabo wykształcone Żuchwa ma krótkie gałęzie, a kąt żuchwy jest silnie rozwarty – nawet do 160 stopni (u dorosłego około 130 stopni) Charakterystyczne płaskie podniebienie Wały dziąsłowe bez zębów o półkolistym kształcie Duża brodawka przysieczna połączona z wędzidełkiem wargi górnej Dolny wał dziąsłowy jest cofnięty w stosunku do górnego o około 5-6 mm - jest to tzw. tyłożuchwie fizjologiczne i występuje do około 5-8 miesiąca życia

6 Uzębienie mleczne Łuki zębowe są półkoliste Długość łuków zębowych jest prawie równa, górny jest nieco większy W zwarciu centralnym łuk zębowy górny jest na zewnątrz dolnego Siekacz dolny przyśrodkowy jest mniejszy od swojego odpowiednika w szczęce Linia środkowa miedzy siekaczami przyśrodkowymi górnymi i dolnymi pokrywa się z linią pośrodkową twarzy Górne siekacze pokrywają dolne w 1/3 do 1/2 ich wysokości Brzegi sieczne zębów dolnych stykają się z powierzchniami podniebiennymi siekaczy górnych Występują triady – każdy ząb ma swoich dwóch antagonistów w przeciwnym łuku, triad nie tworzą : dolne siekacze przyśrodkowe i górne trzonowce dalsze Górny trzonowiec dalszy jest mniejszy od swojego odpowiednika w żuchwie - dolnego trzonowca dalszego Występuje tzw. małpia szpara, luka pomiędzy siekaczem odśrodkowym górnym i kłem górnym oraz kłem dolnym i trzonowcem dolnym bliższym Guzki podniebienne zębów trzonowych górnych wpadają w bruzdę międzyguzkową zębów trzonowych dolnych

7 Zgryz przed wymianą uzębienia Znika półkolistość łuków zębowych Wzrost wyrostka zębodołowego w żuchwie wyprzedza wzrost wyrostka w szczęce – o około 6 – 9 miesięcy szybciej w żuchwie następuje wymiana uzębienia Szybszy wzrost dolnego wyrostka powoduje powstanie fizjologicznego zgryzu prostego – siekacze górne i dolne stykają się brzegami siecznymi Pomiędzy siekaczami mlecznymi pojawiają się tremy – wolne przestrzenie – bardziej wyraziste w łuku górnym – a przestrzeń pomiędzy siekaczami przyśrodkowymi to diastema Silne starcie zebów mlecznych – znika zaguzkowanie zębów Poza dalszymi zębami trzonowymi tworzy się wolna przestrzeń dla bliższego trzonowca stałego

8 Uzębienie mieszane Łuki jeszcze bardziej się wydłużają, jeszcze bardziej tracą półkolistość Ze względu na silne starcie guzków zębów mlecznych niebezpieczeństwo przemieszczenia żuchwy ku tyłowi Bezpośrednio po wyrośnięciu siekaczy górnych jest głębokie zachodzenie siekaczy górnych na dolne – zęby boczne nie trzymają wysokości zwarcia Zęby trzonowe bliższe górne i dolne po całkowitym wyrżnięci znajdują się w charakterystycznym układzie – przedni guzek policzkowy zęba trzonowego górnego bliższego wpada w przednia bruzdę policzkową zęba trzonowego dolnego bliższego

9 Uzębienie stałe Łuk zębodołowy górny ma kształt połowy elipsy Łuk zębodołowy dolny ma kształt paraboli Górne siekacze pokrywają dolne w 1/3 do 1/2 ich wysokości Siekacze dolne kontaktują z górnymi od strony podniebiennej Występują triady zębowe – nie dotyczy to zębów siecznych dolnych przyśrodkowych i dalszych zębów trzonowych górnych Kieł dolny powinien kontaktować z tylną powierzchnią kła górnego Linia pomiędzy siekaczami przyśrodkowymi górnymi i dolnymi powinna pokrywać się z linią pośrodkową twarzy Przedni guzek policzkowy pierwszego zęba trzonowego górnego wpada w przednią bruzdę policzkową pierwszego zęba trzonowego dolnego Płaszczyzna zgryzowa leży w tej samej płaszczyźnie poziomej w obrębie siekaczy, kłów, zębów przedtrzonowych, a od pierwszych zębów trzonowych unosi się ku górze i ku tyłowi

10 Klasyfikacja stosunków zębowo-zgryzowo- szkieletowych Klasyfikacja Angle’a – oparta jest na założeniu, że pierwsze stałe zęby trzonowe górne mają niezmienną pozycję w stosunku do podstawy kostnej i stanowią klucz do oceny okluzji. Zmiana we wzajemnym ułożeniu pierwszych zębów trzonowych górnych i dolnych jest odbiciem dysproporcji w położeniu szczęk. Klasa I – guzek policzkowy przedni pierwszego górnego zęba trzonowego wpada w przednią policzkową bruzdę międzyguzkową pierwszego zęba trzonowego dolnego Klasa II – guzek policzkowy przedni pierwszego zęba trzonowego górnego wpada w przestrzeń pomiędzy drugim zębem przedtrzonowym a pierwszym zębem trzonowym dolnym. Tendencja do klasy II to stan, w którym guzek policzkowy przedni pierwszego zęba trzonowego górnego pokrywa pierwszy guzek policzkowy zęba trzonowego dolnego Klasa III – guzek policzkowy przedni pierwszego zęba trzonowego górnego wpada w bruzdę między drugim a trzecim policzkowym guzkiem pierwszego zęba trzonowego dolnego (tendencja do klasy III – określana analogicznie jak przy tendencji do klasy II).

11

12

13

14 Klasyfikacja stosunków zębowo-zgryzowo- szkieletowych Klasyfikacja ustawienia kłów – jest uzupełnieniem klasyfikacji Angle’a I klasa kłowa – kieł górny wpada w zagłębienie utworzone na styku kła dolnego i pierwszego zęba przedtrzonowego II klasa kłowa – oś długa kła górnego rzutuje na miejsce styku kła dolnego z zębem siecznym bocznym. W przypadku kiedy kieł górny ustawiony jest do przodu o mniej niż szerokość kła dolnego, można to odpowiednio określić jako ½ czy ¼ II klasy kłowej III klasa kłowa – kieł górny wpada w zagłębienie utworzone na styku pierwszego i drugiego zęba przedtrzonowego. Podobnie jak w klasie II mniejsze zmiany można określić ułamkiem danego przemieszczenia

15 Zaburzenia zgryzowe

16 Dotylne i doprzednie (w stosunku do płaszczyzny czołowej) Pionowe (w stosunku do płaszczyzny poziomej) Poprzeczne (w stosunku do płaszczyzny strzałkowej)

17 Wady dotylnie Tyłozgryz (distooclusio) Częściowy (partialis) Całkowity (totalis) Tyłozgryz rzekomy (psudodistoocclusio) Tyłożuchwie, czyli tyłożuchwie czynnościowe (positio mandibulae posterior functionalis) Retrogenię, czyli tyłożuchwie morfologiczne (positio mandibulae posterior morphologica)

18 Tyłozgryz częściowy (distoocclusio partialis) Jest najczęściej wadą nabytą, ponawykową Wewnątrzustnie: Prawidłowe zwarcie zębów bocznych (I klasa Angle’a) Powiększenie szpary poziomej między górnymi a dolnymi siekaczami (spowodowane przede wszystkim spłaszczeniem wyrostka zębodołowego żuchwy) Dodatkowo może istnieć wychylenie siekaczy i kłów górnych do przodu (protrusio) lub wychylenie siekaczy i kłów dolnych ku tyłowi (retrusio)

19 Tyłozgryz całkowity (distoocclusio totalis) Jest następstwem zahamowania wzrostu doprzedniego całego wyrostka zębodołowego żuchwy Śródustnie: II klasa Angle’a Linia kłów załamana ku tyłowi Schodek sieczny Możliwe powikłanie w postaci protruzji lub retruzji

20 Tyłozgryz rzekomy (pseudodistoocclusio) Zniekształcenie, które dotyczy szczęki a nie żuchwy Wysunięcie przedniego odcinka górnego łuku zębowego Śródustnie I klasa Angle’a i schodek sieczny

21 Tyłożuchwie, czyli tyłożuchwie czynnościowe (positio mandibulae posteriori functionalis) Wada czynnościowa charakteryzująca się cofnięciem całej żuchwy ku tyłowi Wewnątrzustnie występuje obraz tyłozgryzu całkowitego Bródka cofnięta poza pole biometryczne Test czynnościowy dodatni (przy wysunięciu żuchwy poprawiają się warunki zgryzowe, a profil ulega poprawie Może towarzyszyć protruzja lub retruzja siekaczy górnych

22 Retrogenia, czyli tyłożuchwie morfologiczne (positio mandibulae posterior morphologica) Zniekształcenie gnatyczne związane z niedorozwojem żuchwy Występuje jako komponent ciężkich uogólnionych wad wrodzonych lub morfologiczne następstwo urazów okołoporodowych oraz urazów w okresie dzieciństwa Śródustnie: nasilone objawy tyłozgryzu całkowitego Bródka cofnięta poza pole biometryczne Wydłużenie dolnego odcinka twarzy Test czynnościowy jest ujemny

23

24 Wady doprzednie Przodozgryz (mesioocclusio) Częściowy (partialis) Całkowity (totalis) Przodozgryz rzekomy (pseudomesioocclusio) Przodożuchwie, czyli przodożuchwie czynnościowe (posotio mandibulae anterior functionalis) Progenia, czyli przodożuchwie morfologiczne (positio mandibulae anterior morpholigica)

25 Przodozgryz częściowy (mesioocclusio partialis) Powstaje w wyniku nadmiernego wzrostu doprzedniego wyrostka zębodołowego dolnego w odcinku przednim Wewnątrzustnie: odwrotne zahaczanie siekaczy zwane ujemnym schodkiem siecznym oraz I klasa Angle’a

26 Przodozgryz całkowity (mesioocclusio totalis) Jest następstwem nadmiernego wzrostu w kierunku doprzednim całego wyrostka zębodołowego dolnego Śródustnie: duży odwrotny schodek sieczny, linię kłów załamaną ku przodowi, III klasę Angle’a

27 Przodozgryz rzekomy (pseudomesioocclusio) Jest wadą szczęki, a nie żuchwy – zniekształcenie wynika z zahamowania wzrostu doprzedniego górnego wyrostka zębodołowego w przednim odcinku, przy prawidłowej budowie żuchwy Śródustnie: I klasa Angle’a oraz odwrotny schodek sieczny

28 Przodożuchwie, czyli przodożuchwie czynnościowe (positio mandibulae anterior functionalis) Jest wadą czynnościową polegającą na wysunięciu całej żuchwy ku przodowi Wewnątrzustnie: cechy przodozgryzu całkowitego Bródka wysunięta poza pole biometryczne Test czynnościowy dodatni

29 Progenia, czyli przodożuchwie morfologiczne (positio mandibulae anterior morphologica) Jest wadą gnatyczną, dziedziczną jednak na stopień jej zaawansowania mają wpływ czynniki środowiskowe Anatomicznie progenia wyraża się nadmiernym doprzednim wzrostem trzonu żuchwy oraz powiększonym kątem żuchwowym Objawami towarzyszącymi może być niedorozwój szczęk oraz przerost języka Śródustnie przodozgryz jest całkowity Bródka wysunięta przed pole biometryczne Test czynnościowy ujemny

30

31

32 Wady zgryzowe pionowe Zgryz otwarty (infraocclusio) Częściowy (partialis) Przedni (anterior) Boczny: jednostronny (unilateralis), obustronny (bilateralis) Całkowity (totalis) Nadzgryz (supraocclusio) Zgryz głęboki (occlusio profunda) Zgryz głęboki rzekomy (occlusio pseudoprofunda)

33 Zgryz otwarty częściowy (infraocclusio partialis) Niedorozwój wyrostka zębodołowego w kierunku pionowym wraz z niepełnym wyrznięciem się danej grupy zębowej Klinicznie: brak kontaktu zębów przeciwstawnych W zależności od miejsca występowania dzielimy zgryz otwarty częściowy na przedni, boczny jednostronny i boczny obustronny Wada ta najczęściej spowodowana jest nawykami: ssania smoczka, palca, gryzieniem różnych przedmiotów -> zgryz otwarty ponawykowy Dysfunkcja języka oraz przetrwały niemowlęcy sposób połykania także mogą być przyczyną wady lub ją podtrzymywać Wadzie towarzyszy zwykle hipotonia mięśni ustno-twarzowych z rozwarciem szpary ustnej

34

35

36 Zgryz otwarty całkowity (infraocclusio totalis) Jest ciężką postacią wady gnatycznej Wewnątrzustnie stwierdza się w skrajnych przypadkach kontakt tylko ostatnich zębów trzonowych (zgryzem otwartym nazywamy również taki, gdy nie schodzą się już nawet pierwsze trzonowce w uzębieniu mlecznym względnie pierwsze przedtrzonowce w stałym) W rysach twarzy obserwujemy zwiększenie wymiaru pionowego odcinka szczękowo-żuchwowego Występuje ogólna hipotonia mięśni wyrazowych i żujących oraz języka

37 Nadzgryz (supraocclusio) Wydłużenie górnego wyrostka zębodołowego w odcinku przednim, wskutek czego zęby dolne przednie zostają pokryte do połowy swej wysokości lub więcej, a nawet całkowicie, przez górne Płaszczyzna zgryzu jest dwupoziomowa Odcinki twarzy: czołowy, nosowy i szczękowy są sobie równe

38

39 Zgryz głęboki (occlusio profunda) Jest wadą powstającą w wyniku niedorozwoju wyrostków zębodołowych (w odcinkach bocznych) w wymiarze pionowym Wewnątrzustnie: głęboki nagryz siekaczy górnych Skrócenie w rysach twarzy jej dolnego odcinka (wygląd twarzy starczej)

40 Zgryz głęboki rzekomy (occlusio pseudoprofunda) Klinicznie podobnie jak zgryz głęboki Skrócenie dolnego odcinka twarzy nie jest spowodowane zaburzeniami w budowie wyrostków zębodołowych, lecz znacznym starciem powierzchni zgryzowych bocznych zębów lub ich przedwczesną utratą

41 Wady zgryzowe poprzeczne Zgryz krzyżowy (vestibuloocclusio) Częściowy (partialis) Przedni (anterior) Boczny jednostronny (unilateralis) Obustronny (bilateralis) Całkowity (totalis) Lewostronny (sinistra) Prawostronny (dextra) Boczne przemieszczenie żuchwy czynnościowe lub bocznożuchwie czynnościowe (positio mandibulae lateralis s. deviatio mandibulae) Boczne przemieszczenie żuchwy morfologiczne lub bocznożuchwie morfologiczne (positio mandibulae lateralis morphologica s. laterogenia) Zgryz przewieszony (linguoocclusio) Jednostronny (unilateralis) Obustronny (bilateralis) Zwężenie szczęki (compressio maxillae), zwężenie żuchwy (compressio mandibulae)

42 Zgryz krzyżowy (vestibuloocclusio) Charakteryzuje się odwrotnym ustawieniem zębów dolnych do górnych w zwarciu centralnym Zgryz krzyżowy częściowy przedni (vestibuloocclusio partialis anterior) Odwrotne zahaczanie zębów odcinka przedniego Niezgodność linii środkowej szczęki i żuchwy (czynnik różnicujący tą wadę od przodozgryzu częściowego) Zgryz krzyżowy częściowy boczny jedno- i obustronny (vestibuloocclusio partialis unilateralis et bilateralis) Odwrotne zahaczanie dotyczy zębów bocznych po jednej lub obu stronach Zgryz krzyżowy całkowity prawostronny lub lewostronny (vestibuloocclusio totalis dextra s. sinistra) Odwrotne zahaczanie dotyczy całej strony łuku zębowego od siekacza do ostatniego trzonowca

43

44 Boczne przemieszczenie żuchwy czynnościowe lub bocznożuchwie czynnościowe (positio mandibulae lateralis s. deviatio mandibulae) Wada czynnościowa polegająca na przemieszczeniu żuchwy w stawach skroniowo-żuchwowych w prawo lub lewo. Przesunięcie może być równoległe lub po przekątnej Objawowo stwierdza się zgryz krzyżowy całkowity po stronie, w którą żuchwa zbacza Test czynnościowy jest dodatni Wada powstaje na skutek urazu przy płytkim zahaczaniu guzków zębowych lub nawykowym żuciu po jednej stronie

45 Boczne przemieszczenie żuchwy morfologiczne lub bocznożuchwie morfologiczne (positio mandibulae lateralis morphologica s. laterogenia) Wada gnatyczna polegająca na jednostronnym przeroście trzonu żuchwy, a często również i gałęzi żuchwy oraz występująca przy połowiczym przeroście twarzy Wewnątrzustnie: zgryz krzyżowy całkowity, często także przodozgryz Asymetria twarzy Test czynnościowy jest ujemny

46 Zgryz przewieszony jednostronny i obustronny (linguoocclusio unilateralis et bilateralis) Zęby boczne przy zwarciu centralnym stykają się tylko swymi brzegami, a w skrajnych przypadkach mijają się nawet w ten sposób, że górne obejmują dolne Najczęściej wada jest spowodowana poszerzeniem szczęki, zwężeniem żuchwy lub występuje jako objaw dewiacji żuchwy

47 Zwężenie (compressio) Może występować w szczęce i żuchwie równocześnie lub w jednej z nich Wewnątrzustnie manifestuje się obrotami zębów, ułożeniem ich poza łukiem, zmianą kształtu łuków zębowych, które przypominają literę V oraz wysokim wysklepieniem podniebienia zwanym podniebieniem gotyckim Przyczyna: wrodzony typ głowy długiej i wąskiej oraz brak bodźców czynnościowych, wynikający ze spożywania miękkich pokarmów

48 Stłoczenie zębów Wada polegająca na braku miejsca w łuku w kierunku przednio-tylnym Dzielimy na pierwotne i wtórne Stłoczenie pierwotne jest objawem ogólnej dysproporcji między wielkością zębów a wielkością podstawy kostnej Stłoczenie wtórne jest wynikiem przemieszczenia doprzedniego zębów bocznych. Przyczyną tej wady są przedwczesne ekstrakcje zębów mlecznych, przede wszystkim trzonowców

49

50 Utrzymywacz przestrzeni

51 Aparat ortodontyczny stały

52 Retainer ortodontyczny

53 Aparat ortodontyczny ruchomy

54 Proca bródkowa