Wymiarowanie Grafika inżynierska I dr inż. Jacek Zapłata

Prezentacja na temat: "Wymiarowanie Grafika inżynierska I dr inż. Jacek Zapłata"— Zapis prezentacji:

1 Wymiarowanie Grafika inżynierska I dr inż. Jacek Zapłata
WYKŁAD 5 i 6 Wymiarowanie Czas: 2 x 45 minut dr inż. Jacek Zapłata Katedra Mechaniki i Podstaw Konstrukcji Maszyn Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki

2 Na rysunkach technicznych maszynowych obowiązuje zasada ogólna:
WYMIAROWANIE - ZASADY Na rysunkach technicznych maszynowych obowiązuje zasada ogólna: wszystkie wymiary podawane są wyłącznie w milimetrach. Znak jednostki „mm” należy na rysunku pominąć.

3 WYMIAROWANIE - ZASADY Zasady wymiarowania: Zasada wymiarów koniecznych; Zasada niepowtarzania wymiarów; Zasad niezamykania łańcucha wymiarowego; Zasada pomijania wymiarów oczywistych; Zasada wymiarowania od baz.

4 Zasada wymiarów koniecznych:
ZASADY WYMIAROWANIA Zasada wymiarów koniecznych: Należy podać wszystkie wymiary, które są niezbędne do wykonania narysowanego przedmiotu. UWAGA: Jednymi z ważniejszych wymiarów są wymiary gabarytowe, które powinny się znaleźć na rysunku elementu.

5 Każdy wymiar ma być podany tylko 1 raz.
ZASADY WYMIAROWANIA Zasada niepowtarzania wymiarów: Każdy wymiar ma być podany tylko 1 raz. UWAGA: Nie należy powtarzać wymiarów na tym samym rzucie, ani na innych rzutach.

6 Zasada niezamykania łańcucha wymiarowego:
ZASADY WYMIAROWANIA Zasada niezamykania łańcucha wymiarowego: Łańcuch wymiarowy ma być otwarty, tzn. ma zawierać wszystkie elementy z wyjątkiem jednego, najmniej ważnego, który można obliczyć. UWAGA: Co to jest łańcuch wymiarowy?

7 Łańcuchy wymiarowe

8 Zasada pomijania wymiarów oczywistych:
ZASADY WYMIAROWANIA Zasada pomijania wymiarów oczywistych: Na rysunku technicznym nie wymiaruje się kątów prostych czy też odległości krawędzi od osi dla przedmiotów symetrycznych. UWAGA: Wymiarowane są odległości krawędzi symetrycznych względem siebie.

9 Zasada wymiarowania od baz:
ZASADY WYMIAROWANIA Zasada wymiarowania od baz: Celem tej zasady jest uwzględnienie podczas rysowania technologii wykonania przedmiotu oraz jego kontroli (sprawdzenia wymiarów). UWAGA: Podczas wykonywania przedmiotu zwykle są powierzchnie (baza obróbkowa), które wykonuje się jako pierwsze i względem nich wykonuje się następne.

10 Elementy wymiaru Elementy wymiarów: linia wymiarowa; pomocnicza linia wymiarowa; liczba wymiarowa; znak wymiarowy; tolerancja wykonania.

11 Kształt grotów

12 Położenie wymiarów

13 Położenie wymiarów

14 Położenie wymiarów

15 Wartości liczb wymiarowych
Ciąg Renarda o iloczynie:

16 Położenie liczb wymiarowych

17 Położenie liczb wymiarowych

18 Położenie liczb wymiarowych

19 Położenie liczb wymiarowych

20 Podstawowe błędy Nie wolno dopuszczać do: przecinania głównych linii wymiarowych innymi liniami; Umieszczanie napisów wymiarowych, liczb wymiarowych, na tle innych linii rysunkowych

21 Podstawowe błędy Nie wolno:
Pokrywać na rysunku linii o różnym znaczeniu; Wykorzystywać krawędzi jako linii wymiarowych Wykorzystywać linii wymiarowych jako pomocniczych linii wymiarowych Rysować linii wymiarowych jako przedłużeń krawędzi czy też zarysów przedmiotu.

22 Przecinanie się liczb wymiarowych z liniami rysunku
Podstawowe błędy Przecinanie się liczb wymiarowych z liniami rysunku

23 Odstępstwa od zasad a) b) Wymiar: a) niezgodny z podziałką rysunkową;
b) orientacyjny (zamykający łańcuch wymiarowy).

24 Oznaczanie wymiarów nominalnych (teoretycznie dokładnych)
Odstępstwa od zasad Oznaczanie wymiarów nominalnych (teoretycznie dokładnych)

25 Rozmieszczanie wymiarów
b) Rozmieszczanie na rysunku wymiarów równoległych

26 Rozmieszczanie wymiarów
Wymiarowanie widoku (nie zalecane)

27 Rozmieszczanie wymiarów
Wymiarowanie przekroju (zalecane)

28 Rozmieszczanie wymiarów
Wymiarowanie przedmiotu o kształtach obrotowych w rzucie na płaszczyznę prostopadłą do osi

29 Rozmieszczanie wymiarów
Wymiarowanie przedmiotu o kształtach obrotowych w rzucie na płaszczyznę równoległą do osi

30 Przy wymiarowaniu średnic
Wymiarowanie średnic Przy wymiarowaniu średnic powierzchni obrotowych liczbę wymiarową poprzedza się znakiem „Ø”, niezależnie od tego, czy przedmiot rysowany jest na rzutni równoległej czy prostopadłej do osi przedmiotu.

31 Wymiarowanie średnic Znaku Ø nie wpisuje się w przypadku, gdy wymiar podaje się w postaci symbolu literowego

32 W wypadu małej różnicy średnic można na rysunku tę różnicę powiększyć
Wymiarowanie średnic W wypadu małej różnicy średnic można na rysunku tę różnicę powiększyć

33 Wymiarowanie fragmentów średnic
Wymiarowanie średnic Wymiarowanie fragmentów średnic

34 Wymiarowanie średnic przy użyciu linii wymiarowych z jedną strzałką

35 Wymiarowanie średnic

36 Wymiarowanie średnic przy użyciu linii wymiarowych z jedną strzałką

37 Wymiarowanie średnic przy użyciu linii wymiarowych z jedną strzałką

38 Wymiarowanie średnic w półwidoku lub półprzekroju

39 Wymiarowanie promieni
Przy wymiarowaniu powierzchni i krawędzi zaokrąglonych promieniem liczbę wymiarową poprzedza się znakiem „R”.

40 Wymiarowanie promieni
W ten sposób nie wolno rysować! Przy wymiarowaniu promieni łuków linię wymiarową prowadzi się od środka łuku i zakańcza grotem tylko od strony łuku.

41 Wymiarowanie promieni
Gdy środek łuku wykorzystujemy np. do wymiarowania zaznaczmy go, rysując linią grubą tzw. „znacznik środka”

42 Wymiarowanie promieni
b) Pomijanie wartości liczbowej wymiaru promienia; linię wymiarową promienia można skrócić.

43 Wymiarowanie promieni
Wymiarowanie małych promieni

44 Wymiarowanie promieni
Wymiarowanie: a) małych promieni b) promieni o wspólnym środku.

45 Wymiar średnicy i promienia
Wymiarowanie kuli Wymiar średnicy i promienia powierzchni kulistej poprzedza się literą „S” umieszczoną przed znakiem „Ø” lub „R”

46 Wymiarowanie kuli Wymiarowanie: a) średnicy kuli; b) promienia powierzchni kulistej.

47 Uproszczone wymiarowanie otworów

48 Uproszczone wymiarowanie otworów

49 Uproszczone wymiarowanie otworów

50 Wymiarowanie długości łuków
Łuki Wymiarowanie długości łuków

51 Łuki Wymiarowanie łuków

52 Cięciwy Wymiarowanie: a) długości przedmiotu wygiętego; b) i c) cięciw.

53 Kąty Wymiarowanie kątów: a) w stopniach; b) za pomocą wymiarów liniowych.

54 Tak powinien wyglądać prawidłowo zwymiarowany kąt
Kąty Tak powinien wyglądać prawidłowo zwymiarowany kąt

55 Kąty A tak często studenci rysują linie wymiarowe podczas wymiarowania kątów

56 A zdarzają się i takie próby wymiarowania kątów
Kąty A zdarzają się i takie próby wymiarowania kątów

57 Położenie liczb wymiarowych podczas wymiarowania kątów
Kąty Położenie liczb wymiarowych podczas wymiarowania kątów

58 Wymiarowanie przekrojów kwadratowych
Przekroje foremne Wymiarowanie przekrojów kwadratowych

59 Wymiarowanie przekrojów sześciokątnych
Przekroje foremne Wymiarowanie przekrojów sześciokątnych

60 Wymiarowanie przekrojów prostokątnych
Prostokąty Wymiarowanie przekrojów prostokątnych

61 Przedmioty z powierzchniami zbieżnymi
Zbieżność Zbieżnością nazywa się: - W przypadku stożka: stosunek różnicy średnic d1 i d2 na jego końcach do jego długości. - W przypadku ostrosłupa foremnego: stosunek różnicy wymiarów a1 i a2 ścian zbieżnych na ich końcach do wysokości lub długości l. Przedmioty z powierzchniami zbieżnymi

62 Wymiarowanie zbieżności
(znak zbieżności powinien być zwrócony wierzchołkiem w kierunku zbieżności).

63 Wymiarowanie zbieżności
𝑧𝑏𝑖𝑒ż𝑛𝑜ść : 𝐶= 44−34 40 = = 1 4 Wymiarowanie zbieżności

64 Wymiarowanie zbieżności
𝑧𝑏𝑖𝑒ż𝑛𝑜ść: 𝐶= 30−20 50 = = 1 5 Wymiarowanie zbieżności

65 Przedmioty z powierzchniami pochylonymi
Pochylenie Pochyleniem nazywa się: - W przypadku klina: stosunek różnicy wysokości h1 i h2 na jego końcach do jego długości l. - W przypadku ostrosłupa foremnego: stosunek różnicy wymiarów S1 i S2 ścian zbieżnych na ich końcach do wysokości lub długości - l. Przedmioty z powierzchniami pochylonymi

66 Wymiarowanie pochylenia
Pochylenie Wymiarowanie pochylenia (znak pochylenia powinien być zwrócony wierzchołkiem w kierunku pochylenia).

67 Zbieżność i pochylenie
Wymiarowanie zbieżności i pochylenia

68 Nakiełek zwykły (odmiana A)
Nakiełki Nakiełek zwykły (odmiana A)

69 Nakiełek chroniony (odmiana B)
Nakiełki Nakiełek chroniony (odmiana B)

70 Nakiełek łukowy (odmiana R)
Nakiełki Nakiełek łukowy (odmiana R)

71 Nakiełki Nakiełek z gwintem

72 Nawiertaki do nakiełków

73 Nakiełki Nakiełki - wymiary

74 Nakiełki Nakiełki - wymiary

75 Nakiełki

76 Wymiarowanie ścięć krawędzi
Fazowanie Wymiarowanie ścięć krawędzi

77 Zakończenia wprowadzające wałków
Fazowanie Zakończenia wprowadzające wałków

78 Wymiary zakończeń wprowadzających wałków
Fazowanie Wymiary zakończeń wprowadzających wałków

79 Promienie zaokrągleń przejściowych
Fazowanie Promienie zaokrągleń przejściowych

80 Podcięcia obróbkowe Podcięcie typu A – stosowane dla pracującej jednej powierzchni walcowej

81 Podcięcie typu B – stosowane dla dwóch pracujących
Podcięcia obróbkowe Podcięcie typu B – stosowane dla dwóch pracujących powierzchni; walcowej i czołowej

82 Podcięcie typu C – stosowane dla pracującej jednej
Podcięcia obróbkowe Podcięcie typu C – stosowane dla pracującej jednej powierzchni walcowej gdy wymagana jest zwiększona wytrzymałość zmęczeniowa elementu

83 Podcięcie typu D – stosowane dla dwóch
Podcięcia obróbkowe Podcięcie typu D – stosowane dla dwóch pracujących powierzchni; walcowej i czołowej gdy wymagana jest zwiększona wytrzymałość zmęczeniowa elementu

84 Wymiary podcięć typu A i B
Podcięcia obróbkowe Średnica d [mm] b a z b1 c R1 ponad do [mm] – 3 1 0,1 0,8 0,5 0,25 10 2 0,2 1,5 0,4 18 30 80 4 0,3 3,3 0,6 6 5 2,3 z – naddatek na szlifowanie Wymiary podcięć typu A i B

85 Wymiarowanie podcięć obróbkowych
Podcięcia obróbkowe Wymiarowanie podcięć obróbkowych 

86 Rysowanie i wymiarowanie powierzchni powlekanych
Obróbka powierzchni Rysowanie i wymiarowanie powierzchni powlekanych

87 Powtarzające się elementy
Wymiarowanie powtarzających się elementów

88 Powtarzające się elementy
Wymiarowanie powtarzających się elementów

89 Powtarzające się elementy
Wymiarowanie powtarzających się grup elementów

90 Wymiarowanie dowolnego zarysu we współrzędnych prostokątnych
Dowolne zarysy Wymiarowanie dowolnego zarysu we współrzędnych prostokątnych

91 Wymiarowanie dowolnego zarysu we współrzędnych prostokątnych
Dowolne zarysy Wymiarowanie dowolnego zarysu we współrzędnych prostokątnych

92 Wymiarowanie dowolnego zarysu we współrzędnych prostokątnych
Dowolne zarysy Wymiarowanie dowolnego zarysu we współrzędnych prostokątnych

93 Wymiarowanie dowolnego zarysu we współrzędnych prostokątnych
Dowolne zarysy Wymiarowanie dowolnego zarysu we współrzędnych prostokątnych

94 Wymiarowanie dowolnego zarysu we współrzędnych biegunowych
Dowolne zarysy Wymiarowanie dowolnego zarysu we współrzędnych biegunowych

95 Wymiarowanie zaokrąglonego rowka
Wpusty Wymiarowanie zaokrąglonego rowka

96 Wymiarowanie od baz: konstrukcyjnych wyobrażalnych obróbkowych
Bazy wymiarowe Wymiarowanie od baz: konstrukcyjnych wyobrażalnych obróbkowych rzeczywistych pomiarowych

97 Wymiarowanie od baz konstrukcyjnych
Wymiarowanie od baz konstrukcyjnych - stosuje się, gdy zależy na podaniu na rysunku tych wymiarów, które mają bezpośredni wpływ na działanie wymiarowanej części maszynowej w zespole, do którego należy, i na montaż. Są to wymiary mające wpływ na położenie części w zespole, na wymagane luzy docisk itd.

98 Wymiarowanie od baz konstrukcyjnych
Zalety: ● krótkie łańcuchy wymiarowe, co ułatwia analizę wymiarową całego zespołu i wyrobu oraz zwiększa dokładność wykonania części; ● niezmienność w znacznym stopniu rysunku części, gdyż zmiany technologii nie mają wpływu na wymiarowanie.

99 Wymiarowanie od baz konstrukcyjnych
Wada: ● oderwanie od technologii, co zmusza często w przygotowaniu produkcji do przeliczania wymiarów, zacieśniania tolerancji itp.

100 Wymiarowanie od baz konstrukcyjnych
Przykład wymiarowania od baz konstrukcyjnych

101 Wymiarowanie od baz obróbkowych
Wymiarowanie od baz obróbkowych -stosuje się, gdy zależy przede wszystkim na uproszczeniu procesu technologicznego.

102 Wymiarowanie od baz obróbkowych
Zalety: ● łatwiejsze uzyskiwanie dokładnych wymiarów części obrabianej; ● możliwość zaplanowania przez technologa przebiegu obróbki bez potrzeby przeliczania wymiarów i zacieśniania tolerancji; ● możliwość takiego ustawienia części do odróbki, że budowa uchwytów obróbkowych staje się prostsza i tańsza.

103 Wymiarowanie od baz obróbkowych
Wada: ● częsta niezgodność z bazami konstrukcyjnymi.

104 Wymiarowanie od baz obróbkowych
Przykład wymiarowania od baz obróbkowych

105 Wymiarowanie od bazy pomiarowej
Wymiarowanie od baz pomiarowych - stosuje się, gdy zależy przede wszystkim na podania takich wymiarów, które będzie można po wykonaniu przedmiotu bez trudności sprawdzić. Wybór baz pomiarowych zależy od sprzętu pomiarowego którym dysponuje kontroler. Mogą to być zarówno bazy konstrukcyjne jak i technologiczne.

106 Wymiarowanie od bazy wyobrażalnej
Wymiarowanie od baz wyobrażalnych - polega na podawaniu wymiarów od linii teoretycznych, nie istniejących bezpośrednio na wymiarowanym przedmiocie. Tego typu wymiarowanie stosuje się tylko w razie konieczności (np. podczas podawania tolerancji względem osi symetrii).

107 Wymiarowanie od bazy rzeczywistej
Wymiarowanie od baz rzeczywistych - polega na podawaniu wymiarów od linii rzeczywistych, istniejących bezpośrednio na wymiarowanym przedmiocie. Jest to zalecany sposób wymiarowania.

108 Przykład wymiarowania od bazy rzeczywistej i wyobrażalnej
Bazy wymiarowe Przykład wymiarowania od bazy rzeczywistej i wyobrażalnej

109 Wymiarowanie w układzie równoległym
Łańcuchy wymiarowe Wymiarowanie w układzie równoległym

110 Wymiarowanie w układzie równoległym
Łańcuchy wymiarowe Wymiarowanie w układzie równoległym

111 Wymiarowanie w układzie szeregowym
Łańcuchy wymiarowe Wymiarowanie w układzie szeregowym

112 Wymiarowanie mieszane
Łańcuchy wymiarowe Wymiarowanie mieszane

113 Symetria w wymiarowaniu
Wymiarowanie przedmiotów symetrycznych

114 Symetria w wymiarowaniu
Wymiarowanie przedmiotów symetrycznych

115 Symetria w wymiarowaniu
Wymiarowanie przedmiotów symetrycznych

116 Symetria w wymiarowaniu
Błędy często popełniane przez studentów

117 Symetria w wymiarowaniu
Błędy często popełniane przez studentów

118 Wymiarowanie pokrywających się osi
Pokrywające się osie Wymiarowanie pokrywających się osi

119 Wymiarowanie pokrywających się osi symetrii
Pokrywające się osie Wymiarowanie pokrywających się osi symetrii

120 Pokrywające się płaszczyzny
Wymiarowanie pokrywających się płaszczyzn symetrii

121 Grupy jednakowych otworów
Wymiarowanie grup jednakowych otworów

122 Grupy jednakowych otworów
Wymiarowanie grup jednakowych otworów

123 Wymiarowanie od krawędzi teoretycznych

124 Wymiarowanie od krawędzi teoretycznych

125 Wymiarowanie od punktów charakterystycznych

126 Wymiarowanie Częsty błąd w pracach studenckich. Wymiar jest poprowdzony do początku łuku.

127 Wymiarowanie konstrukcji kratowych
Konstrukcje kratowe Wymiarowanie konstrukcji kratowych

128

129 Przedmiot może być poprawnie zwymiarowany na więcej niż jeden sposób.
WYMIAROWANIE WNIOSKI: Przedmiot może być poprawnie zwymiarowany na więcej niż jeden sposób. Poprawnie wymiarowanie wymaga znajomości technologii. Wybranie optymalnego sposobu wymiarowania wymaga doświadczenia.

130 Linie wskazujące i odniesienia
Służą do jednoznacznego powiązania dodatkowych informacji technicznych z obrazem przedstawionym na rysunku

131 Linie wskazujące a, b) Zakończenie grotem stosuje się gdy linia wskazująca kończy się na innych liniach zarysu lub krawędzi rysowanego przedmiotu.

132 Linie wskazujące Zakończenie kropką stosuje się gdy linia wskazująca kończy się wewnątrz rysowanego przedmiotu; Linię wskazującą rysuje się bez żadnego zakończenia gdy się ona kończy na innej linii.

133 WYMIAROWANIE Dziękuję za uwagę