Uzasadnieni decyzji walidacyjnej

Prezentacja na temat: "Uzasadnieni decyzji walidacyjnej"— Zapis prezentacji:

1 Uzasadnieni decyzji walidacyjnej
Uzasadnienie ma wykazać, że przepis/norma może być uznana za obowiązująca z punktu widzenia przyjętej koncepcji obowiązywania prawa. Systemowa koncepcja obowiązywania prawa: Norma została ustanowiona zgodnie z normami kompetencji prawodawczej, została ogłoszona i weszła w życie; Norma nie została formalnie derogowana i nie wygasło jej obowiązywanie na podstawie przepisu prawa; Co do normy aktu wykonawczego nie nastąpił przypadek utraty mocy obowiązującej na podstawie uznanych reguł walidacyjnych; Norma nie jest sprzeczna z inną, a w przypadku sprzeczności nie została uchylona w wyniku zastosowania reguły kolizyjnej Norma jest konsekwencją normy wyraźnie wysłowionej, wyprowadzoną w oparciu o reguły wnioskowań prawniczych

2 Decyzja walidacyjna Pozytywna – norma spełnia kryteria obowiązywania Negatywna – np. brak przesłanek do zastosowania wnioskowania prawniczego

3 Wnioskowania prawnicze:
wynikanie logiczne; wynikanie instrumentalne; wnioskowania a fortiori: - argumentum a maiori ad minus (z większego na mniejsze); - argumentum a minori ad maius (z mniejszego na większe); wnioskowania a simili (z podobieństwa): - analogia legis; - analogia iuris; wnioskowanie a contrario (z przeciwieństwa)

4 WYNIKANIE INSTRUMENTALNE (z celu na środki)
O wynikaniu instrumentalnym mówimy wówczas, gdy zrealizowanie normy N2 jest przyczynowo konieczne do zrealizowania normy N1. N1 → nakazuje → S (norma) (stan rzeczy) REGUŁA INSTRUMENTALNEGO NAKAZU: Jeżeli obowiązuje norma N1, nakazująca osiągnięcie stanu rzeczy S, to możemy wnioskować, że obowiązuje również norma N2, która nakazuje uczynić wszystko, co stanowi warunek konieczny dla zrealizowania stanu rzeczy S. REGUŁA INSTRUMENTALNEGO ZAKAZU: Jeżeli obowiązuje norma N1, nakazująca osiągnięcie stanu rzeczy S, to możemy wnioskować, że obowiązuje również norma N3, która zakazuje uczynić cokolwiek, co stanowi warunek wystarczający dla niezrealizowania stanu rzeczy S.

5 N1 → zakazuje → S (norma) (stan rzeczy) REGUŁA INSTRUMENTALNEGO NAKAZU: Jeżeli obowiązuje norma N1, zakazująca osiągnięcie stanu rzeczy S, to możemy wnioskować, że obowiązuje również norma N2, która nakazuje uczynić wszystko, co stanowi warunek konieczny dla niezrealizowania stanu rzeczy S. REGUŁA INSTRUMENTALNEGO ZAKAZU: Jeżeli obowiązuje norma N1, nakazująca osiągnięcie stanu rzeczy S, to możemy wnioskować, że obowiązuje również norma N3, która zakazuje uczynić cokolwiek, co stanowi warunek wystarczający dla zrealizowania stanu rzeczy S.

6 Dzięki powszechnej akceptacji dla wynikania instrumentalnego możliwe jest bardziej ekonomiczne redagowanie przepisów prawnych, wystarczy bowiem w przepisie prawnym zwięźle wskazać tylko stan rzeczy (np. utrzymanie pojazdu w określonym stanie), który powinien zostać osiągnięty, bez szczegółowego określania wszystkich czynności, które do niego prowadzą, lub które uniemożliwiają jego osiągnięcie. Inaczej bowiem ustanawiając nakaz zrealizowania jakiegoś stanu rzeczy należałoby dodatkowo ustanowić normy co do wszelkich czynności, które mogą być konieczne dla zrealizowania tego stanu rzeczy, a to byłoby praktycznie niewykonalne. Obowiązek udzielania pomocy, stawiennictwa w sądzie, utrzymania czystości itp.

7 Typowo prawniczy warunek wnioskowania instrumentalnego Tożsamość adresatów normy będącej podstawą wnioskowania i normy wywnioskowanej

8 kontrowersyjne zastosowanie wnioskowania instrumentalnego: Sąd na podstawie przepisu nakazującego Prezesowi UOKiK kontrolowanie przez przedsiębiorców przepisów o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym uznał, że obowiązuje norma nakazująca przedsiębiorcom wypełnianie ankieta nadsyłanych przez Prezesa UOKiK.

9 Wnioskowania a fortiori
A maiori ad minus (z większego na mniejsze) – stosuje się do uprawnień: „Jeżeli ktoś jest uprawniony do czegoś w stopniu większym, to tym bardziej może z tego uprawnienia korzystać w stopniu mniejszym” „Jeżeli wolno więcej, to tym bardziej wolno mniej” Przykład: Jeżeli wierzyciel ma prawo żądać od dłużnika zwrotu całej pożyczonej kwoty, to tym bardziej może żądać zwrotu tylko części tej kwoty.

10 Skoro uprawnienie organu podatkowego rozciąga się tak daleko, że może on wyłączyć z akt sprawy cały dokument, to zasadne wydaje się przyjęcie wniosku o możliwości pozbawienia dostępu strony tylko do części dokumentu. Wniosek ten wywieść można z rozumowania zwanego argumentum a fortiori (z silniejszego) w odmianie a maiori ad maius (z większego na mniejsze). Jeżeli bowiem ktoś jest uprawniony do czynienia czegoś więcej, uprawniony jest też do czynienia czegoś mniej. Owo czynienie czegoś więcej wiąże się w przedmiotowej sprawie ze zwiększonym ograniczeniem praw strony postępowania. Skoro zatem organ podatkowy może ograniczyć prawa strony w szerszym zakresie, może je ograniczyć także w mniejszym zakresie.

11 Jak wynika z literalnej wykładni przepisu art. 9 ust
Jak wynika z literalnej wykładni przepisu art. 9 ust. 2 ustawy Prawo łowieckie, starosta uprawniony jest do uchylenia w drodze decyzji - w szczególnych przypadkach - zakazu chwytania i przetrzymywania zwierzyny. Uwzględniając wykładnię pozajęzykową i wnioskowania prawnicze można również przyjąć, że w szczególnych przypadkach starosta uprawniony jest także do uchylenia zakazu płoszenia. Wnioskowanie powyższe opiera się na wnioskowaniu a fortiori. W odniesieniu do przepisów zawierających uprawnienie przyjmuje się, że jeżeli podmiot uprawniony jest do realizacji czegoś "większego" to tym bardziej może zrealizować coś "mniejszego" (wnioskowanie a maiori ad minus). W analizowanym przepisie starosta został uprawniony do wyrażenia zgody na schwytanie i przetrzymywanie zwierzęcia.

12 Przyjmując więc, że płoszenie zwierzęcia dzikiego stanowi dla niego mniejszą dolegliwość niż jego schwytanie i przetrzymywanie, zasadna jest rozszerzająca wykładnia uprawnień starosty wskazanych w treści cytowanego art. 9 ust. 2 ww. ustawy. Zastosowanie powołanego wnioskowania pozwala przyjąć, że starosta może również wyrazić zgodę na uchylenie zakazu płoszenia zwierzyny, jakkolwiek ustawodawca nie wskazał wprost takiej możliwości. Należy podkreślić, że przy tego rodzaju wnioskowaniu starosta niebyłby uprawniony do uchylenia zakazu ranienia lub zabijania zwierzyny, bowiem te czynności stanowią "coś więcej" w porównaniu z chwytaniem lub przetrzymywaniem zwierzyny. Zgodnie z wyraźnie zarysowanym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa właściwe stosowanie prawa nie może ograniczać się wyłącznie do stosowania literalnej wykładni przepisu.

13 A minori ad maius (z mniejszego na większe)
– stosuje się do zakazów: „Jeżeli zakazane jest naruszanie jakiegoś dobra prawnie chronionego w stopniu mniejszym, to tym bardziej zakazane jest naruszanie tego dobra w stopniu większym” Jeśli zakazane jest mniej, zakazane jest więcej Przykład: Jeśli zakazane jest wchodzenie na trawniki, to tym bardziej zakazane jest wjeżdżanie na nie samochodem.

14 Wnioskowanie a fortiori oparte jest o analizę systemu wartości preferowanych przez prawodawcę i w określonych przypadkach rezultat jego zastosowania może być odrzucony.

15 „Klient może kupić 2 litry alkoholu
„Klient może kupić 2 litry alkoholu.” Z wnioskowania a fortiori płynie wniosek, że skoro jest uprawniony do czegoś w większym zakresie, to jest do tego uprawniony w zakresie mniejszym, a więc może kupić 1 litr alkoholu. Intencja prawodawcy: przeciwdziałanie alkoholizmowi poprzez ograniczenia możliwości kupowania małych ilości alkoholu, np. za zarobioną dniówkę. Wniosek płynący z a fortiori niedopuszczalny.

16 Zasada „nullum crimen sine lege” w prawie karnym
Zasada „nullum crimen sine lege” w prawie karnym. Przepisy określające kompetencje organów władzy publicznej. Przepisy ustanawiające wyjątki.

17 Analogia legis Wnioskowania z ustawy
w literaturze prawniczej jest spór co do tego, czy należy ją zaliczyć do wnioskowań prawniczych, czy do wykładni prawa (wykładni rozszerzającej); Analogia legis przebiega w 3 etapach: 1) stwierdzamy, że mamy do czynienia z sytuacja nie uregulowaną w obowiązujących przepisach prawnych (luka w prawie); 2) stwierdzamy, że obowiązuje przepis regulujący sytuację pod istotnymi względami podobną do sytuacji nie uregulowanej w żadnym przepisie; 3) stosujemy konsekwencje prawne przepisu regulującego sytuacje podobną do sytuacji nie uregulowanej.

18 Prawnicze warunki stosowania wnioskowania typu analogia
Typ regulacji prawnej: otwarty i niezupełny, np. prawo cywilne zamknięty i zupełny, np. prawo karne 2) Analogię wolno stosować do luk konstrukcyjnych (technicznych), zasadniczo niedopuszczalne jest stosowanie do luk aksjologicznych i swoistych; 3) Niedopuszczalne jest stosowanie analogii w odniesieniu do przepisów ograniczających prawa i wolności, jeśli skutkiem ich zastosowania byłoby rozszerzenie tych ograniczeń

19 4) Zakaz stosowania analogii w odniesieniu do wyjątków i przepisów typu lex specialis 5) Zakaz stosowania analogii w stosunku do przepisów, których redakcja sugeruje, że powinny być ściśle rozumiane („tylko”, „jedynie”, „wyłącznie”) 6) Zakaz rozszerzania odpowiedzialności karnej w drodze analogii legis 7) Zakaz rozszerzania zakresu opodatkowania w drodze analogii

20 Kwestia oceny podobieństwa
Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio (Gdzie taki sam cel, tama taka sama dyspozycja). podobieństwo fizyczne (np. związek partnerski a związek małżeński) - tzw. podobieństwo celu regulacji (budowa a rozbiórka)

21 Przykład 1 Podkreślenia przy tym wymaga, że przedmiotowy przypadek jest podawany przez B. Brzezińskiego, jako przykład oczywistej luki konstrukcyjnej, której likwidacja możliwa jest jedynie w drodze analogii legis (por. B. Brzeziński w pozycji przedstawionej powyżej str ). Autor ten wprost wskazuje, że art. 16 g ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zawiera katalog metod ustalania wartości początkowej środków trwałych (w niniejszej sprawie wartości niematerialnych i prawnych). Żadna z tych metod nie może jednak znaleźć zastosowania w sytuacji, gdy ma miejsce wniesienie wkładu niepieniężnego przez spółkę kapitałową do spółki osobowej. Świadczy to zdaniem tego autora o istnieniu luki prawnej, gdyż prawo spółek dopuszcza przeprowadzenie wyżej opisanej operacji. Luka ta możliwa jest do zamknięcia w drodze analogii.

22 Skoro katalog metod ustalania wartości początkowej wartości niematerialnych i prawnych jest katalogiem zamkniętym, to należy wybrać tę metodę, która przewidziana jest dla sytuacji najbardziej podobnej do tej, która nie doczekała się uregulowania. Pogląd taki został również wprost wyrażony we wskazanym w skardze stanowisku K. Radzikowskiego (Analogia w prawie podatkowym, Przegląd Podatkowy, 4/2007), w którym stwierdził on, że trudno bronić poglądu, iż wniesione w postaci aportu środki trwałe nie podlegają amortyzacji tylko z tego powodu, że przepisy nie przewidują żadnego sposobu ustalenia ich wartości początkowej. Lukę tę należy zamknąć w drodze analogii – skoro katalog metod ustalania wartości początkowej środków trwałych jest katalogiem zamkniętym, to należy wybrać tę metodę, która jest przewidziana dla sytuacji najbardziej podobnej do tej, która nie doczekała się uregulowania – a więc taką samą jak w przypadku wniesienia aportu w postaci środków trwałych do spółki mającej osobowość prawną.

23 Przykład 2 W kwestia dostępu do protokołu z sekcji zwłok nie jest zatem bezpośrednio uregulowana przepisami prawa i w tym zakresie istnieje luka w prawie. Może być ona jednak usunięta w drodze analogi legis (analogii z ustawy).??? Skoro art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych przyznaje najbliższej rodzinie prawo do dysponowania ciałem zmarłego, to tym bardziej powinna ona posiadać pełne prawo do informacji o przyczynach śmierci zmarłego i pełen wgląd do dokumentacji medycznej z sekcji zwłok, Tym bardziej, że to personel medyczny szpitala nakłaniał najbliższą rodzinę do wystąpienia o przeprowadzenie sekcji zwłok M. K., a takie zachowanie stanowi niemal zwyczaj w polskich placówkach medycznych, jak ustaliła skarżąca. W tej sytuacji osoba z najbliższej rodziny powinna mieć dostęp do protokołu z sekcji zwłok nawet, jeżeli zmarły nie udzielił jej przed śmiercią do tego szczególnego pełnomocnictwa.

24 Zasady logicznego myślenia uzasadniają dokonanie takiej wykładni przepisów prawa oraz posłużenie się analogią legis. Nie można ograniczać najbliższej rodzinie zmarłego w sposób nieuzasadniony prawa bezpośredniego zapoznania się z dokumentacją z sekcji zwłok, a tym samym ustalenia przyczyn zgonu osoby najbliższej. Wykładnia prawa nie może bowiem naruszać aksjologicznych podstaw systemu prawa wyrażonych w Konstytucji, takich jak zasada demokratycznego państwa prawnego i związana z nią zasada proporcjonalności oraz zasada ochrony rodziny. Nie można absolutyzować prawa do prywatności nadając mu całkowity prymat kosztem innych wartości chronionych w Konstytucji.

25 Przykład 3 Policjant, występując o rozwiązanie z nim stosunku służbowego, składa oświadczenie woli skierowane do określonego adresata, to jest przełożonego właściwego w sprawach osobowych. Ustawa o Policji i inne przepisy prawa administracyjnego nie regulują zasad składania oświadczeń woli w administracyjnoprawnych stosunkach służbowych. W omawianym zakresie występuje luka w prawie. W takich przypadkach jedną z dopuszczalnych form wykładni jest analogia "z prawa" (analogia iuris). Przy interpretacji przepisów prawa administracyjnego - w doktrynie i orzecznictwie - dopuszcza się przy tym możliwość korzystania z analogicznych rozwiązań przyjętych w prawie cywilnym. Nie ma żadnych racjonalnych przesłanek, aby także i do omawianych oświadczeń policjantów nie stosować przepisów art. 61 Kodeksu cywilnego.

26 Przykład Należy zatem uznać, że w powyższej sytuacji mamy do czynienia z tzw. luką aksjologiczną (Podobnie F. Seredyński, M. Sobiech Konwersja wierzytelności na podwyższenie kapitału oraz aport w postaci wierzytelności – skutki podatkowe, PP Nr 3/2005 s. 31 i nast.). Istnieje bowiem przepis – art. 15 ust. 1j pkt 3 updop lecz jego zastosowanie jest niemożliwe do wierzytelności własnych pomimo jednoznacznej woli ustawodawcy uwzględniania tych wierzytelności w kategorii kosztów uzyskania przychodów. W tym przypadku Sąd uznał za niezbędne dokonanie wnioskowania per analogiam jako możliwej metody zamknięcia luki w prawie. Wnioskowanie takie opiera się na zasadzie fakty podobne do siebie pod istotnym względem powinny pociągać za sobą te same (względnie podobne) konsekwencje

27 Należy wskazać, że za stosowaniem analogii w prawie podatkowym na korzyść podatnika opowiada się nie tylko doktryna (por. B. Brzeziński, op. cit. s. 124 i nast.) lecz również sądy administracyjne (por. m.in. wyrok NSA z dnia 22 lutego 2008r. sygn. akt II FSK 191/05). I taka też sytuacja ma miejsce w przedmiotowej sprawie. Sąd zatem uznał, że w sytuacji wnoszenia aportem wierzytelności własnych zastosowanie powinien mieć art. 15 ust. 1 pkt 1j updop odnoszący się do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych jako, ze również one mają walor składników majątkowych. Zgodnie z tym przepisem …

28 Przykład Zgodnie z art. 123 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do przychodów nie zalicza się kwot stanowiących nadwyżkę nad kwotą nominalną otrzymaną za akcje przy ich wydaniu i przekazaniu na kapitał zapasowy, nie może być zastosowana do udziałów spółki z o. o. Wykładania językowa prowadzi do wniosku, że do przychodu spółki nie zalicza się nadwyżki otrzymanej za akcje, natomiast nadwyżka otrzymana za udziały (w Spółce z o.o.) stanowi przychód podatkowy Spółki z o.o. Punktem wyjścia dla wszelkiej interpretacji prawa jest wykładnia gramatyczna, która jednoznacznie określa granice możliwego sensu słów zawartych w tekście prawnym, co oznacza, że tak daleko jak to jest możliwe, nadajemy zwrotom prawnym znaczenie występujące w języku potocznym.

29 Odwołując się do wykładni gramatycznej należy stwierdzić, że pojęcie "akcja" nie jest tożsame z pojęciem "udział", również znaczenie prawne tych pojęć nie jest tożsame. Zatem nie można przyjąć, że racjonalny ustawodawca używając zwrotu "akcje" dopuszcza również wyłączenie z przychodu kwot stanowiących nadwyżkę nad kwotą nominalną otrzymaną za udziały przy ich wydaniu i przekazaną na kapitał zapasowy. Zdaniem Sądu orzekającego rozważane przepisy są przepisami podatkowymi o charakterze szczególnym i nie powinny być interpretowane w sposób rozszerzający. Fakt, że ustawodawca nie objął ustawowym wyłączeniem z przychodów podatkowych nadwyżki otrzymanej za udziały nie oznacza, iż należy ten stan interpretować jako lukę w prawie, którą tym bardziej należałoby uzupełnić. Bez wyraźnego powodu nie można bowiem tworzyć nowych podatkowoprawnych stanów faktycznych, podlegających zwolnieniu od opodatkowania. Odrębne potraktowanie w tym przepisie Spółki Akcyjnej od Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie narusza konstytucyjnej zasady równości podmiotów. Obie te Spółki są różnymi podmiotami i odrębnymi kategoriami uczestników stosunków prawnopodatkowych, co czyni bezzasadnym zarzut nierównego traktowania, sprzecznego z systemem wartości wyznawanych przez racjonalnego ustawodawcę.

30 Analogia iuris Jest wnioskowaniem szczególnie wyraźnie opartym na założeniu o konsekwencji ocen prawodawcy. Stosuje się ją w sytuacji, gdy brak jest nawet przepisu regulującego sytuacje podobną. Zadaniem podmiotu stosującego prawo (np. sądu) jest wówczas ustalenie preferencji aksjologicznych prawodawcy – zbadanie, czy w sytuacji rozstrzygania konfliktu jakichś wartości prawodawca jest konsekwentny w swoich preferencjach.

31 Podstawę analogi iuris stanowią wówczas preferencje aksjologiczne prawodawcy wyrażone np. w zasadach prawa lub indukcja oparta na przepisach prawnych, składających się na instytucję prawną, do której należy również rozstrzygana sprawa. Przykład: Jeżeli w licznych normach prawa rodzinnego ustawodawca preferuje dobro dziecka przed interesem rodziców, to należy przyjąć, że również w sytuacji nieuregulowanej sąd powinien przyznać pierwszeństwo dobru dziecka przed interesem rodziców.

32 Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, odwołując się do przedstawionych wyżej ustawowych regulacji prawnych ukierunkowanych na uniknięcie zagrożeń pomyłek i błędów wynikających z korzystania z systemów informatycznych przy przesyłaniu tą drogą plików w formie elektronicznej regulacje te, na zasadzie analogii iuris, powinny znaleźć zastosowanie w systemie realizacji programu, o którym mowa w art. 5 pkt 11 i art. 26 ust. 1 pkt 8 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

33 Wnioskowanie a contrario
Stanowi przeciwieństwo analogii legis – jeżeli brak jest uzasadnienia aksjologicznego dla normy o szerszym zakresie zastosowania lub normowania niż norma wyrażona w tekście prawnym, to a contrario wnioskujemy, że norma ta nie dotyczy sytuacji innych niż wyraźnie w niej określone. Innymi słowy, jeśli prawodawca wyczerpująco określił warunki zastosowania danej normy prawnej (nakazu bądź zakazu), to a contrario możemy wnioskować, że nakaz bądź zakaz nie ma zastosowania do innych sytuacji, niż określone w zakresie zastosowania tej normy.

34 Przykład: Art. 167 §1 k.k: „Kto umieszcza na statku wodnym lub powietrznym urządzenie lub substancję zagrażającą bezpieczeństwu osób lub mieniu znacznej wartości podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. Wnioskując a contrario stwierdzamy, że norma określona w art. 167§1 k.k. nie dotyczy umieszczenia substancji zagrażającej bezpieczeństwu osób lub mieniu znacznej wartości w pojeździe lądowym.

35 IV KK 376/07 - postanowienie SN - Izba Karna z dnia 21-11-2007
Wobec obecnej treści przepisu art. 51 ust. 1 o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 1997 roku Nr 133 poz. 833 ze zm.) udostępnienie danych lub umożliwienie do nich dostępu jednej osobie nie wyczerpuje znamion omawianego przestępstwa. Art Kto administrując zbiorem danych lub będąc obowiązany do ochrony danych osobowych udostępnia je lub umożliwia dostęp do nich osobom nieupoważnionym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 52 Kto administrując danymi narusza choćby nieumyślnie obowiązek zabezpieczenia ich przed zabraniem przez osobę nieuprawnioną, uszkodzeniem lub zniszczeniem, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

36 Stosownie do art. 149 p.p.s.a. sąd uwzględniając skargę na bezczynność organów w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Z przepisu tego wynika a contrario, że wydanie przez organ decyzji lub innego aktu wyłącza możliwość uwzględnienia skargi nawet wówczas, gdy ta decyzja lub akt podjęte zostały z naruszeniem terminu przewidzianego do ich wydania. Jest zatem rzeczą oczywistą, że jeżeli do daty orzekania przez sąd organ administracji publicznej, którego dotyczyła skarga na bezczynność, wyda akt lub podejmie czynność, których domagała się strona, to - mimo pozostawania w zwłoce - przestaje on tkwić w bezczynności.

37 W rozpatrywanym przypadku istotne jest rozstrzygnięcie, czy obowiązuje niewyrażona w tekście prawnym norma odnosząca się do związku partnerskiego dwóch mężczyzn i łącząca z takim stanem faktycznym te same konsekwencje, jakie norma prawna w tekście wyrażona (art. 31) łączy z istnieniem małżeństwa. Wchodzące tutaj w rachubę wnioskowanie to analogia legis. Analizując warunki przeprowadzenia tego wnioskowania stwierdzić należy, że w tym przypadku nie ma przesłanek do jego zastosowania. Stwierdzenie takie uzasadnione jest z następujących powodów. Oba stany faktyczne: uregulowany wyraźnie przez przepisy prawa – małżeństwo oraz nieuregulowany – związek partnerski, są wprawdzie pod pewnymi względami do siebie podobne (i chodzi tu zwłaszcza o podobieństwo faktyczne), jednakże nie każde podobieństwo przesądza o możliwości stosowania wnioskowania a simili.

38 Podstawowym argumentem wykluczającym taką możliwość jest odwołanie się do racji ustanowienia art. 31 (uregulowanie konsekwencji majątkowych powołanego przez prawodawcę specyficznego stosunku osobistego, jakim jest małżeństwo) i powiązania ich z aksjologią „prawa małżeńskiego”, co łącznie nie daje jakichkolwiek podstaw do poglądu, że prawodawca godziłby się na powiązanie z tymi stanami faktycznymi takich samych konsekwencji. W kontekście paremii ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio – brak tu po prostu podobnej racji. Adekwatnym rozumowaniem jest tu rozumowanie a contrario. Ewidentne preferencje aksjologiczne prawodawcy wskazują, że przepisy o małżeństwie – łącznie z art. 31 – nie mogą być stosowane innych do stanów faktycznych, niezależnie od tego, czy mamy do czynienia ze związkiem dwóch kobiet lub dwóch mężczyzn, a i także niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z niesformalizowanym związkiem kobiety i mężczyzny. Fakt, że wymienione związki nie są przez prawo zakazane i są do małżeństwa pod niektórymi względami podobne, nie jest wystarczającą przesłanką do powiązania z nimi takich samych konsekwencji prawnych, jakie przepisy prawa łączą z małżeństwem.

39 Reguły kolizyjne – są to reguły służące do usuwania kolizji między normami systemu prawa. Stosujemy je tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z kolizją, której nie można usunąć w drodze wykładnia. Kolizja analityczna (logiczna) norm może polegać na ich sprzeczności lub przeciwieństwie. Sprzeczność – warunki: stosunek zwierania się lub tożsamości zakresów zastosowania obu norm, jedna nakazuje zachowanie, które druga norma nakazuje (N1 zakazuje każdemu we wszelkich okolicznościach zabijać, N2 nakazuje żołnierzom w czasie trwania działań wojennych zabijać wrogów); niezrealizowaniu ulegnie zawsze jedna z norm w okolicznościach dla nich wspólnych; realizacja jednej jest niezrealizowaniem drugiej

40 Przeciwieństwo – stosunek zawierania się lub tożsamości zakresów zastosowania, ale nakazują zachowań niemożliwych do łącznego zrealizowania, można obu norm niezrealizować, ale nie można obu spełnić (N1 nakazuje zauważony ogień gasić, N2 nakazuje zauważony ogień wzniecać) Kolizja o charakterze prakseologicznym – (n. o skutecznym działaniu) – realizacja jednej normy uniemożliwia przyczynowo realizację drugiej normy labo sytuacja w której możliwa jest realizacja obu norm, z tym, że prowadzą one do sprzecznych celów. Ustalenie takiej kolizji wymaga odwołania się do wiedzy empirycznej.

41 Reguły kolizyjne I stopnia – odwołują się do różnych kryteriów
Reguły kolizyjne służą głównie do usuwania kolizji o charakterze analitycznym. Reguły kolizyjne I stopnia – odwołują się do różnych kryteriów reguła hierarchiczna – norma stojąca wyżej w hierarchii uchyla niezgodną z nią normę niższego rzędu, jest najważniejsza (TK) lex superior derogat legi inferiori r. chronologiczna – norma późniejsza uchyla normę wcześniejszą, decydującą jest data ogłoszenia, lex posterior derogat legi priori r. merytoryczna – lex specialis derogat legi generali, norma bardziej szczegółowa wyłącza zastosowanie normy bardziej ogólnej

42 Lex specialis derogat legi generali Relacja zawierania się zakresów zastosowania Relacja reguła-wyjątek Art § 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności. §4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

43 Art (57) Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Art § 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego, § 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

44 Przykład Błędny jest pogląd organów, że dokumentacja medyczna J. D
Przykład Błędny jest pogląd organów, że dokumentacja medyczna J.D., która podlega analizowaniu w przedmiotowym postępowaniu jako niezbędna dla dokonania ustaleń istotnych z punktu widzenia jego przedmiotu, objęta jest tajemnicą prawnie chronioną niepodlegającą ujawnieniu stronom postępowania i samemu organowi. Przepisy wskazanych przez organy ustaw nie zawierają regulacji szczegółowych względem przepisów k.p.a. Niewątpliwie w powołanych ustawach o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz o zawodach lekarza i lekarza dentysty rzeczywiście ustawodawca objął ochroną tajemnicy dokumentację medyczną. Natomiast przepisy k.p.a. jako zasadę ustanawiają nieograniczoną jawność akt sprawy dla stron. Powstaje zatem zagadnienie relacji tych regulacji w kategoriach ogólności i szczególności norm prawnych (lex specialis derogat legi generali), które należy rozstrzygnąć w wyniku procesu ich wykładni. O tym, czy dana regulacja ma charakter szczególny względem innej nie decyduje wyłącznie data uchwalenia przepisu, czy ogólny zakaz w niej zawarty, ale także zakres regulacji, w szczególności w wymiar podmiotowy.

45 Ustawa o prawach pacjenta (
Ustawa o prawach pacjenta (...) oraz o zawodach lekarza i lekarza dentysty mają zastosowanie do ogółu osób korzystających w dowolnej formie ze świadczeń medycznych oferowanych przez różne podmioty. Tymczasem ustawa k.p.a. ma zastosowanie wyłącznie do osób, które zgodnie z art. 28 k.p.a mając interes prawny, są legitymowane do udziału w postępowaniu administracyjnym w charakterze strony. Nie każdy, kto korzysta ze świadczeń medycznych ma legitymację procesową do uzyskania statusu strony w postępowaniu administracyjnym, która dotyczy pracownika świadczącego pracę w warunkach narażenia zawodowego. Zatem przepisy k.p.a. są szczególnymi względem ustaw wyżej powołanych, jako regulujące węższą materię w sposób od ogólnie przyjętej, dotyczącej dokumentacji medycznej. W regulacjach ustaw ogólnych chodzi o stworzenie ograniczonego dostępu do tzw. danych wrażliwych pacjentów, osobom postronnym, które wiedzy tej posiadać nie muszą i nie mają w tym interesu prawnego. Tymczasem treść dokumentacji medycznej związanej z rozpoznawaniem choroby zawodowej stanowi podstawę dla ustalenia istotnej okoliczności sprawy i nie można podzielić stanowiska organów, że ani skarżąca, ani nawet sam organ nie może zapoznawać się z ich treścią.

46 Przykład Art. 180 Kodeksu postępowania karnego stanowi: „Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że sąd lub prokurator zwolni te osoby od obowiązku zachowania tajemnicy.” Art. 15. Prawa prasowego stanowi: „Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy: 1) danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych, 2) wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich.”

47 Kolizje reguł kolizyjnych Norm wyższego rzędu, ogólna contra norma niższego rzędu szczegółowa Norma wyższego rzędu, wcześniejsza contra norma niższego rzędu późniejsza Norma późniejsza, ogólna contra norma wcześniejsza, szczegółowa

48 10. Uzasadnij decyzję walidacyjną stanowiącą, że norma wyrażona w art
10. Uzasadnij decyzję walidacyjną stanowiącą, że norma wyrażona w art. 123 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowiącym, że do przychodów nie zalicza się kwot stanowiących nadwyżkę nad kwotą nominalną otrzymaną za akcje przy ich wydaniu i przekazaniu na kapitał zapasowy, nie może być zastosowana do udziałów spółki z o. o. Wykładania językowa prowadzi do wniosku, że do przychodu spółki nie zalicza się nadwyżki otrzymanej za akcje, natomiast nadwyżka otrzymana za udziały (w Spółce z o.o.) stanowi przychód podatkowy Spółki z o.o. Punktem wyjścia dla wszelkiej interpretacji prawa jest wykładnia gramatyczna, która jednoznacznie określa granice możliwego sensu słów zawartych w tekście prawnym, co oznacza, że tak daleko jak to jest możliwe, nadajemy zwrotom prawnym znaczenie występujące w języku potocznym. Odwołując się do wykładni gramatycznej należy stwierdzić, że pojęcie "akcja" nie jest tożsame z pojęciem "udział", również znaczenie prawne tych pojęć nie jest tożsame. Zatem nie można przyjąć, że racjonalny ustawodawca używając zwrotu "akcje" dopuszcza również wyłączenie z przychodu kwot stanowiących nadwyżkę nad kwotą nominalną otrzymaną za udziały przy ich wydaniu i przekazaną na kapitał zapasowy.

49 Uzasadnij decyzję walidacyjną, odnosząc ją do żądania przyznania uprawnień nieprzewidzianych w art. 10. Zbigniew S. i Jan K., pozostający w związku o charakterze partnerskim, wnieśli o zastosowanie w stosunku do nich normy wynikającej z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi: „Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny każdego z małżonków.”. Sąd odmówił zastosowania tej normy, wskazując, że współwłasność łączna opiera się zawsze na określonym stosunku osobistym i może powstać tylko między osobami związanymi tym stosunkiem. Stosunki osobiste łączące dwóch mężczyzn nie są uregulowane przepisami prawa i choć w sensie faktycznym są zbliżone do tych, które powstają w wyniku zawarcia małżeństwa, jednakże nie oznacza to, że może mieć zastosowanie do nich art. 31.