ELEMENTY PRAWA DLA PEDAGOGÓW

Prezentacja na temat: "ELEMENTY PRAWA DLA PEDAGOGÓW"— Zapis prezentacji:

1 ELEMENTY PRAWA DLA PEDAGOGÓW

2 SYSTEM PRAWA W RP 1. System civil law i common law. 2. Gałęzie prawa w RP (prawo cywilne, prawo rodzinne, prawo konstytucyjne, prawo gospodarcze, prawo finansowe, prawo administracyjne, prawo proceduralne)

3 ŹRÓDŁA PRAWA W RP Art. 87 Konstytucji
1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. 2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

4 ROZPORZĄDZENIA Rozporządzenia nie są aktami pochodzącymi od parlamentu. Prawo ich wydawania posiada Prezydent, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów i ministrowie. Są to jednocześnie akty prawne o charakterze wykonawczym, wydawane na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie (każda ustawa jeśli przewiduje konieczność wydania do niej aktów wykonawczych wskazuje organ, który zobowiązany jest go wydać i przedmiot regulacji, czego ma on dotyczyć), bez którego rozporządzenie nie może być wydane. Organ wymieniony w ustawie jako upoważniony do wydania rozporządzenia nie może prawa tego przekazać innemu organowi (np. Rada Ministrów - ministrowi), czyli subdelegacja tych uprawnień nie jest dopuszczalna.

5 Przykład delegacji ustawowej do wydania rozporządzenia
Art. 97 § 4 kodeksu pracy; Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółową treść świadectwa pracy oraz sposób i tryb jego wydawania i prostowania.

6 Dz.U pokaż informacje o zmianach (3) zm.Dz.U § 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania. (Dz. U. z dnia 30 maja 1996 r.) Na podstawie art. 97 § 4 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje: komentarze § W świadectwie pracy, oprócz informacji określonych w art. 97 § 2 Kodeksu pracy, zamieszcza się informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczenia społecznego, dotyczące: 1) wymiaru czasu pracy pracownika w czasie trwania stosunku pracy, 1a) (1) podstawy prawnej rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, 2) (2) urlopu wypoczynkowego wykorzystanego przez pracownika w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, 3) (3) wykorzystania dodatkowego urlopu albo innego uprawnienia lub świadczenia, przewidzianego przepisami prawa pracy, 4) należności ze stosunku pracy uznanych i nie zaspokojonych przez pracodawcę do dnia ustania tego stosunku, z powodu braku środków finansowych, 5) okresu korzystania z urlopu bezpłatnego i podstawy prawnej jego udzielenia, 6) wykorzystanego urlopu wychowawczego, 7) (4) liczby dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy, w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, 8) wykorzystania w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, zwolnienia od pracy przewidzianego w art. 188 Kodeksu pracy, 9) okresu, za który pracownikowi przysługuje odszkodowanie w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 361 § 1 Kodeksu pracy, 10) okresu odbytej czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych, 11) okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, 12) okresów nieskładkowych, przypadających w okresie zatrudnienia, którego dotyczy świadectwo pracy, uwzględnianych przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty, 13) danych, które są zamieszczane na żądanie pracownika. 2. Wzór świadectwa pracy zawiera załącznik do rozporządzenia.

7 MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania. (Dz. U. z dnia 30 maja 1996 r.) Na podstawie art. 97 § 4 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje: § 1. 1. W świadectwie pracy, oprócz informacji określonych w art. 97 § 2 Kodeksu pracy, zamieszcza się informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczenia społecznego, dotyczące: […]

8 AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
źródła powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej, ale tylko na obszarze działania organu, który dany akt prawny ustanowił. Mają one zatem moc obowiązującą wobec wszystkich osób zamieszkujących daną jednostkę terytorialną. W grupie tej mieszczą się akty prawne wydawane bądź to przez organy samorządu terytorialnego, bądź przez terenowe organy administracji rządowej. Organy te dysponują prawem ustanawiania aktów prawa miejscowego, działając w tym zakresie na podstawie i w granicach uprawnień przyznanych im w ustawie. Np.Uchwały rady gminy, uchwały rady powiatu

9 TRÓJPODZIAŁ WŁADZY art. 10 Konstytucji
Władza ustawodawcza (Parlament) Władza wykonawcza (Rada Ministrów, Ministrowie, Prezydent) Władza sądownicza; sądy i trybunały.

10 TWORZENIE PRAWA Inicjatywa ustawodawcza jako prawo określonego w Konstytucji podmiotu do zgłoszenia projektu ustawy, z tym skutkiem, że winien on stać się przedmiotem prac Sejmu. Art. 118 Konstytucji - posłowie – regulamin Sejmu - Senat - Prezydent - Rada Ministrów - obywatele, grupa co najmniej 100 tys. obywateli mających czynne prawo wyborcze

11 Sejm rozpatruje projekt ustawy w 3 czytaniach
Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (quorum), chyba że Konstytucja przewiduje inną większość. Marszałek Sejmu przekazuje uchwaloną ustawę Senatowi Senat: 30 dni; przyjmuje bez zmian uchwala poprawki uchwala odrzucenie w całości może nie podjąć żadnych działań

12  Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Marszałek Sejmu przekazuje ustawę do podpisu Prezydentowi

13 Prezydent (art. 122 Konstytucji):
Podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia jej przez Marszałka Sejmu Przed podpisaniem może wystąpić z pytaniem do TK Odpowiedź TK wiążąca Jeżeli nie wystąpi z pytaniem do TK może zgłosić veto. Sejm odrzuca veto Prezydenta większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

14 BUDOWA TEKSTU PRAWNEGO
Księgi Tytuły Działy Rozdziały Artykuły (art.) Paragrafy (§) Punkty 1) Ustępy (ust.) Litery a), b) Tiret „-”

15 PRZYKŁADY BUDOWY TEKSTU PRAWNEGO
Kodeks Pracy Art. 251.  § 1. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. § 2. Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony w rozumieniu § 1. § 3. Przepis § 1 nie dotyczy umów o pracę na czas określony zawartych: 1) w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, 2) w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie.

16 Ustawa o własności lokali
Art. 3a. 1. Przy oddawaniu w użytkowanie wieczyste ułamkowej części gruntu, jako prawa związanego z odrębną własnością lokali, stosuje się następujące zasady: 1) nie oddaje się gruntu we współużytkowanie wieczyste, jeżeli stanowi on przedmiot współwłasności związanej z własnością uprzednio wyodrębnionych lokali, 2) nie sprzedaje się udziału we współwłasności gruntu, jeżeli grunt ten stanowi przedmiot współużytkowania wieczystego związanego z własnością uprzednio wyodrębnionych lokali, 3) ustala się jeden termin trwania prawa użytkowania wieczystego w odniesieniu do wszystkich udziałów we współużytkowaniu wieczystym, niezależnie od daty wyodrębnienia lokalu, z którym jest związany udział w tym prawie. 2. Jeżeli przy ustanowieniu odrębnej własności lokali ustanowiono różne terminy trwania prawa współużytkowania wieczystego przynależnej do tych lokali działki budowlanej, właściciele wyodrębnionych lokali mogą żądać zmiany terminów przez przyjęcie jednego terminu dla wszystkich udziałów we współużytkowaniu wieczystym tej działki. Z żądaniem takim może wystąpić także właściwy organ. Termin ten ustanawia się stosownie do najdalszego terminu ustalonego dla pozostałych udziałów.

17 PODMIOTY PRAWA Ogólnie podmioty, które są stronami stosunku prawnego (stosunek prawny: swego rodzaju stosunek społeczny, który jest uregulowany przez prawo i którego stronami są podmioty prawa) możemy podzieli na 2 kategorie: osoby fizyczne – jednostki ludzkie, które można scharakteryzować za pomocą 2 określeń: zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych. osoby prawne – jednostki organizacyjne, którym przepisy prawnej przyznają zdolność prawną. Mogą zatem nabywać prawa i obowiązki we własnym imieniu, niezależnie od osób fizycznych wchodzących w ich skład.

18 OSOBY PRAWNE - posiadają odrębny majątek, którym odpowiadają za swoje zobowiązania, - nie mogą być podmiotem obowiązków i praw, które są specyficzne dla osób fizycznych np. zawarcie małżeństwa. realizują swą zdolność prawną za pomocą organów, które składają się z osoby bądź osób. Możemy wyróżnić następujące kategorie osób prawnych: Skarb Państwa, państwowe osoby prawne np. państwowe przedsiębiorstwa, szkoły wyższe, banki, instytucje badawcze, Inne osoby prawne; grupa ta jest bardzo zróżnicowana np. jednostki samorządu terytorialnego, spółki handlowe, fundacje, partie polityczne, stowarzyszenia.

19 Czynność prawna W aktach prawnych nie znajdziemy definicji pojęcia „czynność prawna”. Powszechnie przyjmuje się, że czynności prawne należą do kategorii zdarzeń prawnych, a więc faktów (wydarzeń), z którymi normy obowiązującego prawa wiążą określone konsekwencje (skutki) prawne. Zdarzenia cywilnoprawne dzieli się w nauce prawa na zdarzenia w ścisłym tego słowa znaczeniu (wydarzenia niezależne od woli ludzkiej, wynikające często z działania przyrody) oraz zachowania (wydarzenia zależne od woli ludzkiej). Wśród tych ostatnich doktryna wyróżnia czynności zmierzające do wywołania skutków prawnych (przede wszystkim właśnie czynności prawne, a ponadto orzeczenia sądowe i akty administracyjne) oraz inne czyny. Za czynność prawną uznaje się takie zdarzenie prawne, które polega na świadomym zachowaniu się osoby fizycznej (organu osoby prawnej), w którym przejawia się dążenie do osiągnięcia określonych skutków cywilnoprawnych.

20 RODZAJE CZYNNOŚCI PRAWNYCH
Możemy wyróżnić następujące rodzaje czynności prawnych: 1) jednostronne, które dochodzą do skutku poprzez złożenie oświadczenia woli tylko jednej strony (np. pełnomocnictwo, wypowiedzenie umowy); dwustronne (zdecydowana większość umów ma taki charakter) lub wielostronne (np. umowa spółki - art. 860 k.c., umowa konsorcjum bankowego - art. 73 pr. bank. itp.), które dochodzą do skutku poprzez zgodne oświadczenia woli dwóch lub więcej stron oraz uchwały; 2) konsensualne, których skuteczność zależy wyłącznie od złożenia oświadczenia woli (np. umowa najmu, umowa pożyczki) oraz realne, do dokonania których oprócz oświadczenia woli konieczne jest działanie powodujące zmianę faktycznego władztwa nad rzeczą lub innymi przedmiotami materialnymi (np. umowa przechowania, umowa użyczenia, zadatek); 3) zobowiązujące, które polegają na zobowiązaniu się jednej strony (dłużnika) do świadczenia, tzn. do określonego działania lub zaniechania na rzecz wierzyciela (w ramach tej grupy wyróżnia się czynności jednostronnie zobowiązujące, które tylko jedną stronę zobowiązują do spełnienia określonego świadczenia, a drugą uprawniają do otrzymania świadczenia, oraz dwustronnie zobowiązujące, gdy z czynności prawnej wynikają odpowiednie zobowiązania dla obu stron), oraz rozporządzające, które polegają na przeniesieniu, obciążeniu, ograniczeniu lub zniesieniu prawa podmiotowego; w ramach tego podziału wyróżnia się ponadto czynności zobowiązująco-rozporządzające, które wywołują podwójny skutek - zarówno zobowiązujący, jak i rozporządzający (np. umowa sprzedaży, umowa zamiany); 4) kauzalne (przyczynowe) - czynności przysparzające, których ważność uzależniona jest od istnienia prawidłowej przyczyny (kauzy, causae), oraz abstrakcyjne (oderwane), które wywołują skutki przysparzające, chociażby nie istniała prawidłowa przyczyna (causa) stanowiąca podstawę prawną ich dokonania;

21 C.D. 5) odpłatne, na podstawie których obie strony czynności prawnej dwustronnie zobowiązującej mają uzyskać pewną korzyść majątkową, oraz nieodpłatne; 6) przysparzające, które powodują u innej osoby zmianę majątkową, polegającą na tym, że ta osoba nabywa prawo podmiotowe albo zostaje zwolniona z obowiązku lub ciężarów ograniczających jej prawo podmiotowe; 7) upoważniające, które wyznaczają innym podmiotom kompetencje do dokonania czynności konwencjonalnych ze skutkiem dla osoby udzielającej upoważnienia (np. pełnomocnictwo, przekaz); 8) powiernicze (fiducjarne), których istota polega na przeniesieniu przez powierzającego na powiernika jakiegoś prawa, wskutek czego powiernik może korzystać z tego prawa względem osób trzecich, w zakresie wskazanym treścią umowy powierniczej, z jednoczesnym zobowiązaniem powiernika wobec powierzającego (w stosunku wewnętrznym), że będzie on z powierzonego prawa korzystał tylko w zakresie uzasadnionym treścią umowy powierniczej, w szczególności, że powierzone prawo w określonej sytuacji powróci do powierzającego (np. przewłaszczenie na zabezpieczenie, powierniczy rachunek bankowy); 9) na wypadek śmierci (mortis causa), które wywołują skutki prawne z chwilą śmierci osoby, która tej czynności dokonała (np. testament, umowa o zrzeczenie się dziedziczenia), oraz między żyjącymi (inter vivos).

22 Zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych
Zdolność prawna; jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Nabywa się ją z chwila urodzenia i traci z momentem śmierci. Zdolność prawną posiada także dziecko poczęte (ale prawa i obowiązki nabywa pod warunkiem, że urodzi się żywe). Art. 8 kc. Zdolność do czynności prawnych to zdolność do nabywania praw i obowiązków za pośrednictwem własnych działań.