mgr Małgorzata J. Januszewska

Prezentacja na temat: "mgr Małgorzata J. Januszewska"— Zapis prezentacji:

1 mgr Małgorzata J. Januszewska
Rynek pracy mgr Małgorzata J. Januszewska

2 Rynek pracy ogół zależnych od instytucji form i procesów najmu pracowników oraz uwarunkowań negocjacyjnych w stosunku do warunków pracy i płacy. Funkcje: alokacja i realokacja zasobów ludzkich, zapewnienie długookresowej równowagi popytu i podaży na pracę.

3 Podaż pracy jest tożsama z pojęciem zasobów pracy, czy zasobów siły roboczej, na które składa się ogół ludności zawodowo czynnej. może być analizowana jako wielkość globalna, obejmując wszystkich aktywnych zawodowo na danym rynku pracy

4 Podaż pracy W zależności od cech demograficznych i społecznozawodowych można wyodrębnić różne grupy tworzące zasoby pracy. W tym znaczeniu mówi się o podaży pracy osób reprezentujących określoną płeć, wiek, zawód, wykształcenie, rodzaj wykonywanej pracy.

5 Czynniki wpływające na podaż pracy
czynniki demograficzne poziom płac system zasiłków wykształcenie i kwalifikacje skłonność do zatrudnienia mobilność oczekiwania pracowników

6 Popyt na pracę zapotrzebowanie pracodawców (przedsiębiorstwa) na  pracę. Przedmiotem transakcji pomiędzy pracodawcą a pracownikiem jest praca, za którą pracownik otrzymuje określone wynagrodzenie.

7 Czynniki wpływające na popyt na pracę
koszty pracy wydajność pracy popyt na dobra i usługi faza cyklu koniunkturalnego ilość miejsc pracy oczekiwania pracodawców

8 (zasoby siły roboczej)
Krajobraz rynku pracy (zasoby siły roboczej) Aktywni zawodowo pracujący bezrobotni Bierni zawodowo 7 5 6 3 4 1 2 7 Przepływy na rynku pracy: 1 – utrzymywani przez małżonków (nie chcą pracować), podejmujący naukę, emeryci, renciści, zwycięzcy w Lotto, kobiety na urlopie wychowawczym 2 – wyżej wymienieni, którzy znaleźli pracę 3 – tzw. zniechęceni: pracujący na czarno, osoby które zrezygnowały z poszukiwania pracy 4 – osoby wymienione w 1, które poszukują pracy, ale nie zostali zatrudnieni 5 – osoby, które zostały zwolnione lub które się zwolniły 6 – osoby, które znalazły pracę 7 – zmarli

9 Definicje: Wiek produkcyjny wiek zdolności do pracy. Stanowi on środkową strukturę wiekową z trzech obowiązujących. Wg aktualnych przepisów prawa aktualnie obejmuje: mężczyzn pomiędzy 18. a 64. rokiem życia, kobiety pomiędzy 18. a 59. rokiem życia.

10 Definicje: Ludność aktywna zawodowo osoby wykonujące pracę przynoszącą im dochód lub zarobek, a także bezpłatnie pomagające w prowadzeniu rodzinnej działalności gospodarczej; osoby pracujące oraz osoby poszukujące pracy i zdolne do jej podjęcia.

11 Definicje: Bierni (nieaktywni) zawodowo osoby niepracujące i nieposzukujące pracy. W grupie osób nieaktywnych zawodowo znajdują się: osoby niewykazujące chęci do zatrudnienia mimo posiadania zdolności do podjęcia pracy, osoby starsze (w wieku emerytalnym) lub takie, które są w wieku produkcyjnym, ale uzyskały uprawnienia rentowe i nie zamierzają powrócić na rynek pracy osoby niepełnosprawne oraz młodzież, która nie rozpoczęła jeszcze kariery zawodowej lub czasowo wycofała się z rynku pracy z powodu kontynuowania edukacji lub konieczności opieki nad dzieckiem, rodziną.

12 Bezrobocie niemożność znalezienia pracy zarobkowej przez ludzi w wieku produkcyjnym, zdolnych i chętnych do pracy oraz aktywnie jej poszukujących. Bezrobotni stanowią więc część ludności w wieku produkcyjnym i jednocześnie część grupy aktywnych zawodowo

13 Bezrobocie Miernikiem określającym wielkość bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli udział bezrobotnych w ogólnej liczbie osób aktywnych zawodowo.

14 Nie wszyscy ludzie chcą pracować!
Osoby chcące podjąć pracę Współczynnik aktywności zawodowej = x 100% Stopa bezrobocia = x 100% *osoby aktywne zawodowo = pracujący + bezrobotni Bezrobotny: nie ma pracy, aktywnie poszukuje pracy, jest zdolny do pracy. Osoby w wieku produkcyjnym* Zarejestrowani bezrobotni Osoby aktywne zawodowo

15 Rodzaje bezrobocia b. frykcyjne - tworzą je osoby zmieniające w danym momencie pracę, wchodzące lub powracające na rynek pracy. b. strukturalne – wynika z niedostosowania kwalifikacji pracowników do zapotrzebowania pracodawców. b. cykliczne – pojawiające się w sytuacji wahań poziomu produkcji wywołanych spadkiem ogólnego poziomu wydatków konsumpcyjnych; w tym sezonowe – wynikające ze spadku popytu w określonych porach roku.

16 Rodzaje bezrobocia b. przymusowe – związane z brakiem miejsc pracy na rynku. b. dobrowolne – wynika z niezaakceptowania przez bezrobotnych oferowanych na rynku pracy płac. b. jawne vs ukryte. Bezrobocie naturalne występuje, kiedy rynek pracy jest w równowadze. Składa się na nie bezrobocie frykcyjne i strukturalne. Około 4-4,5%.

17 Migracja Migracje zarobkowe ze względu na czas można podzielić na:
trwałe – wiążące się ze stałym pobytem w danym miejscu, okresowe – nakierowane na konkretny cel, jednak z zamierzonym powrotem w najbliższym czasie sezonowe – najczęściej zarobkowe wyjazdy do prac sezonowych wahadłowe – codzienne migrowanie np. na trasie praca-dom.

18 Migracje zarobkowe wg GUS
wewnętrzne i zewnętrzne, krótkookresowe i długookresowe, wewnątrzwojewódzkie i międzywojewódzkie, wewnątrzpowiatowe i międzypowiatowe, ze wsi do miasta i z miasta na wieś.

19 Kto jest bezrobotnym w Polsce?
W Polsce za bezrobotnego uważa się osobę zdolną do pracy i gotową do jej podjęcia w ramach stosunku pracy, w pełnym wymiarze czasu pracy, pozostającą bez pracy i nie uczącą się w szkole, z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych, o ile podjęła naukę w szkole wieczorowej lub zaocznej w okresie zatrudnienia, jeżeli: ukończyła 18 lat kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna 65 lat, nie nabyła prawa do emerytury, osoba ta ani jej współmałżonek nie jest właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego, nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej lub nie podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu innej działalności, będąc osobą niepełnosprawną może podjąć pracę co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione sytuacją zdrowotną.

20 Rynek pracy na wykresie
LD – (labour demand) popyt na pracę LF – (labour force) podaż pracy AJ – (job acceptance) osoby, które podjęły pracę w rzeczywistości E – równowaga przy pełnym zatrudnieniu Uwaga na zbieganie się krzywych AJ i LF!

21 Rynek pracy na wykresie
Bezrobocie naturalne – EF, BC bezrobocie przymusowe – AB Ma znaczenie płaca realna, nie nominalna! Czy, jeśli wszystkie ceny wzrosną dwukrotnie, nastąpi zmiana na rynku?

22 Przyczyny nierównowagi na rynku pracy
likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi ograniczanie produkcji brak informacji o miejscach pracy przeniesienie zakładu do innego rejonu niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników zmiany w technologii wysokie obciążenia fiskalne otwarcie gospodarki na import pasywna postawa bezrobotnych słabość systemu pośrednictwa pracy aktywność zawodowa emerytów wejście na rynek roczników wyżu demograficznego itd. …

23 Skutki bezrobocia niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki
znaczne koszty materialne związane z utrzymaniem bezrobotnych oraz służb zajmujących się ich problemami i obsługą spadek dochodów rodzin, rozszerzenie się społecznych kręgów ubóstwa degradacja psychiczna i moralna osób pozostających bez pracy (poczucie beznadziejności, pesymizm, uczucie społecznej bezużyteczności) zjawiska patologii społecznej alkoholizm, narkomania, przestępczość itd.  utrata kwalifikacji

24 Polityka zatrudnienia:
integralna część całokształtu polityki społeczno – ekonomicznej państwa. Rozumiemy przez nią czynne oddziaływanie władz państwowych na rynek pracy pod kątem potrzeb gospodarki kraju oraz godzenia interesów pracodawców i pracowników. Dotyczy gospodarowania zasobami pracy. Głównym celem polityki zatrudnienia jest poszukiwanie metod i środków umożliwiających optymalne w danych warunkach gospodarowanie czynnikiem ludzkim.

25 Cele polityki zatrudnienia:
walka z bezrobociem i jego skutkami, Ponadto do zadań polityki zatrudnienia możemy zliczyć: bilansowanie zatrudnienia w skali krajowej i lokalnej, kształtowanie jego struktury zgodnie z potrzebami i profilem demograficznym ludności dostosowanie kwalifikacji zasobów pracy do potrzeb gospodarczych, organizacja rynku pracy i związanego z nim pośrednictwa oraz poradnictwa zawodowego, udzielanie pomocy w znalezieniu zajęcia grupom społecznym mającym szczególne trudności w aktywizacji zawodowej (np. młodocianym, niepełnosprawnym, Kobietom, zwalnianym z zakładów karnych itp.) , motywowaniem do pracy.

26 Narzędzia polityki rynku pracy - aktywne:
publiczne programy zatrudnienia ( programy robót publicznych ) polegające na tworzeniu przez państwo dodatkowych miejsc pracy w dziedzinach nie cieszących się zainteresowaniem sektora prywatnego subsydiowanie zatrudnienia polegające na udzielaniu przez państwo bezzwrotnej pomocy finansowej przedsiębiorstwom, które rezygnują z planowanej redukcji zatrudnienia lub tworzą nowe miejsca pracy ( w Polsce prace interwencyjne ) pożyczki dla przedsiębiorstw w celu tworzenia nowych miejsc pracy oraz pożyczki dla bezrobotnych w celu podjęcia działalności gospodarczej na własny rachunek szkolenia zawodowe umożliwiające bezrobotnym zdobywanie kwalifikacji usługi pośrednictwa pracy świadczone przez biura pracy, dotyczące gromadzenia i udzielania informacji o wolnych miejscach pracy i bezrobotnych poszukujących pracy

27 Narzędzia polityki rynku pracy - pasywne:
zasiłki dla bezrobotnych, jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy, dodatki związane z wcześniejszym przechodzeniem na emeryturę.

28 Ograniczenia szybkiego dostosowania się rynku
Długoterminowe umowy o pracę, Dostosowania nakładu pracy (liczby roboczogodzin przepracowanych w danym okresie), Dostosowania płac, w tym płaca minimalna.

29 Płaca minimalna prawnie ustalony najniższy dopuszczalny poziom wynagrodzenia pieniężnego za pracę na podstawie umowy o pracę, określony w postaci stawki lub minimalnego zarobku za pracę w obowiązującym wymiarze czasowym (najczęściej: miesięcznie). W Polsce ogłaszana co roku 15 września. rok Płaca minimalna brutto Płaca minimalna netto Koszt zatrudnienia dla pracodawcy 2006 899,10 647,93 1083,23 2010 1317 984,15 1560,39 2014 1680 1181,38 2028,43 2018 2100 1530 2532,81

30 Związki zawodowe organizacje społeczne zrzeszająca pracowników na zasadzie dobrowolności. Jej celem jest obrona interesów społeczno- ekonomicznych. Tworzone wg kryteriów: gałęzi produkcji, zawodu, regionu.

31 Inne klin podatkowy, zasiłki dla bezrobotnych (im większe, tym większe naturalne bezrobocie).

32 Klasyczny model rynku pracy - założenia
Krańcowa użyteczność pracy określa podaż pracy Krańcowa produktywność określa popyt na pracę Podaż tworzy popyt (prawo Saya) Na rynku występuje konkurencja doskonała Płace są giętkie

33 Neoklasyczny model rynku pracy - założenia
Neoklasyczny rynek pracy charakteryzuje się: ◮ homogenicznością pracowników ◮ płacami czyszczącymi rynek ◮ doskonałą informacją ◮ brakiem bezrobocia przymusowego

34 Likwidacja bezrobocia cyklicznego - opinia klasyków:
płace giętkie, zatem zmieniają się w zależności od wzajemnej relacji popytu na prace i podaży – system dąży do stanu równowagi w stosunkowo krótkim czasie naturalnym jest stan bezrobocia dobrowolnego bardzo duże bezrobocie spowodowane jest presją związków zawodowych zakłócających naturalne procesy na rynku pracy duży wpływ ma też ustalanie płac minimalnych. bezrobocie cykliczne jeśli występuje to jest na poziomie minimalnym. jedynym lekarstwem na bezrobocie jest pozwolić działać mechanizmom rynkowym, osłabić związki zawodowe (modyfikacja prawa pracy, zwłaszcza strajków, zwiększenia możliwości lokautu). Likwidacja płac minimalnych, przekonanie pracowników, że obniżka wynagrodzeń prowadzi do wzrostu zatrudnienia

35 Likwidacja bezrobocia cyklicznego - opinia Keynesistów:
Od Wielkiej Depresji w latach trzydziestych (zapoczątkowane kryzysem w roku) - terapia klasyczna nie jest skuteczna płace nie są giętkie (ale to dlatego, że istnieją długoterminowe porozumienia płacowe pracowników i pracodawców, często nie nadążające za zmianami życia gospodarczego). pracodawcy nie zwalniają pracowników (bo wysokie koszty odpraw i w okresie koniunktury koszty poszukiwania nowych pracowników) ale reagują na zmiany popytu przez zmianę czasu pracy robotników Cyklicznego bezrobocia nie zlikwiduje się metodami klasyków, dlatego potrzebna jest ekspansywna polityka fiskalna i/lub pieniężna państwa (zwiększenie wydatków państwa, przyrost podaży pieniądza, wzrost (malenie) podatków. itp.) Jeśli państw ma walczyć z bezrobociem to pieniądze na rozwój przemysłów pracochłonnych a nie kapitałooszczędnych. ( Kiedy w okresie ożywienia gospodarczego wzrasta produkcja powrót pracowników do pracy nie jest zwykle dostatecznie szybki (różne powody – np. zapłata za bezrobocie, zniechęcenie) i odwrotnie spadek produkcji nie powoduje równie szybkiego spadku zatrudnienia.

36