Wstępny projekt Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do ogólnonarodowej debaty Warszawa, styczeń 2005.

Prezentacja na temat: "Wstępny projekt Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do ogólnonarodowej debaty Warszawa, styczeń 2005."— Zapis prezentacji:

1 Wstępny projekt Narodowego Planu Rozwoju na lata przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do ogólnonarodowej debaty Warszawa, styczeń 2005

2 Horyzont czasowy NPR Tożsamy z najbliższym horyzontem programowania i finansowania polityk z budżetu UE dotyczącym lat

3 Harmonogram prac styczeń 2005
Przyjęcie przez Radę Ministrów wstępnego projektu i skierowanie go do ogólnonarodowej debaty luty – kwiecień 2005 Debata maj 2005 Opracowanie i przyjęcie projektu NPR wraz z załącznikami IV kwartał 2005 Ostateczne zatwierdzenie NPR 2006 Operacyjne i legislacyjne oprzyrządowanie wdrożenia NPR styczeń 2007 Rozpoczęcie realizacji

4 Ewolucja NPR Działania współfinansowane ze środków funduszy strukturalnych i z Funduszu Spójności Całokształt działań rozwojowych, realizowanych zarówno ze środków unijnych jak i wyłącznie krajowych

5 Czym jest NPR ? Polska wersja „Strategii Lizbońskiej”
Koncepcja modernizacji polskiej gospodarki, wdrażana w warunkach członkostwa w UE Podstawa negocjacji z KE środków funduszy strukturalnych Kompleksowa strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski i jej regionów Narzędzie zapewnienia faktycznej podmiotowości samorządom województw w zakresie programowania i stymulowania rozwoju regionów Ma służyć zaktywizowaniu i lepszemu wykorzystaniu krajowych zasobów rozwoju, zwłaszcza kapitału ludzkiego i społecznego Program kompleksowych zmian instytucjonalnych, całościowa koncepcja unowocześnienia gospodarki i państwa

6 Struktura treści NPR Tło społeczno-gospodarcze tworzenia NPR
Podstawy aksjologiczne, misja, cele i obszary priorytetowe Przedsięwzięcia i działania służące realizacji celów i priorytetów strategicznych System realizacyjny Instrumenty finansowe Program zmian instytucjonalnych warunkujących realizację NPR Monitoring i ewaluacja NPR Stanowisko Polski wobec unijnej polityki spójności

7 Aksjologia NPR (1) Podstawowe wartości: Obywatelska suwerenność jednostki – swobody obywatelskie i gospodarcze, przedsiębiorczość, innowacyjność, prawo do autonomii i samorealizacji, poczucie odpowiedzialności za jakość własnego życia i za dobro wspólne, aktywność społeczna i polityczna sprzyjająca ładowi demokratycznemu Spójność i solidarność społeczna – równe szanse wszystkich społeczności i grup społecznych, silna tożsamość kulturowa na poziomie lokalnym i regionalnym, usunięcie wszelkiej dyskryminacji i integracja wykluczonych Zrównoważony rozwój – orientacja na poprawę jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń, przy zapewnieniu ochrony i zachowania zasobów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego oraz właściwej struktury demograficznej społeczeństwa

8 Aksjologia NPR (2) Zasady sprzyjające realizacji podstawowych wartości: Uznanie wykształcenia, wiedzy, informacji i kultury za fundament społeczno-gospodarczego rozwoju Pomocniczość państwa – umacnianie samorządności terytorialnej i społeczeństwa obywatelskiego, przy zachowaniu autonomii i partnerstwa w relacjach między administracją państwową oraz strukturami samorządowymi i pozarządowymi Polityka prorodzinna – przyczynianie się do wyższego poziomu dzietności, gwarantująca prawidłowy rozwój dzieci i promująca partnerski model rodziny

9 Aksjologia NPR (3) Ochrona rynku i konkurencji
Zapewnienie równego dostępu do sądu i ochrony konstytucyjnych praw Dialog obywatelski i partnerstwo społeczne Kształtowanie partnerskich relacji Polski z państwami demokratycznymi oraz jej uczestnictwa w globalnej polityce i gospodarce

10 Misja NPR Podjęcie i uruchomienie przedsięwzięć, które zapewnią utrzymanie gospodarki na ścieżce wysokiego wzrostu, w następstwie umocnienia konkurencyjności regionów i przedsiębiorstw oraz wzrostu zatrudnienia, przy zapewnieniu wyższego poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej

11 Cele strategiczne NPR Utrzymanie gospodarki na ścieżce wysokiego wzrostu gospodarczego Wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw i regionów oraz wzrost zatrudnienia Podniesienie poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej

12 Priorytety NPR Inwestycje Zatrudnienie Eksport Przedsiębiorczość
Innowacyjność Ochrona rynku Integracja społeczna Wiedza i kompetencje Aktywizacja i mobilność Gospodarowanie przestrzenią

13 NPR tezy (1) Formułując NPR zajmujemy się przede wszystkim kategorią „rozwoju”, rozumianą jako ukierunkowaną zmianę dokonującą się w gospodarce i kulturze, zgodną z przyjętą aksjologią, czyli respektującą określone zasady – wartości.

14 NPR tezy (2) Aksjologia NPR ma respektować szeroką definicję rozwoju społeczno-gospodarczego i jakości życia, co będzie sprzyjać realizacji społecznych wartości i dążeń, równoważąc orientację indywidualistyczną i kolektywistyczną, postęp ekonomiczny z kulturowymi aspiracjami poszczególnych wspólnot. Z aksjologii ma wynikać dbałość o ekologiczne warunki życia, wymóg łagodzenia konfliktów międzygeneracyjnych oraz kompromisu między centralnym sterowaniem rozwojem a potrzebami i celami społeczności lokalnych i regionalnych.

15 NPR tezy (3) Istotą zasad normatywnych NPR –
ich wewnętrzna spójność, komplementarność, pozostawienie rozwiązywania problemów na najniższym możliwie poziomie organizacji życia społecznego (respektowanie zasady subsydiarności i zróżnicowania regionalnego) oraz jednoczesne uwzględnianie trzech podstawowych perspektyw w programowaniu rozwoju – obywatela, wspólnoty i następnych pokoleń.

16 NPR tezy (4) NPR narzędziem programowania i koordynowania działań rozwojowych różnych podmiotów – publicznych, prywatnych i społecznych.

17 NPR tezy (5) Fundamentem rozwoju społeczno-gospodarczego Polski w perspektywie co najmniej kilkunastu lat musi być wysokie tempo wzrostu gospodarczego - rzędu 5% wzrostu PKB rocznie.

18 NPR tezy (6) Wysoki wzrost gospodarczy podstawą dla stopniowego usuwania zasadniczych barier rozwoju (negatywne cechy strukturalne gospodarki, deficyt kapitału ludzkiego i społecznego), ale bez zapewnienia wyeliminowania wszystkich barier. Wysoka dynamika gospodarcza wywołuje efekty mnożnikowe (efekty skali) oraz dyfuzyjne (efekty zakresu), ale nie może samoczynnie wywoływać skutków rozwojowych we wszystkich sektorach i obszarach gospodarki. Wymaga to ukierunkowanych, interwencyjnych działań państwa, zorientowanych na stymulowanie i utrwalanie tendencji rozwojowych - zapewniających wzmocnienie konkurencyjności gospodarki oraz zachowanie niezbędnego poziomu spójności społecznej.

19 NPR tezy (7) Osiągnięcie strategicznych celów rozwojowych warunkowane harmonizacją działań podejmowanych równolegle w trzech wymiarach: - strukturalnym – oddziaływanie na cechy strukturalne gospodarki - przestrzennym – oddziaływanie na zagospodarowanie przestrzeni kraju - regionalnym – oddziaływanie na rozwój i konkurencyjność regionów (województw).

20 NPR tezy (8) Wyróżnienie trzech wymiarów działań rozwojowych wynika z ich odrębnych i specyficznych funkcji Problemem do rozwiązania jest stworzenie instytucjonalnego układu zapewniającego efektywne i skoordynowane wypełnianie tych funkcji i wynikających z nich zadań przez określone podmioty władzy publicznej.

21 NPR tezy (9) Właściwy układ instytucjonalny dotychczas w Polsce nie został ustanowiony (mimo ogromnych wysiłków reformatorskich) Rezultatem jest ograniczona instytucjonalna zdolność do inicjowania skutecznych działań rozwojowych.

22 NPR tezy (10) Praktyczne formowanie właściwego układu instytucjonalnego pobudzania rozwoju społeczno-gospodarczego przyczyną chaosu (centralizacja i decentralizacja, podejście sektorowe i horyzontalne, resortowość i samorządność).

23 NPR tezy (11) Wśród obywateli wywołuje to przekonanie o „biurokratycznej anarchii państwa” Państwo – zgodnie z tym odczuciem –źródłem nieładu i rozkładu więzi społecznych.

24 NPR tezy (12) Niezbędne jest podjęcie wyboru modelu instytucjonalnego i jego konsekwentne wdrożenie i przestrzeganie.

25 NPR tezy (13) Zasadniczym problemem jest wyznaczenie w tym modelu pozycji i roli województwa i jego samorządowych władz Tym samym, odpowiedź na pytanie co dalej z polskimi regionami staje się jednym z kluczy do przyszłości Polski.

26 NPR tezy (14) Nie można oderwać procedury formułowania celów rozwoju społeczno-gospodarczego od formowania układu instytucjonalnego, który może inicjować działania doprowadzające później do realizacji tych celów Stąd Narodowy Plan Rozwoju na lata jest także programem niezbędnych zmian instytucjonalnych.

27 NPR tezy (15) 2005 rok zostanie poświęcony ogólnokrajowej debacie nad projektem NPR, w rezultacie której zostanie opracowana finalna wersja NPR. W tym roku powinno też nastąpić jej ostateczne zatwierdzenie przez rząd i parlament. Natomiast rok 2006 zostanie wówczas wykorzystany na przeprowadzenie wszystkich przygotowań instytucjonalnych i operacyjnych warunkujących kompleksowe podjęcie realizacji Planu od początku 2007 r.

28 NPR tezy (16) Formułowanie NPR ściśle związane z potrzebą wypracowania przez odpowiedzialne organy państwa zwartej i długofalowej strategii integracji Polski z krajami Unii Europejskiej, określającej miejsce Polski w Unii i polską wizję jej rozwoju.

29 NPR tezy (17) Realizacja określonej strategii integracyjnej powinna stać się osią długofalowej strategii rozwoju społeczno-gospodarczego sformułowaną w NPR , obejmującą następną perspektywę budżetową Unii Europejskiej. NPR powinien określać przyszłą pozycję Polski w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz cele polityki gospodarczej i środki do uzyskania tej pozycji w założonym czasie.

30 NPR tezy (18) Dzięki przyjęciu i konsekwentnej realizacji takiej strategii Polska będzie aktywnym, wykazującym inicjatywę, wiarygodnym i szanowanym partnerem krajów członkowskich i organów Unii Europejskiej, co powinno jej stopniowo zapewniać pozycję w grupie krajów nadających kierunek i tempo rozwoju Unii.

31 Przygotowanie programów operacyjnych
Pracami nad NPR kieruje Międzyresortowy Zespół do przygotowania Narodowego Planu Rozwoju na lata powołany przez Prezesa Rady Ministrów w dniu 6 lutego 2004 r. W myśl ustaleń z posiedzenia Zespołu w dniu 13 stycznia 2005 r. w ramach jego prac powołano cztery Podzespoły: ds. Programów Operacyjnych ds. Ewaluacji ds. Konsultacji społecznej i promocji ds. Zmian instytucjonalnych

32 Układ realizacyjny NPR 2007-2013 Programy horyzontalne/Kierunki rozwoju
Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przekształcenia strukturalne obszarów wiejskich Infrastruktura techniczna Zasoby naturalne   Inwestycje w przedsiębiorstwach Rozwój zasobów ludzkich i kapitału społecznego Pomoc techniczna 

33 Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przekształcenia strukturalne obszarów wiejskich 16 Regionalnych programów operacyjnych RPO – Spójność i konkurencyjność regionów Programy operacyjne współpracy przygranicznej i terytorialnej PO Rozwój obszarów wiejskich PO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb

34 Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Infrastruktura techniczna
PO Infrastruktura drogowa PO Infrastruktura kolejowa PO Sieci energetyczne

35 Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Zasoby naturalne
PO Środowisko

36 Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Inwestycje w przedsiębiorstwach
PO Rozwój i modernizacja przedsiębiorstw PO Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne

37 Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Rozwój zasobów ludzkich i kapitału społecznego
PO Wykształcenie i kompetencje PO Zatrudnienie i integracja społeczna PO Społeczeństwo obywatelskie

38 Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Pomoc techniczna
PO Pomoc techniczna

39 Środki na realizację NPR

40 Udział środków UE i krajowych w finansowaniu programy operacyjne w ramach NSRO

41 Rozwiązania instytucjonalne obszary
Rozwój regionalny Nauka i szkolnictwo wyższe Edukacja Rynek pracy System finansów publicznych Struktura centralnej administracji rządowej Ustawodawstwo i egzekucja prawa

42 Rozwiązania instytucjonalne Programowanie
Podstawa programowa rozwoju regionalnego w latach : Narodowy Plan Rozwoju Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego Wojewódzkie Strategie Rozwoju 16 Regionalnych Programów Operacyjnych

43 Rozwiązania instytucjonalne Rozwój regionalny
Zinstytucjonalizowane partnerstwo administracji rządowej i samorządowej - wymaga ustawowego zapewnienia stronom partnerstwa stabilnych i wydajnych źródeł dochodów własnych Wieloletnie planowanie budżetowe, uregulowane w ustawie o finansach publicznych dla wieloletnich programów rozwojowych Wieloletnie programy rozwojowe powinny wynikać z Narodowego Planu Rozwoju Kontrakty regionalne – wieloletnie porozumienia rządowo-samorządowe Osoby, korporacje prawa publicznego Warunkiem wdrożenia koncepcji wojewódzkich programów operacyjnych jest utrzymanie przez UE wielofunduszowych programów operacyjnych w latach

44 Rozwiązania instytucjonalne Rozwój regionalny
Koncentracja działań rozwojowych w wybranych centrach metropolitalnych Rozwiązania dla wielkomiejskich aglomeracji – katowickiej, trójmiejskiej i warszawskiej Rewitalizacji miast – umożliwienie dyfuzji innowacyjności i rozwoju w regionalne otoczenie, zwłaszcza na obszary wiejskie Wyodrębnienie trzech rodzajów obszarów polityki rozwoju regionalnego (metropolitalne, miejskie, wiejskie) Sformułowanie modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego określającego mechanizmy i metody stymulowania rozwoju tych trzech obszarów

45 Rozwiązania instytucjonalne Rozwój regionalny
Utrzymanie ustanowionej w 1998 r. organizacji terytorialnej państwa, przy modyfikacji przyjętego modelu Ograniczenie nadmiernej liczby powiatów o nie wystarczającym potencjale ekonomicznym i administracyjnym, zniesienie rozdzielenia powiatów grodzkich i ziemskich Wzmocnienie kompetencji i zdolności rozwojowych samorządu województwa Ograniczenie kompetencji i skali zatrudnienia wojewódzkiej administracji rządowej Utworzenie w ramach służby cywilnej korpusu wojewodów Służba cywilna w samorządzie terytorialnym

46 Rozwiązania instytucjonalne Rozwój regionalny
Wzmocnienie pozycji marszałka w zarządzie województwa Umocnienie instytucji kontrolnych w samorządzie województwa Rozwiązania wymuszające zdecydowane i skuteczne działanie organów nadzoru w samorządzie terytorialnym Rozdzielenie planowania od zagospodarowania przestrzennego Przypisanie planowania przestrzennego Narodowemu Centrum Studiów Strategicznych

47 Rozwiązania instytucjonalne Nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, rynek pracy
Ustawa o wspieraniu działalności innowacyjnej Ustawa o jednostkach badawczo-rozwojowych Ustawa o finansowaniu nauki Ustawa o szkolnictwie wyższym Przełamanie strukturalnych słabości przez tworzenie centrów badawczo-rozwojowych, platform technologicznych, akademickich inkubatorów przedsiębiorczości Nadanie szkołom wyższym formy spółki kapitałowej użyteczności publicznej

48 Rozwiązania instytucjonalne Nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, rynek pracy
Uchwalenie ustawy o sposobie sprawowania pieczy nad samorządami zawodów zaufania publicznego Dostosowanie sieci szkół do tendencji demograficznej i zmniejszenie zatrudnienia nauczycieli Nowelizacja Karty Nauczyciela Utworzenie funduszu szkoleniowego (obligatoryjnie w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 50 osób) Nowa ustawa kodeksowa regulująca zbiorowy stosunek pracy

49 Rozwiązania instytucjonalne System finansów publicznych
Poprawa płynności i minimalizacja potrzeb kredytowych budżetu oraz racjonalizacja wydatków jednostek sektora finansów publicznych Nowelizacja ustawy o finansach publicznych Nowelizacja ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego Zmiana systemu podatkowego

50 Rozwiązania instytucjonalne Struktura centralnej administracji rządowej
Określenie relacji między ministerstwem gospodarki i ministerstwem skarbu państwa Wyprofilowanie funkcji i zadań ministerstwa infrastruktury, aby nie pokrywały się one z kompetencjami ministerstw: gospodarki, skarbu państwa oraz nauki i informatyzacji, Ustanowienie Narodowego Centrum Studiów Strategicznych

51 Rozwiązania instytucjonalne Ustawodawstwo i egzekucja prawa
Przyjęcie zasady - po trzech nowelizacjach danej ustawy następna inicjatywa legislacyjna w tym zakresie musi oznaczać uchwalenie całościowej ustawy a nie jej cząstkową zmianę Wzrost nakładów i gruntowna reforma wymiaru sprawiedliwości prowadząca do uproszczenia procedur, szczególnie w tzw. sprawach drobnych Podniesienie wymagań wobec sędziów i eliminowanie z zawodu osób naruszających pragmatykę służbową i postępujących nieetycznie

52 Monitoring i ewaluacja NPR
Realizacja NPR oraz wynikających z niego programów operacyjnych będzie przedmiotem systematycznego procesu monitorowania i ewaluacji (oceny) zgodnie z zapisami ustawy o NPR z dnia r. Punktem odniesienie dla tych procesów będą wskaźniki określone w NPR w trzech podstawowych sferach: aksjologicznej – odnoszące się do podstawowych wartości i zasad formułowanych w NPR strategicznej – odnoszące się do celów i priorytetów strategicznych NPR europejskiej – odnoszące się do tych samych zagadnień, które uznano za najistotniejsze dla śledzenia postępu realizacji Strategii Lizbońskiej (uzupełnionej o zapisy z Goeteborga) Dla prawidłowego sformułowania pełnej listy wskaźników znaczenie będą miały ewaluacja ex-ante, wyniki konsultacji społecznych oraz postęp prac nad strategiami sektorowymi i horyzontalnymi

53 Zasady konsultacji społecznych projektu NPR
kompleksowości – mają charakter ogólnopolski, sektorowy i regionalny dokumentacji – poszczególne idee i stanowiska są dokumentowane ciągłości – prowadzone są systematycznie i zmierzają do sformułowania społecznie legitymizowanego projektu NPR sprzężenia zwrotnego – uczestnicy uzyskują odpowiedzi na swoje propozycje i stanowiska przejrzystości – powszechnie dostępne są wszystkie rządowe dokumenty dotyczące projektu jak i opinie wyrażane przez uczestników konsultacji równości – w konsultacjach mogą wziąć udział wszyscy zainteresowani

54 Konsultacje NPR działania
Przebieg konsultacji reguluje Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia r. (Dz. U. Nr 10 poz. 74) w sprawie trybu i terminów konsultacji, współdziałania i współpracy przy opracowywaniu Narodowego Planu Rozwoju, programów operacyjnych i strategii wykorzystania Funduszu Spójności Rozpoczęcie ogólnopolskiej debaty nad NPR - konferencja otwierająca proces konsultacji z udziałem Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów i Wiceprezesa Rady Ministrów oraz Komisarz Danuty Hübner

55 Konsultacje NPR działania
Kolejnym etapem dyskusji są konsultacje regionalne:

56 Konsultacje NPR działania
Konsultacje NPR będą realizowane przez administrację centralną ponadto za pomocą: konferencji zamykającej konsultacje spotkań środowiskowych (centralnych) bezpośredniej komunikacji z MGiP – możliwość złożenia opinii pisemnej strony internetowej

57 Konsultacje NPR uczestnicy
samorządy województw i innych JST środowiska eksperckie profesjonalno-naukowe i jednostki naukowe partnerzy społeczni i gospodarczy (organizacje przedsiębiorców i pracodawców, związki zawodowe, samorządy zawodowe, organizacje pozarządowe, władze kościelne) parlamentarzyści przedstawiciele Komisji Europejskiej obywatele

58 Osie dyskusji Jak godzić umacnianie konkurencyjności z podnoszeniem poziomu spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej? W jaki sposób utrzymać wysoki wzrost gospodarczy i jednocześnie zapewniać zrównoważony rozwój? Jak przekształcać obszary społecznej i gospodarczej zapaści w ogniwa rozwoju? Jak odchodzić od modelu państwa resortowo-korporacyjnego na rzecz modelu państwa samorządowo-obywatelskiego? Jak przeprowadzić Polskę z cywilizacji produkcyjnej do cywilizacji informacyjnej?