Zmiana pojęciowa a postęp nauki

Prezentacja na temat: "Zmiana pojęciowa a postęp nauki"— Zapis prezentacji:

1 Zmiana pojęciowa a postęp nauki

2 Zmiana pojęciowa a postęp nauki
Problem Duhema Każdy eksperyment zakłada hipotezy pomocnicze na przykład hipotezy na temat działania przyrządów pomiarowych Zatem nigdy nie wiadomo, przeciw której hipotezie przemawia negatywny wynik eksperymentu Pierre Duhem ( ) La théorie physique son objet et sa structure 1906 Zmiana pojęciowa a postęp nauki

3 Zmiana pojęciowa a postęp nauki
Problem Duhema Każdy eksperyment zakłada hipotezy pomocnicze na przykład hipotezy na temat działania przyrządów pomiarowych Zatem nigdy nie wiadomo, przeciw której hipotezie przemawia negatywny wynik eksperymentu Hipotezy upadają nie dlatego, że okazują się fałszywe, lecz z powodu nadmiernych komplikacji teoretycznych Cel nauki: prostota + zgodność z doświadczeniem Zmiana pojęciowa a postęp nauki

4 Holizm Quine’a Willard Van Orman Quine (1908-2000)
Two Dogmas of Empricism 1951 Żadne zdanie nie jest odporne na rewizję Nauka jako całość stoi przed trybunałem doświadczenia Zmiana pojęciowa a postęp nauki

5 Poppera krytyka holizmu
Ze względu na uteoretyzowanie obserwacji pojęcie konfrontacji całego systemu z doświadczeniem jest niezrozumiałe. Do konfrontacji zawsze staje część systemu przeciw innej części systemu. Karl Popper ( ) Conjectures and Refutations 1963 Zmiana pojęciowa a postęp nauki

6 Trzy warunki przyrostu wiedzy
Warunek wstępny: nowa hipoteza wyjaśnia wszystkie zjawiska, które wyjaśniały hipotezy dotychczasowe, a ponadto wyjaśnia jeszcze jakieś inne zjawiska. Karl Popper ( ) Conjectures and Refutations 1963 Zmiana pojęciowa a postęp nauki

7 Trzy warunki przyrostu wiedzy
Bogactwo treści empirycznej liczba potencjalnych falsyfikatorów zakaz hipotez ad hoc Prostota wskazanie na nowe związki Względny sukces empiryczny Zmiana pojęciowa a postęp nauki

8 Trzy warunki przyrostu wiedzy
Bogactwo treści empirycznej liczba potencjalnych falsyfikatorów zakaz hipotez ad hoc Prostota wskazanie na nowe związki Względny sukces empiryczny Powyższe kryteria są zrelatywizowane do wiedzy zastanej, co prowadzi do nowej wersji problemu Duhema. Zmiana pojęciowa a postęp nauki

9 Problem zmiany pojęciowej
Thomas Kuhn ( ) The Structure of Scientific Revolutions 1962 Zmiana pojęciowa a postęp nauki

10 Problem zmiany pojęciowej
Thomas Kuhn ( ) The Structure of Scientific Revolutions 1962 Nauka normalna polega na rozwiązywaniu łamigłówek według reguł określonych przez panujący paradygmat Zmiana pojęciowa a postęp nauki

11 Problem zmiany pojęciowej
Thomas Kuhn ( ) The Structure of Scientific Revolutions 1962 Paradygmat określa podstawową ontologię repertuar problemów naukowych wzorce rozwiązań kryteria oceny Zmiana pojęciowa a postęp nauki

12 Mechanizm rewolucji naukowej
Nagromadzenie opornych łamigłówek powoduje kryzys zaufania do paradygmatu W czasie kryzysu (extraordinary research) dochodzi do osłabienia reguł paradygmatu Tworzą się zalążki nowych paradygmatów Zwycięstwo jednego z nich kończy rewolucję naukową Zmiana pojęciowa a postęp nauki

13 Zmiana pojęciowa a postęp nauki
Niewspółmierność Teorie przedzielone rewolucją naukową są niewspółmierne Terminy naukowe radykalnie zmieniają znaczenie Nie ma międzyparadygmatycznych kryteriów oceny teorii Rewolucje naukowe przynoszą zarówno zyski, jak i straty eksplanacyjne (tzw. „straty Kuhna”) Zmiana pojęciowa a postęp nauki

14 Problem zmiany pojęciowej
Problem niewspółmierności podważa projekt poszukiwania „logiki nauki” logiki indukcji metodę hipotetyczno-dedukcyjną Thomas Kuhn ( ) The Structure of Scientific Revolutions 1962 Zmiana pojęciowa a postęp nauki

15 Metodologia naukowych programów badawczych
Problemy do rozwiązania: Problem Duhema w wersji Poppera Problem niewspółmierności Imre Lakatos ( ) Falsification and the Methodology of Scientific Research Programmes 1970 Zmiana pojęciowa a postęp nauki

16 Metodologia naukowych programów badawczych
Falsyfikacja hipotezy jest zawsze potwierdzeniem innej hipotezy Przedmiotem oceny są zatem nie pojedyncze hipotezy, lecz ich ciągi Zmiana pojęciowa a postęp nauki

17 Metodologia naukowych programów badawczych
Naukowym programem badawczym nazywa się ciąg hipotez wyodrębniony przez twardy rdzeń (heurystykę negatywną) pas ochronny hipotez (heurystykę pozytywną) Zmiana pojęciowa a postęp nauki

18 Metodologia naukowych programów badawczych
Naukowy program badawczy nazywa się postępowy wtw kolejne hipotezy mają nadwyżkę treści empirycznej nad poprzednimi Zmiana pojęciowa a postęp nauki

19 Metodologia naukowych programów badawczych
Naukowy program badawczy nazywa się postępowy wtw kolejne hipotezy mają nadwyżkę treści empirycznej nad poprzednimi część nadwyżki treści empirycznej jest potwierdzona Należy rozwijać programy postępowe, a zarzucać programy degenerujące się Zmiana pojęciowa a postęp nauki

20 Pluralizm a anarchizm teoretyczny
Pluralizm teoretyczny alternatywne, postępowe programy badawcze mogą współistnieć Racjonalność odroczona należy pączkującym i degenerującym się programom badawczym dać czas Zmiana pojęciowa a postęp nauki

21 Pluralizm a anarchizm teoretyczny
Racjonalność odroczona należy pączkującym i degenerującym się programom badawczym dać czas Feyerabend: jak dużo czasu? Anything goes Witaj, towarzyszu anarchisto Paul Feyerabend ( ) Against Method 1975 Zmiana pojęciowa a postęp nauki