Sekcja Automatyki i Pomiarów OW SEP im. Kazimierza Szpotańskiego ( ) __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Andrzej Marusak19 II 2015 Andrzej Marusak19 II 2015

Uroczyste Seminarium poświęcone pamięci Inżyniera i Profesora Alfonsa HOFFMANNA ( ) ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Andrzej MarusakWarszawa, 19 II 2015

Alfons HOFFMANN ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Andrzej Marusak19 II 2015 Andrzej MarusakWarszawa, 19 II 2015 (ur. 12 listopada 1885 w Grudziądzu, zm. 30 grudnia 1963 w Gdańsku)

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2 Alfons HOFFMANN - Alfons HOFFMANN - inżynier elektryk, pionier i współtwórca polskiej elektroenergetyki, budowniczy elektrowni wodnych, sieci elektrycznych i fabryki urządzeń grzejnych w Gródku, budowniczy pierwszego polskiego systemu elektro- energetycznego (Gródek - Toruń - Gdynia). działacz społeczny, działacz państwowy w II RP, profesor Politechniki Gdańskiej, propagator energetyki wodnej.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________3 A. HOFFMANN - A. HOFFMANN - okres do roku 1918 Urodz. (12 XI 1885) w Grudziądzu jako syn Jana (tłumacza i sekr. sądu) oraz Anny z d. Kruza, kultywujących tradycje i kulturę polską. Uczył się w pruskim gimnazjum humanist. ( ). Studiował w Königliche Technische Hochschule zu Danzig od dyplom in ż yniera elektryka otrzymał na Wydz. Maszynowym i Elektrotechnicznym (1911). Praktyk ę zawodową zdobył w przemy ś le niemieckim w zakładach Garbe-Lahmeyer i Siemens-Schuckert. Jednocześnie, od czasów studenckich czynnie wspierał polsko ść, propaguj a c j ę zyk, muzyk ę i folklor. Jako student drugiego roku dyrygował chórem Lutnia w Gdańsku. Zakładał ogniska śpiewacze w Kartuzach, Wejherowie i Gdańsku.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________4 A. HOFFMANN - A. HOFFMANN - okres do roku 1918 Kształcił dyrygentów w terenie. Przy chórze Lutnia założył Polski Komitet Kostiumowy (1908) zaopatrujący teatry ludowe w polskie stroje regionalne i historyczne (siermięgi, kontusze, i stroje góral-skie). Zorg. Gdański Związek Kaszubskich Kół Śpiewaczych (1910), przekształcony w Pomorski Związek Kół Śpiewaczych (1912). Organizował przedstawienia teatralne, koncerty, występy z polskimi tańcami narodowymi itp. W 1907 r. został przewodn. polskiego kółka studenckiego i czynnym czł. Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Był współorganiz. berlińskich obchodów 100-lecia śmierci T. Koś-ciuszki (1917), a na zlocie gniazd sokolich w Berlinie (1918), kie-rował pokazem tańców polskich w wyk. 100-osob. Zespołu.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________5 A. HOFFMANN - A. HOFFMANN - okres do roku 1918 Pracując w Akwizgranie dojeżdżał do polskich towarzystw śpie- waczych w Westfalii. W Berlinie uczestniczył w pracach polskiego chóru „Harmonia” oraz wykładał matematykę, fizykę i elektro- technikę w Polskim Tow. Przemysłowców i Stowarzyszeniu Meta- lowców. Organizował dokształcające kursy zawodowe dla polskich elektrotechników. Jako członek Zarządu „Sokoła” na okręg ber- liński, prowadził ćwiczenia i wykłady teoretyczne z gimnastyki. Aby uniknąć służby w wojsku niemieckim, pracował jako kier. ma- łej elektrowni 122 kW w Koronowie ( ) - opiekował się chó-rem kościelnym, a wśród flisaków nad Brdą organizował wycieczki, spotkania, koncerty. W XII 1918 r. wstąpił do Stowarzyszenia Techników w Poznaniu.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________6 A. HOFFMANN - A. HOFFMANN - okres ( ) Jako członek Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej organizo- wał (1918) polską administrację Pomorza. Od 1920 r. projektował i budował elektrownie i sieci, stworzył poł ą czony system elektroenergetyczny Pomorza i Pozna ń skiego (Wielki Program Gródka), elektryfikował Gdynię, wprowadzał pionierskie rozwi ą zania techniczne, np. prace pod napi ę ciem. Promował korzystanie z energii elektrycznej poprzez produkcj ę sprz ę tu grzejnego (fabryka w Gródku, 350 zatrudn.) i prowa- dzenie szkoleń. W III 1920 r. został kier. bud. elektrowni wodnej w Gródku, którą ukończył w 1923 r. Pomorska Elektrownia Krajowa (PEK) ”Gró- dek”, której był dyr., otrzymała koncesję (1927) na dostawę energii el. dla Gdyni (również portów - handl. i woj.) – w ciągu 6 m-cy (1928) wybud. linię 60 kV z Gródka do Gdyni (140-km).

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________7 A. HOFFMANN - A. HOFFMANN - okres ( ) Jeszcze podczas budowy elektrowni w Gródku, opracował plan elektryfikacji całego Pomorza (1922). Po wybud. elektrowni w Żurze i Gdyni oraz połączeniu z elektrowniami w Grudziądzu i Toruniu, stworzył pierwszy w Polsce, sys. elektroenergetyczny (na skalę woj.) 60 kV. Władysławowo i Jurata były zasilane linią 15 kV. W latach zbudował w Gródku Fabrykę Grzejników Elek- trycznych. Fabryka produkowała kuchenki domowe i duże kuch- nie, grzejniki i żelazka elektryczne. Jako dyrektor PEK „Gródek” S.A. w ciągu 18 lat ( ), pom- nożył kapitał zakładowy z 6 mln zł do 38 mln zł. W 1938 roku został dyr. Śląskich Zakładów Elektroenergetycznych „Ślązel”, po wykupieniu przez kapitał polski z rąk niemieckich 80 % akcji, kontynuował akcję usuwania Niemców z kierowniczych stanowisk i rozpoczął intensywną rozbudowę Zakładów.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________8 A. HOFFMANN - A. HOFFMANN - okres ( ) Przedstawił wizję budowy nowoczesnego koncernu, złożył zamó- wienie na turbozespół 50 MVA - największy wówczas w kraju. Założył Toruńskie Koło SEP (1921) i był jego pierwszym prezesem ( ). Koło SEP przekształciło się w Oddział (1924), a A. Hoffmann został jego pierwszym prezesem. Był prezesem SEP ( ). Za jego kadencji, walny zjazd SEP odbył się na Bałtyku, podczas 5 dniowego rejsu m/s Piłsudski. Od 1921 r. czynnie uczestniczył w pracach Związku Elektrowni Polskich (ZEP). W latach 1925/26 i 1927/29 był wiceprezesem, a w 1929/30 prezesem tego Związku.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________9 A. HOFFMANN - A. HOFFMANN - okres ( ) Po wybuchu wojny znalazł się we Lwowie ( ). Od 1941 r. przebywał w Warszawie. Był poszukiwany przez Gestapo, ukry- wał się w Międzylesiu k. W-wy, u swojego przyjaciela dyr. FAE Kazimierza Szpotańskiego, pod nazwiskiem Alfred Hamerski. Do 1944 r. pracował jako kierownik kuźni w Fabryce Aparatów Elektrycznych. Współdziałał z ruchem oporu oraz z kolegami z SEP, pracował nad planami przyszłej elektryfikacji kraju, uwzględniając w nich odzyskanie ziem zachodnich i nacjonalizację przemysłu energetycznego. Po powstaniu warszawskim został wywieziony do Niemiec na roboty przymusowe. Po powrocie po wojnie, osiadł na Pomorzu.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________10 A. HOFFMANN - A. HOFFMANN - okres po roku 1945 Po 1945 roku kierował odbudow ą elektrowni wodnych. Kształcił kier. i maszynistów siłowni wodnych całej Polski na kilkutygodn. kursach w Żurze i Straszynie, z budowy turbin wodnych, hydro-logii, itp. ( ). Przy odbudowie kraju pracował tylko do 1949 r. Odsuni e ty (1949) ze wzgl. politycznych. Znalazł pracę na Politechnice Gda ń skiej u prof. Kazimierza Kopeckiego, wykładał elektrownie wodne, sieci elektryczne i grzejnictwo ( ). Potem, był gen. proj. w Biurze Studiów Gosp. Wodnej PAN i kier. Zakł. Konstr. Wodnych i Śródląd. w Inst. Bud. Wodnego PAN, gdzie otrzymał tytuł prof. nadzwyczajnego (1957). Był członkiem Komitetu Gospodarki Wodnej oraz Komitetu Elek- tryfikacji Polski PAN.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________11 A. HOFFMANN - A. HOFFMANN - okres po roku 1945 Odznaczony Złotą Odznaką z Wieńcem Laurowym Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych, Złotą Odznaką NOT i SEP, Złotą Odznaką Miasta Gdańska oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1961) i Złotym Krzyżem Zasługi (1925). Otrzymał tytuł członka honorowego SEP. W 1972 r. Elektrownia Żydowo otrzymała Jego imię. Był żonaty od 1921 r. z Marią Radecką, miał syna Mariana i córkę Janinę (zginęła w powstaniu warszawskim). W Toruniu Hoffma- nnowie mieszkali przy ul. Adama Mickiewcza 56, następnie 30. Imię Alfonsa Hoffmanna nosi jedna z ulic Grudziądza i plac w Toruniu. Zmarł 30 grudnia 1963 r. w Gdańsku i pochowany został na cmen- tarzu parafialnym we Wrzeszczu.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Andrzej Marusak19 II Dziękuję Państwu za uwagę! ____________________________________________ Zobacz!