I. To odchylenia od głównie przyjętych cech postawy prawidłowej, właściwej danej kategorii wieku, płci i typu budowy. Wady postawy możemy podzielić na wady proste, które określamy jako błędy postawy oraz na wady złożone, czyli zmiany strukturalne, np. wady klatki piersiowej, koślawość kolan, skoliozy. Gkj

Wady postawy można uznać za problem społeczny. Przyczyny powstawania wad i ich rozwój jest różnorodny. Głównymi czynnikami wszelkich odchyleń od prawidłowej postawy mogą być: Niedobór ruchu- siedzący tryb życia, Przyjmowanie jednorodnych i długotrwałych pozycji podczas odrabiania lekcji, oglądania telewizji, Zaburzenia napięcia mięśni na skutek długotrwałej choroby, Okres dojrzewania gdzie występuje intensywny przyrost długości kończyn; znaczne osłabienie siły mięśniowej,

Za przyczyny wad postawy uważa się również: Wady wrodzone kości i mięśni, Wady wzroku, słuchu, przewlekłe infekcje dróg oddechowych, moczowych, Schorzenia układu ruchu, np. dysplazja stawu biodrowego, złamania kości kończyn dolnych, młodzieńcze zapalenie stawów, Zespoły przeciążeniowe.

II. Do wad postawy zalicza się: 1.Postawę skoliotyczną (skolioza czynnościowa)-jest to wstępne stadium wady. Wada ta charakteryzuje się: -asymetrią barków, łopatek i trójkątów taliowych, -nie dochodzi do skrzywienia bocznego kręgosłupa lub jest ono niewielkie, -wyrównuje się czynnie za pomocą napięcia mięśni całkowicie lub częściowo. Postawa skoliotyczna jest odwracalna przy prawidłowym leczeniu.

Kompensacja: -nauka przyjmowania pozycji skorygowanej, -utrwalenie nawyku prawidłowej postawy, -odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego, -elongacja kręgosłupa czynna i bierna, w różnych pozycjach, -ćwiczenia dla przeciwdziałania utraty fleksyjności kręgosłupa, -wzmocnienie mięśni osłabionych i rozciągniętych, -likwidacja przykurczów.

Rodzaje ćwiczeń: -nauka zabaw i gier z elementami ćwiczeń korekcyjnych, -ćwiczenia oddechowe, -zwiększenie aktywności ruchowej, -pływanie stylem klasycznym, -jazda na nartach, -jazda na rowerze, -zabawy na czworakach, -umiarkowany bieg, -zwis, -elongacje, -leżenie -wzmacnianie mięśni prostownika grzbietu.

2.Plecy okrągłe (łac. dorsum rotundum; kifoza czynnościowa). Wada ta charakteryzuje się: -pogłębieniem kifozy piersiowej, -wysunięciem głowy i barków do przodu, -rozsunięciem łopatek i ich odstawieniem od klatki piersiowej, -spłaszczeniem i zapadnięciem klatki piersiowej, -zmniejszeniem fizjologicznego przodopochylenia miednicy, -osłabienie mięśni grzbietu i przykurczem mięśni klatki piersiowej.

Przyczyny powstawania: Plecy okrągłe nabyte mogą powstać w wyniku takich chorób jak: krzywica, gruźlica, choroba Scheuermana, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Częstą przyczyną jest zaburzenie równowagi napięć mięśniowych podczas niewłaściwej pozycji przy pracy lub nauce.

Kompensacja: -likwidacja dystonii mięśniowej, -nauka przyjmowania pozycji skorygowanej, -utrwalenie nawyku postawy prawidłowej, -odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego, -rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych, -hiperkorekcja nadmiernej kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, -wzmacnianie mięśni osłabionych i rozciągniętych.

Rodzaje ćwiczeń: -nauka zabaw i gier z elementami korekcyjnymi, -ćwiczenia elongacyjne, -ćwiczenia w różnych pozycjach Klappa, -siad klęczny, -opady tułowia, -leżenia, -krążenia ramion w tył.

3.Plecy wklęsłe (łac. dorsum concavum; lordoza czynnościowa). Wada ta charakteryzuje się: -silnym znaczeniem odcinka lędźwiowego kręgosłupa, -uwypukleniem pośladków, -zwiększeniem fizjologicznego przodopochylenia miednicy, -wypiętym brzuchem, -mięśnie osłabione i rozciągnięte, tj. prosty brzucha , skośny zewnętrzny i skośny wewnętrzny brzucha, półbłoniasty i półścięgniasty, dwugłowy uda, pośladkowy wielki, -mięśnie nadmiernie napięte i przykurczone, tj. prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego, czworoboczny lędźwi, prosty uda, krawiecki, biodrowo-lędźwiowy.

Przyczyny powstawania. Plecy wklęsłe mogą być wrodzone lub nabyte. Najczęściej są nabyte będące skutkiem dystonii mięśniowej.

Kompensacja: -likwidacja dystonii mięśniowej, -nauka przyjmowania pozycji skorygowanej, -utrwalenie nawyku postawy prawidłowej, -odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego, -wzmacnianie mięśni osłabionych i rozciągniętych, -rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych, -hiperkorekcja nadmiernej kifozy lędźwiowej.

Rodzaje ćwiczeń: -nauka zabaw i gier z elementami korekcyjnymi, -ćwiczenia klęczne, -pływanie, -jazda na nartach, -elongacja, -klęk, -pozycja Klappa.

4.Plecy okrągło-wklęsłe (łac. dyrosum ratundo-concavum). Wada ta charakteryzuje się: -pogłębieniem lordozy lędźwiowej i kifozy piersiowej, -wysunięciem barków do przodu, -odstawaniem łopatek, -wypukłym brzuchem, -zwiększeniem przodopochylenia miednicy, -wypukleniem pośladków, -mięśnie prostownika grzbietu odcinka piersiowego i mięśnie brzucha ulegają rozciągnięciu, -mięśnie obręczy barkowej i klatki piersiowej ulegają przykurczowi, -mięśnie pośladkowe są osłabione.

Przyczyny powstawania. Najczęstrzą przyczyną powstawania tej wady jest zwiększony kąt przodopochylenia miednicy, co prowadzi do pogłębienia lordozy i kifozy piersiowej.

Kompensacja: -nauka przyjmowania pozycji skorygowanej, -utrwalenie nawyku postawy prawidłowej, -likwidacja dystonii mięśniowej, -odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego, -zwiększenie ruchomości w stawach poszczególnych odcinków kręgosłupa, -rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych, -wzmocnienie mięśni osłabionych i rozciągniętych.

Rodzaje ćwiczeń: -korekcja nadmiernie powiększonej kifozy piersiowej, -stabilizacja odcinka lędźwiowego przez ugięcie kończyn dolnych w stawach biodrowych i kolanowych, -stabilizacja kończyn górnych celem uniknięcia powiększania kifozy piersiowej, -korekcja lordozy lędźwiowej.

5.Plecy płaskie (łac. dorsum planum). Wada ta charakteryzuje się: -opadniętymi barkami, -odstającymi łopatkami, -spłaszczona klatka piersiowa, -obniżonymi narządami wewnętrznymi.

Przyczyny powstawania. Ortopedzi uważają siedzący tryb życia zarówno w pracy, w szkole jak i podczas wypoczynku przyczynia się do powstawania tej wady.

Kompensacja: -zwiększenie ruchomości stawów kręgosłupa, szczególnie zgięcia w odcinku Th, -nauka przyjmowania postawy skorygowanej, -wykształcenie fizjologicznej kifozy, lordozy i fizjologicznego przodopochylenia miednicy, -wzmacnianie mięśni osłabionych i rozciągniętych, -rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych.

Rodzaje ćwiczeń: -nauka zabaw i gier z elementami ćwiczeń korekcyjnych, -ćwiczenia ogólno-rozwojowe-kształtujące, -ćwiczenia w płaszczyźnie strzałkowej w pozycjach niskich, średnich i wysokich, -ćwiczenia oddechowe z użyciem przyboru i ze współćwiczącym.

6.Płaskostopie (łac. pes planus). Wada ta charakteryzuje się: -obniżeniem fizjologicznych sklepień, stopa jest płaska, -kośćmi ułożonymi w linii prostej, -koślawością pięt czyli przesunięciem kości piętowej na zewnątrz. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje płaskostopia: -płaskostopie podłużne, wynikiem czego jest obniżenie łuku przyśrodkowego stopy; -płaskostopie poprzeczne, będące skutkiem obniżenia łuku poprzecznego przedniego stopy.

Przyczyny powstawania. Przyczyną powstawania tych wad może być, np.. nadmierne, długotrwałe obciążanie stopy przy jednoczesnym osłabieniu mięśni i więzadeł, noszenie złego obuwia i nadwaga. Płaskostopie prowadzi do powstawania przewlekłych stanów zapalnych torebek i więzadeł stawowych stopy, jej obrzęku i bolesności co może uniemożliwić stanie i chodzenie. Skutkiem płaskostopia poprzecznego jest paluch koślawy.

Leczenie zwykle jest zachowawcze poprzez gimnastykę, chodzenie boso po różnorodnych, płaskich lub też nierównych powierzchniach, wkładki korekcyjne i obuwie ortopedyczne, w ciężkich wypadkach konieczne jest leczenie operacyjne.

Kompensacja: -wyrobienie nawyku prawidłowego stawiania stóp w chodzie i w biegu, -wyrobienie nawyku poprawnego trzymania się w staniu i siedzeniu, -wzmacnianie poszczególnych grup mięśniowych, -aktywizacja mięśni stopy i podudzia, -aktywizacja zginaczy podeszwowych palców stóp.

Rodzaje ćwiczeń: -nauka zabaw i gier z elementami korekcyjnymi, -systematyczne wykonywanie ćwiczeń, -ćwiczenia chwytne, -kąpiele stóp w różnej temperaturze i pozycjach.

7.Kolana koślawe (łac. genu valgum). Wada ta charakteryzuje się: -odchyleniem osi podudzia względem osi uda na zewnątrz, -skróceniem więzadła pobocznego strzałkowego, -rozciągnięciem więzadła pobocznego piszczelowego, -przykurczem mięśnia dwugłowego uda i mięśni biodrowo-piszczelowych, -rozciągnięciem mięśnia smukłego, półścięgnistego, półbłoniastego, krawieckiego i głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda, -szybszym rozrostem kłykci wewnętrznych kości udowej niż zewnętrznych, co powoduje pochylenie do wewnątrz stawów kolanowych.

Przyczyny powstawania: -krzywica, -stopa płasko-koślawa, -złamanie lub urazy w okolicach stawu kolanowego, -porażenia mięśni, -choroby stawów.

Kompensacja: -odciążanie stawów kolanowych, -zmniejszenie wagi ciała w przypadku otyłości, -wyrobienie odruchu i nawyku prawidłowego ustawiania i obciążenia nóg i stóp w chodzie, -nauka poprawnego stania, -ograniczenie pozycji rozkrocznych, -wzmocnienie mięśni osłabionych i rozciągniętych, -rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych, -utrzymanie pełnej sprawności ruchowej stawu kolanowego oraz stawów stopy -przeciwdziałanie płaskostopiu.

8.Kolana szpotawe (łac. genu varum). Wada ta charakteryzuje się: -podudzie względem uda ustawione jest pod kątem otwartym, -wygięcie na zewnątrz trzonów kości udowej, piszczelowej i strzałkowej, -rozciągnięcie więzadła pobocznego strzałkowego, mięśnia dwugłowego uda i mięśni strzałkowych, -skrócenie więzadła pobocznego piszczelowego, -skręcenie kończyn do wewnątrz w stawach biodrowych, -przeprost w stawach kolanowych.

Przyczyny powstawania. Przyczyną kolan szpotawych może być krzywica lub zbyt wczesne rozpoczęcie chodzenia.

9.Skolioza (scoliosis). Czyli skrzywienie kręgosłupa, zwane często bocznym skrzywieniem kręgosłupa. Skoliozę można zdefiniować również jako jedno lub więcej skrzywień bocznych kręgosłupa, z lub bez rotacji kręgów, powstałych głównie w okresie wzrostu człowieka. Skoliozą określa się zniekształcenie wynoszące ponad 10o w płaszczyźnie czołowej. Do określania stopnia zniekształcenia wykorzystuje się metodę Cobba.

Skoliozę rozpatrujemy trójpłaszczyznowo: -skrzywienie w płaszczyźnie czołowej czyli boczne skrzywienie kręgosłupa, -skrzywienie w płaszczyźnie strzałkowej czyli lordo lub kifo-skolioza, -skrzywienie w płaszczyźnie poziomej rotacja i torsja kręgów-klinicznym objawem rotacji jest garb.

Podział skolioz ze względu na lokalizację: -grzbietowe, grzbietowo-lędźwiowe, -piersiowo-lędźwiowe, -lędźwiowe, -mieszane.

Ze względu na wielkość kąta skrzywienia. Podział Grucy uwzględnia kąt skrzywienia badany metodą Cobba: I stopień- do 30o - zmiany występują w układzie mięśniowo- więzadłowym bez zniekształceń kostnych. Możliwa jest korekcja bierna całkowita, a korekcja czynna prawie całkowita. II stopień- od 30 do 60o - występują zmiany strukturalne w kręgach i krążkach międzykręgowych. Kręgosłup ulega zrotowaniu co objawia się garbem grzbietowym, a w odcinku lędźwiowym jest to wał lędźwiowy. Wykonuje się korekcję operacyjną.

III stopień- od 60 do 90o - z zaawansowanymi zmianami strukturalnymi: dochodzi do sklinowacenia i torsji kręgów, deformacji żeber i miednicy. Skrzywienie to koryguje się operacyjnie. IV stopień- powyżej 90o - skrzywienie to koryguje się operacyjnie.

Powstawanie skolioz: -wrodzona, -choroby reumatyczne, -nerwowo-mięśniowa, -neurofibromatoza, -zaburzenia przemiany materii, -choroby zakaźne kręgosłupa, -guzy, -zaburzenia tkanki mezenchymatycznej, -przykurcze mięśni, -skolioza idiopatyczna o nieustalonej etiologii, -osteochondrodystrofia, -anomalie w stawach krzyżowo-biodrowych, -i inne.

Profilaktyka i leczenie skolioz. Leczenie skolioz jest jednym z najtrudniejszych problemów ortopedii, dotyczy to zwłaszcza skolioz idiopatycznych, neuropatycznych i wrodzonych. Celem leczenia jest zmniejszenie lub likwidacja skrzywienia, a przede wszystkim zahamowanie postępu dalszego skrzywienia. W zależności od stopnia skrzywienia leczenie to jest zachowawcze bądź operacyjne.

Na leczenie zachowawcze składają się metody: -wzmacniania mięśni kręgosłupa poprzez stosowanie ćwiczeń siłowych, -zajęcia na basenie, -aparaty, -gorsety ortopedyczne, -gipsy korygujące, -wyciągi. Oporne na leczenie zachowawcze i źle rokujące przypadki wymagają operacyjnej korekcji wady.

Wrodzone boczne skrzywienia kręgosłupa: -skoliozy, które mają płodowe pochodzenie, -leczenie zachowawcze jest przeważnie nieskuteczne, -skolioza postępuje i pojawia się dekompensacja tułowia.

Kostnopochodne: -wady segmentacji kręgosłupa, -półkręgi oraz kręgi klinowe, -zrosty międzykręgowe, -zrosty żeber, -zrosty żebrowo-kręgowe.

Kostno – nerwowo - mięśniowopochodne: -zmiany w kręgach, -rozszczepy łuków, -skrzywienie z objawami przepukliny oponowej lub oponowo-rdzeniowej, -towarzyszą im niedowłady, wiotkie porażenia. Mięśniowopochodne: -płodowa dystrofia mięśni.

Nerwowopochodne: -powstają w wyniku zmian w układzie nerwowym, -skrzywienia krótkołukowe wykazujące duże tyłowygięcie.

Kompensacja, leczenie zachowawcze skolioz. Neurofizjologiczne: -poprawa funkcji postawy ciała, -działanie korekcyjne, -stosuje się tu metody tj. zastępcze sprężenie zwrotne, torowanie mięśniowo-nerwowe, Vojty, Brunkow.

Aktywnie redresujące: -korekcja skrzywienia poprzez oddziaływanie na układ mięśniowy, -stosuje się metody Lehnert-Schroth, Dobosiewicz, Karskiego. Gorsety: -Gorset Milwaukee, -Gorset Boston, -Gorset dynamiczny, -Gorset Charleston.

Leczenie operacyjne skolioz. Operacja z dostępu tylnego: -nacięcie robione wzdłuż pleców, -umieszczenie implantów, -obłożenie kręgosłupa ''wiórkami'' kostnymi pobranymi z biodra pacjenta.

Operacja dostępu przedniego: -stosowana w leczeniu skolioz odcinka lędźwiowo-piersiowego, -nacięcie robione z lewego boku ciała, -usunięcie jednego żebra, aby uzyskać dostęp do kręgosłupa, -umieszczenie implantów, -przeszczepienie tkanki kostnej.

Zagrożenia i powikłania. -operacyjne leczenie może spowodować ucisk na rdzeń kręgowy i naczynia krwionośne, -zagrożenia związane z interwencją chirurgiczną głównie powikłania anestezjologiczne i zakażenia.

III. Profilaktyka wad postawy. W profilaktyce wad postawy ważną rolę odgrywają rodzice, którzy powinni stworzyć odpowiednie warunki do nauki, odpoczynku oraz snu. Zapewnienie odpowiednich warunków pracy: biurko, krzesło, ławka szkolna, oświetlenie. Właściwa pozycja podczas odrabiania lekcji. Unikanie asymetrycznej pozycji ciała. Nieprzeciążanie dziecka nauką i pracą. Zapewnienie odpowiedniej ilości i warunków snu. Prawidłowe odżywianie. Zapewnienie aktywnego odpoczynku. Odpowiedni tornister i ograniczenie jego wagi. Wyrabianie nawyku postawy prawidłowej, Noszenie odpowiedniego obuwia. Zachowanie właściwej masy ciała. Nie zwalnianie dzieci z zajęć gimnastycznych na lekcjach W-Fu.

IV. Podsumowanie. U dzieci w wieku szkolnym najczęstszymi wadami postawy są wady kręgosłupa w płaszczyznach strzałkowej i czołowej, wady klatki piersiowej oraz wady kończyn dolnych. Wady postawy są skrytymi złodziejami zdrowia społeczeństwa, ponieważ nie dają przykrych dolegliwości w młodym wieku i często są bagatelizowane. Współczesny tryb życia i wzorce społeczne ograniczają aktywność fizyczną dzieci, co wpływa na powszechne występowanie wad postawy. Środowisko szkolne wpływa na rozwój tych wad poprzez zbyt długi czas spędzany na zajęciach teoretycznych, niedostosowanie ławek i krzeseł do wzrostu dzieci, brak ćwiczeń ruchowych śródlekcyjnych, uczniowie najchętniej spędzają wolny czas siedząc przed komputerem lub telewizorem. Należy wdrożyć programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży, które będą wzbudzały ich zainteresowanie prowadzeniem zdrowego stylu życia. Należy uświadomić dzieciom jak i ich rodzicom konieczność korekcji istniejących wad postawy. Trzeba popularyzować aktywność fizyczną dzieci i młodzieży. Dziecko z wadą postawy powinno systematycznie uczęszczać na gimnastykę korekcyjną. W proces usprawniania powinni włączyć się rodzice i nauczyciele. W przypadku wad postawy, których postęp jest nieunikniony, np. skoliozy, osiągnięciem będzie spowolnienie jej progresji i zatrzymanie rozwoju wady. Zaniedbanie wad kręgosłupa ma poważne konsekwencje. Może doprowadzić do kalectwa, nasilenia zaburzeń neurologicznych, niekiedy do niewydolności krążeniowo-oddechowej i przedwczesnej śmierci. W przypadku niemożliwości utrzymywania przez dziecko skorygowanej postawy osiągnięciem będzie uzyskanie jak najpoprawniejszej postawy dającej możliwie jak najmniejsze upośledzenie ogólnego funkcjonowania organizmu i możliwie jak najlepsze poprawienie wyglądu dziecka.

DZIEKUJĘ ZA UWAGĘ ! Wiktoria Bogatko kl.2c