Autor: Mateusz Gala, stypendysta SŁAWNI RADOMIANIE PREZENTACJA Autor: Mateusz Gala, stypendysta Opieka: Maria Soboń ALFABET

A jak Adwentowicz Karol Karol Adwentowicz-(ur. 19 października 1871 w Wielogórze, zm. 19 lipca 1958 w Warszawie) – polski aktor i reżyser teatralny, dyrektor teatrów, m.in. Teatru Kameralnego w Warszawie. Reprezentant szkoły Tadeusza Pawlikowskiego przełomu XIX w XX wieku. Znany z charakterystycznej wibracji głosu. W filmie wystąpił zaledwie dwa razy. Występy, początkowo na scenie amatorskiej, rozpoczął 4 lutego 1894. W 1900 został zaangażowany do zespołu Teatru Miejskiego we Lwowie, gdzie grał do 1912, zdobywając sławę jednego z najwybitniejszych aktorów modernistycznych, m.in. dzięki rolom Oswalda w Upiorach H.Ibsena (1907) i Hamleta (1907).W latach 1914-1915 żołnierz Legionów Polskich, w czasie okupacji więzień Pawiaka. Podczas wojny prowadził bar "Znachor" przy ul. Boduena w Warszawie. A jak Karol Adwentowicz

Józef Brandt B jak B jak Brandt Józef Józef Brandt-(ur. 11 lutego 1841 w Szczebrzeszynie, zm. 12 czerwca 1915 w Radomiu) – polski malarz, batalista. Studiował w Paryżu (1858-1860) i Monachium. Od 1875 prowadził prywatną szkołę malarską, stając się przywódcą tzw. monachijskiej szkoły malarstwa polskiego, z którą byli związani m. in. Aleksander Gierymski, Alfred Wierusz-Kowalski, Tadeusz Ajdukiewicz, Wojciech Kossak, Leon Wyczółkowski. Tworzył głównie obrazy rodzajowo-batalistyczne i historyczne o tematyce związanej z walkami kozackimi, tatarskimi i wojnami szwedzkimi XVII w. Brandt wywarł silny wpływ na malarstwo polskie, także na literaturę (Trylogia Henryka Sienkiewicza). W 1877 ożenił się z Heleną z Woyciechowskich Pruszakową, właścicielką wsi Orońsko k. Radomia, gdzie tworzył i prowadził szkołę przez większą część życia.. B jak Józef Brandt

C jak ANTONI ,,KAJTEK“ CZORTEK C jak Czortek Antoni Antoni Czortek-(ur. 2 lipca 1915 w Buśnia pow. Świecie, zm. 15 stycznia 2004 w Radomiu) – polski bokser, wicemistrz Europy, olimpijczyk. W karierze reprezentował barwy GKS Grudziądz, Skody Warszawa, Okęcia Warszawa i Radomiaka. Wystąpił jako reprezentant Polski w 23 meczach międzypaństwowych, osiągając bilans 18 zwycięstw, 4 porażek i 1 remisu. Był więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie – za cenę przeżycia – toczył walki pokazowe, jak również walkę bokserską o swoje życie z SS-manem.4-krotnie zdobywał mistrzostwo Polski: 1934 kategoria musza; 1938 kategoria piórkowa; 1939 kategoria piórkowa; 1949 kategoria lekka. Był ponadto drugi w mistrzostwach Polski w 1935 (kategoria musza) i 1948 (kategoria piórkowa) oraz trzeci w 1936 (kategoria kogucia). Antoni Czortek wystąpił w roli epizodycznej w filmie fabularnym "Klincz" (1979) w reż. Piotra Andrejewa. C jak ANTONI ,,KAJTEK“ CZORTEK

D jak Ignacy Ewaryst DASZEK Daszyński D jak Daszyński Ignacy Ignacy Ewaryst Daszyński-(ur. 26 października 1866 w Zbarażu, zm. 31 października 1936 w Bystrej Śląskiej koło Bielska) – polski polityk socjalistyczny, premier rządu lubelskiego w 1918, publicysta, współzałożyciel PPSD (Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej), później PPS, w 1929 jeden z założycieli Centrolewu. W czasie przewrotu majowego w 1926 poparł Józefa Piłsudskiego, później jednak przeszedł do opozycji. Marszałek Sejmu w latach 1928–1930.W działalności konspiracyjnej i twórczości publicystycznej używał pseudonimów: Daszek, Żegota i Ignis. Jest patronem jednej z radomskich ulic. D jak Ignacy Ewaryst DASZEK Daszyński

F jak ŁUKASZ FOŁTYN F jak Fołtyn Łukasz Łukasz Fołtyn-(ur. 1974) – polski informatyk, twórca komunikatora Gadu-Gadu i programu Foltyn Commander. Założyciel portalu sms-express.com (obecna nazwa – Gadu-Gadu).Przez pewien czas współtworzył wraz z Markiem Sellem program antywirusowy mks_vir. W 1999 napisał komunikator Gadu-Gadu, którego pierwsza wersja ukazała się 15 sierpnia 2000. Pełnił funkcję prezesa spółki, a następnie do 16 maja 2007 zasiadał w radzie nadzorczej firmy Gadu-Gadu S.A. W 2000 45% udziałów firmy kupił za 700 tys. zł Fundusz Warsaw Equity Holding (WEH). Od 26 marca 2007 Gadu-Gadu S.A. jest notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.Od 16 maja 2007, w wyniku rezygnacji z członkostwa w radzie nadzorczej, Foltyn nie pełni już żadnej funkcji w firmie, pozostając autorem protokołu oraz znacznej części kodu Gadu-Gadu. F jak ŁUKASZ FOŁTYN

G jak Grzecznarowski Józef Józef Grzecznarowski-ps. Adam, Antek, Antoni, Tadeusz Tytus (ur. 11 marca 1884 w Końskich, zm. 7 kwietnia 1976 w Radomiu) – działacz socjalistyczny i związkowy. Poseł na Sejm, prezydent Radomia. Członek Polskiej Partii Socjalistycznej. G jak Józef Grzecznarowski

JAN CHRAPEK CH jak C jak Chrapek Jan Jan Chrapek-(ur. 18 lipca 1948 w Józefinie, obecnie Skolankowska Wola, zm. 18 października 2001 w Starych Sieklukach) – polski biskup rzymskokatolicki, michalita, biskup pomocniczy drohiczyński w latach 1992–1994, biskup pomocniczy toruński w latach 1994–1999, biskup diecezjalny radomski w latach 1999–2001.Doktor socjologii, socjolog religii, członek Kolegium Konsultorów Papieskiej Rady ds. Środków Masowego Przekazu. W Zgromadzeniu św. Michała Archanioła pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji: był przełożonym generalnym (1986–1992) a wcześniej redaktorem naczelnym miesięcznika „Powściągliwość i Praca” (1984–1986). Przyjaciel i wielki autorytet wśród młodzieży. CH jak JAN CHRAPEK

J jak Jasieński Ksawery Ksawery Jasieński-(ur. 13 września 1931 w Radomiu) – polski spiker i lektor telewizyjny i radiowy (od 1 lipca 1953). Przez słuchaczy zwany "człowiekiem o aksamitnym głosie".W 1949 roku ukończył VI Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kochanowskiego w Radomiu. Od początku działalności w Telewizji Polskiej pracował w charakterze lektora filmów fabularnych, a później głównie przyrodniczych i dokumentalnych. To właśnie dzięki nim jest jednym z najbardziej charakterystycznych głosów polskiej telewizji. Od 1964 roku nagrywa dla osób niewidomych książki z literatury światowej i polskiej, naukowe i wiersze. Jest laureatem Złotego i Diamentowego Mikrofonu, Złotej Odznaki Polskiego Związku Niewidomych, dwukrotnie odznaki "Zasłużony Działacz Kultury", Srebrnego Krzyża Zasługi, Krzyża Oficerskiego oraz Krzyża Komandorskiego (2007). J jak Ksawery Jasieński

K jak Kołakowski Leszek Leszek Kołakowski-(ur. 23 października 1927 w Radomiu, zm. 17 lipca 2009 w Oksfordzie) – filozof zajmujący się głównie historią filozofii, historią idei politycznych oraz filozofią religii, eseista, publicysta i prozaik. Uznawany za jeden z najwybitniejszych umysłów XX wieku..Kawaler Orderu Orła Białego. Laureat tzw. filozoficznego nobla. K jak Leszek Kołakowski

L jak Kazimierz Kelles-Krauz (Michał Luśnia) L jak Luśnia Michał Michał Luśnia- znany bardziej jako Kelles - Krauz(ur. 2 marca 1872 w Szczebrzeszynie - zm. 24 czerwca 1905 w Pernitz w Austrii), polski socjalista, filozof, socjolog, publicysta, pedagog. Działacz i teoretyk Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich, później Polskiej Partii Socjalistycznej.Osłabiony chorobą płuc i ciężką ponad siły pracą, zmarł tuż przed ukończeniem studiów prawniczych. W Radomiu uczył się w gimnazjum, pisywał do radomskich gazet artykuły. L jak Kazimierz Kelles-Krauz (Michał Luśnia)

Jacek Malczewski M jak M jak Malczewski Jacek Jacek Malczewski herbu Tarnawa, (ur. 15 lipca 1854 w Radomiu, zm. 8 października 1929 w Krakowie) – polski malarz, jeden z głównych przedstawicieli symbolizmu przełomu XIX i XX wieku. Malczewski urodził się w Radomiu w starej, ale pozbawionej majątków ziemskich rodzinie szlacheckiej. Ród Malczewskich z Malczewa wydał także sławnego niegdyś poetę Antoniego Malczewskiego (ta gałąź rodziny samowolnie zmieniła herb Tarnawa na Abdank). Jego ciotką była znana mistyczka Wanda Malczewska. Z rodziny pochodził także generał WP i minister spraw wojskowych z czasów przewrotu majowego Juliusz Tadeusz Tarnawa-Malczewski. Jacek po kądzieli spokrewniony był z Jadwigą Łuszczewską, Karolem Szymanowskim i Jarosławem Iwaszkiewiczem. M jak Jacek Malczewski

O jak Onegin - Dąbrowski Andrzej Andrzej Onegin-Dąbrowski-wybitny polski plakacista, autor plakatów filmowych i teatralnych, malarz. Urodzony w Radomiu (1934), zm. 1986. O jak Andrzej Onegin-Dąbrowski

P jak WŁADYSŁAW PACIAK P jak Paciak Władysław Władysław Paciak-(ur. 20 kwietnia 1903 roku w Potkannie k. Przytyka, zm. 5 października 1983 roku w Radomiu), w 1929 roku ukończył Seminarium Duchowne w Sandomierzu.Początkowo pracował w wiejskich parafiach diecezji sandomierskiej. Na Uniwersytecie Jagiellońskim ukończył teologię (dyplom 1949) i historię sztuki (dyplom 1952), a na Akademii Sztuk Pięknych – malarstwo (dyplom 1954). Od 1953 roku aż do śmierci mieszkał w Radomiu przy ulicy Sienkiewicza 13, gdzie pełnił obowiązki konserwatora diecezjalnego. Swoje najważniejsze dzieła zaczął tworzyć po powrocie z półrocznej podróży po Francji i Włoszech z miesięcznym pobytem w Wiedniu(1960/61). Malował zarówno obrazy w nurcie abstrakcyjnym i sakralnym; podejmował wielkie tematy sztuki dawnej. WŁADYSŁAW PACIAK

R jak Rosati Dariusz Kajetan Dariusz Kajetan Rosati-(ur. 8 sierpnia 1946 w Radomiu) – polski ekonomista i polityk, minister spraw zagranicznych (1995–1997), członek Rady Polityki Pieniężnej (1998–2004), poseł do Parlamentu Europejskiego (2004–2009). Od 2011 poseł na Sejm VII kadencji. Urodził się jako Gaetano Dario Rosati. Ojciec, Włoch, był jeńcem obozu jenieckiego. Po wyzwoleniu zamieszkał w Łodzi. Matka, Polka, przebywała na robotach przymusowych w Niemczech.. Gdy Dariusz Rosati miał dziesięć lat, matka w jego imieniu zrezygnowała z jego włoskiego obywatelstwa, a także spolszczyła i przestawiła kolejność jego imion. Żonaty (od 1971) z projektantką mody Teresą Rosati, ma dwoje dzieci, syna Marcina i córkę Weronikę Rosati. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 1989 i Srebrnym Krzyżem Zasługi w 1981. R jak Dariusz Rosati

S jak Sedlak Włodzimierz Włodzimierz Sedlak-(ur. 31 października 1911 w Sosnowcu, zm. 17 lutego 1993 w Radomiu) – polski ksiądz, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, twórca polskiej szkoły bioelektroniki, elektromagnetycznej teorii życia oraz pojęcia wszechpróżni. Honorowy obywatel Sosnowca, Radomia i Skarżyska-Kamiennej. Włodzimierz Sedlak był naukowcem, którego działalność obejmowała wiele różnych dyscyplin: bioelektronikę (której jest jednym z twórców), archeologię, geologię, paleontologię, paleobiochemię, paleobiofizykę i inne. Do najważniejszych sformułowanych przez niego teorii należą: - koncepcje powstania życia przy istotnym udziale związków krzemu, -koncepcja bioplazmy, -koncepcja elektromagnetycznej natury życia. S jak WŁODZIMIERZ SEDLAK

T jak ADOLF TOCHTERMAN T jak Tochterman Adolf Adolf Tochterman-(ur. 1892 w Pilicy, zm. 1955 w Warszawie) – lekarz internista, społecznik miasta Radomia. Pochodził z rodziny kolonistów niemieckich, jego ojciec był pastorem w kościele w Pilicy. Studia medyczne rozpoczął w 1912 roku w Kijowie, natomiast ukończył w 1920 w Krakowie. W latach 1926-1955 był ordynatorem szpitala miejskiego w Radomiu (obecnie przy ulicy jego imienia). Został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Radomiu. T jak ADOLF TOCHTERMAN

ANDRZEJ WAJDA W jak W jak Wajda Andrzej Andrzej Wajda-(ur. 6 marca 1926 w Suwałkach) – polski reżyser filmowy i teatralny, w latach 1989–1991 senator I kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego. Popularność zdobył filmami inicjującymi tzw. polską szkołę filmową (Kanał oraz Popiół i diament), dokonując rozrachunku z czasami II wojny światowej. Był także autorem ekranizacji dzieł literackich (Brzezina, Wesele, Ziemia obiecana, Panny z Wilka, Pan Tadeusz). Współtworzył kino moralnego niepokoju, kręcąc obrazy demaskujące wypaczenia systemu komunistycznego w Polsce (Człowiek z marmuru i jego kontynuacja Człowiek z żelaza – nagrodzona Złotą Palmą w Cannes). Twórczość Andrzeja Wajdy została nagrodzona Oskarem Warto podkreślić, że dzieciństwo Wajda spędził m.in.. w Radomiu. W jak ANDRZEJ WAJDA

Z jak Jerzy Zaruba Z jak Zaruba Jerzy Jerzy Zaruba-(ur. 17 lipca 1891 w Radomiu, zm. 12 stycznia 1971 w Warszawie) - polski malarz, karykaturzysta i scenograf. Studiował w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych u Stanisława Lentza, i w paryskiej Académie des beaux-arts. Był członkiem grupy Formiści i współzałożycielem Koła Artystów Grafików Reklamowych. Jako karykaturzysta debiutował w 1920 r. w "Marchołcie". W okresie dwudziestolecia międzywojennego współpracował jako karykaturzysta z wieloma czasopismami satyrycznymi i literackimi, m.in. z Wiadomościami Literackimi i Szpilkami. Po wojnie zamieszkał w warszawskim Aninie. Jego dom stał się miejscem spotkań warszawskich literatów. Bywali tam często Julian Tuwim i Konstanty Ildefons Gałczyński. Publikował karykatury i rysunki satyryczne w Przekroju i Szpilkach. Z jak Jerzy Zaruba