Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

Fakty – Pojęcia - Synteza Średniowiecze Fakty – Pojęcia - Synteza

Chrzest Polski Kształt kultury polskiej określiło w sposób jednoznaczny wydarzenie, które miało miejsce w 966 roku – chrzest Polski. Wtedy odbyło się po raz pierwszy wejście naszego kraju do Europy, w obręb wpływów kultury Zachodu. Tradycją Polaków stała się tradycja śródziemnomorską, językiem liturgii – łacina. Zdaniem historyków było to bardzo sensowne posunięcie ze strony księcia polskiego Mieszka I. Polska uniknęła w ten sposób zagrożenia niemieckiego, gdyż chrystianizacja kraju byłaby świetnym pretekstem do podboju.

Mitologia słowiańska w zapomnieniu Chrystianizacja była procesem, który doprowadził do odejścia od wierzeń słowiańskich. Niestety rodzimą, słowiańską kulturę zniszczono. Święte gaje, posągi bóstw i opowieści o nich nie oparły się naporowi chrześcijaństwa. Były pogańskie, a więc złe, musiały zostać zapomniane. Tak jednak być musiało. Prawdopodobnie każdy inny wybór skończyłby się dla Polaków zagładą. Zapomniano by o plemionach zamieszkujących ziemie nad Wisła, tak jak zapomniano o Słowianach połabskich, Prusach czy Jadźwingach.

Sztuka romańska Dla stylu romańskiego najbardziej charakterystyczna jest architektura sakralna (kościoły i klasztory budowane przez benedyktynów i cystersów). Kamienne kościoły romańskie spełniały także rolę twierdz. Były bardzo masywne, miały bardzo grube mury, wąskie drzwi i okna. Surowości i prostocie zewnętrznych kształtów budowli – będących sumą najprostszych brył geometrycznych – odpowiada na ogół proste i pozbawione ozdób wnętrze.

Kościoły romańskie Wnętrze kościoła składa się z części przeznaczonej dla odprawiających nabożeństwo duchownych (prezbiterium, które mieści ołtarz główny i stale) oraz z części przeznaczonej dla wiernych złożonej z nawy lub kilku naw ( tu znajdują się: ambona, konfesjonały, stacje Męki Pańskiej). Między prezbiterium a nawami może znajdować się nawa poprzeczna (transept). Przy wejściu do kościoła mieści się kruchta, a w niej – kropielnica.

Architektura romańska Od X wieku kościoły były orientowane, czyli ustawiane na osi wschód – zachód, z prezbiterium zwróconym na wschód. Prezbiterium jest zakończone półkolistą absydą, a wokół niego umieszcza się czasem obejście (ambit). Głównym elementem konstrukcyjnym jest łuk półkolisty.

Architektura romańska W stylu romańskim okna są wysokie i rzadko rozstawione. Powierzchnia muru okalająca otwór okienny jest ścięta skośnie, co umożliwia wprowadzenie dużej ilości światła. Większe okna dzielone są kolumienkami na dwie lub trzy części (biforia i triforia). Bogato udekorowane są portale okalające otwory drzwiowe. Nad drzwiami znajduje się półkolisty tympanon wypełniony rzeźbą o treści religijnej. Wejścia do kościołów romańskich ze względów obronnych znajdowały się na ogół z boku. Wyjątkowo pojawiały się okazałe fasady z bogatą dekoracją rzeźbiarską. Drzwi wykonywano czasem z brązu (stop miedzi, cyny i cynku) techniką odlewu.

Drzwi gnieźnieńskie – styl romański Drzwi gnieźnieńskie przedstawiają na prostokątnych polach historię życia św. Wojciecha, Każde skrzydło wykończone jest ramą ornamentu wykorzystującego motywy roślinne i zwierzęce (bordiurą).

Styl romański Trzony kolumn są gładkie lub dekorowane, kapitele mają kształt sześcianu lub kielicha, są bogato zdobione kompozycjami plecionej wstęgowych czy motywów zwierzęcych. Ściany pokrywano freskami (malowano farbami na świeżym tynku).

Zabytki architektury romańskiej w Polsce Najsłynniejszymi zabytkami sztuki romańskiej w Polsce są:  krypta św. Leonarda (pozostałość drugiej katedry wawelskiej);  katedra w Płocku;  kolegiata w Kruszwicy;  kolegiata w Opatowie;  kościół Św. Trójcy w Strzelnie (unikatowe kolumny o rzeźbionych i malowanych trzonach);  kościół sw. Andrzeja w Krakowie;  opactwo i kościół klasztorny w Czerwińsku;  kościół klasztorny Benedyktynów w Tyńcu;  kolegiata w Tumie pod Łęczycą (fragmentarycznie zachowane freski);  rotunda św. Feliksa i Adaukta (Marii Panny) na Wawelu;  kościół i klasztor cysterski w Jędrzejowie;  płyta posadzkowa odkryta w katedrze wiślickiej;  Drzwi gnieźnieńskie.

Sztuka gotycka Podczas przebudowy kościoła w Saint – Denis pod Paryżem w 1144 roku zastosowano po raz pierwszy łuk ostry. W ten sposób narodził się gotyk. Wysubtelnienie uczuć religijnych znalazło swój wyraz w strzelistości katedr gotyckich, bardzo często poświęconych Marii, matce Chrystusa. Wynalazek łuku ostrego umożliwił budowanie kościołów wysokich, przestrzennych, o dużych wypełnionych witrażami oknach. Wertykalizm katedry gotyckiej ma zwracać myśl człowieka ku Bogu.

Sklepienie gotyckie Wysokość łuku nie jest ograniczona (to przy łuku półkolistym istniała bowiem ścisła zależność miedzy wysokością a rozpiętością). Oprócz łuku prostego zastosowano sklepienie krzyżowo – żebrowe o mocnym szkielecie konstrukcyjnym. Dzięki temu uzyskano możliwość zwiększenia odległości między filarami oraz wysokości sklepienia. Sklepienie krzyżowo – żebrowe może przybierać rozmaite form (palmowe, gwiaździste, sieciowe, wachlarzowe, kryształowe0. Pojawiają się dodatkowe żebra pozbawione funkcji konstrukcyjnej. Ciężar sklepienia opiera się na masywnych filarach, łukach przyporowych oraz skarpach. Ściany mogą więc być cieńsze, pojawiają się ogromne, wypełnione witrażami okna. W Polsce jako materiału budowlanego używa się cegły, samej lub w połączeniu z kamieniem wykorzystywanym w elementach konstrukcyjnych (filary, żebra sklepienia).

Katedra gotycka Fasada katedry dzieli się na trzy poziome pasy. Najniżej znajdują się portale; środkowy jest zwieńczony dekoracją w kształcie wysokiego trójkąta, czyli wimpergą. Wimpergi odnajdziemy również nad ostrołukami okien, Nad portalami znajduje się olbrzymie koliste okno – rozeta – podzielone kamienną siatką o rozmaitych wzorach (maswerkiem), często wypełnione witrażem, Ostatni pas stanowią wieże.

Maszkarony Charakterystycznym elementem dekoracji rzeźbiarskiej to pinakle w kształcie wysmukłych ostrosłupów. Intrygująco wyglądają rzygacze, czyli ozdobne zakończenia rynien dachowych w kształcie fantastycznych zwierząt z otwartymi paszczami, demonów, groteskowych karłów. Maszkarony wykrzywiają twarze na niedostępnych galeriach.

Zabytki gotyckiej sztuki sakralnej w Polsce i w Europie Najsłynniejsze zabytki gotyckiej sztuki sakralnej w Polsce to:  katedra św. Wojciecha w Gnieźnie;  kościół halowy NPM w Toruniu;  kościół NMP w Gdańsku;  katedra św. Jana w Warszawie. Najsłynniejsze zabytki gotyckiej sztuki sakralnej w Europie to:  katedra Notre - Dame w Paryżu;  katedra w Chartes;  katedra w Kolonii;  katedra w Mediolanie;  opactwo w Westminster;  katedra w Canterbury.