Wpływ czasu trwania transportu i wielkości dostępnej przestrzeni na wygląd stłuczeń u wołów (Thesis A. Valdés, 2002; I. Mencarini, 2002) 3 godz. 16 godz. 400kg/m2 500kg/m2 Ilość % Ilość tusz 28 100 32 100 32 100 Zmiany pourazowe 10 35,7 11 34,4 12 42,9 18 56,3 Klasa 1 8 28,6 10 31,3 11 39,3 14 43,8 Klasa 2 2 7,1 1 3,1 1 3,6 4 12,5 Rozszerzenie 1 7 70,0 9 81,8 9 75,0 11 61,1 Rozszerzenie 2 3 30,0 2 18,2 3 25,0 7 38,9

Wpływ zagęszczenia stada na koncentrację kortyzolu i CK u wołów

Wpływ zagęszczenia stada na koncentrację kortyzolu i CK u wołów (Tadich,Gallo, Knowles, Uribe, Aranis,2003) Kortyzol (poziom po odpoczynku) 400kg/m2-poziom spada 500kg/m2-poziom spada wyraźniej CK (poziom po odpoczynku) 500kg/m2-na jednym poziomie

Czas i warunki przetrzymywania

Okres przetrzymywania Wartość hematokrytu (%) u wołów przy różnym czasie przetrzymywania po krótkim (3 godz.) lub długim (16 godz.) transporcie (Tadich, Gallo, Bustamante,Schwerter,vanSchaik, 2005, Livest ProdSci) Okres przetrzymywania

Okres przetrzymywania Koncentracja CK we krwi u wołów przy różnym czasie przetrzymywania, po krótkim (3- godz.) lub po długim (16-godz.) czasie transportu (Tadich, Gallo, Bustamante,Schwerter,vanSchaik, 2005, Livest ProdSci) Okres przetrzymywania

Zmiany pH w mięśniach (24 godz Zmiany pH w mięśniach (24 godz. po uboju) przetrzymywanych wołów, transportowanych przez 3 i 16 godz.

Zmiany pH w mięśniach (24 godz Zmiany pH w mięśniach (24 godz. po uboju) przetrzymywanych wołów, transportowanych przez 3 i 16 godz. (Gallo, Lizondo,Knowles, 2003, Vet Rec) Transport 3 godz. przetrzymywanie Po 4h-znacznie rośnie Po 6h-rośnie nieznacznie Po 12h-nieznaczny spadek, ale nie osiąga stanu wyjściowego 16 godz. Do 6h-niemal bez zmian Później już tylko wzrost

Glikogen mięśni i ilość ciemnego mięsa (pH > 5 Glikogen mięśni i ilość ciemnego mięsa (pH > 5.8) oraz zwykłe tusze przetrzymywanych wołów, transportowanych przez 3 i 16 godz.(Gallo, Lizondo, Knowles, Vet. Rec. 2003) czas transportu Czas przetrzymywania 3h 6h 12h 24h 3 godziny Glikogen mięśniowy µg 38,0 ab 45,1 a 23,6 bc 14,1 c pH > 5,8 (%) 10 20 50 16 godzin 23,7 16,4 17,0 30 59 90 80

Wpływ czasu przetrzymywania (ubój w ciągu 2 i 12 godz Wpływ czasu przetrzymywania (ubój w ciągu 2 i 12 godz.) i warunków przetrzymywania (zadaszone i niezadaszone zagrody w warunkach deszczowych) na końcowy poziom pH tuszy (Thesis H. Novoa 2003) Ubój w ciągu 2 godz. 12h przetrzymywania w zagrodzie, bez dachu, w deszczu 12h przetrzymywania, pod dachem, bez deszczu wiosna n średnia SD 28 5,66 a ± 0,1 26 5,78 a ± 0,4 5,71 a ± 0,3 jesień ± 0,2 27 6,13 b ± 0,5 5,93 b

Ocena skuteczności oszałamiania bydła Tylko 85% bydła upadło po pierwszym oszołomieniu Pozycja pocisku oszałamiającego nie jest bliska docelowego miejsca Ponad 40% bydła, które upadło wykazywało oznaki nieskutecznego oszołomienia Czas pomiędzy oszałamianiem, a przebiciem wynosił > 1 min (Gallo & Cartes, 2000)

Koncentracja niektórych składników krwi przed ogłuszeniem i podczas wykrwawiania u bydła (Tadich , Gallo, Knowles,Aranis, 2002) zmienna Przed oszołomieniem Po oszołomieniu uwagi glukoza 4,99 5,76 P<0,05 kw. beta hydroksymasłowy (mmol/l) 0,20 0,22 Nie istotna Ht 39,6 39,5 kortyzol µg/dl 2,86 4,58 mleczan 2,08 5,28

Interwencje: Zmiany w sprzęcie (skrzynia do oszałamiania z unieruchomieniem łba, odpowiednia sprężarka powietrza, nowy pistolet) oraz szkolenie pracowników

Ilość wymaganych strzałów Ocena oszałamiania bydła przed i po zmianach (zmiana sprzętu i szkolenia) (Gallo, Teuber, Cartes,Grandin,Uribe, 2003) Ilość wymaganych strzałów 2000 Baza 2002 Po zmianie sprzętu Po zmianie sprzętu i szkolenia n=335(%) n=500(%) CEL(%) 1 72.8 89.6 97.8 95.0 2 18.5 8.8 2.0 5,0 3 3.3 1.6 0.2 4 >=5 2.1

Kontrola oznak nieskutecznego oszałamiania (%) w planie uboju po zmianie sprzętu i szkolenia pracowników (Gallo, Teuber, Cartes, Grandin, Uribe, 2003)

Oznaki nieskutecznego oszałamiania 2000 Podstawa n=335(%) 2002 Zmiana sprzętu n=500(%) + szkolenie CEL (%) Rytmiczny oddech 86,3 2,0 0,2 Próba wstawania 22,1 Odruch rogówkowy 66,9 0,8 Wokalizacja 46,9 2,2 Podnoszenie głowy 26,0 0,6

Wnioski... Niektóre wyniki badań były publikowane w czasopismach naukowych Większość wyników badań naukowych jest przekazywana podczas wykładów, kursów i w postaci podręczników Wyniki są wykorzystywane do poprawy przepisów prawa

Dalsze prowadzone badania: Zmiany mające na celu lepszą opiekę nad zwierzętami i jakość mięsa podczas długiego transportu (ponad 24 godziny) Zmiany mające na celu polepszenie opieki nad zwierzętami i jakości mięsa w trakcie uboju: transport, obchodzenie się ze zwierzętami i oszałamianie

Dziękuję