ARCHITEKTURA I SZTUKA ŚREDNIOWIECZA W EUROPIE I W POLSCE Cz.1 – architektura i sztuka romańska

SPIS TREŚCI Architektura romańska – cechy Architektura romańska – przykłady Europa Architektura romańska – przykłady Polska Elementy architektoniczne Malarstwo romańskie – freski Iluminatorstwo Odlewy z brązu w Polsce

ARCHITEKTURA ROMAŃSKA CECHY ARCHITEKTURY: Najczęściej budowle o charakterze sakralnym Budowle na planie krzyża łacińskiego, rzadziej greckiego Najczęstszą formą kościoła – bazylika 3,5 nawowa, zakończona apsydami, z transeptem, wieżami przy wejściu, 3, 5 portalami (łagodne łuki) Materiałem najczęściej kamień Grube mury Sklepienie najczęściej kolebkowe Małe okna - biforia i triforia

ARCHITEKTURA ROMAŃSKA Apsyda - pomieszczenie w kościele zamykające prezbiterium lub nawę. Biforium, triforium - okno arkadowe z podziałem na dwie części (triforium na trzy), gdzie elementem dzielącym jest kolumienka lub filarek. Transept - nawa poprzeczna przecinająca nawę główną w kościele zbudowanym na planie krzyża. Bazylika - kościół wielonawowy, zbudowany zwykle na planie prostokąta lub rzadziej krzyża, w którym nawą główną jest nawa środkowa, wyższa i szersza od pozostałych. Wnętrze oświetlone rzędami okien umieszczonych ponad dachami naw bocznych.

KOŚCIÓŁ HALOWY TRÓJNAWOWY Nawa boczna Apsyda Nawa główna Transept

RODZAJE SKLEPIEŃ a) sklepienie kolebkowe, b) sklepienie klasztorne, c) sklepienie kolebkowe z lunetami, d) sklepienie beczułkowe, e) sklepienie krzyżowe, f) sklepienie krzyżowo – żebrowe. toja12004.republika.pl

Fragment ściany romańskiej na zamku w Legnicy

Cluny, klasztor Benedyktynów. Romańska pięcionawowa bazylika, z 2 transeptami i 8 wieżami. Była naśladowana w całej Europie Zachodniej commons.wikimedia.org/wiki/Image

BAZYLIKA I KRZYWA WIEŻA W PIZIE

Pizza – katedra Santa Maria Maggiore Bazylika na planie krzyża łacińskiego. Fasada, udekorowana czterema kondygnacjami delikatnych arkad — wyraźne odwołanie się do sztuki rzymskiej.

Biforium Apsydy ISSOIRE

z ozdobnym obramowaniem Portal - brama z ozdobnym obramowaniem Biforium Vézelay (Burgundia) klasztor Benedyktynów. Portal nawy głównej

KATEDRA ST. ETIENNE W CAEN

Triforium KATEDRA W BAMBERGU

KOŚCIÓŁ W OPACTWIE MARIA LAACH

WENECJA – KATEDRA PW. ŚW. MARKA

KOLEGIATA W KRUSZWICY Kolegiata - kościół, nie będący katedrą, przy którym istnieje kolegium kanoników. Małe okna Grube mury KOLEGIATA W KRUSZWICY

KOLEGIATA W KRUSZWICY

KOLEGIATA W TUMIE POD ŁĘCZYCĄ

KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO TOMASZA KANTUARYJSKIEGO W SULEJOWIE

KOŚCIÓŁ NMP W INOWROCŁAWIU

KOŚCIÓŁ W STRZELNIE ROTUNDA W CIESZYNIE

Kościół przy klasztorze kanoników regularnych w Czerwińsku nad Wisłą

SKLEPIENIE – BAZYLIKA W VELEZAY

BAZYLIKA W VELEZAY – WNĘTRZE NAWY BOCZNEJ

SKLEPIENIE KOŚCIOŁA SAN MINIATO AL. MONTE

WNĘTRZE KOŚCIOŁA SAN SATURNIN

Nawa główna kolegiaty w Tumie pod Łęczycą

SKLEPIENIE ROMAŃSKIE W WĄCHOCKU

LUND – KATEDRA ŚW. WAWRZYŃCA sklepienie podtrzymuje 20 filarów

KOLUMNY W KOŚCIELE W LUND I W STRZELNIE

BAZYLIKA W VELEZAY KAPITEL KOLUMNY

KROKSZYNY

TYMPANON KATEDRY W AUTUN

PORTAL W VELAZAY

PORTAL W KOŚCIELE SAN MICHELE

Portal romański kościoła w Czerwińsku Portal romański kolegiaty w Tumie

SZTUKA ROMAŃSKA - FRESKI Fresk z kościoła w Tahull w Hiszpanii przedstawiający Chrystusa www.pl.wikipedia.org

SZTUKA ROMAŃSKA - FRESKI Fresk z kościoła Saint - Savin Fresk z kościoła Saint-Pierre-des-Eglises

Fresk z kościoła St Gilles du Gard

Freski z kościoła Saint - Savin

Freski z kościoła St Gilles du Gard

jest fresk z kościoła w Czerwińsku W Polsce malarstwo ścienne raczej się nie zachowało, nielicznym przykładem jest fresk z kościoła w Czerwińsku

Polichromie z apsydy zachodniej z kolegiaty w Tumie pod Łęczycą www.pl.wikipedia.org

SZTUKA ROMAŃSKA - ILUMINATORSTWO Iluminatorstwo – sztuka ozdabiania ręcznie przepisywanych ksiąg. Iluminację malowano farbami kryjącymi (woskowymi lub temperą) albo wodnymi, rysowano piórem, srebrnym sztyftem lub cienkim pędzelkiem. Używano również srebra, złota i sproszkowanych lub ciętych Kamieni szlachetnych. Głównymi typami iluminacji są: inicjały ornamentalne i obrazkowe, ilustracje tekstowe (często całostronicowe) obramienia dekoracyjne (floratury, bordiury, wzbogacane motywem drôlerie, czyli zdobienia małymi scenkami figuralnymi lub zwierzęcymi, odznaczającymi się humorem, fantazją, groteskową deformacją i zaskakującymi zestawieniami elementów). niekiedy stosowano również iluminacje dedykacyjne, wskazujące na osobę fundatora księgi. http://malarstwo.awardspace.info/slowniczek2d6b.html

SZTUKA ROMAŃSKA - ILUMINATORSTWO KSIĘGA Z KELLS najważniejsze irlandzkie dzieło sztuki. Jest to bogato iluminowany, VIII lub IX-wieczny rękopis składający się 480 stron. Zawiera spisany po łacinie tekst czterech Ewangelii. Karty księgi są misternie zdobione, pełne motywów roślinnych, inicjałów i celtyckich postaci wyniesionych w obrazy religijnych wydarzeń. www.pl.wikipedia.org Chrystus na tronie Początek Ewangelii Św. Jana cudaswiata.wordpress.com/.../18/ksiega-z-kells/

SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO Księga z Kells Fragment Ewangelii Św. Jana Fragment Ewangelii Św. Łukasza

SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO Księga z Kells Ozdobny inicjał cudaswiata.wordpress.com/.../18/ksiega-z-kells/

SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO Księga z Kells Dekorowane zdanie Tunc dicit illis z Ewangelii św. Mateusza cudaswiata.wordpress.com/.../18/ksiega-z-kells/

SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO Sakramentarz Tyniecki – najstarszy z zachowanych w Polsce, iluminowanych, rękopiśmiennych kodeksów liturgicznych. Wybitne dzieło szkoły kolońskiej z ok. 1060/1080 r. Sakramentarz pisany jest srebrem na purpurowo barwionym pergaminie minuskułą karolińską. Zastosowano również maiuskułę. www.wsp.krakow.pl/whk/zabytki Całostronicowe miniatury Chrystus na tronie Ukrzyżowanie

SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO Całostronicowe inicjały V i D z Sakramentarza Tynieckiego

SZTUKA ROMAŃSKA - ILUMINATORSTWO Iluminowany manuskrypt www.pl.wikipedia.org

SZTUKA ROMAŃSKA - WYTOPY Drzwi Gnieźnieńskie. Wykonano je ok. 1170 r. za panowania księcia Mieszka III Starego Odlane z brązu zawierają po dziewięć kwater z płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny z życia i śmierci św. Wojciecha. Wykupienie zwłok św. Wojciecha

Drzwi płockie z XII w. Obecnie znajdują się w Nowogrodzie Wielkim Reliefy przedstawiają cykl Zbawienia począwszy od sceny zbawienia pierwszego człowieka, aż po Chrystusa tronującego jako Sędzia w otoczeniu symboli ewangelistów.

Prezentację opracowała Helena Tomaszewska w oparciu o bogate zasoby Internetu Encyklopedia multimedialna PWN – cywilizacje europejczyków Encyklopedia WIEM – ze strony www.onet.pl www.pl.wikipedia.org