SPOŁECZNA SŁUŻBA INSTRUKTORSKA RODZINNYCH OGRODÓW DZIAŁKOWYCH SZKOLENIE CZŁONKÓW SSI ROD NA TEMAT: CIĘCIE I PRZEŚWIETLANIE DRZEW I KRZEWÓW OWOCOWYCH NA DZIAŁCE RODZINNY OGRÓD DZIAŁKOWY„AGROMET-UNIA” GRUDZIĄDZ MARZEC 2012

PROGRAM SZKOLENIA Lp. Zagadnienie Prowadzący 1 Krótka historia o ROD „AGROMET-UNIA” kol. Nowak 2 Prezentacja narzędzi, które można wykorzystać w czasie cięcia i prześwietlania drzew i krzewów owocowych na działce oraz środki ochrony i pielęgnacji pani Chochołowska z Centrum Ogrodniczego 3 Terminy cięć i prześwietleń drzew i krzewów 4 Sposoby i cele przeprowadzania cięć prześwietlających 5 Formowanie i ciecia drzew owocowych: cięcie po posadzeniu formowanie i cięcie drzew słabo i silnie rosnących oraz odmładzanie starych drzew 6 Cięcie agrestu, porzeczek, malin 7 Pytania wypowiedzi i propozycje 8 Praktyczny pokaz prześwietlenia i cięcia jabłoni na działce

HISTORIA OGRODU „AGROMET – UNIA” w GRUDZIĄDZU

Historia ogrodu „AGROMET – UNIA” 1899 rok – założenie ogrodu 1919 rok – pierwsze altanki w ogrodzie 1929 rok – pierwsze pompy wodne w ogrodzie 1945 rok – ogrodzenie ogrodu 1947 rok – doprowadzenie wody z miejskich wodociągów 1982 rok – podłączenie energii elektrycznej

Powierzchnia użytkowa działek wynosi: 12,183 ha. Działki według pełnionych podstawowych funkcji przedstawiają się następująco”: - wypoczynkowe 15,2% - uprawne 27,9% wypoczynkowo uprawne 56,9% Długość ogrodzenia ogrodu 3 960 mb w tym 3 bramy i 6 furtek. Rosnący żywopłot liściasty od strony przylegających ulic wynosi 2 500 m. W ogrodzie są 34 szklarnie i 62 tunele foliowe. Wśród drzew owocowych mamy: 1252 jabłoni, 499 grusz, 626 śliw, 939 wiśni, 220 czereśni, 80 brzoskwiń, 62 morele i 121 orzechów włoskich. Ilość krzewów owocowych: 1565 porzeczek, 929 agrestu, 221 winorośli, 83 jeżyny bezkońcowej, 47 orzechów laskowych, 5 borówki amerykańskiej i 47 aronii. Ozdobnych krzewów jest ponad 1600, głównie róż, lilaków, żywotnik, magnolii, jałowców itp. W ciągu roku około 12 działek zmienia użytkownika. W ciągu roku średnio 12 zmienia użytkownika. Średni wiek użytkowników działek to 53 lata. Użytkownicy działek to w 85% emeryci, renciści i bezrobotni.

Prezentacja narzędzi, które można wykorzystać w czasie cięcia i prześwietlania drzew i krzewów owocowych na działce oraz środki ochrony i pielęgnacji

Terminy cięć i prześwietleń drzew i krzewów

zima – wiosna 15.02 – 15.04 Jabłonie, gruszki, śliwki, agrest, porzeczki

lato 15.08 – 15.09 Wiśnie, czereśnie, śliwki, maliny, morele, brzoskwinie

Cięcie jabłoni i gruszy W tych ogrodach, w których nie dysponujemy zbyt dużą przestrzenią, jabłonie i grusze możemy formować. Uzyskać możemy do wyboru: korony wachlarzowe, wrzecionowate, sznury skośne lub poziome. Po uformowaniu podstawowego szkieletu drzewa, jabłonie i grusze przycinamy głównie pobudzając wzrost ostróg oraz bocznych kwitnących pędów Ostrogi mogą powstać samodzielnie, jednakże i my możemy pobudzić ich kwitnienie cięciem, które wykonujemy od późnej jesieni aż do późnej wiosny, ewentualnie w lecie. Tworzenie ostrogi polega na skróceniu pędu bocznego przy pierwszym pąku kwiatowym. W miarę wzrostu drzewa zagęszczą nam się ostrogi i wymagać od nas będą przerzedzenia

Cięcie jabłoni i gruszy W drugim roku od późnej jesieni do późnej zimy powinniśmy obciąć wszystkie pędy boczne przy grubym pąku kwiatowym, usuwając tym samym letni przyrost. W trzecim roku od połowy lata do początku jesieni przycięty pęd boczny wyda owoce. Zaczną tworzyć się ostrogi Inną metodą cięcia uformowanych jabłoni i gruszy jest cięcie odnawiające. Jabłonie i grusze tworzą pąki kwiatowe na nieprzycinanych dwuletnich pędach bocznych. Tak pozostawione pędy wydadzą owoce, potem obcinamy je. W pierwszym roku powinniśmy wybrać najsilniejsze i najlepiej rozmieszczone pędy boczne. Wybrane przez nas pędy pozostawmy, resztę usuńmy. Na pozostawionych przed nas pędach w drugim roku powstaną pąki kwiatowe. Od późnej jesieni do późnej zimy skróćmy je, obcinając niezdrewniałe końce. Od połowu lata do połowy jesieni przycięte wcześniej pędy wydadzą owoce. W trzecim roku od późnej jesieni do późnej zimy, skracamy owocujące pędy, pozostawiając 3 centymetrowe kikuty. Te nowe pędy, które wyrosną, pozostawiamy nie przycinając ich, tak by zacząć cały cykl od nowa

Cięcie jabłoni i gruszy Tworzenie ostrogi rozpoczynamy w pierwszym roku, kiedy to w okresie od późnej jesieni do późnej zimy powinniśmy skrócić cześć bocznych wiosennych pędów przy czwartym pąku. Tniemy tuż nad pąkiem skierowanym na zewnątrz rośliny. Nowa gałąź wyrośnie wtedy na zewnątrz, pędy i konary nie będą się plątać w środku korony. Zapewnimy tym samym koronie lepszy dostęp do światła i powietrza

Cięcie wiśni, czereśni Formowanie korony kulistej Po posadzeniu jednorocznych okulantów usuwamy wszystkie rozgałęzienia boczne do wysokości około 50 cm od ziemi. Pędy boczne, które będą tworzyły konary skracamy, a przewodnik przycinamy w odległości 50 cm nad najwyższym konarem. W ciągu następnych 2-3 lat pozwalamy, aby na przewodniku tworzyły się 2-3 nowe konary w ciągu roku; poprzez przyginanie nadajemy im położenie prawie poziome. Uformowana korona powinna składać się z 9-11 konarów. Formowanie korony szpalerowej Pozostawia się pędy, które rosną w linii rzędu, a usuwa się pędy rosnące w kierunku międzyrzędzi. Cięcie formujące przeprowadza się najczęściej wiosną. Po uformowaniu drzew podstawowe cięcie w sadzie, prześwietlanie koron i regulowanie ich rozmiarów powinno być wykonywane w sierpniu, po zbiorach owoców. Prześwietlanie młodych wiśni, do 6-8 lat po posadzeniu, polega na wycinaniu pędów pokładających się na ziemi. Wycinać trzeba pędy ze środka korony, krzyżujące się i pokładające jeden na drugim, aby korona była luźna i miała kształt stożkowy co sprzyja właściwemu nasłonecznieniu. Po około sześciu latach od posadzenia trzeba wiśnie odmładzać. Odmładzanie polega na skracaniu wierzchołków konarów po zbiorach owoców, wykonuje się je łącznie z cięciem prześwietlającym. Wierzchołki konarów skraca się o odcinki 1-2 m. Wystarczy w jednym roku przyciąć 3-4 konary, aby uzyskać znaczną liczbę młodych pędów. W następnym roku przycina się pozostałe konary powtarzając ten sposób cięcia co parę lat. Po wyrośnięciu młodych pędów można przerzedzić pędy stare, co również daje efekt odmładzający. Cięcie wiśni po zbiorach owoców jest dla drzew zdrowsze niż cięcie wiosenne, ponieważ na wiosnę obficie rozsiewają się zarodniki grzybów, wywołujących choroby (np. srebrzystość liści). Z powodu zagrożenia chorobami wszystkie rany po cięciu należy smarować farbą emulsyjną z dodatkiem Miedzianu lub innymi środkami zabezpieczającymi. Formowanie koron i cięcie czereśni Czereśnia rośnie bardzo silnie, wydając długie i sztywne pędy, które stosunkowo wcześnie drewnieją. Dla czereśni poleca się dwie formy koron: stożkową i szpalerową. Formowanie korony stożkowej Cięcie młodych drzew należy ograniczyć do niezbędnego minimum. Okulanty rozgałęzione trzeba podkrzesać od dołu do wysokości co najmniej 50 cm. Można nie skracać przewodnika i pędów bocznych (podlać je 2-3 krotnie na wiosnę), to w ciągu lata wydają one mało pędów bocznych przy czym pędy te wyrastają na przewodniku pod szerokim kątem. Taki wzrost okulantów jest bardzo korzystny, powstaje bowiem korona z luźnymi konarami i szerokimi kątami rozwidleń. Okulanty nie rozgałęzione można również pozostawić nie cięte jeśli mają do 120 cm wysokości; wyższe trzeba przyciąć na wysokość 1 m nad ziemią. W drugim i trzecim roku życia drzew trzeba niekiedy skracać przewodnik, aby zmusić go do tworzenia rozgałęzień. Pędy boczne tworzące ostre kąty należy przyginać lub jeśli są zbyt sztywne usunąć. Korony drzew utrzymuje się w zaplanowanym kształcie i rozmiarach za pomocą cięcia, którego efekty zależą od czasu i sposobu jego wykonania. Dla czereśni bardziej korzystne jest cięcie letnie niż zimowe. W naszych warunkach klimatycznych cięcie czereśni należy wykonywać od drugiej połowy lipca do początku sierpnia. Powinno się stosować zasadę skracania pędów w wewnętrznych partiach korony, a wycinać je na obrzeżach. Systematycznie stosowanie letniego cięcia czereśni ograniczy rozmiary koron drzew w stosunku do drzew ciętych w okresie spoczynku. Konary pokryją się dużą ilością pąków kwiatowych, dostęp światła w całej przestrzeni korony będzie lepszy, przez co drzewa będą obficiej kwitły i owocowały. Przy formowaniu korony szpalerowej pędy boczne powinny być skierowane w linię rzędu.

Cięcie wiśni, czereśni Wiśnie przycina się w formie prawie naturalnej. Młode drzewka należy uformować tak, aby pień miał wysokość ok. 40 cm. Pędy korony należy przyginać tak, by zmusić je do poziomego wzrostu. należy uważać aby zachowany został szeroki kąt rozwidleń, aby w latach późniejszych nie doszło do rozłamań. Przycinanie prześwietlające starszych drzew wykonuje się latem po zebraniu owoców. Praca polega na wycinaniu kilku gałęzi krzyżujących się, pokładających się tuż nad ziemią i rosnących w kierunku środka korony. Bardzo ważna jest higiena cięcia wiśni. Wszystkie większe rany zaraz po cięciu należy smarować preparatami np. Funabenem 3, a po zakończeniu cięcia trzeba dodatkowo opryskiwać drzewa np. Topsinem.

Przycinanie malin Cięcie W pierwszym roku rośliny wytwarzają po jednym lub dwa pędy. Latem wyrastają też pędy, które są odrostami korzeniowymi. Najsłabsze z nich powinny być usuwane, aby stworzyć dobre warunki do wzrostu pędom, które będą owocowały w przyszłym roku. W drugim i w latach następnych cięcie malin jest podobne. Należy wycinać nadmiar pędów młodych oraz usuwać pędy dwuletnie natychmiast po zbiorze owoców. Pierwsze wycinanie młodych, zbędnych pędów należy przeprowadzić w maju, gdy mają one około 10-15 cm wysokości. Usuwanie zbędnych pędów wpływa korzystnie na wzrost pozostałych pędów i jakość owoców. Maliny prowadzone bez drutów należy przycinać na wysokości 120cm, aby zapobiec pokładania się pędów na ziemie. Cięcie odmian owocujących jesienią przeprowadzamy wczesną wiosną tuż przy samej ziemi. Od kwietnia wyrastają nowe pędy, które jesienią będą owocowały. Jeżeli pędy będą wyrastały w nadmiarze, trzeba je przerzedzić, aby rośliny nie były porażone przez choroby grzybowe. Wszystkie wycięte pędy należy spalić, nawet jeżeli nie są porażone przez choroby. Unikniemy w ten sposób rozprzestrzeniania się chorób grzybowych.

Przycinanie malin Przycinanie malin Większość odmian malin wymaga podpór podtrzymujących wiotkie pędy w pozycji pionowej. Z tego względu polecaną formą prowadzenia malin jest szpaler pojedynczy lub podwójny. Po posadzeniu rośliny przycina się przy samej ziemi. Z pąków znajdujących się u nasady karpy wyrosną pędy, które zaowocują w następnym roku. Maliny owocują na pędach dwuletnich i z tego względu corocznie po zbiorach owoców usuwane są przy ziemi pędy dwuletnie oraz przywiązywane są do drutów pędy jednoroczne, które zaowocują w kolejnym roku. Wyjątek stanowią odmiany powtarzające owocowanie np. popularna Polana. Odmiany takie owocują jesienią na pędach wyrosłych w danym roku, a po raz drugi na tych samych pędach, tylko na niższych rozgałęzieniach w roku następnym. Z tego względu można po jesiennym owocowaniu skrócić pędy poniżej miejsca owocowania, a następnie usunąć je po owocowaniu w roku następnym. Bardziej polecanym sposobem cięcia odmian powtarzających, a zwłaszcza Polany, jest usuwanie wszystkich pędów przy ziemi po jednokrotnym, jesiennym zbiorze owoców. Polana jest odmianą doskonale radzącą sobie bez jakichkolwiek podpór, gdyż jej pędy są wystarczająco sztywne. Odmiany o wiotkich pędach wymagają zastosowania podpór przy prowadzeniu szpaleru. W praktyce stosuje się różne rodzaje szpalerów: wysokie i niskie, pojedyncze i podwójne. Na rysunku przedstawione są dwa proste przykłady szpalerów: pojedynczy niski z jednym drutem (ocynkowanym o średnicy 3 mm), rozciągniętym na wysokości np. 1,2 m (rys. 1). Wierzchołki pędów przywiązuje się do drutu (okręcanie wokół drutu jednym długim sznurkiem) lub okręca się wierzchołki pędów wokół drutu. Prostą formą szpaleru jest również szpaler pojedynczy wysoki (rys. 2) z dwiema parami drutów mocowanych na dwóch poziomach, np. 0,9 m i 1,5 m. Pędy malin umieszcza się pomiędzy drutami i unieruchamia poprzez związanie drutów.

Przycinanie agrestu, porzeczki porzeczek Nowo posadzone krzewy porzeczek z kilkoma pędami przycinamy wiosną, skracając każdy pęd nad drugim lub trzecim pąkiem (oczkiem) licząc od powierzchni ziemi (zawsze nad pąkiem zewnętrznym). Pędów, które wyrosną w pierwszych trzech latach po posadzeniu nie skracamy, usuwamy jedynie te z nich, które krzyżują się ze sobą, rosną poziomo, albo pokładają po ziemi. Po wejściu porzeczek w okres owocowania, konieczne jest wprowadzenie corocznego cięcia prześwietlająco-odmładzającego, które można wykonać wiosną lub po zbiorach owoców, w sierpniu. Należy zwrócić uwagę, że porzeczka czarna najobficiej owocuje na pędach jednorocznych (wyrosłych w roku poprzednim) oraz dwuletnich, natomiast porzeczki czerwone i białe owocują na krótkopędach osadzonych na kilkuletnich gałązkach. Uwzględniając powyższe różnice, prawidłowo uformowany owocujący krzew porzeczki czarnej powinien posiadać nie więcej niż 8-10 pędów w wieku od 1 do 3 lat, a u porzeczki czerwonej i białej – nie więcej niż 8-10 pędów w wieku od 1 do 4 lat. W trakcie cięcia prześwietlającego usuwamy przy ziemi po 3-5 najstarszych gałązek, przede wszystkim pochylonych i pokładających się po gruncie, pozostawiając taką samą ilość rosnących prawie pionowo pędów jednorocznych. Najstarsze pędy są najgrubsze i mają najciemniejszą korę. Przycinanie agrestu Jest ono podobne do cięcia porzeczek czerwonych i białych. Po posadzeniu młode krzewy przycina się na jedno oczko nad ziemią. W pierwszych trzech latach po posadzeniu usuwane są tylko pędy płożące się i rosnące krzywo. W następnych latach wprowadza się cięcie prześwietlające - usuwamy przy ziemi pędy najstarsze i płożące się. Prawidłowo uformowany owocujący krzew agrestu powinien składać się z 6-8 gałązek wyrastających z szyjki korzeniowej. W ogrodach przydomowych często spotykaną formą jest agrest pienny szczepiony na porzeczce złotej. W celu uformowania jego koronki, w pierwszym roku po posadzeniu pęd główny agrestu skracamy do połowy i przywiązujemy do palika. Z pąków poniżej cięcia wyrosną pędy boczne stanowiące główne gałązki korony. W roku następnym pędy boczne skracamy o jedną trzecią, aby się rozgałęziły. Uformowana koronka agrestu piennego powinna składać się z 6-8 gałązek. W kolejnych latach wprowadza się cięcie prześwietlające podobnie jak w formie krzaczastej.

Proszę o pytania

Zapraszam na część praktyczną Dziękuję za uwagę Zapraszam na część praktyczną

RODZINNY OGRÓD DZIAŁKOWY w GRUDZIĄDZU