SZCZEPIENIA WAŻNA RZECZ Ewa Augustynowicz Zakład Badania Surowic i Szczepionek Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny

Ewa Augustynowicz NIZP-PZH www.szczepienia.pzh.gov.pl Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Problematyka szczepień w NIZP-PZH Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Mamy wiele szczepionek - tylko nie zawsze je doceniamy Szczepienia ochronne to najskuteczniejsza metoda ochrony przed groźnymi chorobami szczepionki znane od >200 lat WHO: szczepienia to jedno z największych osiągnięć medycyny wydatki na wcześniejszą profilaktykę chorób zmniejszają koszty leczenia raport NIZP-PZH o sytuacji zdrowotnej „…sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych w Polsce jest stabilna dzięki Programowi Szczepień Ochronnych…” Mamy wiele szczepionek - tylko nie zawsze je doceniamy Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Wpływ szczepień ochronnych na występowanie chorób zakaźnych w Polsce błonica gruźlica Czynniki wpływające na spadek zachorowań z powodu chorób zakaźnych: szczepienia antybiotyki poprawa higieny i warunków życia odra polio tężec różyczka Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Poszukujemy informacji o szczepieniach w Internecie Polacy popierają szczepienia środowisko Web 2.0 ■ blogi, fora dyskusyjne, fora społecznościowe Facebook, Twitter, Wikipedia, You Tube ■ strony www …„czy warto szczepić maluchy?”… wiele niepotwierdzonych informacji o szczepionkach wątpliwości rodziców jaką szczepionkę wybrać? czy mnie na nią stać? „między młotem a kowadłem” 92% zwolenników [ok. 95% poziom wyszczepialności] 4% przeciwników [2011 r. GIS- ponad 3 tys. osób] 4% nie ma zdania Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Szczepionka – substancja biologiczna Antygen(y) wirusy lub bakterie żywe (atenuowane) rozbite lub ich fragmenty polisacharydy, białka antygeny rekombinowane Adiuwanty i substancje pomocnicze Mobilizuje organizm do wzbudzenia odpowiedzi immunologicznej, w tym produkcji przeciwciał Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Szczepionka – produkt leczniczy Drogi podania: śródskórnie podskórnie domięśniowo doustnie donosowo Schematy szczepień Może zdjęcia strzykawki fiolki i podawania doustnie Szczepionki skojarzone szczepionki monowalentne/poliwalentne Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Szczepienia określonych grup wiekowych i zróżnicowanie wskazań noworodki i niemowlęta nastolatki dorośli ogólne podtrzymanie odporności kobiety w ciąży narażenie zawodowe styl życia np. podróże, kontakty seksualne warunki życia: więźniowie, bezdomni, imigranci osoby starsze grupy ryzyka (choroby przewlekłe i towarzyszące, immunosupresja) Specjalne wskazania do szczepień wcześniaków osób z alergią na białko jaja kurzego osoby z chorobami reumatycznymi osoby z chorobami neurologicznymi Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Szczepienia kobiet planujących ciążę „Szczepiąc siebie - chronisz również swoje dziecko” Przyszli rodzice szukają informacji o szczepieniach dzieci, nie zawsze wiedzą, że wielu chorobom mogą zapobiegać szczepiąc samych siebie Na co należy zwrócić uwagę planując ciążę? sprawdzić stan uodpornienia: - jakie choroby przebyliśmy? - przeciw którym chorobom zostaliśmy szczepieni? odra, świnka, różyczka (2 dawki) ospa wietrzna (2 dawki) pełne uodpornienie przeciw wzwB (3 dawki) dawka przypominająca DTap (co 10 lat) uzupełnić szczepienia: grypa sezonowa wzwA Rycina młoda para i para Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Szczepionki inaktywowane Szczepionki żywe (atenuowane) Szczepienia w ciąży Możliwości szczepień w ciąży są ograniczone, ale możliwe Szczepionki inaktywowane TAK Szczepionki żywe (atenuowane) NIE Szczepionki zalecane w ciąży grypa (powyżej I trymestru ciąży; szczególnie u kobiet z obniżoną odpornością, pracujących z dziećmi lub w dużych skupiskach ludzi) wzwB (możliwość kontynuowania rozpoczętego szczepienia) tężec (skaleczenie, zanieczyszczenie rany) wścieklizna (w przypadku pogryzienia) Chmurka z tak (wieksza albo bardziej widoczna) W Polsce wszystkie szczepienia dla kobiet planujących ciążę i ciężarnych są zalecane (odpłatne) Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Ewa Augustynowicz NIZP-PZH Prawo a szczepienia I. Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.z 2008 nr 234 poz.1570) (rozdz. 4 Szczepienia ochronne) II. Rozporządzenie w sprawie Programu Szczepień Ochronnych Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

zarejestrowane szczepionki chronią przeciw Szczepienia w Polsce zarejestrowane szczepionki chronią przeciw 18 chorobom szczepionki obowiązkowe NIEODPŁATNE - gruźlica - wzwB - DTP: błonica/tężec/krztusiec - poliomyelitis - Hib - MMR: odra/świnka/różyczka szczepionki zalecane ODPŁATNE rotawirusy pneumokoki ospa wietrzna meningokoki grypa wzwA kleszczowe zapalenie mózgu zakażenie HPV dur brzuszny Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Kwalifikacja do szczepienia ! rozmowa dotycząca szczepień zgoda na szczepienie omówienie opcji schematu szczepień dziecka obowiązkowe obowiązkowe + zalecane obowiązkowe i wybrane zalecane wyjaśnienie wątpliwości dotyczących szczepień !! badanie kwalifikacyjne analiza wywiadu pediatrycznego rozmowa z rodzicami stabilny stan kliniczny  Obowiązek szczepień nie oznacza przymusu Zakres ochrony i realizacja programu szczepień ochronnych zależą od rodziców Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

W jakich sytuacjach wskazana jest najszersza ochrona dziecka? szczepionki obowiązkowe + zalecane pobyt w żłobku i przedszkolu starsze rodzeństwo dzieci rodziców pracujących w szpitalu plany wyjazdów zagranicę częste pobyty w szpitalu z powodu choroby przewlekłej lub innych przyczyn (np. wcześniaki) miejsce zamieszkania Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Ewa Augustynowicz NIZP-PZH Szczepionki skojarzone z pełnokomórkowym składnikiem krztuśca Szczepionki skojarzone z bezkomórkowym składnikiem krztuśca DTwP DTaP od 1961r. - obowiązkowa od 2000r. obowiązkowe od 2000r. zalecane (cała populacja) obowiązkowe (6 r.ż. + grupy ryzyka) DTaP DTaP-Hib DTaP-wzwB-Hib DTaP-IPV-Hib DTaP-IPV-wzwB-Hib lepszy poziom bezpieczeństwa nowoczesne mniej wkłuć mniej wizyt u lekarza DTwP Hib wzwB IPV bezpieczne dłuższy czas odporności więcej wkłuć więcej wizyt u lekarza Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Ewa Augustynowicz NIZP-PZH Krztusiec - nowe poważne zagrożenie epidemiologiczne, także w krajach o wysokim poziomie zaszczepienia populacji najostrzejszy przebieg choroby obserwujemy u niemowląt i młodszych dzieci W Polsce obserwujemy wzrost zachorowań na krztusiec, podobnie jak w Europie Zach. i USA Dlaczego krztusiec jest znowu niebezpieczny? może pojawiać się u ludzi w każdym wieku osoby dorosłe coraz częściej są czynnikiem transmisji zakażeń spadek odporności z upływem czasu od podania ostatniej dawki zaniechanie szczepień Ocena sytuacji epide bardzo trudna (objawy nietypowe, zakażenia bezobjawowe) Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

….krztusiec „przed i w trakcie ery szczepień”… przed erą szczepień nieuodpornieni uodpornieni młodzież i dorośli naturalna infekcja dzieci transmisja zanik matczynych przeciwciał przekazanie matczynych przeciwciał przez łożysko niemowlę era szczepień nieuodpornieni uodpornieni szczepienie niemowlę Do przetłumaczenia na slajdzie transmisja dzieci młodzież i dorośli transmisja zanik odporności poszczepiennej Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Ewa Augustynowicz NIZP-PZH Strategie ograniczania zachorowań na krztusiec Światowa Inicjatywa ds. Krztuśca powszechne szczepienie dorosłych szczepienie kobiet planujących ciążę lub bezpośrednio po porodzie wybiórcze szczepienie nowych matek, członków rodzin i innych osób z bliskiego kontaktu z noworodkiem (np. babcie, dziadkowie, nianie) wybiórcze szczepienie pracowników ochrony zdrowia wybiórcze szczepienie osób mających zawodowy kontakt z dziećmi powszechne szczepienie młodzieży szczepienie przypominające w okresie przedszkolnym w wieku 4-6 lat poprawa realizacji i/lub udoskonalanie obecnych programów szczepień niemowląt i małych dzieci To co w ramce powinno najeżdżać Nie jest możliwa poprawa sytuacji przy zastosowaniu szczepień przeciw krztuścowi wyłącznie u dzieci Chronić młodzież i dorosłych przed zachorowaniem Szczepionki przeciw krztuścowi aP dla dzieci ap dla młodzieży i osób dorosłych Efektywność szczepień przeciw krztuścowi w populacji może ulec poprawie przez regularne i powszechne szczepienia starszych dzieci, młodzieży i osób dorosłych (co 10 lat) Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Schematy szczepień przeciw krztuścowi w Europie Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Szczepienie chroni dziecko przed ciężką biegunką i pobytem w szpitalu! Zakażenia rotawirusami wszystkie dzieci w pierwszych latach życia są zagrożone ostra biegunka (niebezpieczne u dzieci do 5 r.ż.) wymioty, gorączka ryzyko hospitalizacji z powodu odwodnienia Możliwość ochrony szczepionka doustna (2-3 dawki) szczepienia zalecane w 6 tyg.- najpóźniej 24 tyg. życia skuteczność szczepionki w ciężkim zapaleniu żołądka i jelit wynosi 90% Szczepienie chroni dziecko przed ciężką biegunką i pobytem w szpitalu! Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Ewa Augustynowicz NIZP-PZH Zakażenia pneumokokami grupy zwiększonego ryzyka: dzieci do 2 lat mogą wywołać sepsę i/lub zapalenie opon mózg-rdzeniowych! powikłania: neurologiczne, głuchota, ….. oporność na antybiotyki to realny problem! Możliwość ochrony szczepionki skoniugowane: 10 i 13 walentna (1-3 dawki zależnie od wieku) zalecane szczepienie od 2 m.ż. (3 dawki) żłobek przedszkole rodzeństwo uczęszczające do żłobka/przedszkola szczepionka ogranicza: zachorowalność, hospitalizację z powodu zapalenia płuc, ryzyko powikłań, liczbę wizyt lekarskich, lekooporność…. Najbardziej narażone na ciężkie zakażenia pneumokokowe są najmłodsze dzieci, stąd nie należy odwlekać szczepienia! Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Jaką szczepionkę przeciw pneumokokom wybrać dla dziecka? 10 walentna serotypy 4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F, 1, 5, 7F chroni dodatkowo przeciw bezotoczkowym szczepom H. influenzae 13 walentna serotypy 4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F, 1, 5, 7F, 3, 6A, 19A wybór szczepionki należy skonsultować z lekarzem Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Ospa wietrzna (wiatrówka) wysoce zaraźliwa ostra choroba wirusowa uciążliwa powikłania po ospie wietrznej: - zakażenie skóry, neurologiczne, zapalenie płuc, zapalenie wątroby - tym poważniejsze im choruje starsza osoba Czy aby uzyskać odporność lepsze jest zachorowanie czy szczepienie? Przechorowanie w dzieciństwie = odporność na całe życie Najeżdżająca informacja Brak przechorowania = szczepienie (2 dawki) Twoje dziecko nie musi chorować na ospę!!! Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Zakażenia meningokokami grupy ryzyka: dzieci do 5 lat i młodzi 16-20 lat zakażenie przez bliskie kontakty, obejmowanie, całowanie kaszel, kichanie, mogą wywołać sepsę lub zapalenie opon mózg-rdzeniowych! Możliwość ochrony szczepionki skoniugowane: meningokoki grupy C lub A, C, W-135, Y zalecane w 1-2 r.ż. (1 dawka) żłobek przedszkole rodzeństwo uczęszczające do żłobka/przedszkola szczepionka chroni przed sepsą wywołaną przez meningokoki grupy C/ A, C, W-135, Y Szczepienie chroni dziecko przed inwazyjną chorobą meningokokową! Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Szczepienia wcześniaków dzieci urodzone przedwcześnie oraz z niską urodzeniową masą ciała !!! można stosować wszystkie szczepionki obowiązkowe i zalecane BEZPŁATNE szczepionki z bezkomórkowym składnikiem krztuśca tzw. DTaP (po uzyskania orzeczenia o przeciwskazaniu do szczepienia przeciw krztuścowi szczepionką pełnokomórkową) w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia zaburzeń neurologicznych szczepionki przeciw pneumokokom podawane w schemacie takim jak dzieciom urodzonym o czasie (schemat 3+1 lub 2+1 zależy od wieku dziecka), mogą być podawane równolegle ze szczepieniami obowiązkowymi przeciw błonicy, tężcowi, Hib, polio, wzwB ODPŁATNE przeciw rotawirusom przeciw grypie sezonowej Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Bezpieczeństwo szczepionek zespół warunków zapewniających wyeliminowanie lub maksymalne ograniczenie bezpośrednich lub odległych potencjalnych działań ubocznych związanych ze szczepieniami. Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) objaw chorobowy pozostający w związku czasowym z wykonanym szczepieniem ochronnym (Dz. U. z 2008 r. Nr 234) działanie szczepionki towarzyszące objawy lub choroby błąd szczepienia System rejestracji NOP: lekarz rozpoznaje NOP u dziecka/ osoby dorosłej zgodnie z kryteriami obowiązek zgłoszeń NOP do Zakładu Epidemiologii NIZP-PZH/Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc dane o NOP dostępne na stronie NIZP-PZH Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Szczepionki podlegają takiej samej ocenie jak inne produkty lecznicze (badania jakości, bezpieczeństwa i skuteczności) Badania szczepionek przed ich dopuszczeniem na rynek Badania szczepionek dopuszczonych na rynek wytwórca (laboratoryjne, niekliniczne, kliniczne) badania w procesie rejestracji (skrupulatna ocena przez: Europejską Agencję Leków Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych NIZP-PZH, Zakład Badania Surowic i Szczepionek każda seria zwalniana do obrotu badana przez: wytwórcę przed zwolnieniem serii Europejskie Laboratorium Kontroli OMCL NIZP-PZH, Zakład Badania Surowic i Szczepionek dodatkowe badania „z rynku” Główny Inspektorat Farmaceutyczny NIZP-PZH, Zakład Badania Surowic i Szczepionek Tło takie jak poprzedni Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Szczepionka przeciwgruźlicza BCG 10 Prawidłowa reakcja biały pęcherzyk (Ø 6 - 8 mm), który znika po kilku minutach po 2 – 4 tygodniach naciek, który utrzymuje się przez kilka tygodni, przeważnie na szczycie nacieku tworzy się krostka owrzodzenie (Ø <10 mm) Zmiana goi się samoistnie po 2 -3 miesiącach od daty zaszczepienia z pozostawieniem białawej blizny o średnicy kilku milimetrów. Jako normalną reakcję u osoby szczepionej należy traktować powiększenie regionalnych węzłów chłonnych najczęściej pachowych do 15 mm. „Szczepionka przeciwgruźlicza BCG 10 może powodować działania niepożądane. Objawy i zmiany poszczepienne ustępują zazwyczaj samoistnie w ciągu 3 miesięcy od szczepienia. Jako normalną reakcję u osoby szczepionej należy traktować powiększenie regionalnych węzłów chłonnych najczęściej pachowych do 15 mm.” Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Dramatyczne skutki nieprawdziwych informacji o szczepieniach „…historia pewnej niebezpiecznej teorii…” 1998r. – publikacja w Lancecie autyzm po podaniu jednej ze szczepionek (12 opisów choroby) BURZA w sieci →zaniechanie szczepień przez wielu rodziców → → → → → → → EPIDEMIA ODRY (UK, Francja…..) autorom publikacji udowodniono kłamstwo 2010r.- usunięto publikację z archiwum Lancetu (historia definitywnie zakończona) Brak dowodów naukowych dla szkodliwości szczepień Kto choruje na odrę w czasach szczepień? niezaszczepieni (85%) niepełny schemat szczepień Autor oskarzony o kłamstwo Strach łatwiej wywołać niż go stłumić Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Informacje dotyczące bezpieczeństwa szczepień wielokrotne szczepienie nie przeciąża układu immunologicznego i nie osłabia odporności organizmu nie potwierdzono związku między obecnością tiomersalu a zaburzeniami neurorozwojowymi u dziecka nie potwierdzono związku przyczynowo-skutkowego między szczepieniem a rozwojem autyzmu nie potwierdzono niekorzystnego wpływu szczepionek na rozwój płodu ani przebieg ciąży (ostatnio dla szczepień przeciw grypie sezonowej i pandemicznej) ………….. Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Kiedy „nie boimy” się szczepionek? Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Ewa Augustynowicz NIZP-PZH Problem: wysokie koszty zakupu szczepionek zalecanych Szczepionki dla dzieci skojarzona 5/6 składnikowa, 4 dawki [360/640 zł] rotawirusy, 3 dawki, [1200 zł] pneumokoki, 2+1 dawki, [660 zł/990 zł] meningokoki 2/4 walentna, 1 dawka, [120/190 zł] ospa wietrzna, 2 dawki [540 zł] wzw A, 2 dawki [240 zł] grypa, 1 dawka co roku [35 zł] KZM, 3 dawki [270 zł] HPV, 3 dawki [1350 zł] W Europie nie ma obowiązku szczepień ale szczepionki zalecane są refinansowane W Europie nie ma obowiązku szczepień ale szczepionki zalecane są refinansowane Szczepionki dla dorosłych błonica-tężec-krztusiec, 1 dawka co 10 lat [110 zł] cholera, 1 dawka [175-200 zł] dur brzuszny, 1 dawka [220 zł] Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Szukajmy informacji o szczepieniach na wiarygodnych stronach ptwakc.org.pl www.wydzialszczepien.pl www.szczepienia.info.pzh.gov.pl www.szczepienia.info.pzh.gov.pl www.szczepienia.czd.pl www.pis.gov.pl Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Możliwość zadania pytania Odpowiedzi autoryzowane przez ekspertów: członków Zespołu Redakcyjnego lub współpracujących lekarzy szybkie Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

Ewa Augustynowicz NIZP-PZH Podsumowanie szczepienia są najskuteczniejszą metodą ochrony przed chorobami zakaźnymi rodzice podejmują decyzję o realizacji szczepień oraz zakresie ochrony pamiętajmy, że zgadzając się na szczepienie dziecka dajemy mu szansę ochrony przed wieloma groźnymi chorobami zakaźnymi   warto zastanowić się nad wyborem szczepień jeszcze w czasie ciąży lub jak najszybciej po narodzinach szukajmy informacji o szczepieniach pochodzących z wiarygodnych źródeł, nie dajmy się manipulować emocjonalnym przekazem apelujmy do Ministerstwa Zdrowia o rozszerzenie listy szczepień obowiązkowych w przyszłości Ewa Augustynowicz NIZP-PZH