Nadzór weterynaryjny nad zdrowiem zwierząt akwakultury Główny Inspektorat Weterynarii

Podstawy prawne sprawowania nadzoru weterynaryjnego nad podmiotami sektora akwakultury Dyrektywa Rady 2006/88/WE z dnia 24 października 2006 r. w sprawie wymogów w zakresie zdrowia zwierząt akwakultury i produktów akwakultury oraz zapobiegania niektórym chorobom zwierząt wodnych i zwalczania tych chorób (Dz. U. L 328 z 24.11.2006, str. 14, z późn. zm.); Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 213, poz. 1342, z późn. zm.); Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 33, poz. 287, z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 października 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie sektora akwakultury (Dz. U. z 2008 r. Nr 190, poz. 1167); Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 lutego 2009 r. w sprawie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt akwakultury (Dz. U. z 2009 r. Nr 30, poz. 198).

nadzoru weterynaryjnego Główne aspekty nadzoru weterynaryjnego Rejestracja i zatwierdzanie podmiotów sektora akwakultury; Kontrole urzędowe; Programy nadzoru stanu zdrowia zwierząt; Programy zwalczania i nadzoru; Powiadamianie i zwalczanie chorób podlegających obowiązkowi zwalczania; Nadzór nad zdrowiem zwierząt umieszczanych na rynku

1. Rejestracja i zatwierdzanie Wzrost świadomości branży oraz właściwe zatwierdzanie zmierzają do ochrony, kontroli i zwalczania chorób zwierząt akwakultury. Zatwierdzenie: Przedsiębiorstwa produkcyjne sektora akwakultury - PPSA (nr 92); Zakłady przetwórcze przetwarzające lub poddające ubojowi zwierzęta akwakultury w ramach zwalczania chorób zakaźnych tych zwierząt (nr 93). Rejestracja: Miejsca inne niż PPSA, w których zwierzęta wodne utrzymywane są bez zamiaru umieszczania na rynku (nr 27); Łowiska typu „wpuść i złów” (nr 27); PPSA umieszczające na rynku zwierzęta akwakultury wyłącznie w celu spożycia przez ludzi (nr 27).

Rejestr podmiotów nadzorowanych zawiera przede wszystkim następujące dane: Nazwa i adres; Weterynaryjny numer weterynaryjny; Położenie geograficzne; Utrzymywane gatunki; Stwierdzony stan zdrowia; Typ gospodarstwa i rodzaj prowadzonej produkcji; Źródło poboru i miejsce usuwania wody

2. Kontrole urzędowe Obowiązek przeprowadzania kontroli urzędowych podmiotów prowadzących działalność w zakresie sektora akwakultury wynika z § 24 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 października 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie sektora akwakultury (Dz. U. z 2008 r. Nr 190, poz. 1167). Kontrole urzędowe podmiotów prowadzących działalność w sektorze akwakultury przeprowadza powiatowy lekarz weterynarii. Szczegółowe zasady dotyczące przeprowadzania kontroli urzędowych określone zostały w Instrukcji Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWz.400/R-01/2011 z dnia 18 marca 2011 r. w sprawie przeprowadzania kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie sektora akwakultury.

Kontrole urzędowe: obejmują co najmniej: powinny być przeprowadzane regularnie, w oparciu o zagrożenie, oraz z właściwą częstotliwością; przeprowadzane są bez wcześniejszego uprzedzenia, z wyjątkiem takich przypadków jak audyt. Mogą być również przeprowadzone ad hoc; przeprowadzane są na każdym etapie produkcji, przetwarzania i dystrybucji pasz lub żywności oraz zwierząt i produktów zwierzęcych. obejmują co najmniej: regularne inspekcje; regularne wizyty; pobieranie próbek (jeżeli jest to konieczne), z uwzględnieniem ryzyka, jakie stanowi prowadzenie danego przedsiębiorstwa produkcyjnego sektora akwakultury oraz zakładu w związku z chorobami zakaźnymi zwierząt akwakultury; są przeprowadzane z uwzględnieniem statusu epizootycznego danej strefy lub enklawy.

Zalecana częstotliwość kontroli urzędowych Częstotliwość przeprowadzania kontroli w ramach kontroli urzędowych Występujące gatunki Status epizootyczny Poziom zagrożenia Typ nadzoru Zalecana częstotliwość kontroli urzędowych brak gatunków podatnych na choroby Kategoria I uznane za wolne niski bierny 1 co 4 lata obecne gatunki podatne na jedną lub więcej chorób wysoki aktywny, ukierunkowany lub bierny 1 w roku średni 1 co 2 lata Kategoria II objęte programem nadzoru ukierunkowany Kategoria III nieokreślony aktywny 3 w roku 2 w roku Kategoria IV objęte programem zwalczania Kategoria V skażone

3. Programy nadzoru stanu zdrowia zwierząt Program nadzoru stanu zdrowia zwierząt akwakultury realizuje, we własnym zakresie i na własny koszt, podmiot prowadzący działalność: przedsiębiorstwo produkcyjne sektora akwakultury; zakład przetwórczy przetwarzający lub poddający ubojowi zwierzęta akwakultury w ramach zwalczania chorób zakaźnych tych zwierząt. Program nadzoru prowadzony jest: w sposób dostosowany do danego typu produkcji; w celu wykrycia podwyższonej śmiertelności i chorób podlegających obowiązkowi zwalczania. Częstotliwość przeprowadzania kontroli w ramach programu nadzoru określona jest w załączniku do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 października 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie sektora akwakultury.

4. Programy zwalczania i nadzoru Zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Główny Lekarz Weterynarii opracowuje: programy zwalczania chorób zakaźnych zwierząt; programy nadzoru nad chorobami zakaźnymi zwierząt akwakultury mające na celu osiągnięcie przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, strefę lub enklawę statusu wolnego od danej choroby zakaźnej.

Stanowisko Zespołu ds. Śródlądowej Gospodarki Rybackiej i Wędkarskiej w sprawie kierunków działań mających na celu stworzenie lub poprawę istniejących mechanizmów zwalczania KHV w Polsce oraz pomocy dla gospodarstw rybackich dotkniętych chorobą z dnia 01.02.2012: „Zespół rekomenduje podjęcie przez administrację następujących działań: Odejście od idei wdrażania w Polsce programu zwalczania KHV, jako choroby zwalczanej z urzędu. Zaprzestanie prowadzenia krajowego monitoringu KHV (przywrócenie monitoringu mogłoby nastąpić po wykreśleniu KHV z listy chorób nieegzotycznych). Wystąpienie do Komisji Europejskiej z wnioskiem o wykreślenie KHV z listy chorób nieegzotycznych – podlegających notyfikacji. Analizę prawną możliwości sprowadzenia do Polski z Izraela lipcówki karpia szczepionej przeciw KHV.”

5. Powiadamianie i zwalczanie chorób podlegających obowiązkowi zwalczania W przypadku podejrzenia wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt, a w szczególności podwyższonej śmiertelności zwierząt akwakultury, posiadacz zwierzęcia jest obowiązany m.in. do: niezwłocznego zawiadomienia o tym organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej, albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Choroby ryb podlegające obowiązkowi zwalczania Choroby nieegzotyczne: Wirusowa posocznica krwotoczna (VHS); Zakaźna martwica układu krwiotwórczego ryb łososiowatych (IHN); Zakaźna anemia łososi (ISA); Zakażenie herpewsirusem koi (KHV) Choroby egzotyczne: Epizootyczna martwica układu krwiotwórczego (EHN); Zakaźny zespół owrzodzenia (EUS).

Zwalczanie chorób ryb z mocy prawa Ogólne zasady zwalczania chorób zakaźnych zwierząt: Rozdział 8 „Zasady zwalczania chorób zakaźnych zwierząt” ustawy z dnia11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Zwalczanie chorób ryb z mocy prawa Szczegółowe zasady zwalczania chorób zakaźnych zwierząt akwakultury: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 lutego 2009 r. w sprawie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt akwakultury

Podejrzenie wystąpienia choroby nieegzotycznej   Pobieranie próbek do badań Objęcie gospodarstwa nadzorem urzędowym Zakaz przemieszczania zwierząt akwakultury z i do gospodarstwa Kategoria I + (ewentualnie zezwolenie na wniosek posiadacza zwierząt) Kategoria II Kategoria III Kategoria IV Kategoria V

Dochodzenie epizootyczne Uznanie gospodar-stwa za skażone Stwierdzenie wystąpienia choroby nieegzotycznej   Dochodzenie epizootyczne Uznanie gospodar-stwa za skażone Określenie obszaru zapobiegania rozprzestrzenia-niu się choroby (obszar ochronny i obszar nadzoru) Zakaz odnowy populacji zwierząt wodnych i przemieszczania zwierząt akwakultury w obrębie/do i z obszaru zapobiegania rozprzestrzenianiu się choroby Spożycie przez ludzi lub przetwarzanie zw. akwakultury, które osiągnęły rozmiary handlowe i nie wykazują objawów klinicznych choroby Usuwanie i unieszkodliwia-nie martwych ryb i żywych ryb wykazujących objawy kliniczne choroby Kat. I + Kat. II Kat. III Kat. IV Kat. V

Stwierdzenie wystąpienia choroby nieegzotycznej c.d.   Usuwanie i unieszkodliwianie zwierząt akwakultury, które nie osiągnęły rozmiarów handlowych i nie wykazują objawów klinicznych choroby Usuwanie i unieszkodliwia- nie martwych zwierząt Odłogowanie, oczyszczanie i odkażanie skażonych gospodarstw Program zwalczania Zgoda na prowadzenie chowu zwierząt akwakultury niewykazujących objawów klinicznych choroby do czasu osiągnięcia rozmiarów handlowych lub na przemieszczanie do innej skażonej strefy lub enklawy Przemieszcza-nie zwierząt do skażonych gospodarstw Kat. I + Kat. II Kat. III Kat. IV Kat. V

6. Nadzór nad zdrowiem zwierząt umieszczanych na rynku Regulują: Rozdział 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt „Wymagania weterynaryjne dla umieszczania na rynku zwierząt akwakultury”; Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1251/2008 z dnia 12 grudnia 2008 r. wdrażające dyrektywę Rady 2006/88/WE w zakresie warunków oraz wymagań certyfikacji w odniesieniu do wprowadzania do obrotu i przywożenia do Wspólnoty zwierząt akwakultury i produktów akwakultury oraz ustanawiające wykaz gatunków-wektorów (Dz. U. L 337 z 16.12.2008, str. 41, z późn. zm.)

Zwierzęta akwakultury przeznaczone do chowu lub hodowli umieszcza się na rynku, jeżeli: nie wykazują klinicznych objawów chorób; pochodzą z gospodarstw, w których nie stwierdzono podwyższonej śmiertelności; nie są zwierzętami, które powinny być zabite lub poddane unieszkodliwieniu w związku ze zwalczaniem chorób zakaźnych tych zwierząt.

Przemieszczanie zwierząt akwakultury Kategoria Status epizootyczny Można wprowadzać zwierzęta z: Wydawanie świadectw zdrowia Można wysyłać zwierzęta do: Wstęp Wysyłka I Wolny Tak Nie do III, V Tak do I, II, IV wszystkich kategorii II Program nadzoru Nie III, V III Nieokreślony I, II, III IV Program zwalczania V Skażony wszystkie kategorie

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ