Elementy akustyki morza 2

Slides:



Advertisements
Podobne prezentacje
Wykład Zależność pomiędzy energią potencjalną a potencjałem
Advertisements

Podsumowanie W4 Wzory Fresnela: polaryzacja , TE polaryzacja , TM r
Wykład II.
Ruch układu o zmiennej masie
FALE Równanie falowe w jednym wymiarze Fale harmoniczne proste
WYKŁAD 6 ATOM WODORU W MECHANICE KWANTOWEJ (równanie Schrődingera dla atomu wodoru, separacja zmiennych, stan podstawowy 1s, stany wzbudzone 2s i 2p,
Fale t t + Dt.
TERMO-SPRĘŻYSTO-PLASTYCZNY MODEL MATERIAŁU
ŚWIATŁO.
Przykład: Dana jest linia długa o długości L 0 bez strat o stałych kilometrycznych L,C.Na początku linii zostaje załączona siła elektromotoryczna e(t),
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu
BUDOWA ATMOSFERY Opracowali: Jan Antoszkiewicz (troposfera)
WYKŁAD 10 ATOMY JAKO ŹRÓDŁA ŚWIATŁA
ATOM WODORU, JONY WODOROPODOBNE; PEŁNY OPIS
Wykład III Fale materii Zasada nieoznaczoności Heisenberga
Wykład Równanie Clausiusa-Clapeyrona 7.6 Inne równania stanu
, Prawo Gaussa …i magnetycznego dla pola elektrycznego…
WARUNKI BRZEGOWE. FALE NA GRANICY OŚRODKÓW
Wykład 1 Promieniowanie rentgenowskie Widmo promieniowania rentgenowskiego: ciągłe i charakterystyczne Widmo emisyjne promieniowania rentgenowskiego:
Silnik odrzutowy Silnik odrzutowy składa się z wielu elementów, gdzie jednym z podstawowych jest dysza. Dysza – rura o zmiennym przekroju poprzecznym.
Elementy termodynamiki wody morskiej, równanie stanu
Wymiana masy, ciepła i pędu
Elementy akustyki morza
A. Krężel, fizyka morza - wykład 11
Główne zadania Oceanografii biologicznej
Elektryczność i Magnetyzm
Napory na ściany proste i zakrzywione
Przykładowe zastosowania równania Bernoulliego i równania ciągłości przepływu 1. Pomiar ciśnienia Oznaczając S - punkt spiętrzenia (stagnacji) strugi v=0,
ANALIZA WYMIAROWA..
RÓWNOWAGA WZGLĘDNA PŁYNU
STATYKA PŁYNÓW 1. Siły działające w płynach Siły działające w płynach
PULSACJE GWIAZDOWE semestr zimowy 2012/2013
INTEGRACYJNE METODY POMIARÓW HYDROMETRYCZNYCH
RUCH HARMONICZNY F = - mw2Dx a = - w2Dx wT = 2 P
Analiza współzależności cech statystycznych
MECHANIKA PŁYNÓW Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Metody Lapunowa badania stabilności
1.
PULSACJE GWIAZDOWE Jadwiga Daszyńska-Daszkiewicz, semestr zimowy 2009/
A. Krężel, fizyka morza - wykład 3
Zmiany gęstości wody i ich znaczenie dla życia w przyrodzie
MECHANIKA 2 Wykład Nr 11 Praca, moc, energia.
Zakładamy a priori istnienie rozwiązania α układu równań.
Optyka geometryczna Dział 7.
Politechnika Rzeszowska
MECHANIKA 2 Wykład Nr 10 MOMENT BEZWŁADNOŚCI.
Drgania punktu materialnego
Co to jest dystrybuanta?
Kinetyczna teoria gazów
Przygotowanie do egzaminu gimnazjalnego
Daria Olejniczak, Kasia Zarzycka, Szymon Gołda, Paweł Lisiak Kl. 2b
Tematyka zajęć LITERATURA
WYKŁAD 9 ODBICIE I ZAŁAMANIE ŚWIATŁA NA GRANICY DWÓCH OŚRODKÓW
WYKŁAD 7 ZESPOLONY WSPÓŁCZYNNIK ZAŁAMANIA
WYKŁAD 5 OPTYKA FALOWA OSCYLACJE I FALE
Przygotowała Marta Rajska kl. 3b
Projekt współfinansowany w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Niech f(x,y,z) będzie ciągłą, różniczkowalną funkcją współrzędnych. Wektor zdefiniowany jako nazywamy gradientem funkcji f. Wektor charakteryzuje zmienność.
STATYSTYKA – kurs podstawowy wykład 11
Trochę matematyki Przepływ cieczy nieściśliwej – zamrozimy ciecz w całej objętości z wyjątkiem wąskiego kanalika o stałym przekroju – kontur . Ciecz w.
Elementy akustyki Dźwięk – mechaniczna fala podłużna rozchodząca się w cieczach, ciałach stałych i gazach zakres słyszalny 20 Hz – Hz do 20 Hz.
Podstawowe prawa optyki
1.
Statyczna równowaga płynu
Jednorównaniowy model regresji liniowej
Napięcie powierzchniowe
Statyczna równowaga płynu
Podstawy dynamiki płynów rzeczywistych Uderzenie hydrauliczne
2. Ruch 2.1. Położenie i tor Ruch lub spoczynek to pojęcia względne.
ANALIZA WYMIAROWA..
Zapis prezentacji:

Elementy akustyki morza 2 2017-03-24 Fizyka morza Elementy akustyki morza 2 A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Prędkość dźwięku w morzu 2017-03-24 Podstawowym w fizyce wzorem określającym prędkość rozchodzenia się fal sprężystych, jakimi są fale dźwiękowe w ośrodku, jest wzór (Newtona-Laplace’a): gdzie kp,Q - współczynnik, ściśliwości adiabatycznej ośrodka; ρ0 - gęstość ośrodka niezaburzonego przez fale. Z wzoru wynika, że wzrost ściśliwości i wzrost gęstości ośrodka powodują spadek prędkości dźwięku. W morzu gęstość ośrodka wzrasta najczęściej nieliniowo wraz z głębokością w wyniku wzrostu ciśnienia i spadku temperatury współczynnik ściśliwości kp,Q najczęściej maleje wraz z głębokością w wyniku tego samego wzrostu ciśnienia, lecz rośnie w wyniku spadku temperatury. Zależność komplikowana jest dodatkowo przez zróżnicowane pionowe rozkłady zasolenia wody. Przypadek zrządził, że małą literą c przyjęto powszechnie oznaczać w hydro­akustyce prędkość dźwięku, zaś w hydrooptyce współczynnik osłabiania światła. Współczynnik osłabiania światła c charakteryzuje zróżnicowanie warunków propagacji światła w morzu, zaś prędkość dźwięku c - zróżnicowanie warunków propagacji dźwięku w morzu A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Prędkość dźwięku w morzu Stwierdzono, że prędkość dźwięku w oceanie waha się w pobliżu powierzchni w przedziale wartości 1430÷1540 m/s, a na dużych głębokościach sięga 1580 m/s. Najsilniejszy wpływ na zmiany tej prędkości ma temperatura. W typowych warunkach oceanicznych spadkom temperatury wraz z głębokością w górnej warstwie oceanu towarzyszy spadek prędkości dźwięku o ok. 3.5 m/s na 1°C, głównie na skutek wzrostu gęstości wody. Wzrostowi zasolenia wraz z głębokością odpowiada wzrost prędkości dźwięku o ok. 1.3 m/s na 1 PSU, do czego przyczynia się silniejszy wpływ wzrostu zasolenia na spadek ściśliwości niż na wzrost gęstości. Wzrost ciśnienia hydrostatycznego wraz z głębokością w oceanie powoduje wzrost prędkości dźwięku o ok. 1.8 m/s na 100 m słupa wody; dzieje się tak ze względu na silniejszy wpływ ciśnienia na spadek ściśliwości niż na wzrost gęstości wody morskiej. A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 Wzór Wilsona Najbardziej rozpowszechnionym uznanym za najbardziej dokładny jest wzór empiryczny Wilsona (1960), ustalający zależność prędkości dźwięku w wodzie morskiej c [m/s] od temperatury T[°C], zasolenia S [‰] i ciśnienia P [kG/cm2]. Wzór ten ma postać wielomianu: c(S,T,P) = 1449.14 + cS + cT + cP + cS,T,P gdzie 1449,14 m/s = c (35, 0, 0) jest prędkością dźwięku w standardowych warunkach, przyjętych dla wody oceanicznej o zasoleniu 35‰ w temperaturze 0°C i przy ciśnieniu atmosferycznym. Pozostałe składniki tego wzoru wyrażają poprawki na inne warunki, odbiegające od standardowych: cS = 1.3980 (S – 35) + 1.692·10-3 (S – 35)2 cT = 4.5721T – 4.4532·10-2 T2 – 2.6045·10-4 T3 + 7.985·10-6 T4 cp = 1.60272·10-1 P + 1.0268·10-5 P2 + 3.5216·10-9 P3 –  3.3603·10-12 P4 cS,T,P = (S – 35) (–1.1244·10-2 T + 7.7711·10-7 T2 + 7.7016·10-5 P – 1.2943·10-7 P2 + +3.1580·10-8 PT + 1.5790·10-9 PT2) + P(–1.8607·10-4 T + 7.4812·10-6 T2 + + 4.5283·10-8 T3) + P2(–2.5294·10-7 T + 1.8563·10-9 T2) + P3(–1.9646·10-10)T Dokładność wzoru Wilsona szacuje się na ± 0.3 m/s w zakresie zasoleń wody 0 < S < 37 ‰, temperatur –4°C < T < 30°C i ciśnień 1 kG/cm2 < P < 1000 kg/cm2 A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 Wzór Wilsona Wzór Wilsona nie uwzględnia: zróżnicowania składu soli w zbiornikach, zawartości gazów i stopnia nasycenia nimi badanej wody, wpływu pęcherzyków gazu, wpływu substancji organicznych, zależności prędkości dźwięku od częstości drgań fali, czyli dyspersji dźwięku. A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Prędkość dźwięku w morzu W tej sytuacji prostsze, mniej dokładne wzory empiryczne na zależność c(S, T, P) mają podobne znaczenie praktyczne jak wzór Wilsona. Tak np. Medwin (1975), znany autor wielu prac i monografii z hydroakustyki (np. Clay i Medwin 1977), podaje zależność: c = 1449.2 + 4,6 T – 0.055 T 2 + 0.00029 T 3 + + (1.34 – 0.010 T) (S – 35) + 1.58·10-6 PA gdzie: c - prędkość dźwięku w wodzie morskiej [ms-1], T - temperatura wody [oC], S - zasolenie [‰], PA - ciśnienie hydrostatyczne [Nm-2]. Przy zaniedbaniu ściśliwości wody ciśnienie PA na głębokości z w morzu można prosto wyznaczyć z wzoru PA = A gz, gdzie A  (1 + S·10-3) · 103 kg·m-3, g = 9,8 m·s-2, z – głębokość w metrach (1.58·10-6 PA=0.016 z) A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Propagacja dźwięku w morzu podstawowe znaczenie dla propagacji dźwięku w morzu ma pionowy rozkład prędkości propagacji c(z) model poziomo uwarstwionego morza [c(x, y, z) = c(z)] prawo Snella można zapisać w postaci: zmniejszając grubość poszczególnych warstw do nieskończenie małej i oznaczając początkowy kąt propagacji wiązki przez ϑi możemy zapisać: stałą ar można nazwać stałą prawa Snella dla danego promienia lub parametrem promienia   A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Trajektoria promieniowania A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Trajektoria promieniowania A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Trajektoria promieniowania Promień dźwięku w ośrodku poziomo uwarstwionym zmieni kierunek zgodnie z prawem Snella. O ile promień taki nie napotka przes­zkody (granicy ośrodka), to w pewnym miejscu swej drogi osiąga punkt zwrot­ny – z biegu ku dołowi na bieg ku górze (lub odwrotnie), czyli ulega całkowitem­u wewnętrznemu odbiciu w ośrodku. Całkowanie trzeba więc wykonywać oddzielnie dla odcinków drogi promienia pomiędzy ko­lejnymi punktami zwrotnymi. W punkcie zwrotnym promień przyjmuje kieru­nek poziomy, tzn. dz/dr=0; sin ϑ=0. Wobec prawa Snella, warunek ten spełniony jest na głębokości z, na której cos ϑo/c(zi)=1/c(z), czyli punkt zwrotny promienia na głębokości z opisuje warunek:   A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Trajektoria promieniowania Wygodnie jest używać przybliżeń funkcji c(z) w stosunku do jej rzeczy­wistego kształtu. Najczęściej stosuje się przybliżenia liniowe. Stosując ta­kie przybliżenie do całkowania równań zastępujemy rzeczywistą postać funkcji c(z) przez równanie prostej i obliczamy Δr i Δt dla każdej war­stwy osobno. Całkowita wartość rf-ri i tf-ti będzie sumą tych wartości cząstko­wych. Weźmy dla przykładu warstwę między z1 i z2. W obrębie tej war­stwy mamy: gdzie b – stały gradient prędkości w obrębie badanej warstwy     A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Trajektoria promieniowania dla uproszczenia wprowadzamy nową zmienną przez podstawienie: otrzymamy:         A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Trajektoria promieniowania wynikiem całkowania tych równań jest: lub: oraz         w warunkach izotermii i stałego zasolenia b≈0.016z A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Trajektoria promieniowania Woda arktyczna: S=35 psu, T=0°C. Określić kąt początkowy, czas i zasięg wiązki promieniow­ania, która dotarła do głębokości 2000 m i powróciła na powierzchnię. mamy: c(z)=1449+0.016z [m/s] c(0)=1449 m/s; c(2000)=1481 m/s cos ϑi=1449/1481=0.9784 sin ϑi=0.2068; ϑi=78.1 a=cos ϑi/c(z1)=6.752×104s/m na głębokości 2000 m: cos ϑf=1; sin ϑf=0 obliczamy: w=z+c(0)/b: w1=9.056×104 m; w2=9.256×104 m obliczamy: t2-t1=13.11 s; r2-r1=19.14×103 m ostatecznie: t=26.22 s; r=38.28×103 m A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Trajektoria promieniowania Charakterystyczną cechą trajektorii promieni dźwięku w morzu jest ich ciągła zmiana kierunku w taki sposób, że zakrzywiają się zawsze w kie­runku mniejszej prędkości c(z). Jest to równoznaczne ze zmianami kształtu czoła fali, którego elementy znajdujące się w obszarze ośrodka o większej pręd­kości roz­chodzenia się dźwięku c(z2) wyprzedzają elementy czoła fali znajdując­e się w obszarze o mniejszej prędkości c(z1)<c(z2). A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Trajektoria promieniowania A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Osłabianie energii akustycznej w morzu Istnieje wiele analogii w opisie procesu osłabiania energii akustycznej i elektromagnetycznej w wodzie morskiej. Podobnie jak fala elektromagnetyczna, fala akustyczna jest zarówno pochłaniana jak i rozpraszana. Zjawiska te są powodowane przez samą wodę jak i przez rozpuszczone i zawieszone w niej substancje. Podstawowe przyczyny pochłaniania energii akustycznej to: lepkość molekularna cieczy przewodnictwo cieplne wody relaksacyjne procesy molekularne A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Absorpcja – lepkość molekularna cieczy Zjawisko absorpcji wywołane lepkością molekularną cieczy opisuje teoria Stokesa. Uwzględnia ona zjawisko tarcia występującego pomiędzy elementami cieczy w wyniku przesuwania się ich w ruchu oscylacyjnym wywołanym przechodzeniem fali akustycznej. Pod koniec XIX wieku Stokes otrzymał następujące wyrażenie na wielkość charakteryzującą stratę energii fali akustycznej w tym procesie: gdzie: η - współczynnik molekularnej lepkości dynamicznej, c - prędkość dźwięku A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Absorpcja – przewodnictwo cieplne cieczy Teoria Kirchhoffa zakłada, że proces przejścia fali przez element ośrodka nie ma charakteru adiabatycznego. Elementy ośrodka rozgrzewające się w fazie sprężania przez przechodzącą falę akustyczną przekazują ją na zasadzie powstania różnicy temperatur chłodniejszym elementom znajdującym się w fazie rozprężania. Zgodnie z zasadą zachowania energii, praca wykonana przez ciśnienie akustyczne czoła fali nie zostaje w całości zwrócona jako praca sił sprężystości tego ośrodka. Wielkość tej straty zależy od prędkości przepływu ciepła, czyli od wielkości molekularnego współczynnika przewodnictwa ciepła γ: gdzie χ jest stosunkiem Cp/CV Straty energii z tego powodu są znacznie (ok. 1000 razy) mniejsze niż spowodowane lepkością ośrodka A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Absorpcja – procesy relaksacyjne Pod wpływem zwiększonego ciśnienia spowo­dowanego przejściem fali akustycznej może nastąpić transformacja cząstek do nowej struktury, połączenie cząstek w asocjaty lub nawet zmiana struktury chemicznej (np. dysocjacja i uwodnienie jonów). Czas potrzebny na ustawienie się cząstek w tę nową strukturę określany jest jako czas relaksacji. Stwierdzono, że największa strata energii następuje kiedy okres fali akustycznej równy jest czasowi relaksacji. Znaczące oddziaływanie relaksacyjne w wodzie morskiej odkryto dotychczas jedynie dla 3 procesów molekularnych. A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Absorpcja – procesy relaksacyjne 1) przemian strukturalnych grup cząstek w czystej wodzie z czasem relaksacji τrw=10-11s 2) przemian strukturalnych siarczanu magnezu MgSO4: MgSO4⇆Mg2++SO42- SO42- +2H2O⇆H2SO4+2OH- z czasem relaksacji τrMg,1≈10-5s oraz τrMg,2≈2×10-8s 3) przemian strukturalnych kwasu bornego B(OH)3 z czasem relaksacji τrB≈10-3s A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Absorpcja – procesy relaksacyjne Znacząca absorpcja dźwięku wywołana zjawiskiem relaksacji ma miejsce w przypadku fal o częstotliwościach zbliżonych do: 105 MHz na skutek przemian strukturalnych wody (ν=1/τrw) 100 kHz i 200 kHz w wyniku przemian strukturalnych MgSO4 1 kHz w wyniku oddziaływania kwasu bornego A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 Absorpcja Można wyprowadzić wyrażenie na współczynnik pochłaniania dźwięku w procesie relaksacji w postaci: gdzie τj - czasy relaksacji omówionych procesów, Aj - frakcja cząsteczek ośrodka uczestnicząca w j-tym stopniu lub rodzaju procesu relaksacji podzielona przez prędkość dźwięku. A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 Absorpcja Całkowity współczynnik pochłaniania dźwięku będzie sumą przedstawionych procesów: A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Rozpraszanie dźwięku w morzu Centrami rozpraszającymi fa­le dźwię­kowe są cząstki o innych niż otoczenie właściwościach mechanicznych (innej zdolności do de­formacji sprężystych i innej zdolności do oscylacyjnego ruchu). W morzu są to or­ganizmy morskie i pęcherzyki gazów. Mechanizm rozpraszania dźwi­ęku na cząstkach małych w porów­naniu z długością fali odznacza się podobieństwem do rozpra­szania światła opisywanego teorią Rayleigha cząstka musi w całości mieścić się w polu ciśnień fali tak aby wszystkie jej elementy drgały w jednakowej z tą falą fazie tworząc w całości pojedynczy obiekt drgający. A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Rozpraszanie dźwięku w morzu Sferyczna cząstka rozpraszająca o promieniu r0≪λ pod wpływem ciśnienia fali akustycznej ulegać może dwom rodzajom drgań wymuszonych: 1) drganiom sprężystym (pulsacje objętości) - decyduje o nich stosunek ściśli­wości otaczającego ośrodka do ściśliwości cząstki - tzw. współczynnik ela­styczności 2) drganiom oscylacyjnym (periodyczne przemieszczanie się w ośrodku) - decy­duje o nich stosunek gęstości cząstki do gęstości otaczającej ją wody Obydwa rodzaje drgań są źródłem nowych fal ciśnień, które rozchodzą się w ośrodku jako fale rozproszone; tak więc fala rozproszona ma dwie składowe - jedną powstałą w wyniku pulsacji objętości cząstki i drugą powstałą w wyniku oscylacji tej cząstki w ośrodku. A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Rozpraszanie dźwięku w morzu Funkcja rozpraszania dźwięku na małych cząstkach (podana przez Rayleigha) ma postać: gdzie: r0 - promień obiektu rozpraszającego; e = (kp,Q)wody/(kp,Q)cząstki – stosunek współczynników ściśliwości adiabatycznej; d = cząstki/wody – stosunek gęstości; k = 2/ - liczba falowa w wodzie; r - kąt rozpraszania, tj. kąt pomiędzy kierunkiem fali padającej i kierunkiem obserwacji fali rozproszonej A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Rozpraszanie dźwięku w morzu   A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Rozpraszanie dźwięku w morzu Szczególnie silnie osłabiane jest promieniowanie akustyczne gdy obiek­tami rozpraszającymi są pęcherzyki gazów pobudzone przez falę akustyczną do tzw. drgań własnych czyli rezonansowych. W takim przypadku amplituda pulsa­cji pęcherzyków, a tym samym rozpraszanie fali gwałtownie rosną. Rozpraszanie dźwięku przez małe pęcherzyki w wodzie jest praktycznie izotropowe, ponieważ w jego mechanizmie dominują radialne pulsacje, a drgania oscylacyjne są bardzo słabe. A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24

Rozpraszanie dźwięku w morzu Do naj­istotniejszych różnic pomiędzy zachowaniem się fal akustycz­nych i elektromagnetycznych w wodzie zaliczyć można: osłabianie - fale elektromagnetyczne osłabiane są znacznie słabiej niż elek­tromagnetyczne charakter rozchodzenia się - fale elektromagnetyczne rozchodzą się prak­tycznie po liniach prostych podczas gdy akustyczne silnie załamują się na wszelkich niejednorodnościach temperatury, zasolenia i oczywiście ciśnienia A. Krężel, fizyka morza - wykład 13 2017-03-24