XXI LO im Św. Stanisława Kostki DNI FILOZOFICZNE XXI LO im Św. Stanisława Kostki Autor Tomasz Buczek kl. II „C” DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

PLATON Platon (gr. Πλάτων, Plátōn, 427-349 p.n.e) powszechnie uznawany jest za jednego z najwybitniejszych filozofów starożytności. Był twórcą systemu filozoficznego zwanego obecnie idealizmem platońskim. Zaciekle zwalczany przez jednych, broniony przez innych, system Platona w ten czy inny sposób obecny jest stale w europejskiej tradycji filozoficznej. Uważa się, że to od Platona zaczyna się właściwa filozofiaeuropejska, rozumiana jako systematyczna nauka, a nie przypadkowe spekulacje. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

System Platona przechodził wielorakie zmiany, nigdy nie osiągnął stanu spójności i konsekwencji. Filozof sam zdawał sobie sprawę z faktu, że rozum nie rozwiąże wszystkich zagadek bytu, w jednym z listów napisał bowiem: „O tym, na czym naprawdę mi zależy (...) nie ma i nie będzie żadnego mego pisma, bo nie jest to racjonalne, jak matematyka, i nie daje się ująć w słowa. Ale gdy długo zmagałeś się z rzeczą, nagle zapala się w duszy jakby światło. Kto nie jest wewnętrznie zrośnięty i spokrewniony z tym, co moralne i piękne, ten (...) nigdy nie pozna prawdy o dobru i złu.” DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Światło jest cieniem Boga. Bezmyślność to choroba duszy. Występuje w dwóch postaciach: manii i niewiedzy. Zręczność to talent, aby dojrzeć akurat kres każdej rzeczy. Światło jest cieniem Boga. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

SOKRATES Sokrates (gr. Σωκράτης, 469-399 p.n.e.) – Filozof grecki. Urodził się i zmarł w Atenach. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Wiara w absolutne znaczenie dobra i cnoty. Sokrates głosił, że cnota (gr. arete, starożytne pojęcie oznaczające tężyznę życiową, szlachetność, dzielność) jest dobrem bezwzględnym, czym przeciwstawiał się relatywizmowi sofistów. Jest też ona dobrem najwyższym, o które człowiek winien zabiegać, nie licząc się z niebezpieczeństwami i śmiercią ("Czyż nie wstydzisz się dbać o pieniądze, sławę, zaszczyty, a nie o rozum, prawdę i o to, by dusza stała się najlepsza?"). Tożsamość dobra i wiedzy. Według Sokratesa cnota jest wiedzą ("Jest to jedno i to samo wiedzieć, co jest sprawiedliwe i być sprawiedliwym."). Ludzie czynią źle z niewiedzy, czy raczej wiedzy pozornej. Stanowisko takie nazywa się intelektualizmem etycznym. Wynika z niego, że cnoty można się nauczyć, a od nas samych zależy, czy dobro to nabędziemy. Wypracowanie metody dochodzenia do prawdy, a tym samym do cnoty. Do prawdy dochodzi się poprzez specjalnego rodzaju dyskusję, zwana dialektyka. W swoich rozmowach z Ateńczykami Sokrates posługiwał się dwiema metodami: metoda elenktyczna - sprawdzanie i zbijanie twierdzeń rozmówcy poprzez wyprowadzanie z nich konsekwencji doprowadzających w końcu do tezy absurdalnej lub sprzecznej z twierdzeniem pierwotnym (aporii); metoda maieutyczna (dosł. położnicza) - polega na dopomożeniu uczniowi w uświadomieniu sobie prawdy, którą już posiada, poprzez umiejętne stawianie pytań; wg. Sokratesa tylko ludzie brzemienni posiadali wrodzone intuicje o wiedzy. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Wszelka dusza jest nieśmiertelna. Wiem, że nic niewiem! Wszelka dusza jest nieśmiertelna. Strzeż się ludzi, którzy są pewni tego, że mają rację. Najmądrzejszy jest, który wie czego nie wie. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Arystoteles Arystoteles (gr Ἀριστοτέλης, Aristotelēs, ur. 384 p.n.e., zm. 322 p.n.e.) – jeden z dwóch, obok Platona największych filozofów greckich. Stworzył opozycyjny do platonizmu i równie spójny system filozoficzny, który bardzo silnie działał na filozofię i naukę europejską, a jego chrześcijańska odmiana zwana tomizmem była od XIII w. i jest po dziś dzień oficjalną filozofią Kościoła Katolickiego. Arystoteles położył ogromne zasługi w astronomii, fizyce, biologii i logice, jednak większość jego teorii astronomicznych i fizycznych okazała się błędna, a przyjęcie ich za dogmat przez filozofię scholastyczną długo opóźniało rozwój tych nauk w Europie. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Teoria "złotego środka" Arystoteles uważał, że zbyt skrajne czy rygorystyczne podejście do moralności oraz całkowite ignorowanie żądz cielesnych ma zwykle fatalne rezultaty, gdyż żądze te są sposobem, w jaki ciało komunikuje silnie zależnej od niego duszy swoje potrzeby. W swoim postępowaniu człowiek powinien kierować się "złotym środkiem", który jest określany przez jego rozum, jest to droga do osiągnięcia szczęścia, najwyższego dobra, które jest naszym celem ostatecznym. Wynika z tego, iż człowiek powinien podążać drogą "złotego środka" – nie ignorować żądz, ale też nie może się im podporządkowywać, nie może im ulegać. Jego działanie ma być umiarkowane, ale ma jednocześnie przynosić mu przyjemność. Żądze muszą zostać zaspokojone, ale w sposób umożliwiający harmonijny rozwój także rozumnej części duszy, która to dusza powinna oprócz nabywania wiedzy kultywować również umiejętności panowania nad żądzami, poprzez silną wolę, odwagę i rozsądek. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Mniejsze rzeczy trzeba poświęcać dla większych. Doskonała przyjaźń rodzi się między dobrymi oraz między tymi, co osiągnęli jednoczący stopień cnoty. Wszyscy ludzie z natury pragną wiedzy. Mniejsze rzeczy trzeba poświęcać dla większych. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Św. Augustyn Aureliusz Augustyn z Hippony, łac. Aurelius Augustinus, w Kościele katolickim znany jako święty Augustyn (ur. 13 listopada 354 w Tagaście, zm.28 sierpnia 430 w Hippo Regius) był filozofem, retorem, teologiem, organizatorem życia kościelnego. Świety Kościoła Katolickiego, jeden z Ojców i Doktorów Kościoła, znany jako doctor gratiae (doktor łaski). DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Teocentryczna teoria bytu Teoria Bytu filozofii Augustyna wychodziła z podobnych przesłanek co Platona, jednak z uwzględnieniem Boga rozumianego na sposób osobowy i wyciągnięciem dalej idących konsekwencji z faktu przyjęcia wieczności i nieskończoności świata ideii. Podobnie jak Platon, Augustyn zakładał istnienie świata idei, który istnieje niezależnie od świata materialnego, jest wieczny, nieskończony i doskonały. Augustyn rozwinął jednak teorię hierarchii idei o ideę Boga. Dla niego podstawową i jedyną istniejącą z własnej mocy ideą był właśnie Bóg. Wszystkie pozostałe idee stawały się emanacjami Boga, które Ten tworzy z sobie wiadomych powodów. Idee te Augustyn rozumiał wciąż po platońsku - tzn. były dla niego realnie istniejącymi obiektami, z którymi można się bezpośrednio stykać. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

TEORIA POZNANIA Św. Augustyna Teoria poznania Augustyna również powstała na bazie klasycznego platonizmu. Augustyn kwestionował poznanie zmysłowe ,lecz nie odrzucał go zupełnie ,kwestionował również możliwość bezpośredniego poznania świata idei (i oczywiście Boga), odrzucał jednak pogląd, że można tego dokonać na drodze czysto rozumowej. Do prawdy, podobnie jak u Platona, można dojść tylko na drodze owego bezpośredniego kontaktu ze światem idei i niepodobna ją osiągnąć na drodze nawet najbardziej wnikliwych studiów rzeczywistości materialnej, ale nie da się też tego osiągnąć na drodze samych studiów filozoficznych, jak chciał tego Platon. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Czas to ludzie ponieważ ludzie tworzą czasy dobre i złe. CZAS NIE PRÓŻNUJE DUBITO ERGO SUM Wątpie wiec jestem Czas to ludzie ponieważ ludzie tworzą czasy dobre i złe. Jaka miłość – taki człowiek. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Wyznania (Confessiones) O Państwie Bożym (De civitate Dei) Dzieła Św. Augustyna Wyznania (Confessiones) O Państwie Bożym (De civitate Dei) Dialogi i pisma filozoficzne O Trójcy Świętej (De Trinitate) O nauce chrześcijańskiej (De doctrina christiana) Sprostowania Pisma egzegetyczne przeciw manichejczykom Kazania (Sermones) Listy (Epistulae) O naturze i łasce (De natura et gratia) DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Św. Tomasz z Akwinu Święty Tomasz z Akwinu (łac.Thomas Aquinas) (urodzony prawdopodobnie w 1225, zmarł w 1274). Filozof wywodzący się z tradycji scholastycznej, teolog, uczony, przyrodnik, zakonnik-dominikanin. Jeden z najwybitniejszych myślicieli w dziejach chrześcijaństwa. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

System filozoficzny Tomasza można najkrócej scharakteryzować jako konsekwentne przystosowanie klasycznych poglądów Arystotelesa do treści zawartych w teologicznej doktrynie chrześcijańskiej. Tym sposobem zostały wprowadzone do katolicyzmu pojęcia aktu i potencji, formy i materii, zasadę przyczynowego powiązania zdarzeń, rozumienie poznania jako procesu receptywnego, oraz pojęcie dowodu. Według św. Tomasza nie jest bezpośrednio znany umysłowi ludzkiemu ani Bóg, ani dusza, ani żadne prawdy ogólne. Człowiek rodzi się bez żadnej wiedzy i zdobywa ją dopiero w czasie życia. Tomasz uważał, że wiara i wiedza stanowią dwie różne dziedziny. Dziedzina wiedzy, w przekonaniu Tomasza, była rozległa: rozum poznaje nie tylko rzeczy materialne, ale również Boga, Jego istnienie, Jego własności, Jego działanie. Istnieją jednak prawdy dla rozumu niedostępne, jak Trójca św., grzech pierworodny, wcielenie, stworzenie świata w czasie; są to prawdy wiary, które jedynie objawienie może ludziom udostępnić. Niektóre prawdy przekraczają rozum, ale żadne mu się nie sprzeciwia. Nie może być sprzeczności między objawieniem a rozumem; podwójnej prawdy o tej samej rzeczy, jednej objawionej, a drugiej wyprowadzonej przez rozum (jak uczyli awerroiści) być nie może, bo wszelka prawda, zarówno objawiona jak i naturalna, pochodzi z jednego źródła: od Boga. Prawda, jaką Bóg zsyła na drodze łaski, uzupełnia, ale nie zmienia tej, którą udostępnia na drodze przyrodzonej. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Nauka Tomasza o transcendentaliach Transcendentalia (z łac. transcendentare - "przekraczać") to właściwości przysługujące każdemu bytowi "coś, co mogę orzec o każdym bycie" Byt więty sam w sobie Ens (byt) - wszystko, co jest - istnieje (wywodzi się z aktu istnienia) Res (rzecz) - wszystko jest rzeczą, ponieważ ma jakąś treść Unum (jedność) - byt o tyle jest bytem, o ile jest jednością [platonizm] Byt w relacji do innych Aliquid (odrębność) - byt o tyle jest bytem, o ile jest odrębny (byt jest pierwotny, natomiast zasady są wtórne) Ze względu na odniesienie do władz umysłowych Bonum (dobro) - ze względu na relację do woli, o każdym bycie możemy powiedzieć "dobro"; każdy byt może być dobry, bo jeśli coś istnieje, oznacza to, że Bóg tego chce Verum (prawda) - każdy byt jest dorzeczny - nadaję się do poznania intelektualnego Pulchrum (piękno) - piękne jest to, co jest ujrzane Transcendentalia nie każdemu bytowi przysługują w ten sam sposób, ponieważ im bardziej coś istnieje, tym bardziej przysługują mu poszczególne transcendentalia DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Kto milczy, jest zwyciescą sporu. Człowiek ma rozum i rękę. Pierwszą z rzeczy koniecznych dla chrześcijanina, bez której nie można być prawdziwym chrześcijaninem jest wiara. Niesie ona ze sobą cztery wartości: Najpierw wiąże człowieka z Bogiem. Po drugie, dzięki wierze rozpoczyna się w nas życie wieczne. Po trzecie, wiara jest naszą przewodniczką na ziemi. Po czwarte wreszcie, wiara pozwala nam zwyciężać pokusy. Kto milczy, jest zwyciescą sporu. Człowiek ma rozum i rękę. DNI FILOZOFICZNE 2007 TB

Dzieła Św. Tomasza z Akwinu Summa Theologiae (1265-1274, niedokończona) Summa de homine Summa de bono et virtutibus Summa contra Gentiles (1264) Quaestiones disputatae de veritate De regno (1267- niedokończony) Komentarz do sentencji Piotra Lombarda DNI FILOZOFICZNE 2007 TB