DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA To dział medycyny zajmujący się dostarczaniem informacji o stanie zdrowia pacjenta na podstawie badań materiału biologicznego. Przedmiotem badań są wybrane cechy fizyczne, morfologiczne, biochemiczne, immunologiczne przydatne w różnicowaniu zdrowia i choroby oraz w ocenie funkcji narządów i tkanek.

Diagnostyka Laboratoryjna Aby racjonalnie wykorzystać informacje dostarczane przez diagnostykę lekarz powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu: Zaburzeń na poziomie molekularnym i subkomórkowym, które powodują choroby lub są ich następstwem Zmian wywołanych przez te zaburzenia w ilościowym lub jakościowym składzie materiału biologicznego Rodzaju stosowanych i dostępnych testów laboratoryjnych oraz właściwych dla nich wymagań przedanalitycznych Zasad doboru badań odpowiednich do rozwiązania określonego problemu medycznego Zasad interpretacji wyników badań z uwzględnieniem czynników wpływających i wiarygodności diagnostycznej

Racjonalna Diagnostyka Laboratoryjna Uzyskanie prawidłowego rozpoznania przy optymalnym nakładzie środków, czyli: Stosowanie właściwych metod diagnostycznych (badania powinny się uzupełniać a nie powielać) Interpretowanie wszystkich wyników nie zlecanie badań diagnostycznych przed zakończeniem pełnego badania lekarskiego

Diagnostyka Laboratoryjna Faza Przedanalityczna Faza Analityczna Faza Postanalityczna Znajomość Kosztów

Faza przedanalityczna Rodzaje próbek: krew mocz płyn mózgowo-rdzeniowy punktaty ślina kał rozmazy Dezynfekcja skóry Pobieranie próbek Transport próbek

Faza przedanalityczna Możliwość popełnienia błędu Czynniki wpływające zmieniające się w krótkim czasie: Błąd przy przygotowaniu chorego Czas pobrania w przebiegu choroby Hemoliza wywołana sztucznie Zbyt późne oddzielenie surowicy Metabolizm in vitro Niedostateczne wymieszanie próbek Zanieczyszczenie próbek Rozcieńczenie Niewłaściwy rodzaj próbki Transport i przechowywanie Używki, leki, choroba Wysiłek fizyczny, stres

Faza przedanalityczna Możliwość popełnienia błędu Czynniki wpływające nie zmieniające się lub utrzymujące się długotrwale: Wiek, płeć Faza cyklu miesięcznego, ciąża Masa, powierzchnia ciała Pochodzenie etniczne

Faza przedanalityczna Możliwość popełnienia błędu Czynniki zakłócające: Hemoliza, żółtaczka, lipemia Probówki wirówkowe z żelem Leki Przeciwciała heterogenne i autoprzeciwciała Nadmiar antygenu, reakcje krzyżowe i brak swoistości Zużycie substratu

Faza analityczna Dokładność Precyzja Absolutna Porównywalna Ograniczona przez metodę Precyzja Odchylenie standardowe Współczynnik zmienności Zapewnienie jakości – kontrola jakości

Faza postanalityczna Interpretacja wyników Zakresy referencyjna Czułość i swoistość Wartość predykcyjna

Faza postanalityczna Interpretacja wyników Częstość występowania choroby i wskazania do badań Krytyczna różnica Wiarygodność Wartości skrajne Konstelacje wyników Kontrola przebiegu, porównanie z poprzednim wynikiem Wyniki oczekiwane w odniesieniu do choroby Wybór badań i interpretacja

Zależność między kosztami a korzyściami Znajomość kosztów Zależność między kosztami a korzyściami Znaczenie ustalenia rozpoznania i kontroli leczenia Diagnostyka etapowa „Ceny”