PROGRAMOWANIE STRUKTURALNE Wprowadzenie do programowania w TP.

Temat: Edytor środowiska systemu Pascal.

Kompilator Można korzystać z następujących kompilatorów: TurboPascal 7.0 (pod Win XP) Free Pascal (pod Win Vista lub Win7)

Zapis/odczyt programu W menu File New – nowy projekt (program) Open – otwórz plik (program) Save – zapisz plik (program) Change dir… - zmiana katalogu/folderu

Uruchomienie i kompilacja W menu Compile - kompiluje kod źródłowy, Run – uruchamia program. zmieniając opcję Destination Memory na Destination Disk tworzysz program wykonywany z rozszeżeniem .exe.

Temat: Podstawy zapisywania programu w języku Pascal.

Główny podział programu w TP Nagłówek (Program pole;) Część deklaracyjną (Deklaracja modułów, stałych i zmiennych) Część wykonawczą (Begin .... End.)

Słowa kluczowe Zastrzeżone słowa języka (Object) Pascal. Są integralną częścią języka i nie mogą być definiowane przez programistę.

Słowa kluczowe and | array | as | asm | begin | case | class | const | constructor | destructor | dispinterface |div | do | downto | else | end | except | exports | file | finalization | finally | for | function | goto | if | implementation | in | inherited | initialization | inline | interface | label | library | mod | nil | not | object | of | or | out | packed | procedure | program | property | raise | record | repeat | resourcestring | set | shl | shr | string | then | threadvar | to | try | type | unit | until | uses | var | while | with | xor

Identyfikatory Identyfikator to ciąg liter lub cyfr zaczynający się od litery (znak _ zaliczany jest do liter). Identyfikator nie może zaczynać się od cyfry, np. dozwolony jest identyfikator: _11 natomiast nie wolno użyć: 11_. Nie wolno również używać w identyfikatorach słów kluczowych.

Identyfikatory Identyfikatory służą do oznaczania programów, procedur, funkcji, metod, parametrów formalnych, modułów, bibliotek DLL, typów, zmiennych, stałych, etykiet (identyfikator etykiety może być też liczbą), pól rekordów i obiektów.

Komentarze Komentarze są to ciągi wyrazów, znaków nie mających wpływu na przebieg programu, oznacza się je w następujące sposoby: {komentarz} (*komentarz*) //komentarz

Temat: Typy danych języka Pascal.

Typ całkowity i rzeczywisty shortint (-128..127) 1B integer (-32768..32767} 2B longint {-2147483648.. 2147483647} 4B byte {0..255} 1 bajt word {0..65535} 2 bajty real od 5.0e-324 do 1.7e308.

Typ logiczny, znakowy i łańcuchowy boolean - TRUE (prawda) lub FALSE (fałsz) char - pojedynczy znak o kodach ASCII (0..255) np. znak "A" czy "!" string - ciąg o dł.0-255 znaków, przykładowym łańcuchem jest: ”To jest tekst.”

Temat: Struktura programu w języku Pascal.

Struktura programu program nazwa_programu; {Nagłówek programu} uses lista_nazw_modułów ; {Sekcja deklaracji} const sekwencja_definicji_stałych ; {Definicje stałych} var sekwencja_deklaracji_zmiennych ; {Deklaracje zmiennych} begin {Sekcja instrukcji} instrukcja_1 ; instrukcja_2 ; . . . instrukcja_N ; end.

Temat: Instrukcje wejścia/wyjścia.

Write Write(); - powoduje wypisanie wartości wyrażenia zawartego w nawiasie. Writeln(); - powoduje wypisanie wartości wyrażenia zawartego w nawiasie i przejście do nowego wiersza. Write(123); Write(‘Tekst’,4,’ ‘); Write(x:4:2); Writeln(x); Writeln(‘To jest zdanie’);

Read Readln(); - odczytanie danej z klawiatury i zakończonej naciśnięciem klawisza Enter. Read(); - odczytanie danej z dysku. Instrukcję „Readln();” (bez parametru) stosujemy do zatrzymania programu, a naciśnięcie klawisza Enter powoduje dalszy ciąg programu.

Temat: Deklaracje zmiennych i stałych.

Definicje stałych Rozpoczynają się od słowa kluczowego const. Każda definicja stałej ma następującą postać: nazwa_stałej = wartosc_stałej; Const k = 15; { stała całkowita typu integer } n = 40000; { stała całkowita typu word } d = 500000; { stała całkowita typu longint } x = -3.14; { stała rzeczywista typu real } y = 0.3E2; { stała rzeczywista typu real } c = ’K’; { stała znakowa

Definicje zmiennych Zmienne globalne, tj. dostępne w całym programie, deklaruje się w sekcji deklaracji zmiennych programu. Deklaracje zmiennych zaczynają się od słowa kluczowego var. nazwa_zmiennej : typ_zmiennej; Var a, b : integer; { zmienne typu integer } c : char; { zmienna typu char } d : boolean; { zmienna typu boolean } e, h : longint; { zmienne typu longint } x, y, z, w : real; { zmienne typu real } s : string; { zmienna typu string }

Temat: Instrukcja przypisania.

Przypisanie Nadawanie wartości następuje bardzo często za pośrednictwem instrukcji przypisania, która ma ogólna postać: zmienna := wyrażenie; Operator „ := ” nazywa się operatorem przypisania , symbol zmienna oznacza tu identyfikator; wyrażenie musi być typu konwertowanego do typu zmiennej. W wersji najprostszej: zmienna := stała ;

Temat: Wyrażenia i operatory

Wyrażenia Wyrażenia pozwalają na przekształcanie informacji w celu uzyskania odpowiednich wyników i stanowią jeden z podstawowych składników programów. Każde wyrażenie stanowi symboliczny zapis pewnej operacji na danych reprezentowanych przez zmienne (opisane identyfikatorami) i stałe (zapisane jawnie).

Wyrażenia  Pojęcie wyrażenia najłatwiej będzie nam zilustrować na przykładzie matematycznym: jak wiadomo, długość przeciwprostokątnej c trójkąta prostokątnego wyraża się wzorem Przekładając to na Pascal otrzymamy c := sqrt(a*a + b*b)

Operatory arytmetyczne Znaczenie Przykład * mnożenie 2*2 = 4 / dzielenie 2/3 = 0.66666... div dzielenie całkowite 2 div 3 = 0 mod reszta z dzielenia 3 mod 2 = 1 + dodawanie 2 + 3 = 5 - odejmowanie 2 - 3 = -1 - (jednoargumentowy) zmiana znaku -1 = -1

Operatory logiczne Operator Znaczenie Przykład not negacja not true = false and iloczyn logiczny true and false = false or suma logiczna true or false = true xor suma modulo 2 true xor true = false

Operatory relacyjne Operator Znaczenie Przykład = równy... 3 = 3.14 (false) <> różny od... 3 <> 3.14 (true) < mniejszy od... 3 < 3.14 (true) <= mniejszy lub równy... 3 <= 3.14 (false) > większy od... 3 > 3.14 (false) >= większy lub równy 3 >= 3 (true)

Priorytety operatorów Operatory Priorytet not 1 (najwyższy) * / div mod and shl shr 2 (niższy) + - or xor 3 (jeszcze niższy) = <> < <= > >= 4 (najniższy)

Temat: Standardowe funkcje i procedury.

Procedury standardowe BREAK Procedura powoduje natychmiastowe zakończenie wykonywania pętli, wewnątrz której jest wywołana. CONTINUE Procedura powoduje natychmiastowe przejście do kolejnej iteracji pętli, wewnątrz której jest wywołana. EXIT Procedura Exit wywołana wewnątrz procedury lub funkcji powoduje jej przerwanie i powrót do miejsca wywołania, a wywołana w części wykonawczej programu powoduje jego zakończenie. HALT Procedura Halt powoduje przerwanie programu i powrót do systemu.

Funkcje standardowe Dec(x) dekrementacja zmiennej x Inc(x) inkrementacja zmiennej x Abs(x) wartość bezwzględna x Sqr(x) kwadrat liczby x Sqrt(x) pierwiastek kwadratowy liczby x

Funkcje standardowe inne w zależności od potrzeb…

Temat: Instrukcje warunkowe.

if then if wyrażenie_logiczne then instrukcja ; _________________________________________ if wyrażenie_logiczne then begin instrukcja_1; instrukcja_2; . . . instrukcja_n; end;

if then else if wyrażenie_logiczne then instrukcja_1 else instrukcja_2 ; ______________________________________ if wyrażenie_logiczne then begin {ciąg_instrukcji_1} end else {ciąg_instrukcji_2} end;

case of / case of else case wyróżnik of zakres_1: instrukcja_1; zakres_2: instrukcja_2; . . . zakres_N: instrukcja_N; end; ______________________________________ else instrukcja_M;

Temat: Instrukcje iteracyjne.

repeat until repeat instrukcja_1; instrukcja_2; … instrukcja_n; until wyrażenie_logiczne;

while do while wyrażenie_logiczne do begin instrukcja_1; instrukcja_2; … instrukcja_n; end;

for do for i:=wart_pocz to wart_koń do begin instrukcja_1; instrukcja_2; … instrukcja_n; end;

Przykłady { odczytywanie klawiszy do momentu naciśnięcia klawisza k' } var znak:char; begin repeat { za pomoca petli REPEAT } write('podaj znak: '); znak:=readkey; until znak='k'; znak:=#0; { za pomoca petli WHILE } while znak<>'k' do end; end.

Przykłady { policzenie wartości n! } var i,n:word; s:longint; begin readln(n); s:=1; for i:=2 to n do s:=s*i; SILNIA:=s; end.

Temat: Instrukcje złożone.

Zastosowanie