Metody nauczania i uczenia się ruchu oraz formy organizacyjne ćwiczeń

METODA NAUCZANIA I UCZENIA SIĘ RUCHU jest to sposób prowadzenia zajęć stosowany systematycznie i świadomie dla realizacji celu. Wg Strzyżewskiego metody to: „… sposoby stawiania uczniów w sytuacjach zadaniowych, w których uczniowie pod kierunkiem nauczyciela dokonują zmian w strukturze własnego ciała i jego funkcji, zdobywają wiadomości, umiejętności i nawyki w zakresie kultury fizycznej oraz kształtują pozytywną postawę wobec niej”.

PODZIAŁ METOD NAUCZANIA Ze względu na sposób nauczania ruchu wyróżnia się metody: analityczne, syntetyczne, mieszane. Biorąc natomiast pod uwagę stopień zaangażowania ćwiczących metody podzielono na trzy grupy: reproduktywne, proaktywne, kreatywne.

Metody reproduktywne (odtwórcze) METODA CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA CEL NAŚLADOWCZA ŚCISŁA Opisuje i demonstruje ćwiczenia, wydaje polecenia, koryguje, asekuruje i ocenia. Sterowany zewnętrznie, ściśle odwzorowuje nauczane ćwiczenia. Szybkie nauczenie czynności ruchowych, usprawnianie. ZADANIOWA ŚCISŁA Opisuje ćwiczenie i podaje jego cel. Naprowadza, koryguje i asekuruje. Stara się wiernie odtwarzać ćwiczenia. Uczy się zadań ruchowych i usprawniających. PROGRAMOWANEGO UCZENIA SIĘ Daje ćwiczącemu program lub tablicę poglądową z instrukcjami do nauczania określonej czynności ruchowej. Indywidualnie realizuje program, samokontrola i samoocena. Samodzielne uczenie się ruchu i ćwiczeń.

Metody proaktywne (usamodzielniające) METODY ZABAWOWE CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA CEL NAŚLADOWCZA Wywołuje u dziecka określony obraz myślowy lub zjawisko i zleca przedstawienie go za pomocą ruchu odwołując się do doświadczeń i utrwalonych przeżyć. Ilustruje ruchem czynności ludzi, zwierząt, ruchy roślin i zjawisk atmosferycznych. Aktywizowanie wszystkich dzieci, doskonalenie umiejętności ruchowych. OPOWIEŚCI RUCHOWEJ Opowiada dzieciom historię lub wspólnie śpiewają piosenkę, ilustruje ruchem jej treść. Wspólnie z nauczycielem ilustruje ruchem treść historii lub piosenki. Kształtowanie ekspresji i wyobraźni ruchowej. KLASYCZNA Podaje fabułę zabawy lub zasady i przepisy gry. Bawi się lub bierze udział w grze, pełni różne role. Usprawnianie, dostarczanie przeżyć emocjonalnych i przygotowanie do dorosłego życia poprzez pełnienie różnych ról w zabawie.

Metody proaktywne c.d. METODA CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA CEL BEZPOŚREDNIEJ CELOWOŚCI RUCHU(ZADANIOWA)/ CZYŻEWSKIEGO Stawia uczniów w sytuacji zadaniowej wydając polecenia: rzuć woreczek, złap piłkę, itp.. Indywidualnie wykonuje postawione przed nim zadanie ruchowe. Usprawnianie fizyczne, dostarczanie dużej dawki ruchu oraz kształtowanie wyobraźni ruchowej. PROGRAMOWANEGO USPRAWNIANIA w sytuacji zadaniowej. Indywidualna realizacja programu, wymaga jego inwencji, decyzje podejmuje sam. Samodzielne usprawnianie fizyczne.

Metody kreatywne (twórcze) METODA CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA CEL RUCHOWEJ EKSPRESJI TWÓRCZEJ/LABANA Określa zadania, aranżuje sytuacje, mówi co uczniowie mają robić. Uczniom pozostawia się swobodę w wykonaniu zadania, pokaz jest zbędny. Uruchamia wyobraźnię, inwencję twórczą, pomysłowość, fantazję i doświadczenia. Przedstawia ruchem sytuacje i zdarzenia. Kształtowanie ekspresji ruchu, wyobraźni ruchowej, fantazji, inwencji twórczej, estetyki ruchu i poczucia rytmu. Wyrażanie stanów psychicznych, nastrojów, uczuć, itp. PROBLEMOWA Stawia uczniów wobec problemu do rozwiązania. Rozwiązują problem. Proces rozwiązywania zad. odbywa się wg cyklu: Z-M-D-W (zadanie – myślenie – działanie - wynik). Usprawnianie fizyczne, rozwiązywanie problemów. CARLA ORFFA Określa zadania i aranżuje sytuacje. Posługuje się instrumentami melodycznymi i perkusyjnymi. Grają na instrumentach i jednocześnie ćwiczą, improwizując ruchy przy akompaniamencie tworzonej przez siebie muzyki. Tak, jak w metodzie Labana plus umuzykalnienie.

Formy organizacyjne ćwiczeń Podstawową zaletą nauczyciela jest jego sprawność organizacyjna w procesie wychowania fizycznego. Dobra organizacja lekcji pozwala na: zintensyfikowanie procesu dydaktycznego i wychowawczego, stwarza warunki do skutecznego uczenia się i usprawniania, sprzyja zachowaniu porządku i bezpieczeństwa na zajęciach. Jednym z warunków dobrej organizacji zajęć jest umiejętność posługiwania się znanymi w dydaktyce formami organizacyjnymi.

formy organizacyjne c.d. Zakres form organizacyjnych może być różny – szerszy i węższy. W szerszym rozumieniu formą nauczania jest m.in. lekcja. W pojęciu węższym są to formy organizacyjne ćwiczeń stosowane w trakcie lekcji: forma frontalna forma grupowa forma grupowa z zadaniami dodatkowymi forma obwodowo-stacyjna forma strumieniowa (tor przeszkód) forma indywidualna

formy organizacyjne c.d. Wymienione formy dotyczą organizacyjnej strony przebiegu ćwiczeń w czasie i przestrzeni i są związane z poszczególnymi metodami. W zasadzie każda metoda stosowana w wychowaniu fizycznym posiada swoją specyficzną formę organizacyjną ćwiczeń. W trakcie zabawy posługujemy się formą frontalną lub indywidualną. Przy metodach twórczych używana jest metoda indywidualna. Niektóre formy stosuje się w celu podniesienia intensywności zajęć przez minimalizację tzw. martwych punktów lekcji i tym samym wydłużenie czasu efektywnie wykorzystanego na ćwiczenia.

FORMA OPIS ZASTOSOWANIE WŁAŚCIWOŚCI FRONTALNA Wszyscy wykonują te same ćw. w tym samym czasie. W ćw. bez przyborów i przyrządów. Brak indywidualizacji, duża intensywność ćwiczeń, wszyscy w polu widzenia nauczyciela, bezpośrednie sterowanie przez nauczyciela czasem trwania ćwiczeń i odpoczynkiem. GRUPOWA Zespół podzielony na mniejsze grupy, które ćwiczą na takich samych lub innych przyrządach. Podczas ćwiczeń specjalnych (korekcyjnych). Możliwość lepszego wykorzystania przyborów i przyrządów. Nauczyciel koordynuje działania każdego zespołu (ale w związku z tym nie ma kontroli nad wszystkimi dziećmi). Z ZADANIAMI DODATKOWYMI W grupach stosuje się ćwiczenia dodatkowe podczas oczekiwania na wykonanie zadania głównego. W formie grupowej, w części głównej lekcji. Możliwość efektywniejszego wykorzystania czasu lekcji – podnoszenie intensywności zajęć, atrakcyjności oraz zapewnienie zmienności pracy mięśniowej po wykonaniu zadania głównego, zwiększenie częstotliwości i czasu trwania ruchu, zmiana przebiegu krzywej natężenia lekcji.

OPIS ZASTOSOWANIE WŁAŚCIWOŚCI FORMA OPIS ZASTOSOWANIE WŁAŚCIWOŚCI OBWODOWO – STACYJNA Zespół podzielony na małe grupy ćwiczące na poszczególnych stacjach, po 30sek. lub 1min. następuje zmiana stacji. Najczęściej stosuje się układ kolisty. W części głównej, w grupie z opanowanymi nawykami ruchowymi oraz znajomością pozycji wyjściowych i ćwiczeń specjalnych. Bardzo mocna intensyfikacja lekcji, podnoszenie jej atrakcyjności , obowiązuje zasada zmienności pracy mięśniowej i oddziaływania oraz wszechstronności. STRUMIENIOWA (TOR PRZESZKÓD) Uczniowie pokonują różne przeszkody ustawione w terenie lub na sali w układzie kolistym lub innym (otwartym lub zamkniętym). W części głównej lekcji, można wprowadzić element rywalizacji indywidualnej lub zespołowej. Intensyfikuje lekcję, podnosi jej atrakcyjność. ĆWICZENIA ZE WSPÓŁĆWICZĄCYM Partner zastępuje przyrząd lub przybór. Na zajęciach w terenie lub przy braku środków dydaktycznych na sali ćwiczeń. Podnoszenie atrakcyjności, oddziaływanie wychowawcze, wdrażanie do samokontroli i samooceny. INDYWIDUALNA Uczniowie ćwiczą we własnym tempie z indywidualnie dobranymi obciążeniami. Najczęściej w czasie stosowania metod twórczych (Labana lub C. Orffa, metody problemowej). Możliwość indywidualizacji, uruchamianie inwencji twórczej, nauczyciel przygotowuje odpowiednie środki do realizacji zadań ruchowych.