AKADEMIA LIDERÓW VATTENFALL Katowice, 19 lutego 2009 r.

Cel funkcjonowania rynku bilansującego Bieżące bilansowanie zapotrzebowania na energię elektryczną z generacją przy zapewnieniu odpowiednich parametrów jakościowych i niezawodnościowych dostaw energii: Działania bilansujące – transakcje handlowe z URB, w ramach których są modyfikowane zgłaszane przez tych URB harmonogramy dostaw energii, zawierane w celu zbilansowania zapotrzebowania na energię elektryczną z generacją Działania dostosowawcze – transakcje handlowe z URB, w ramach których są modyfikowane zgłaszane przez tych URB harmonogramy dostaw energii, mające na celu zapewnienie odpowiednich parametrów jakościowych i niezawodnościowych dostaw energii Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Procesy realizowane na rynku bilansującym Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Karta aktualizacji B/7/2008 IRiESP – Bilansowanie Podstawowe zmiany Zastosowanie cen marginalnych do wyceny i rozliczeń energii bilansującej: Umożliwienie odseparowania zgłoszeń USE od ofert bilansujących i nadania USE finansowego charakteru – uproszczenie zasad weryfikacji zgłoszeń USE i uniknięcie ryzyka niezbilansowania wynikającego z błędów w zgłoszeniach Uwzględnienie pełnego modelu kosztów operacyjnych wytwarzania energii elektrycznej (kosztu uruchomienia i kosztu zmiennego wytwarzania) w rozliczeniach dostawy oraz poboru energii elektrycznej na RB w sytuacjach wymuszonych względami systemowymi: Lepsza ochrona odbiorców przed wzrostem cen energii nieuzasadnionym warunkami konkurencji Zastosowanie szczególnych zasad bilansowania w odniesieniu do źródeł wiatrowych Modyfikacja rynku RUS: Udział w regulacji pierwotnej i wtórnej Operacyjna rezerwa mocy Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Karta aktualizacji B/7/2008 IRiESP – Bilansowanie Zakładane zachowania URBw Zachęty w warunkach konkurencji do ujawniania w ofertach bilansujących prawdziwych informacji o kosztach wytwarzania energii a) CO b) CRO strata Koszt wytwarzania CRO strata a) Rozliczenia według cen ofertowych Cena Energia Cena Energia b) Rozliczenia według cen marginalnych Koszty Oferty Koszty Oferty Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Karta aktualizacji B/7/2008 IRiESP – Bilansowanie Ryzyka wynikające z wdrożenia zmian Główne ryzyka Wartości cen CRO nieodpowiadające kosztom wytwarzania energii (zawyżone lub zaniżone w stosunku do faktycznych kosztów) Podejmowanie przez URB nieuzasadnionych warunkami konkurencji działań nastawionych na uzyskiwanie korzyści finansowych Wzrost obrotów na Rynku Bilansującym Wzrost wartości kosztów ograniczeń ponoszonych przez OSP ponad poziom ustalony w taryfie przesyłowej Podstawowe sposoby zarządzania ryzykami Monitorowanie poprawności funkcjonowania Rynku Bilansującego (OSP/URE) Odpowiednia parametryzacja modelu rozliczeń Rynku Bilansującego (URE) Kontrola wartości cen CW i CU (URE) Ochrona rynku przed zachowaniami niekonkurencyjnymi (UOKiK/URE) Modyfikowanie zasad Rynku Bilansującego (OSP/URE, MG) Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Doświadczenia z pierwszego okresu funkcjonowania zmienionych zasad RB – ceny CRO Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Doświadczenia z pierwszego okresu funkcjonowania zmienionych zasad RB – ceny CRR Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Doświadczenia z pierwszego okresu funkcjonowania zmienionych zasad RB – niezbilansowanie na RB (01.01. – 20.01.) Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Doświadczenia z pierwszego okresu funkcjonowania zmienionych zasad RB – niezbilansowanie na RB (01.02. – 10.02.) Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi – Koszty na RB Całkowity koszt pokrycia zapotrzebowania w obszarze RB (KCZ): Wynik prowadzonych przez OSP, w ramach planowania pracy systemu, działań: Bilansujących Dostosowawczych Koszt KCZh w godzinie h jest wyznaczany jako suma należności i zobowiązań wszystkich JG za energię bilansującą planowaną dostarczoną albo odebraną na RB (wykorzystanie ofert bilansujących) w godzinie h Koszt bilansowania energii (KB): Część kosztu KCZh odpowiadająca działaniom bilansującym Koszt KBh w godzinie h jest wyznaczany jako suma należności i zobowiązań wszystkich JG za energię bilansującą nieplanowaną dostarczoną albo odebraną na RB (odchylenia) w godzinie h. Koszt ograniczeń (KO): Część kosztu KCZh odpowiadająca działaniom dostosowawczym Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi – Koszty RUS Katalog RUS JGWa Operacyjna rezerwa mocy Udział w regulacji pierwotnej Udział w regulacji wtórnej Udział w automatycznej regulacji napięcia i mocy biernej Praca z zaniżeniem oraz praca z przeciążeniem Rezerwa interwencyjna w ramach usługi praca interwencyjna: Interwencyjna generacja mocy Interwencyjne ograniczenie poboru mocy Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Ograniczenia systemowe Ograniczenia elektrowniane – ograniczenia wynikające z wymagań ze strony jednostek wytwórczych bądź elektrowni zawężające swobodę zmian stanu jednostek wytwórczych i dotyczące zakresu parametrów, stanu lub konfiguracji pracy jednostek wytwórczych niezbędne dla zapewnienia odpowiednich poziomów jakości i niezawodności ich pracy Ograniczenia sieciowe – wszystkie ograniczenia w pracy jednostek wytwórczych wynikające z warunków pracy sieci zamkniętej Ograniczenia wynikające z konieczności utrzymania wymaganych rezerw mocy w KSE – ograniczenia zawężające swobodę zmian stanu jednostek wytwórczych i niezbędne dla zapewnienia odpowiedniej wartości rezerwy wirującej, w postaci rezerwy mocy sekundowej i minutowej oraz godzinowej Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Ograniczenia sieciowe Identyfikowane w procesie planowania koordynacyjnego poprzez wykonywanie analiz sieciowych z wykorzystaniem najbardziej aktualnych modeli KSE Zidentyfikowane ograniczenia sieciowe są wprowadzane do systemu informatycznego OSP i uwzględniane w procesie rozdziału obciążeń (planowania pracy jednostek wytwórczych) Koszty wynikające z uwzględnienia ograniczeń sieciowych są pokrywane w ramach opłat taryfowych OSP Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Ograniczenia elektrowniane Rodzaje ograniczeń elektrownianych: (a) Wynikające z parametrów technicznych jednostek wytwórczych (b) Wynikające z przyczyn technologicznych w elektrowni (c) Wynikające z działania siły wyższej (d) Wynikające z realizacji polityki energetycznej państwa Informacje o rodzaju, parametrach i aktywności poszczególnych ograniczeń elektrownianych pochodzą od wytwórców, ze zgłoszeń danych technicznych w Ofercie Bilansującej, ze zgłoszeń poprzez system SOWE oraz z Umów przesyłowych Dane o ograniczeniach elektrownianych są wprowadzane do systemu informatycznego OSP i uwzględniane w procesie rozdziału obciążeń (planowania pracy jednostek wytwórczych) Zasady pokrywania kosztów ograniczeń elektrownianych: W zakresie ograniczeń (a), (c) i (d) koszty są pokrywane w ramach opłat taryfowych OSP W zakresie ograniczeń (b) koszty są pokrywane przez wytwórców Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Ograniczenia wynikające z utrzymania wymaganego poziomu rezerw mocy Zaplanowane przez OSP wielkości wymaganych rezerw są uwzględniane w procesie rozdziału obciążeń (planowania pracy jednostek wytwórczych) poprzez takie zaplanowania punktów pracy poszczególnych JGWa, aby zapewnić niezbędną wielkość rezerwy do regulacji zarówno przy wzroście zapotrzebowania ponad wartość planową, jak również przy spadku zapotrzebowania poniżej planowanego Koszty wynikające z utrzymania wymaganego poziomu rezerw mocy w KSE są pokrywane w ramach opłat taryfowych OSP Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Rozliczanie energii bilansującej planowanej oraz uruchomień JGWa Zasady rozliczania energii JGWa Rozliczanie energii bilansującej swobodnej według CRO Rozliczanie energii bilansującej wymuszonej według indywidualnych cen wymuszonej dostawy (CWD) oraz wymuszonego odbioru (CWO) Uwzględnienie energii dostarczanej lub odbieranej podczas regulacji w rozliczeniach energii bilansującej planowanej (regulacja modyfikuje ES) Rozliczanie energii dostarczanej podczas uruchamiania według indywidualnych cen za wytwarzanie wymuszone (CW) Zasady rozliczania uruchomień JGWa Rozliczanie określonych uruchomień według indywidualnych cen za uruchomienia (CU) Uwzględnienie w rozliczeniach energii JGWa jednostkowego kosztu uprawnień do emisji CO2 (KCCO2) W zakresie energii bilansującej planowanej, dla pasm rozliczonych w ramach EZS JGWr jako wymuszona dostawa energii W zakresie energii dostarczanej podczas uruchamiania, dla uruchomień podlegających rozliczeniom według ceny CU Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Wyznaczanie cen CRK Dla JGWa Dla JGOSP Dla JGZW CRK = Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Ceny CWD i CWO CWD = 1,05  CW CWO = 0,95  CW CWD – cena rozliczeniowa wymuszonej dostawy energii elektrycznej CWD = 1,05  CW CWO – cena rozliczeniowa wymuszonego odbioru energii elektrycznej CWO = 0,95  CW gdzie: CW – cena za wytwarzanie wymuszone energii elektrycznej przez daną JGWa, określona w Umowie przesyłania Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Zasady kwalifikacji pasm jako swobodnych oraz wymuszonych Kwalifikacja wykorzystania danego pasma (wartość znacznika ZP) jest dokonywana na podstawie relacji pomiędzy: Ceną za wytwarzanie energii elektrycznej określoną dla tego pasma (CO), oraz Ceną CRO Wartość znacznika ZP (ZP=0 - zmiana swobodna; ZP=1 - zmiana wymuszona) dla danego pasma jest wyznaczana według następujących zasad: Dla pasma reprezentującego dostawę energii elektrycznej na RB: ZP = 0, jeżeli CO ≤ CRO ZP = 1, jeżeli CO > CRO Dla pasma reprezentującego odbiór energii elektrycznej z RB: ZP = 0, jeżeli CO ≥ CRO ZP = 1, jeżeli CO < CRO Wymuszone Swobodne CRO Pasma reprezentujące dostawę Pasma reprezentujące odbiór Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Rozliczanie skorygowanej ilości dostaw energii – rozliczenie ilościowe Przedmiotem rozliczenia jest energia bilansująca planowana EZS dostarczona albo odebrana przez poszczególne JG na RB Rozliczenia ilościowe: Dla JG Wytwórczych rozliczeniowych – bez zmian: Dostawa energii na RB: EZS = EZ – ES + EOE Odbiór energii z RB EZS = EZ – ES – EA Dla JG Źródeł Wiatrowych: EZS = EZ – ES Dla pozostałych JG – bez zmian (ilość energii EZS jest równa zero) Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Rozliczanie skorygowanej ilości dostaw energii – rozliczenie wartościowe Należność dla JGWr jest wyznaczana jako suma iloczynów ceny CRK oraz ilości energii EZS w kolejnych pasmach, przy czym: W pierwszej kolejności są uwzględniane pasma reprezentujące zmianę swobodną (ZP=0) Następnie, jeżeli jest to wymagane, są uwzględniane pasma reprezentujące zmianę wymuszoną (ZP=1), w kolejności od: Pasm z najwyższymi cenami CRK, w przypadku rozliczania dostawy energii na RB dla JGWr Pasm z najniższymi cenami CRK, w przypadku rozliczania odbioru energii z RB dla JGWr W przypadku, gdy ilość energii EZS dla danego pasma JGWa została rozliczona jako zmiana wymuszona (ZP=1), to cenę CRK dla tej JGWa i tego pasma zwiększa się o jednostkowy koszt uprawnień do emisji CO2 (KCCO2), wyznaczony dla tej JGWa i doby, której dotyczy rozliczenie Należność dla JGZW jest wyznaczana jako iloczyn ceny CRK oraz ilości energii EZS Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Ilustracja rozliczenia skorygowanej ilości dostaw energii JGWr w zakresie dostawy energii na RB Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Rynek Bilansujący Czasu Rzeczywistego – zgłoszenia Umowy Sprzedaży Energii Dotyczą poszczególnych JG, w tym (JGwa) Informacje o USE przekazywane do OSP w Procesie Zgłoszeń: Rynku Bilansującego Dnia Następnego (PZ/RBDN): Zgłoszenia Umów Sprzedaży Energii dla doby n w trybie RBDN mogą być dostarczane do OSP od początku godziny 10. doby n-1 do zakończenia godziny 12. doby n-1 Bramka dla zgłoszeń USE w trybie RBDN jest otwierana o godzinie 9.00 i jest zamykana o godzinie 13.00 W chwili otwierania bramki zgłoszenia mogą być już dostarczane do OSP, natomiast w chwili zamykania bramki zgłoszenia nie mogą być już dostarczane do OSP Zgłoszenie Umów Sprzedaży Energii w trybie RBDN jest obowiązkowe Rynku Bilansującego Czasu Rzeczywistego (PZ/RBCR): Zgłoszenia Umów Sprzedaży Energii dla doby handlowej n w trybie RBCR mogą być dostarczane do OSP od początku godziny 17. doby n-1 do zakończenia godziny 21. doby n, przy czym zgłoszenie USE dotyczące godziny h może być dostarczone do OSP nie później niż do zakończenia godziny h-3 Zgłoszenie Umów Sprzedaży Energii w trybie RBCR jest opcjonalne Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Rynek Bilansujący Czasu Rzeczywistego – zakres weryfikacji zgłoszeń USE Weryfikacja formalna: Zgodność danych zgłoszenia USE dotyczących określenia URB z zapisami w Umowie przesyłania Zgodność danych zgłoszenia USE dotyczących określenia OR z zapisami w Umowie przesyłania Zgodność danych zgłoszenia USE dotyczących określenia dla poszczególnych transakcji handlowych danej JG, Operatora Rynku i Jednostki Grafikowej reprezentującej drugą stronę transakcji handlowej, z zapisami w Umowie przesyłania z tym OR Weryfikacja merytoryczna: Dokładność zgłoszeń ilości dostaw energii (0,001 MWh) Znaki ilości dostaw energii dla poszczególnych typów JG i rodzaju zgłaszanej transakcji Zgodność ze zgłoszeniem partnera handlowego Priorytetowy system rozstrzygania niezgodności (analogiczny do obecnego) Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Rynek Bilansujący Czasu Rzeczywistego – tryb weryfikacji zgłoszeń USE PZ/RBDN Proces iteracyjny w okresie otwarcia bramki dla PZ/RBDN Komunikaty zwrotne Analogiczna do obecnej weryfikacja wstępna i ostateczna PZ/RBCR Weryfikacja krocząca aktualnych zgłoszeń dotyczących określonego horyzontu weryfikacji, inicjowana nie częściej niż co godzinę Dla każdej doby handlowej jest wymagane wykonanie jednej iteracji procesu weryfikacji po zamknięciu bramki zgłoszeniowej dla PZ/RBCR dla tej doby. Mogą występować dłuższe przerwy pomiędzy kolejnymi krokami wynikające z możliwości przetwarzania danych lub prac konserwacyjnych i wdrożeniowych, przy czym gwarantowane będzie obsłużenie wszystkich zaległych zgłoszeń USE, zgodnie z czasem ich dostarczenia do OSP Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

ED = USE przyjęte w ramach PZ/RBDN + USE przyjęte w ramach PZ/RBCR Rynek Bilansujący Czasu Rzeczywistego – wyznaczanie pozycji kontraktowych Pozycja kontraktowa deklarowana (ED): ED = USE przyjęte w ramach PZ/RBDN + USE przyjęte w ramach PZ/RBCR Pozycja kontraktowa zweryfikowana (EZ): Pozycja Kontraktowa Zweryfikowana dla JGwa i JGwp oznacza ilość dostaw energii, która jest możliwa do realizacji ze względu na techniczne możliwości tych JG (z uwzględnieniem wolnego zakresu zdolności wytwórczych dla regulacji określonej w WPKD): Jeżeli deklarowana ilość dostaw energii jest mniejsza lub równa od sumy mocy netto we wszystkich pasmach Przyjętej Oferty Bilansującej – części handlowej (SPOFE), to: EZ = ED Jeżeli deklarowana ilość dostaw energii jest większa od sumy mocy netto we wszystkich pasmach Przyjętej Oferty Bilansującej – części handlowej, to: EZ = SPOFE Dla pozostałych Jednostek Grafikowych zweryfikowana ilość dostaw energii jest równa ilości energii wynikającej z przyjętych do realizacji umów sprzedaży energii w ramach PZ/RBDN i PZ/RBCR: Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Rynek Bilansujący Czasu Rzeczywistego – ogólny schemat dokonywania zgłoszeń USE i OB Proces Zgłoszeń (przekazywanie informacji o USE) PZ/RBDN: w okresie od 9 do 13 doby n-1 PZ/RBCR: w okresie od 17 doby n-1 do 21 doby n Proces Ofertowy (przekazywanie ofert bilansujących) w okresie od 9 do 13 doby n-1 n - 1 h 13 Rozliczenia Zamknięcie bramki dla ofert dotyczących doby n Zamknięcie bramki dla USE dotyczących godziny h n n+1 ÷ n+4 Doba: Godzina: 17 h-2 9 Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com tel. +48 22 242 38 25

Dziękuję za uwagę Prelegent: Grzegorz Tomasik, grzegorz.tomasik@cata.eu.com