przeciwdziałania wadom postawy ciała w województwie opolskim Program przeciwdziałania wadom postawy ciała u dzieci i młodzieży w województwie opolskim Wojewoda Opolski Koordynator: Opolskie Centrum Zdrowia Publicznego Partnerzy: Opolskie Kuratorium Oświaty Opolski Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia Politechnika Opolska – Instytut Fizjoterapii

Procedura badań profilaktycznych ucznia Testy przesiewowe wykonywane przez pielęgniarkę środowiskową środowiska nauczania i wychowania – terminy: klasa I szkoły podstawowej – 7 lat klasa III szkoły podstawowej – 10 lat klasa V szkoły podstawowej – 12 lat klasa I gimnazjum – 13 lat klasa I szkoły ponadgimnazjalnej – 16 lat klasa ostatnia szkoły ponadgimnazjalnej (do ukończenia 19 roku życia)

Procedura badań profilaktycznych ucznia Profilaktyczne badania lekarskie wykonywane przez lekarza poz: klasa I szkoły podstawowej – 7 lat – w obecności rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych klasa III szkoły podstawowej – 10 lat – w obecności rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych klasa V szkoły podstawowej – 12 lat – postępowanie poprzesiewowe uczniów z dodatnim wynikiem testu klasa I gimnazjum – 13 lat – w obecności rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych klasa I szkoły ponadgimnazjalnej – 16 lat klasa ostatnia szkoły ponadgimnazjalnej (do ukończenia 19 roku życia)

Procedura przeciwdziałania wadom postawy ciała u dzieci i młodzieży Krok I – Spotkanie informacyjne z rodzicami na początku roku szkolnego z udziałem pielęgniarki medycyny szkolnej. Krok II – Przygotowanie do badań przesiewowych. Krok III – Badania przesiewowe wykonywane przez pielęgniarkę medycyny szkolnej. Krok IV – Pielęgniarka lub wychowawca dostarcza rodzicom Karty profilaktycznego badania lekarskiego ucznia wraz z Opisem zaburzeń postawy ciała Krok V – Zadanie rodziców Krok VI – Profilaktyczne badanie lekarskie dziecka w obecności rodziców. Krok VII – Zwrot Karty do pielęgniarki szkolnej Krok VIII – Postępowanie pielęgniarki po zakończonym profilaktycznym badaniu ucznia Krok IX – Opracowanie przez dyrekcję działań na rzecz przeciwdziałania wadom postawy ciała u uczniów, zbudowanie wyznaczonych grup interwencyjnych oraz zajęć wf z uwzględnieniem zasad kwalifikacji lekarskiej do zajęć wf. Krok X – Uruchomienie grup interwencyjnych. Krok XI – Ocena skuteczności interwencji. Krok XII – Pielęgniarka sporządza informację dotyczącą problemów zdrowotnych uczniów zgodnie z opracowanym formularzem sprawozdawczym i przesyła do Opolskiego Centrum Zdrowia Publicznego razem ze sprawozdaniem MZ 06.

Krok I Spotkanie informacyjne z rodzicami na początku roku szkolnego z udziałem pielęgniarki medycyny szkolnej. Zakres informacji przekazanych rodzicom: Omówienie problemu wad postawy ciała występujących u dzieci i młodzieży oraz uświadomienie wagi problemu i okoliczności sprzyjających powstawaniu zaburzeń w postawie ciała – informacja o programie i rozdanie materiałów informacyjnych. Uświadomienie rodzicom, że ich rolą, biorąc pod uwagę dobro dziecka, jest dokładne informowanie pielęgniarki i wychowawcy klasy o stanie zdrowia dziecka, o problemach zdrowotnych w rodzinie. Poinformowanie rodziców o zakresie i terminach badań przesiewowych wykonywanych przez pielęgniarkę szkolną u uczniów oraz zwrócenie uwagi na konieczność dokładnego i skrupulatnego wypełniania Karty profilaktycznego badania lekarskiego dziecka w części przeznaczonej dla rodziców. Uświadomienie rodzicom zagrożeń wynikających z pochopnie wystawianych zwolnień dziecka z zajęć wychowania fizycznego. Zebranie od rodziców informacji dotyczącej: telefonu kontaktowego, PESEL dziecka, zgody rodzica na działania związane z objęciem dziecka programem opieki profilaktycznej w zakresie wad postawy ciała.

Krok II Przygotowanie do badań przesiewowych. Pielęgniarka przygotowuje dokumentację medyczną ucznia. Przekazuje Kartę profilaktycznego badania lekarskiego ucznia wychowawcy klasy, w której przeprowadza się testy przesiewowe. Wychowawca wypełnia Kartę w części przeznaczonej dla niego i oddaje pielęgniarce.

Krok III Badania przesiewowe wykonywane przez pielęgniarkę medycyny szkolnej. Pielęgniarka wykonuje testy przesiewowe u uczniów zgodnie ze Standardami i metodyką pracy pielęgniarki szkolnej, między innymi wykrywa zaburzenia w zakresie układu ruchu, tj.: boczne skrzywienie kręgosłupa, nadmierna kifoza piersiowa, koślawość kolan i podudzi stopy płasko-koślawe. Wpisuje wyniki testów do Karty profilaktycznego badania lekarskiego ucznia. Do Karty dziecka, u którego pielęgniarka wykryła zaburzenie w postawie ciała, dołącza dodatkową dokumentację Opis zaburzeń postawy ciała.

Krok IV Pielęgniarka lub wychowawca dostarcza rodzicom Karty profilaktycznego badania lekarskiego ucznia wraz z Opisem zaburzeń postawy ciała Pielęgniarka osobiście lub poprzez wychowawcę dostarcza rodzicom Karty wraz z Opisem zaburzeń postawy ciała na spotkaniu zorganizowanym wspólnie z wychowawcą klasy lub poprzez dziecko. Pielęgniarka informuje rodziców o: sposobie wypełnienia przez nich Karty oraz o obowiązku rodziców, wynikającym z ich odpowiedzialności za dziecko, dotyczącym wizyty z dzieckiem u lekarza poz, który wykona u dziecka profilaktyczne badanie lekarskie a wyniki wpisze w odpowiednie miejsce w Karcie. terminie wykonania ww. badania i obowiązku oddania pielęgniarce w pełni wypełnionej Karty. problemie zdrowotnym dziecka i dalszym postępowaniu w tym zakresie - w indywidualnych rozmowach.

Krok V Zadanie rodziców Rodzice uzupełniają Kartę profilaktycznego badania lekarskiego ucznia w miejscu dla nich przeznaczonym. Rodzice udają się do swojego lekarza poz, w terminie zaleconym przez pielęgniarkę szkolną. Rodzice przekazują lekarzowi Kartę wraz z Opisem.

Krok VI Profilaktyczne badanie lekarskie dziecka w obecności rodziców. Lekarz po zbadaniu dziecka diagnozuje problemy zdrowotne. Informuje rodziców o problemach zdrowotnych dziecka, określa dalsze postępowanie dla dziecka, uświadamia rodziców o potrzebie wspólnego zaangażowania się w działania mające przywrócić właściwą postawę ciała i wyjaśnia wydane zalecenia : Klasyfikuje do grup wf. Po badaniu lekarz uzupełnia Kartę, w przypadku potwierdzenie wady postawy ciała uzupełnia Opis zaburzeń w postawie ciała. Kartę z Opisem oddaje rodzicom, formułując zalecenia co do dalszego postępowania. w stosunku do dziecka chorego – wydaje skierowanie na leczenie specjalistyczne; w stosunku do dziecku z problemami w zakresie postawy ciała zaleca: udział w gimnastyce korekcyjnej organizowanej w szkole, kieruje do fizjoterapeuty (interwencja pod kierunkiem fizjoterapeuty), ćwiczenia w domu pod nadzorem rodziców

Krok VII Zwrot Karty do pielęgniarki szkolnej Rodzic oddaje w pełni wypełnioną Kartę pielęgniarce medycyny szkolnej w możliwie najkrótszym terminie.

Krok VIII Postępowanie pielęgniarki po zakończonym badaniu profilaktycznym ucznia Pielęgniarka uzupełnia dokumentację medyczną ucznia znajdującą się w szkole. W celu uzupełnienia informacji lub wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości kontaktuje się z lekarzem poz sprawującym opiekę nad danym dzieckiem. Przygotowuje informację o indywidualnych potrzebach uczniów dla dyrekcji szkoły. Przygotowuje niezbędne informacje, w zakresie indywidualnych potrzeb zdrowotnych uczniów dla: wychowawcy klasy, nauczyciela WF, realizatora gimnastyki korekcyjnej, fizjoterapeuty.

Krok IX Opracowanie przez dyrekcję działań na rzecz przeciwdziałania wadom postawy ciała u uczniów, zbudowanie wyznaczonych grup interwencyjnych oraz zajęć wf z uwzględnieniem zasad kwalifikacji lekarskiej do zajęć wf. Dyrekcja szkoły po zapoznaniu się z Raportem o potrzebach zdrowotnych uczniów ocenia skalę problemu i opracowuje plan działań, który staje się częścią realizowanego w szkole rocznego programu profilaktyki i promocji zdrowia. Plan działań powinien uwzględniać: przeprowadzanie zajęć wychowania fizycznego z indywidualizacją oddziaływań związaną z kwalifikacją ucznia do grupy na zajęcia wf, realizację gimnastyki korekcyjnej we wszystkich klasach modelowanie zachowań rodziców i dzieci związane z dbaniem o prawidłową postawę ciała – reedukacja posturalna – przy udziale specjalistów: fizjoterapeuty, lekarza lub pielęgniarki medycyny szkolnej, organizację dodatkowych zajęć ruchowych w formach pozalekcyjnych, organizację imprez rekreacyjno-sportowych dla uczniów, rodziców i środowiska szkolnego, organizację konkursów i akcji związanych tematycznie z promowaniem prawidłowej postawy ciała,

Krok IX (cd.) Opracowanie przez dyrekcję działań na rzecz przeciwdziałania wadom postawy ciała u uczniów, zbudowanie wyznaczonych grup interwencyjnych oraz zajęć wf z uwzględnieniem zasad kwalifikacji lekarskiej do zajęć wf. Cd. organizację pogadanek i zajęć w ramach lekcji wychowawczej i/lub biologii, przyrody dotyczących kształtowania się prawidłowej postawy ciała i najczęstszych zagrożeń w jej rozwoju, organizację ćwiczeń śródlekcyjnych oraz dbanie o prawidłową sylwetkę ucznia na każdej lekcji, udostępnianie infrastruktury sportowej szkoły do zajęć pozalekcyjnych dla uczniów, zapobieganie nadwadze i otyłości poprzez wprowadzenie różnych programów uświadamiających jak prawidłowo się odżywiać oraz organizację zajęć fizycznych przeznaczonych dla dzieci z problemami działania związane z obniżaniem wagi plecaków szkolnych, aktywne włączenie samorządu rodzicielskiego do działań związanych z realizacją programu na terenie szkoły, w miarę możliwości planowanie zajęcia z wf tak, by nie blokować ich w cyklach dwugodzinnych, bowiem ważniejsza jest częstotliwość niż intensywność, w miarę możliwości organizowanie pozalekcyjnych zajęć korekcyjnych dla dzieci z wadami postawy ciała i otyłością.

Krok X Uruchomienie grup interwencyjnych Prowadzący grupy interwencyjne otrzymują od pielęgniarki szkolnej kopie Opisu zaburzenia postawy ciała i listę uczniów z zaburzeniami. Nauczyciel wf, realizator gimnastyki korekcyjnej i fizjoterapeuta organizują i prowadzą zajęcia uwzględniając indywidualne zalecenia lekarza. Fizjoterapeuta opracowuje indywidualny zestaw ćwiczeń dla każdego ucznia zgodnie ze zdiagnozowanym stopniem zaawansowania wady postawy ciała. Realizator gimnastyki korekcyjnej stosuje opracowany zestaw ćwiczeń na zajęciach gimnastyki korekcyjnej Fizjoterapeuta uczy rodziców i dziecko zachowania właściwej postawy ciała przy wykonywaniu różnych zajęć codziennych (reedukacja posturalna) i zaleca kontynuację ćwiczeń w domu. Fizjoterapeuta jest w kontakcie z lekarzem – wymienia uwagi i spostrzeżenia, ewentualnie kieruje dziecko na wizyty kontrolne. Fizjoterapeuta przekazuje informację dotyczącą diagnozy oraz postępów w zakresie eliminowania wady u poszczególnych uczniów do Centrum Badawczo-Konsultacyjne do Spraw Diagnostyki i Leczenia Wad Postawy Ciała przy PO.

Krok XI Ocena skuteczności interwencji Procedura oceny – opracowanie przez Centrum Badawczo-Konsultacyjnego do Spraw Diagnostyki i Leczenia Wad Postawy ciała przy Politechnice Opolskiej

Krok XII Roczna ewaluacja programu Zbieranie i analiza informacji dotyczących problemów zdrowotnych uczniów (wad postawy ciała uczniów) przekazanych do Opolskiego Centrum Zdrowia Publicznego, 1 raz w roku, razem ze sprawozdaniem MZ 06.

Szkolenia pielęgniarek, lekarzy poz i lekarzy specjalistów Cykliczne szkolenia połączone z warsztatami w zakresie rozpoznawania i oceny zaawansowania wad postawy ciała. Pierwsze szkolenie dla pielęgniarek jest realizowane.

Rola samorządu jako organu prowadzącego szkołę Po zapoznaniu się z raportem o stanie zdrowia uczniów przekazanym przez dyrekcje szkoły, włącza się w realizację programu profilaktyki wad postawy ciała u dzieci i młodzieży poprzez: wspieranie inicjatyw szkoły, między innymi w organizacji imprez rekreacyjno-sportowych przeznaczonych dla uczniów, rodziców i środowiska szkoły, wsparcie finansowe szkoły przy druku materiałów informacyjnych na temat profilaktyki wad postawy ciała, przeznaczonych dla uczniów, nauczycieli i rodziców, tworzenie warunków do zwiększenia aktywności fizycznej dzieci i młodzieży oraz dorosłych poprzez tworzenie i udostępnienie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, włączenie programu profilaktyki wad postawy ciała do działań z zakresu promocji zdrowia realizowanych jako zadanie własne przez jednostki samorządu terytorialnego (JST).

XI III VIII VII VI IV IX I V II X XI Opolskie Centrum Zdrowia Publicznego – Koordynacja programu, ewaluacja i statystyka Szkoła Zakłady opieki zdrowotnej Gabinet profilaktyczny i opieki przedlekarskiej Poradnia podstawowej opieki zdrowotnej Pielęgniarka środowiskowa w środowisku nauczania i wychowania III VIII VII Lekarz POZ VI IV Dyrekcja szkoły IX I Rodzice V Dziecko z wykrytą wadą jest kierowane Wychowawca II Dziecko z niewielkim zaburzeniem w zakresie postawy ciała Nauczyciel WF Gimnastyka korekcyjna Szkolenia X Specjalista Fizjoterapeuta, aplikujący właściwy zestaw ćwiczeń Leczenie Rehabilitacja XI Badawczo-Konsultacyjne Centrum do Spraw Diagnostyki i Leczenia Wad Postawy Ciała przy PO Procedura postępowania z dzieckiem w systemie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniem

Dziękuję za uwagę