Innowacja pedagogiczna o charakterze programowym Grażyna Nowacka „Muzykowanie już w przedszkolu -rozwijanie umiejętności gry na instrumentach melodycznych” Innowacja pedagogiczna o charakterze programowym

Czas trwania innowacji: - od września – 2008r- do czerwca -2011r. Innowacja prowadzona jest w Przedszkolu Miejskim Nr 206 w Łodzi ul. Lermontowa 7 z uzdolnionymi dziećmi 5-6-letnimi w prowadzonej przeze mnie grupie i na bezpłatnych zajęciach dodatkowych w zespole „Małych muzykantów”. Innowacja dotyczy rozwijania u dzieci umiejętności gry na dzwonkach (indywidualnie i zespołowo). Czas trwania innowacji: - od września – 2008r- do czerwca -2011r.

Uzasadnienie potrzeby opracowania i wprowadzenia innowacji „Niech muzykowanie i śpiewanie stanie się czymś tak oczywistym jak czytanie i pisanie.” Hieronim Kędzia „Od muzyki piękniejsza jest tylko cisza.” Paul Claudel

Każdy już od dzieciństwa marzył o tym, aby nauczyć się grać na jakimś instrumencie. Nie wszyscy jednak mieli to szczęście, aby mieć kontakt z instrumentem i kimś, kto by wprowadził go w tajemniczy świat dźwięków. Kto choć raz był w krainie muzyki, będzie chętnie do niej wracał i jeśli spotka inspiratora, to rozwinie swoje zdolności muzyczne. Muzykowanie jest jedną z najciekawszych form obcowania z muzyką. Dziecko w wieku przedszkolnym jest wolne od obowiązków. Wobec powyższego jest to najbardziej korzystny czas na rozbudzenie w dziecku zamiłowania do muzyki i umożliwienia mu zdobycie takich wiadomości i umiejętności, aby później mimo obowiązków związanych z nauką chciało kontynuować grę na instrumencie melodycznym. Należy w najłatwiejszy sposób przekazywać umiejętności techniczne, aby granie sprawiało dzieciom radość i widziały w szybkim czasie efekty swojej pracy. U dzieci w wieku przedszkolnym bardzo silnie rozwinięty jest zmysł naśladownictwa. Ogólne umuzykalnienie jest podstawą nauki gry na każdym instrumencie.

Podczas wieloletniej pracy rozwijałam u dzieci zainteresowanie muzyką i różnymi jej formami. Dzieci chętnie podejmowały i wykazywały aktywność muzyczno-ruchową. Uwielbiały grać na instrumentach perkusyjnych. W szczególności jednak interesowało je pianino, syntezator, dzwonki, metalofon, ksylofon. Ilekroć na nich grałam już były przy mnie i musiały dotknąć, sprawdzić brzmienie, a nawet uporczywie przeszkadzać. Na początku mojej pracy bardzo mnie to irytowało. Zrobiłam raz eksperyment –zapraszając je po kolei do pianina, na którym grałam. No i zaczynało się koncertowanie. Grały bardzo ekspresyjnie i były dumne i szczęśliwe, że też grają i więcej już mi nie przeszkadzały. Wielka szkoda, że nauczyciele w przedszkolu boją się dawać dzieciom instrumenty z uwagi na hałas, który mogą stworzyć dzieci zaraz po ich otrzymaniu. Ja nie boję się tego hałasu, gdyż trwa on bardzo krótko. Zawsze staram się przemyśleć organizację, umowne znaki i sygnały (np. wcześniej rozkładam instrumenty, pozwalam pograć chwilę „nastroić”, stosuję wymianę ich miedzy dziećmi). I wtedy dzieci są szczęśliwe i nie robią niepotrzebnego hałasu. Naturalna potrzeba sprawdzania brzmienia zostaje zaspokojona i same dzieci czekają na właściwe granie.

Wiele lat temu pokusiłam się o eksperyment ucząc dzieci muzykowania Wiele lat temu pokusiłam się o eksperyment ucząc dzieci muzykowania. Chciałam sprawdzić czy dzieci 5-lenie mogą opanować grę na dzwonkach. Zorganizowałam małą grupę dzieci chętnych do grania. Sprawdziłam im uprzednio słuch muzyczny. Osłuchałam z nową piosenką. Odtwarzaliśmy jej rytm i metrum. Przed przystąpieniem do odtwarzania nut piosenek zapoznałam dzieci z budową i dźwiękami instrumentu. Nauczyłam je obsługiwania się dzwonkami i trzymania pałeczki tak, aby wydawały dźwięczne dźwięki. Największą radością dla mnie jest chęć grania dzieci i ich radość z efektów swojej pracy. Dla nich najważniejsze jest to, że potrafią grać wiele utworów i należą do zespołu „Małych muzykantów”. Zespół występuje na uroczystościach przedszkolnych, a także na terenie różnych instytucji promując przedszkole w ramach podwyższania jakości pracy.

Gra na instrumentach pozwala mi na osiągnięcie wielu celów muzycznych min. -kształcenia poczucia rytmu, -dostrzegania wysokości dźwięków, kierunku linii melodycznej, -rozwijania zdolności muzycznych i muzykalności. Cele szczegółowe -odtwarzanie piosenek z „nut” (kodu cyfrowego) -granie prostych piosenek ze słuchu indywidualnie i zespołowo -granie wybranych fragmentów podczas gry zespołowej -znajomość wartości rytmicznej (całej nuty, półnuty, ćwierćnuty) -umiejętność gry w różnym tempie, rytmie, dynamice

Istota wprowadzonej innowacji Postanowiłam wprowadzić „kod cyfrowy”. Kolejne stopnie gamy oznaczyłam cyframi od 1 do 8. Nuty piosenek dla dzieci piszę kodem cyfrowym. Np.: Wlazł kotek / 533 / 422 / 135 / 533 / 422 / 131 / Naukę gry na dzwonkach prowadzę metodą kodu cyfrowego gdyż nuty cyfrowe dzieci odtwarzają szybciej i łatwiej niż kolorowe czy literowe. Kącik muzyczny wzbogaciłam o dzwonki oznaczone kolejnymi cyframi-stopni gamy, szablon gamy, piosenki pisane kodem cyfrowym.

Dzieci bardzo szybko uczą się piosenek i proszą o nowe nuty Dzieci bardzo szybko uczą się piosenek i proszą o nowe nuty. Radość jest ogromna, gdy w szybkim tempie opanowują grę różnych melodii. Na koniec roku wiele dzieci potrafi zagrać wiele piosenek. Nie ma w klasie dziecka, które nie brałoby do ręki instrumentu. Dzieci mniej zdolne potrafią zagrać w całości jedną piosenkę, inne nawet po kilka. Dzieci bardzo zdolne same poszukują dźwięków znanych piosenek. Odtwarzają piosenki ze słuchu, z pamięci. Zaczynają same odtwarzać z pamięci różne fragmenty znanych piosenek a nawet komponować swoje utwory zapisując je cyframi. Dzwonki diatoniczne popularnie zwane cymbałkami są instrumentem o delikatnym brzmieniu. Nie działają negatywnie na system nerwowy dziecka. Są instrumentem pomocnym we wszelkiego rodzaju ćwiczeniach słuchowych oraz ćwiczeniach rozwijających twórczą inwencję dziecka. Granie na nich jest, więc doskonałym lekiem na rozładowanie napięć emocjonalnych. Granie na dzwonkach sprawia dzieciom ogromną radość.

Pierwsze próby muzykowania, rozpoczęłam od wykonywania prostych rytmów jedno lub dwutaktowych, później rytmów piosenek, porzekadeł. Zwracałam szczególną uwagę na utrwalenie pojęć muzycznych takich jak metrum, rytm, tempo, dynamika itp. Staram się, aby zajęcia nauki gry na instrumencie dla dzieci były zabawą sprawiającą radość. Unikam długich ćwiczeń, które męczą i zniechęcają do grania. Stosuję korelację z innymi formami aktywności (śpiewem i mową, ruchem przy muzyce, słuchaniem muzyki). Dzieci w mojej grupie mają możliwość gry na różnych instrumentach perkusyjnych i melodycznych. Każde muzykowanie, poprzedzam poznaniem instrumentu: swobodną zabawę nim, poszukiwaniem dźwięków, dopiero później omawiam budowę, sposób trzymania, wydobywania dźwięków.

Uczę dzieci (melodii schodkowej - w górę i w dół, czyli gamy) łącząc ze śpiewanką (wchodzi kotek po drabinie - schodzi kotek po drabinie, słonko wschodzi coraz wyżej- i zachodzi coraz niżej). Zaczynałam od nauki fragmentów piosenek, gdzie melodia oparta jest na kolejnych stopniach gamy. Gdy dzieci opanowały początek utworu, same chętnie chciały zagrać melodię do końca. Tylko na początku, pierwszą piosenkę uczyłam grać z pamięci. Innych piosenek nie uczyłam z pamięci, gdyż to zniechęciłoby dzieci do samodzielnego grania i odtwarzania z „ nut”. Aby zachęcić dzieci do muzykowania na dzwonkach zapoznaję wszystkie dzieci z instrumentem. Pozwalam bawić się instrumentem (przed każdymi zajęciami oraz podczas zabaw dowolnych) przy swobodnym graniu lub utrwalaniu poznanych piosenek.

Od kilkunastu lat prowadzę bezpłatnie zespół „Małych muzykantów”, który powstał w ramach zajęć dodatkowych. Sama bardzo kocham muzykę, jestem melomanem. Aby usystematyzować swoją wiedzę i doświadczenia opracowałam niniejszą innowację, która pozwala mi i doskonali pracę z zespołem. Wielką nagrodą dla mnie jest chęć i radość dzieci z grania, ich rozjaśnione buzie, kiedy chwalą się efektami swojej pracy przed kolegami i rodziną. Naboru dzieci do zespołu dokonuję wg następujących kryteriów: -dobry słuch muzyczny -poczucie rytmu -pamięć muzyczna -koncentracja uwagi -dobra koordynacja wzrokowo –ruchowa -znajomość cyfr od 1-8

Badanie uzdolnień muzycznych przeprowadzam z każdym dzieckiem oddzielnie- trzy razy w roku. Przed zorganizowaniem zespołu muzycznego sprawdzam wszystkie dzieci oraz obserwuję pozostałe czy interesują się grą. Jeśli tak, to szybko je diagnozuję i daję szansę rozwoju ich zdolności. Badam słuch muzyczny, poczucie rytmu i pamięć muzyczną. Słuch muzyczny: -śpiewanie przez dziecko ulubionej piosenki -rozróżnianie wysokości dźwięków (zagrać dwa dźwięki odległe od siebie o oktawę - 8 dźwięków) i zapytać, który jest wyższy, a który niższy. Poczucie rytmu: -wyklaskiwanie tematów rytmicznych o stopniowym wzroście trudności- od rytmów prostych do złożonych. Pamięć muzyczna: -rozpoznawanie piosenek z fragmentów znanych melodii -powtarzanie głosem krótkich i łatwych zwrotów melodycznych granych lub śpiewanych przez nauczyciela (dodatkowo).

Ewaluacja Po wyłonieniu dzieci zdolnych i aktywnych muzycznie informuję nauczycieli z grup i rodziców o zakwalifikowaniu się dzieci do przedszkolnego zespołu „Małych muzykantów” oraz zachęcam do współpracy w kształceniu muzycznym. Na początku wypożyczam dzieciom dzwonki do domu i daję „nuty cyfrowe” różnych piosenek po uprzednim opracowaniu ich (do utrwalenia i koncertowania w domu). Gdy rodzice widzą zapał dziecka do muzykowania i efekty nauki gry na instrumencie, to sami kupują dziecku dzwonki lub inny instrument melodyczny. Zachęcam także, rodziców do kontynuowania nauki gry na instrumentach melodycznych w szkole, ognisku muzycznym, klubach osiedlowych po ukończeniu edukacji przedszkolnej. Największą radością dla mnie jest chęć muzykowania i ich radość dzieci z efektów swojej pracy. Dla dzieci najważniejsze jest to, że potrafią grać różne utwory (indywidualnie i zespołowo), że należą do zespołu „Małych muzykantów”, że mogą grać na uroczystościach przedszkolnych, grupowych, dla rodziny, w środowisku lokalnym (np. w „Domu Złotej Jesieni”, w między przedszkolnych konkursach wokalno- instrumentalnych). Cieszę się z tego, iż u wielu dzieci zaszczepiam chęć do muzykowania. Bardzo wielu moich wychowanków -absolwentów przedszkola kontynuuje naukę w szkole muzycznej, ognisku muzycznym, klubach osiedlowych. Niektórzy przychodzą „koncertować” dla przedszkolaków.

Pracując w oparciu o innowację uzyskuję następujące efekty w pracy z dziećmi. W związku z tym, że pracuję w grupie integracyjnej i oprócz dzieci niepełnosprawnych mam wiele dzieci z nadpobudliwością psychoruchową, to muzykowanie jest dla nich jedną z form terapii. Praca w oparciu o innowację pozwala mi osiągnąć następujące efekty: -uczy pracy w zespole, -pozwala uwierzyć we własne siły dzieciom nieśmiałym, -wzmaga wytrwałość w dążeniu do celu, -zwiększa cierpliwość, -rozwija sprawność manualną, -doskonali koordynację wzrokowo-ruchową, -daje satysfakcję z osiągnięć, -sprawia radość z efektów, -dyscyplinuje dzieci nadpobudliwe, -zwiększa koncentrację, -kształci poczucie rytmu, -pozwala dostrzegać wysokości dźwięków, -uczy określania kierunku linii melodycznej, -rozwija zdolności muzyczne i muzykalność, -odtwarzanie piosenek z „nut” (kodu cyfrowego), -granie prostych piosenek ze słuchu indywidualnie i zespołowo, -granie kolejnych, wybranych fragmentów podczas gry zespołowej, -określanie wartości rytmicznej (całej nuty, półnuty, ćwierćnuty), -rozwija umiejętność gry w różnym tempie, rytmie, dynamice.