„Jakość to sposób myślenia, który powoduje, że stosuje się i bez przerwy poszukuje najlepszych rozwiązań” /W. E. Deming/ Działania naprawcze w zakresie poprawy wyników zewnętrznego sprawdzianu uczniów klas VI, ze szczególnym uwzględnieniem najsłabiej zaprezentowanych kategorii umiejętności w latach 2002 - 2005 Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 4 im. Stefana Żeromskiego w Jarosławiu Filomena Górecka - Bedla

1. Wprowadzenie: Gruntowna i rzetelna analiza wyników zewnętrznego sprawdzianu uczniów klas VI na przestrzeni lat wskazuje, że największe trudności uczniów dotyczą obszaru wiedzy i umiejętności w obrębie standardu rozumowanie i wykorzystywanie wiedzy w praktyce. Wyniki otrzymane w obrębie tych standardów podczas zewnętrznego sprawdzianu od 2002 r. przedstawiają się następująco: ROK Średni wynik szkoły w zakresie standardu rozumowanie Średni wynik w zakresie standardu wykorzystywanie wiedzy w praktyce 2002 6,7 na 8 punktów maks. 5,6 na 8 punktów maks. 2003 5,9 na 8 punktów maks. 4,9 na 8 punktów maks. 2004 3,7 na 8 punktów maks. 4,0 na 8 punktów maks. 2005 6,1 na 8 punktów maks. Z całą pewnością to umiejętności, które są kształtowane przez cały okres edukacji człowieka, lecz zadaniem szkoły podstawowej jest budować fundamenty tych złożonych umiejętności. Stąd też zachodziła konieczność wypracowania strategii działań w obrębie tych kategorii umiejętności w zakresie poszczególnych przedmiotów, a skierowanej na ucznia klasy IV, V i VI.

II. Założenia działań naprawczych: 1. Głównym założeniem zaprojektowanych działań jest wdrożenie koncepcji pracy edukacyjnej z uczniem II etapu edukacyjnego, która pozwoli uczniom osiągać wyższe wyniki podczas zewnętrznego sprawdzianu, ze szczególnym uwzględnieniem kategorii umiejętności najsłabiej zaprezentowanych na przestrzeni lat 2002 – 2005, a mianowicie: rozumowanie, wykorzystywanie wiedzy w praktyce. 2. Doskonalenie umiejętności warsztatowych nauczycieli w zakresie skutecznego analizowania, interpretowania uzyskanych wyników i formułowania wniosków do dalszej pracy z uczniem o zróżnicowanych możliwościach edukacyjnych. 3. W efekcie podwyższenie średniego wyniku szkoły, który jest znaczącym wskaźnikiem poziomu kształcenia.

III. Cele: tworzenie sytuacji dydaktycznych sprzyjających nabywaniu przez uczniów umiejętności uczenia się poprzez rozwiązywanie zadań testowych o różnorodnej formie i strukturze (otwarte, zamknięte, wielokrotnego wyboru, prawda – fałsz, itp.) w wyznaczonym czasie, motywowanie uczniów i wspieranie przekonania o użyteczności zdobywanej wiedzy dla osobistego rozwoju, nabywanie przez uczniów umiejętności wykorzystywania wiedzy do rozwiązywania problemów edukacyjnych w zakresie poszczególnych przedmiotów oraz wiedzy interdyscyplinarnej, wdrażanie koncepcji zarządzania wiedzą ucznia w toku realizacji szkolnych projektów edukacyjnych obejmujących wyszukiwanie informacji z różnych źródeł , korzystanie z informacji , itp., zdobywanie umiejętności prezentowania zgromadzonych informacji oraz danych w formie tabel, diagramów, wykresów, itp., indywidualizacja procesu kształcenia w zakresie pracy z uczniem o zróżnicowanych możliwościach edukacyjnych.

IV. Adresaci zaplanowanych działań: Uczniowie II etapu edukacyjnego czyli: klas IV – VI.

V. Czas i miejsce realizacji: na zajęciach dydaktycznych w obrębie wszystkich przedmiotów, na zajęciach pozalekcyjnych, na godzinach wychowawczych, podczas indywidualnych konsultacji pedagogicznych.

VIII. Osoby wspierające: VI. Metody: metody ćwiczeń praktycznych, metody interaktywne, heureza, pogadanki, projekty edukacyjne (np. „Szkolny Dzień Wiosny”, „Szkolne Dni Europejskie”, „Dzień Papieski”, „Dzień Szkoły z Klasą”). VII. Odpowiedzialni: nauczyciele uczący w klasach IV - VI, wychowawcy klas. VIII. Osoby wspierające: dyrektor szkoły, pedagog szkolny, rodzice uczniów II etapu edukacyjnego, przedstawiciele Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Jarosławiu.

X. Zadania dla dyrektora: IX. Ewaluacja: wyniki testów sprawdzających po realizacji zaprojektowanego bloku zadaniowego w obrębie ustalonego zakresu standardów, test sprawdzający stopień opanowania wiedzy i umiejętności w zakresie standardu: rozumowanie i wykorzystanie wiedzy w praktyce uczniów klas VI (przeprowadzony do 15 marca każdego roku szkolnego). X. Zadania dla dyrektora: w ramach hospitacji diagnozujących dokonywać stałej diagnozy opanowania wiedzy i umiejętności uczniów w obrębie standardu – rozumowanie i wykorzystywanie wiedzy w praktyce poprzez obserwację aktywności uczniów, jak również na podstawie analizy wyników przeprowadzonego testu w obszarze poddanym diagnozie, wspieranie nauczycieli w realizacji ustalonego harmonogramu działań oraz podczas realizacji opracowanych i wdrożonych projektów szkolnych.

XI. Zadania dla nauczycieli: skuteczne planowanie procesu kształcenia poprzez rzetelne konstruowanie planów wynikowych, wyodrębnienie w planach wynikowych zakresu tematycznego wspólnego w obrębie poszczególnych przedmiotów – wiedzy i umiejętności interdyscyplinarnych do spójnego kształcenia zakresu określonej kategorii umiejętności, wypracowanie narzędzi do stałej kontroli stopnia opanowania wiedzy i umiejętności uczniów po realizacji ustalonego zakresu bloku tematycznego dokonywanie rzetelnej analizy i interpretacji wyników przeprowadzonych diagnoz w zakresie poszczególnych przedmiotów oraz formułowanie wniosków do dalszej pracy z uczniem, wypracowanie testu sprawdzającego stopień przygotowania uczniów klas VI do zewnętrznego sprawdzianu, ze szczególnym uwzględnieniem standardów: - rozumowanie i wykorzystywanie wiedzy w praktyce,

dostosowanie wymagań edukacyjnych w stosunku do uczniów o specyficznych trudnościach dydaktycznych, kształcenie wśród uczniów umiejętności i organizacji uczenia się oraz rozbudzanie zamiłowania do poszukiwania, zgłębiania i dociekania, a także wdrażanie do samokontroli i oceny własnego działania, rozwijanie logicznego myślenia w toku rozwiązywania problemów edukacyjnych, doskonalenie umiejętności uczniów w zakresie wykorzystywania różnych źródeł informacji do pozyskania określonej wiedzy oraz na jej podstawie tworzenie bazy danych w formie tabel, diagramów, schematów, wykresów, budzenie świadomości ucznia w zakresie użyteczności wiedzy – podczas planowania klasowych uroczystości, wycieczek, projektowania kosztorysów określonego przedsięwzięcia, sporządzania listy zakupów, itp.

Blok zadań – formy realizacji Odpowiedzialni nauczyciele przedmiotów XII. Zakres tematyczny do realizacji w obrębie standardów: rozumowanie i wykorzystanie wiedzy w praktyce. Standard Zakres standardu Uczeń: Blok zadań – formy realizacji Odpowiedzialni nauczyciele przedmiotów 1. Uczeń posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowa- -nia wydarzeń: sytuuje je w przestrzeni, b) umieszcza daty w przedziałach czasowych, c) oblicza upływ czasu między wydarzeniami, d) porządkuje wydarzenia w kolejności chronologicznej. opisuje świat przedstawiony w utworze literackim, układa plan ramowy i szczegółowy tekstu, porządkuje elementy treści wg różnych kryteriów, np. chronologicznego, selekcjonuje te elementy, tworzy biogramy pisarzy i umieszcza je na osi czasu, umiejętnie ustala gdzie i kiedy miało miejsce dane wydarzenie historyczne, określa chronologię wydarzeń, oblicza ile upłynęło czasu między określonymi wydarzeniami historycznymi, poprawnie zapisuje daty historyczne oraz umieszcza we właściwym okresie i na osi czasu. język polski matematyka historia Rozumowanie

Rozumowanie 2. Przedstawia przyczyny i skutki wydarzeń i zjawisk: domyśla się przyczyn, przewiduje skutki wydarzeń bliskich życiu i swoim doświadczeniom, wskazuje główne skutki i przyczyny doniosłych wydarzeń w historii Polski, c) wyjaśnia przyczyny i skutki zmian, które zachodzą w środowisku w wyniku działalności człowieka. ocenia postępowanie bohaterów literackich i rzeczywistych, określa motywy ich zachowania, analizuje je, ujmuje w różnej formie wyniki swoich ustaleń, tworzy mapy mentalne wokół określonych zachowań postaci, wyjaśnia przyczyny, które zachodzą w środowisku przyrodniczym w wyniku działania sił natury (np. działalność wiatrów, powodzi, suszy, opadów), poprawnie analizuje tekst, mapę, ryciny w podręczniku w celu ustalenia kolejności zjawisk, bądź wydarzeń, prognozuje zmiany składników krajobrazu w wyniku niewłaściwej gospodarki człowieka, poszukuje zmian korzystnych i niekorzystnych w najbliższym otoczeniu dostrzega zależności między czynnikami środowiska przyrodniczego i kulturowego, tworzy mapy mentalne dotyczące stanu środowiska naturalnego. język polski przyroda Rozumowanie

3. Określa znaczenie osiągnięć człowieka dla rozwoju cywilizacji: wyjaśnia na prostych przykładach zmiany cywilizacyjne, jakie nastąpiły na przestrzeni dziejów, b) opisuje najważniejsze osiągnięcia, które składają się na polskie dziedzictwo kulturowe. sytuuje siebie w obecnej rzeczywistości historycznej, wyodrębnia, rozpoznaje i nazywa istotne elementy pozaliterackiej rzeczywistości będące przedmiotem opisu, dobiera najtrafniejszy wyraz we właściwych związkach wyrazowych, stosuje synonimy, tworzy słowniczek wyrazów związanych z kulturą, gromadzi w teczkach tematycznych informacje dotyczące ważnych wydarzeń kulturalnych lokalnych, regionalnych i ogólnopolskich. historia język polski Rozumowanie

Rozumowanie 4. Wyraża własne opinie i próbuje je uzasadnić, wyjaśniając swoje stanowisko. gromadzi argumenty i segreguje je, stosując cytat jako argument w dyskusji podczas debat klasowych i sejmików szkolnych, wyodrębnia najważniejsze problemy w tekście, selekcjonuje zgromadzony materiał pod względem stopnia ważności, ustala związki między różnymi składnikami informacji, uzasadnia własne sądy – ustnie i pisemnie, formułuje wnioski jako podsumowanie dyskusji, umieszcza na drzewku decyzyjnym wyniki swoich przemyśleń (za i przeciw), stosuje słownictwo modalne, wyrazy oceniające dodatnio i ujemnie, posługuje się eufemizmami. język polski przyroda godz. wych. Rozumowanie

Rozumowanie 5. Rozpoznaje charakterystyczne cechy własności: a) liczb, b) figur, c) zjawisk, d) przemian, e) obiektów, f) elementów środowiska, g) wskazuje różnice i podobieństwa oraz porządkuje je. przypisuje określonej dacie historycznej wiek oraz jego połowę, rozpoznaje obiekty przyrodnicze, figury geometryczne na podstawie opisu i rycin w podręczniku, wskazuje różnice i podobieństwa między zjawiskami przyrodniczymi, astronomicznymi, liczbami, figurami na podstawie znajomości cech i własności. historia przyroda matematyka plastyka 6. Dostrzega prawidłowości i opisuje je sprawdza na przykładach: a) opisuje zjawiska o charakterze powtarzalnym spotykane w najbliższym otoczeniu, b) na podstawie opisu zjawiska mającego charakter prawidłowości wnioskuje o dalszym jego przebiegu. świadomie dobiera argumenty, by ustalić związki między rzeczywistością i jej obrazem literaturze, przekłada je na elementy innego znaku, wskazuje podobieństwa i różnice, ustala czas i miejsce określonego wydarzenia historycznego, ustala związki między nimi, porządkuje treści w celu wytworzenia uogólnień, formułuje prawidłowości związane z naturalnymi i przekształconymi składnikami krajobrazu (gradient termi - -czny, piętrowość roślinności, wysokość słońca, pory roku, działalność wód). język polski Rozumowanie

Rozumowanie 8. Analizuje otrzymane wyniki i ocenia ich sensowność: 7. Ustala sposób rozwiązania oraz prezentacji tego rozwiązania. ustala kolejność wykonywania działań, dokonuje wyboru prezentacji rozwiązania. przyroda matematyka 8. Analizuje otrzymane wyniki i ocenia ich sensowność: a) porównuje wyniki z własnym doświadczeniem, b) sprawdza wyniki z warunkami zadania. prezentuje i porównuje wyniki na forum grupy i klasy. Rozumowanie

Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 1. Posługuje się poznanymi terminami do opisywania zjawisk i sytuacji spotykanych w środowisku. uzupełnia luki w tekście interpolacyjnym właściwie dobranym słownictwem związanym np. z degeneracją środowiska, różnicuje pod względem poprawnościowym fachową terminologię. przyroda język polski 2. Wybiera przyrządy służące do obserwacji i pomiaru, odpowiada na pytania dotyczące przebiegu zjawisk, zapisuje wyniki obserwacji. dokonuje pomiarów składników pogody, zapisuje je, dokonuje pomiarów długości, odległości, wysokości, kątów. matematyka technika 3. Wykonuje obliczenia dotyczące: a) długości, b) powierzchni, c) objętości, d) wagi, e) czasu, f) temperatury, g) pieniędzy. posługuje się planem i skalą – projektuje trasy wycieczki po mieście, zna strategie rozwiązania zadań, projektuje i dokonuje obliczeń np. kosztorys wycieczki lub wyjazdu do teatru do Rzeszowa. matematyka technika Wykorzystywanie wiedzy w praktyce

Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 4. Planuje i wykonuje obliczenia z wykorzysta- -niem kalkulatora. wykorzystuje umiejętność obliczeń na kalkulatorze do rozwiązywania zadań. matematyka informatyka 5. Wykorzystuje w sytuacjach praktycznych własności: a) liczb, b) figur, c) zjawisk, d) przemian, e) obiektów, f) elementów środowiska. ustala chronologię wydarzeń zaistniałych zdarzeń oraz wydarzeń historycznych i umiejętnie je określa, wykorzystuje własności obiektów przyrodniczych do rozwiązywania problemów w życiu codziennym (np. wyznaczanie kierunków), umiejętnie dokonuje zmiany jednostek, projektuje motywy dekoracyjne i graficzne. historia przyroda plastyka 6. Zna zasady bezpiecznego posługiwania się urządzeniami technicznymi i materiałami chemicznymi, rozpoznaje oznakowania substancji toksycznych, łatwopalnych, wybuchowych, objaśnia zasady użytkowania domowych urządzeń elektrycznych. samodzielnie układa instrukcje użytkowani, obsługi i konserwacji poprawne pod względem językowym np. konserwacji nart, roweru, itp. język polski technika Wykorzystywanie wiedzy w praktyce

Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 7. Wyjaśnia na podstawie instrukcji obsługi, jak uruchomić i wykorzystać proste urządzenia techniczne. wykonuje polecenia zgodnie z instrukcją. technika informatyka 8. Rozumie potrzebę stosowania zasad: a) higieny, b) bezpieczeństwa, c) zdrowego stylu życia, d) oszczędnego korzystania z energii i innych zasobów przyrody, e) postępowania w środowisku przyrodniczym. tworzy zasady wykorzystywania, np. czasu wolnego, stosując różne typy zadań ze względu na cel wypowiedzi, konstruuje harmonogram dnia, ustala zasady zdrowego odżywiania się, odpowiedniego zachowania w różnych miejscach. język polski przyroda godz. wych. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce

Zakres zaprojektowanego działania Przykładowa realizacja zadań w obrębie standardu rozumowanie – uczeń: oblicza upływ czasu między wydarzeniami podczas procesu edukacyjnego w zakresie poszczególnych przedmiotów. Przedmioty Zakres zaprojektowanego działania Język polski Podczas analizy utworu literackiego w ramach planu zdarzeń uczeń określa czas upływający między poszczególnymi wydarzeniami, odniesio- -ny on zostaje do epoki, w której powstał utwór – zaznacza na osi czasu. 2. Przedstawia okres życia i twórczości autora na osi czasu, dokonuje obliczeń upływu czasu między najważniejszymi wydarzeniami biograficznymi, ustala w którym roku będziemy obchodzić np. 100 rocznicę urodzin pisarza. Język angielski Dokonuje obliczeń godzin spędzonych w szkole w ciągu dnia, miesiąca i roku. 2. Na podstawie podanych informacji oblicza wiek znanych ludzi, potrafi obliczyć za ile lat osiągnie pełnoletność. Język niemiecki Dokonuje obliczeń czasu trwania pór roku, ile godzin upływa od jego wyjścia do szkoły, a powrotem do domu. 2. Na podstawie samodzielnie zaprojektowanego rozkładu dnia dokonuje obliczeń ile godzin przeznacza na odrabianie lekcji, naukę w szkole, oglądanie programu telewizyjnego, itp. – dokonuje porównań i upływu czasu między poszczególnymi czynnościami. Standard rozumowanie – umiejętność: uczeń oblicza upływ czasu między wydarzeniami

Uczeń określa datę zakończenia wydarzenia na podstawie informacji zawartych w zadaniach: 02 czerwca o godz. 8.00 Ania wyjechała na wycieczkę. W domu nie było jej 80 godzin. Ustal i podaj datę oraz godzinę jej powrotu. W poniedziałek Paweł w podziale godzin ma 5 lekcji, a naukę rozpoczyna o godz. 8.20. O której godzinie zakończy naukę, jeżeli duża przerwa trwa 15 min., a pozostałe 10 minut? Dzisiaj jest 08 listopada, za dwa tygodnie Ola obchodzić będzie swoje urodziny. Podaj dzień i miesiąc jej urodzin. 2. Oblicza ile czasu upłynęło między wydarzeniami: Uroczystość z okazji Święta Szkoły rozpoczęła się o godz. 12.00, a zakończyła o 14.00. Ile czasu trwała? Patron szkoły S. Żeromski urodził się w 1864 r. Żył 61 lat. W którym roku będziemy obchodzić setną rocznicę śmierci pisarza? Matematyka Uczeń zaznacza na osi czasu określone wydarzenie historyczne – wskazuje i określa jego wiek i połowę wieku, (np. I rozbiór Polski – 1772 r., odzyskanie niepodległości przez Polskę – 1918r.), oblicza ile lat upłynęło od wynalezienia maszyny parowej, druku, itp. 2. Wskazuje i oblicza ile lat upłynęło od danego wydarzenia do chwili obecnej, zamienia je na wieki, bądź tysiąclecia (ile lat upłynęło od I do III rozbioru Polski o raz ile lat upłynęło od III rozbioru do chwili obecnej). Historia Standard rozumowanie – umiejętność: uczeń oblicza upływ czasu między wydarzeniami

Matematyka 3. Przelicza lata na wieki: W 1964 r. Uniwersytet Jagielloński obchodził VI wieków swojego istnienia. W którym roku powstał? Książki towarzyszą człowiekowi od czterech tysięcy lat. Ile wieków upłynęło od pojawienia się pierwszej książki? 4. Rozwiązuje problemy życia codziennego posługując się kategoriami czasu: Na 3 – godzinną kasetę magnetowidową nagrano film trwający 1,75 godziny. Czy na tę kasetę można nagrać mecz trwający od godziny 17.55 do 19.05? Najbliższy pociąg do Krakowa odjeżdża o godz. 10.03. Teraz jest osiemnaście po ósmej. Oblicz, ile czasu zostało do odjazdu pociągu? Pociąg pośpieszny z Zakopanego do Krakowa jedzie 2 i pół godziny. Oblicz, o której przyjedzie planowo do Krakowa, jeżeli z Zakopanego wyjechał o godzinie 22.25? Przyroda Historia wielkich odkryć geograficznych: uczeń oblicza ile czasu upłynęło między poszczególnymi wyprawami geograficznymi, zaznacza na osi czasu daty odkryć geograficznych, wypraw kosmicznych, odkryć przyrodniczych (np. Pasteura, Skłodowskiej, Arystotelesa), określa wiek odkrycia Ameryki przez K. Kolumba (1492 r. – koniec XV w.) wiek ogłoszenia teorii heliocentrycznej przez M. Kopernika (1543 r. – pierwsza połowa XVI w.) Standard rozumowanie – umiejętność: uczeń oblicza upływ czasu między wydarzeniami

Przyroda Muzyka Plastyka 2. Krajobrazy Ziemi: Oblicza długość trwania pór roku w poszczególnych strefach krajobrazowych Ziemi na podstawie danych w tabeli, na wykresie (w miesiącach, dniach). Oblicza różnicę trwania np. lata w poszczególnych strefach krajobrazowych (w Polsce, a np. w tundrze) na podstawie diagramu, wykresu, tabeli). Muzyka 1. Uczeń przedstawia na osi czasu życie i twórczość kompozytora, czas trwania epoki w dziejach muzyki. 2. Porównuje czas trwania poszczególnych epok i dokonuje obliczeń upływu czasu między nimi. 3. Zna wartości rytmiczne i ich długości (czas trwania) podczas rytmizacji tekstów. Plastyka 1. Dokonuje obliczeń: ile upłynęło od powstania państwa egipskiego do jego upadku? na podstawie informacji biograficznych oblicza ile lat upłynęło od urodzin Jana Matejki do chwili obecnej, oblicza ile lat upłynęło od momentu namalowania pierwszego obrazu, itp. Technika 1. Uczeń oblicza na podstawie podanych informacji ile czasu upłynęło od skonstruowania pierwszego odkurzacza, pralki, itp. Standard rozumowanie – umiejętność: uczeń oblicza upływ czasu między wydarzeniami

1. Zaznacza na osi czasu długość trwania Adwentu, Wielkiego Postu, oblicza ile lat upłynęło od chrztu Polski. itp. Religia Uczeń dokonuje pomiaru czasu w biegach krótkich i długich – porównuje i oblicza różnicę między poszczególnymi czasami i oblicza średnią jaką uzyskała klasa. Oblicza, jaki czas upłynął od pierwszych Igrzysk Starożytnych do pierwszych Igrzysk Nowożytnych, dokonuje obliczeń – przez ile lat nie odbywały się Igrzyska. Oblicza czas trwania poszczególnych setów piłki siatkowej, przy założeniu, że każdy set kończy się zdobyciem 25 punktów. Wychowanie fizyczne Za pomocą arkusza kalkulacyjnego oblicza ile dni upłynęło jego życia od daty urodzenia. 2. Oblicza ile czasu upłynęło od wprowadzenia poszczególnych wersji systemów operacyjnych DOS, Windows. Informatyka Standard rozumowanie – umiejętność: uczeń oblicza upływ czasu między wydarzeniami

Kącik patrona szkoły

Dziękuję za uwagę