Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach gospodarki rynkowej 97/74_P_G1 Opiekun Renata Bednarczyk Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach gospodarki rynkowej

Przedsiębiorstwo Jest to jednostka organizacyjna wyodrębniona pod względem organizacyjnym, prawnym i ekonomicznym, prowadząca działalność gospodarczą.

Atrybuty przedsiębiorstwa Wyodrębnienie organizacyjne oznacza, że ma swoją nazwę, siedzibę, strukturę organizacyjną, granice fizyczne i funkcjonalne i samodzielność decyzyjną. Wyodrębnienie prawne oznacza, że ponosi prawną odpowiedzialność za skutki swojej działalności i korzysta z ochrony prawa. Wyodrębnienie ekonomiczne oznacza, że posiada określone zasoby materialne i dysponuje tymi zasobami zgodnie z zasadami gospodarczymi.

Podstawowe kryteria klasyfikowania przedsiębiorstwa to: przedmiot prowadzonej działalności liczba jednostek gospodarczych pozycja rynkowa wielkość przedsiębiorstwa typ własności

Ze względu na przedmiot działalności wyróżniamy następujące typy przedsiębiorstw: - przemysłowe, pozyskujące zasoby naturalne lub przetwarzające surowce i materiały w celu wytworzenia produktów na cele produkcyjne i konsumpcyjne; - handlowe, prowadzące kupno i (lub) sprzedaż towarów oraz wykonujące wszelkie towarzyszące temu czynności; - transportowe, zajmujące się przemieszczaniem ładunków i osób oraz wykonawstwem czynności pomocniczych; - budowlane, prowadzące roboty budowlano-montażowe (wykonawstwo, remonty, konserwacja); - rolne, dostarczające roślinnych i zwierzęcych produktów rolnych oraz świadczące usługi produkcyjne dla rolnictwa (mechanizacja prac rolnych, naprawy sprzętu, chemizacja); - usługowe, realizujące świadczenia materialne lub niematerialne na rzecz osób fizycznych i prawnych; - badawczo-rozwojowe.

- jednozakładowe - wielozakładowe Ze względu na liczbę jednostek gospodarczych wyróżniamy przedsiębiorstwa: - jednozakładowe - wielozakładowe

Ze względu na wielkość przedsiębiorstwa, mierzoną zazwyczaj wielkością zatrudnienia, wielkością obrotu i wielkością aktywów, wyróżniamy następujące typy przedsiębiorstw: a) małe – przedsiębiorstwo, które ˛w poprzednim roku obrotowym: - zatrudniało mniej niż 50 pracowników oraz - osiągnęło przychód netto nie przekraczający równowartości w złotych 7 milionów EURO lub suma bilansowa nie przekroczyła równowartości w złotych 5 milionów EURO.

b) średnie – przedsiębiorstwo, które w poprzednim roku obrotowym: - zatrudniało mniej niż 250 pracowników oraz - osiągnęło przychód netto nie przekraczający równowartości w złotych 40 milionów EURO lub suma bilansowa nie przekroczyła równowartości w złotych 27 milionów EURO. Nie są jednak małymi czy średnimi przedsiębiorstwami te, w których przedsiębiorstwa inne niż małe i średnie posiadają: więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji, prawa do ponad 25% udziału w zysku lub więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy). c) duże – pozostałe. Powyższy podział powstał w myśl Rekomendacji Komisji Europejskiej z 1996 roku. W Polsce unijne rozwiązania zostały przyjęte w 1999 roku (Ustawa o działalności gospodarczej z dnia 19 listopada 1999 r.).

Biorąc pod uwagę kryterium pozycji rynkowej wyróżnia się przedsiębiorstwa: - doskonale konkurencyjne, - o ograniczonej konkurencyjności, - monopole naturalne i sztuczne, - oligopole, - monopsony.

O wyborze formy organizacyjno – prawnej przedsiębiorstwa decyduje przede wszystkim typ jego własności: Sektor publiczny: 1. własność państwowa a. własność Skarbu Państwa (np. spółki Skarbu Państwa), b. własność państwowych osób prawnych (np. przedsiębiorstwa państwowe); 2. własność komunalna (np. jednostki samorządu terytorialnego, w tym przedsiębiorstwa komunalne); 3. własność mieszana (spółki z przewagą kapitału (mienia) sektora publicznego; Sektor prywatny:

4. własność prywatna krajowa (np 4. własność prywatna krajowa (np. spółki prywatne, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą); 5. własność zagraniczna (np. spółki z udziałem kapitału zagranicznego); 6. własność mieszana (spółki z przewagą kapitału (mienia) sektora prywatnego). Przedsiębiorstwo może być osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą opartą na tzw. wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, czyli zgłoszeniu rodzaju prowadzonej działalności, miejsca jej prowadzenia i danych osoby prowadzącej w urzędzie gminy. W podobny sposób sformułowane są wymagania wobec jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej utworzonych zgodnie z przepisami prawa, jeśli ich przedmiot działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej. W ich przypadku rozpoczęcie działalności rozpoczyna się po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w urzędzie gminy. Osoby prawne i podmioty wpisywane do innych rejestrów rozpoczynają działalność po wpisie do odpowiedniego rejestru (np. rejestru przedsiębiorstw państwowych, rejestru spółdzielni, rejestru fundacji, itp.)

Spółka -jest organizacją gospodarczą pozwalającą na osiągnięcie wspólnych celów przez osoby tworzące spółkę, które wnoszą do spółki określony wkład stanowiący majątek umożliwiający rozpoczęcie działalności. Przepisy dotyczące spółek zawarte są przede wszystkim w kodeksie handlowym, dotyczącym spółek prawa handlowego – spółki jawnej, komandytowej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej. W kodeksie cywilnym zawarte są przepisy dotyczące spółki cywilnej.

Spółki dzielimy na spółki kapitałowe i osobowe Spółki dzielimy na spółki kapitałowe i osobowe. Do spółek osobowych zaliczmy spółki: cywilną, jawną komandytową. Do spółek kapitałowych zaliczamy: spółkę akcyjną i spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Spółdzielnia podmiot gospodarczy posiadający osobowość prawną, prowadzący przedsiębiorstwo, ustanowiony na zasadach prawa spółdzielczego, odmiennego nieco od prawa spółek handlowych.

Przedsiębiorstwo państwowe przedsiębiorstwo, którego wyłącznym właścicielem jest państwo, a ściślej rzecz biorąc Skarb Państwa. Jest osobą prawną, do której stosuje się przepisy ustawy z dnia 25.09.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981). Należy je odróżnić od spółek kontrolowanych przez Skarb Państwa, które z prawnego punktu widzenia nie są przedsiębiorstwami państwowymi, ale spółkami uregulowanymi w Kodeksie spółek handlowych.

Przedsiębiorstwo komunalne Spełnia zadania o charakterze użyteczności publicznej, które mają cel zaspokajania zbiorowych potrzeb ludności poprzez świadczenie usług powszechnie dostępnych np. zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, organizowanie terenów rekreacyjno-wypoczynkowych. Właścicielem tych przedsiębiorstw jest samorząd terytorialny.

Przedsiębiorstwo prywatne podmiot gospodarczy, którego celem jest dostarczanie dóbr i usług potencjalnym nabywcom oraz maksymalizacja zysku. Ponadto musi ono się znajdować w rękach prywatnych, a nie państwowych i może przyjąć formę firmy jednoosobowej lub któregoś z rodzajów spółek.

Formy współpracy przedsiębiorstw formy kooperacyjne współpracy przedsiębiorstw kooperacja umowna kooperacja bezumowna kooperacja przemysłowa joint-venture alians strategiczny networking klaster przemysłowy formy koncentracyjne współpracy przedsiębiorstw fuzja przejęcie holding

Style zarządzania przedsiębiorstwem autokratyczny paternalistyczny integratywny samorządowy

Otoczenie przedsiębiorstwa całokształt zjawisk, procesów i instytucji kształtujących jego stosunki wymienne, możliwości sprzedaży, zakresy działania i perspektywy rozwojowe

Otoczenie przedsiębiorstwa dzielimy na: zewnętrzne to wszystko to, co z zewnątrz organizacji może na nią wpływać. Granica dzieląca organizację od jej otoczenia zewnętrznego nie zawsze jest jasna i wyraźnie określona. Np. akcjonariusze są w pewnym sensie częścią przedsiębiorstwa, ale w innym ujęciu są raczej elementem jego otoczenia. Na otoczenie zewnętrzne składają się dwie warstwy:

otoczenie ogólne (dalsze, makro otoczenie) - organizacji obejmuje niezbyt wyraźnie określone wymiary i siły, wśród których działa organizacja i które mogą wywierać wpływ na jej działania. Należy do nich pięć wymiarów: ekonomiczny, techniczny, socjokulturowy, prawno-polityczny, międzynarodowy

otoczenie celowe (bliższe, mikrootoczenie) - składa się z konkretnych organizacji lub grup, które mogą wpływać na przedsiębiorstwo. Obejmuje ono: konkurentów, klientów, dostawców, regulatorów, siłę roboczą, właścicieli, sojuszników strategicznych. Ponieważ wymiary te są związane z konkretnymi organizacjami w środowisku, ich wpływ będzie miał charakter bezpośredni.

wewnętrzne - składa się z warunków i sił wewnątrz organizacji wewnętrzne - składa się z warunków i sił wewnątrz organizacji. Jego główne składowe obejmują: zarząd, pracowników, kulturę organizacji.

Cel działalności przedsiębiorstwa Współczesna teoria przedsiębiorstwa stoi na stanowisku, że celem wszelkich decyzji podejmowanych w przedsiębiorstwie jest maksymalizacja jego wartości rynkowej. Wzrost wartości rynkowej przedsiębiorstwa prowadzi do zwiększenia stanu posiadania jego właścicieli

Cele długookresowe: Poziomowy przyrost sprzedaży - cele marketingowe, Nowoczesność produktu - cele innowacyjne, Zyskowność - cele finansowe, Właściwe wykorzystanie zasobów naturalnych, ludzkich, kapitału - cele zaopatrzenia przedsiębiorstwa w zasoby Zwiększenie płacy.

Cele krótkookresowe: Przyrost udziału w rynku, Wprowadzenie jednej modyfikacji produktu rocznie, Poprawa zyskowności o 10% rocznie, Zmniejszenie zakupu surowców, pracowników, Zwiększenie płacy.

Produkcja wszelka działalność ludzka, której celem jest wytwarzanie określonych dóbr materialnych, przynoszących zyski producentowi i zaspokajająca potrzeby społeczne. Natomiast produkcja wyrobów jest to działalność polegająca na wydobywaniu surowców mineralnych bądź przetwarzaniu surowców i materiałów na wyroby gotowe.

W ujęciu statystycznym: ogół wytworzonych przez przedsiębiorstwo produktów W ekonomii: wytwarzanie dóbr użytkowych dla zaspokojenia popytu konsumentów W aspekcie zarządzania: proces produkcyjny, powiązane ze sobą i wzajemnie uwarunkowane procesy pracy

produkcja pomocnicza: wspomaga realizację produkcji podstawowej Ze względu na cele produkcja podstawowa: realizuje zadania, dla których przedsiębiorstwo zostało powołane produkcja pomocnicza: wspomaga realizację produkcji podstawowej

Statystyczno-ekonomiczne produkcja towarowa - przeznaczone na sprzedaż produkty wytworzone w przedsiębiorstwie produkcja globalna (w analizowanym okresie) - produkcja towarowa plus różnica stanu produkcji niezakończonej (na koniec okresu, w stosunku do stanu z poczatku okresu) produkcja czysta, produkcja własna - część produkcji globalnej pozostającą po odjęciu kosztów materialnych tej produkcji produkcja niezakończona - zasoby, które (na podstawie dokumentacji) zostały wydane do produkcji z magazynów zaopatrzeniowych ale nie zostały przekazane do magazynów produktów gotowych lub półfabrykatów produkcja w toku - produkty pracy znajdujące się w toku procesu technologiczno (zobacz: tok produkcji) i półfabrykaty

Złożoność produkcja prosta - wytworzenie produktów gotowych odbywa się w toku jednego nieprzerwanego procesu technologicznego (np. wytwarzanie energii elektrycznej) produkcja złożona – proces wytwórczy ze względów technicznych podzielony jest na następujące po sobie fazy (zwykle odpowiadające rodzajom obróbki); powstałe w ten sposób elementy łączone są ze sobą w fazie montażu

Liczebność produkcja jednostkowa - liczba wykonywanych jednorazowo wyrobów nie przekracza kilku sztuk, zwykle na zamówienie (nie "na skład"); obejmuje duży asortyment o niewielkiej powtarzalności produkcja seryjna - wytwarzanie określonej liczby (serii) jednakowych wyrobów według takiej samej technologii; zależnie od liczby wyrobów w serii (przy czym "seryjność" jest pojęciem umownym; kilka gwoździków to nie seria, lecz produkcja jednostkowa, kilka statków pełnomorskich to wielka seria) wyróżniane są: produkcja małoseryjna produkcja średnioseryjna produkcja wielkoseryjna produkcja masowa - wyrób (zwykle w kilku wariantach konstrukcyjnych) wytwarzany w ciągu długiego okresu

Skala produkcja przemysłowa drobna wytwórczość produkcja rzemieślnicza produkcja chałupnicza

technologicznie, czyli wykonujących pewien rodzaj obróbki, lub Organizacja pracy produkcja "gniazdowa" – wytwarzanie odbywa się w "gniazdach" – komórkach organizacyjnych wyspecjalizowanych ---- technologicznie, czyli wykonujących pewien rodzaj obróbki, lub przedmiotowo, czyli wykonujących pewną grupę wyrobów lub ich elementów (detali).

produkcja potokowa, produkcja przepływowa ("potok produkcyjny") – stanowiska robocze rozmieszczone są zgodnie z przebiegiem procesu technologicznego; przetwarzany materiał przemieszcza się w sposób ciągły od stanowiska do stanowiska. linia produkcyjna – stanowiska połączone są systemem transporterów i podajników.

Ciągłość wytwarzania produkcja wsadowa, produkcja w partiach - produkcja "przerywana" - wytwarzanie produktów w partiach, nieciągły tok produkcji produkcja ciągła - produkcja o przepływie ciągłym - przepływ materiału w procesie produkcyjnym jest ciągły (szczególnymi przykładami produkcji ciągłej są procesy chemiczne, metalurgiczne, itp.).

Rodzaj produktów produkcja dyskretna, wytwarzanie dyskretne - produkcja wyróżniających się jednostek wyrobów (np. samochody, artykuły gospodarstwa domowego) produkcja procesowa – produkcja w której mają zastosowanie technologie procesów ciągłych

Asortyment produkcja sprzężona - przez zastosowanie dodatkowych komponentów wytwarzanie równocześnie z produktem głównym innego produktu w celu zwiększenia opłacalności procesu produkcja uboczna – wytwarzanie dodatkowych, nietypowych dla przedsiębiorstwa produktów w celu pełniejszego wykorzystania posiadanych mocy i środków produkcja wielowariantowa - wytwarzanie szeregu różnych produktów w ilościach zgodnie z popytem (możliwościami sprzedaży)

Mierniki procesu produkcyjnego Wydajność procesu produkcji jest to ilość produktu, jaką może wytworzyć przedsiębiorstwo w danym czasie. Zdolność (moc) produkcyjna (wydajność) oznacza maksymalną ilość produktu, jaka może zostać wytworzona w określonym czasie Produktywność- wielkość produkcji w stosunku do ilości zużywanych zasobów

Kierunki rozwoju przedsiębiorstw w Wielkopolsce.

Sektor motoryzacyjny Wśród największych inwestorów znajduje się sporo przedsiębiorstw z nie posiadającego dotąd długiej historii w naszym regionie – sektora motoryzacyjnego. Bez wątpienia flagowym producentem jest w Wielkopolsce VOLKSWAGEN. Ta zatrudniająca około 7000 osób fabryka powstała w miejscu wcześniejszej montowni tarpanów Honker, Audi A6 i Skody. Obecnie na jej terenie dokonywany jest pełny proces produkcji dwóch modeli aut dostawczych: T5 i Caddy. Dla tego drugiego modelu jest to jedyne miejsce produkcji na świecie.

Sektor logistyczny Najpopularniejszym środkiem służącym transportowi dóbr w Polsce jest spedycja samochodowa. Region Wielkopolska leży u zbiegu dwóch szlaków komunikacyjnych wschód – zachód (Berlin – Moskwa) i północ – południe (Gdańsk – Katowice).

Centra logistyczne (z własnymi magazynami, urzędami celnymi, firmami transportu drogowego i kolejowego) mogą  zostać uruchomione zarówno wokół Poznania jak i w innych miejscach regionu. W projekty tworzenia takich miejsc chętnie włączają się wielkopolskie samorządy. Istnieje kilka projektów z terenami zlokalizowanymi wokół węzłów autostradowych, z przygotowanymi przez samorządy terenami.       

Sektor PRO R&D Z licznych analiz gospodarki regionu oraz z faktu zainteresowania zagranicznych inwestorów wnioskować można, że Wielkopolska (głównie Poznań) ma wszelkie pozytywne cechy determinujące lokalizowanie inwestycji typu BPO na tym terenie. Dostępność do bardzo dobrze wykształconej  kadry naukowej, dzięki której „powstaje” również wykwalifikowana – młoda siła robocza, działalność Poznańskiego Parku Naukowo – Technologicznego, determinuje powstawanie inwestycji charakteryzujących się innowacyjnością (R&D), czyli miejsce nie tylko produkowania, a potocznie mówią również wymyślania nowych technologii, produktów itd.

Lokalne inicjatywy w Szamotułach Adm Trading Polska Sp. z o.o. Royal Brinkers Polska Sp. z o.o. Producent tłuszczów, art spożywcze, tłuszcze, margaryna Aniameble Agrozbyt s.c. Produkcja i handel art. rolno - ogrodniczymi. Kolat M. Artbud SC. Technika grzewcza. Skąpscy A.T. Art.P. FPH. Potopianek A. Bartek. Zakłady mięsne Bartkowiak T. Bar-To-Sz III sp.j. Hurtownia obuwia BHU S.A. Filia Ceim. Produkcja zniczy i lampionów. Cyprowski M. Edo. Produkcja mebli, usługi. Przybylski D. Eurodom. Produkcja okien drewnianych i PCV. Pikusa M. Floyd. Sp. z o.o. Produkcja mebli