Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

POZYTYWIZM AUGUSTA COMTE’A Myśliciel, August Rodin [E. Wójcicka - Romaniuk] edukacja filozoficzna, gimnazjum, POZYTYWIZM AUGUSTA COMTE’A – lekcja 36

AUGUST COMTE August Comte (1798 - 1857) francuski filozof, urodził się na południu Francji w Montpellier, przeszedł do historii jako inicjator pozytywizmu we Francji oraz twórca naukowej socjologii. W swoich głównych dziełach: Kurs filozofii pozytywnej (1830-42) oraz System polityki pozytywnej (1851-54) opisał podstawy swojego systemu, którego dążeniem było dokonanie reformy wszystkich sfer ludzkiego życia. August Comte

AUGUST COMTE Jego filozofia jest pozytywna gdyż: zajmuje się wyłącznie przedmiotami rzeczywistymi – bada rzeczy dostępne umysłowi; rozważa tylko tematy pożyteczne – gdyż chce służyć polepszeniu życia; ogranicza się do przedmiotów, o których można uzyskać wiedzę pewną; zajmuje się kwestiami ścisłymi; pracuje pozytywnie, nie ogranicza się do krytyki.

AUGUST COMTE Filozofem pozytywnym jest według Comte'a ten, kto zrozumiał, że nauki przyrodnicze stworzyły nieporównany wzór dochodzenia naukowego, i kto stosując się do nich wyrzeka się w filozofii spekulacji na rzecz badań czysto faktycznych. Jest nim też ten, kto unika twierdzeń absolutnych i zastępuje je przez względne. Pozytywizm przyjmował, że wiedza ma za przedmiot wyłącznie fakty fizyczne, wyłącznie ciała. O faktach psychicznych wiedzy nie posiadamy, gdyż niepodobna być zarazem podmiotem i przedmiotem poznania. To obiektywne, antypsychologiczne nastawienie stanowiło szczególną cechę pozytywizmu Positivist Catechism

AUGUST COMTE Ludzkość przechodzi przez 3 fazy rozwoju umysłowego: Comte uważał, że pozytywistyczne rozumienie świata jest najdoskonalszym tworem ludzkim, i że ludzkość mogła do niego dojść dopiero na najwyższym szczeblu swego rozwoju. Ludzkość przechodzi przez 3 fazy rozwoju umysłowego: teologiczną, metafizyczną, pozytywną. W pierwszej ludzkość tłumaczyła zjawiska odwołując się do duchów, w drugiej— do abstrakcyjnych pojęć. W pierwszej rządziła się uczuciami, w drugiej intelektem. Zarówno intelekt, jak uczucia wytwarzają fikcje: fikcje wytworzone przez uczucia stanowią mitologię, a wytworzone przez intelekt metafizykę. Mitologia i metafizyka kolejno władały ludzkością i dopiero po wyzwoleniu się od nich mogła ona wejść w dalszą fazę rozwoju. Umożliwiła to, dopiero filozofia pozytywna, wolna od mitologii i metafizyki. Stwierdza ona tylko fakty, nie tłumacząc ich ani przez duchy, ani przez abstrakcje. Stanowi fazę rozwoju najwyższą i ostateczną.

AUGUST COMTE Jedyną rzeczą dostępną dla umysłu są fakty. Naczelnym prawem nauki jest: nie wypowiadać twierdzeń innych, jak tylko oparte na takim czy innym fakcie. Ostrze filozofii pozytywnej zwrócone było przeciw wszelkim próbom wykraczania poza fakty, w szczególności przeciw doszukiwaniu się dla faktów przyczyn leżących poza faktami. Jednakże zadanie nauki nie ogranicza się do rejestrowania faktów, jest to jedynie materiał do dalszych poszukiwań. Właściwym zadaniem nauki jest opracowanie tego materiału i ustalenie stałych związków między faktami: inaczej mówiąc, ustalenie praw. Motto Ordem e Progresso ("Ład I Postęp") na fladze Brazylii inspirowane było mottem pozytywizmu autorstwa Augusta Comte’a: "L'amour pour principe et l'ordre pour base; le progrès pour but" ("Miłość jako zasada, porządek jako podstawa, a postęp jako cel").

AUGUST COMTE To wykonalne zadanie powinno w nauce zająć miejsce niewykonalnych, jakie sobie dotąd stawiała, a zwłaszcza miejsce doszukiwania się przyczyn. Należy pamiętać, że prawa nie są niczym innym, jak tylko stałymi związkami, związkami podobieństwa, bądź też następstwa. Na podstawie znajomości praw rządzących faktami nauka może przewidywać dalsze fakty. Przewidywanie to rozumiał szeroko: jako ustalanie faktów nie tylko przyszłych, ale także nieznanych obecnych, a nawet przeszłych. Prawdziwa nauka buduje na doświadczeniach, ale nie składa się jednak z samych doświadczeń. Dąży do tego, by stały się zbędne. Wyprzedza je i zastępuje przez przewidywania. Isidore Auguste Marie François Xavier Comte (Montpellier, 19 de janeiro de 1798 — Paris, 5 de setembro de 1857)

muza i towarzyszka życia Auguste Comte'a. AUGUST COMTE Comte odróżnił nauki abstrakcyjne i konkretne. Pierwsze traktują o ogólnych prawach rządzących elementarnymi faktami przyrody, drugie o konkretnych zespołach, w jakich fakty te występują w doświadczeniu. Nauki abstrakcyjne zajmują się procesami kształtującymi rzeczy, a konkretne — samymi rzeczami. Nauki konkretne nie są jeszcze naprawdę uformowane, będą mogły się dopiero rozwinąć na podstawie abstrakcyjnych, od których zależą. W klasyfikacji uwzględnił sześć nauk abstrakcyjnych. Za podstawę klasyfikacji brał większą lub mniejszą ich ogólność. Clotilde de Vaux muza i towarzyszka życia Auguste Comte'a.

AUGUST COMTE Za najogólniejszą naukę, traktującą o wszelkich ciałach, uważał matematykę, po niej umieszczał astronomię, czyli mechanikę niebios, którą rozumiał szeroko, jako naukę o ruchu wszelkich ciał, potem fizykę i chemię, które miał za mniej ogólne, bo stosujące się już tylko do ciał ziemskich. Po nich nauki jeszcze mniej ogólne, bo traktujące wyłącznie o ciałach żywych, mianowicie biologię i socjologię. W sposób typowy dla pozytywizmu uważał matematykę za bardzo ogólną naukę indukcyjną, nie różną z natury od nauk przyrodniczych. W socjologii zaś umieścił wszystko to, co jest (abstrakcyjną) nauką o człowieku.

AUGUST COMTE W tej klasyfikacji wszystkie nauki ułożone były według ogólności — ale też i według złożoności: ogólność nauk jest bowiem odwrotnie proporcjonalna do ich złożoności. Matematyka, która jest najogólniejsza, traktuje o faktach najprostszych, socjologia, która jest najmniej ogólna, traktuje o najbardziej złożonych. Zarazem nauki w tej klasyfikacji są ułożone w porządku wzajemnej zależności: oto mechanika zakłada prawa matematyczne, fizyka — również mechaniczne, chemia — fizyczne, biologia — chemiczne, socjologia zaś zakłada wszystkie te prawa.

Społeczeństwo rozumiał AUGUST COMTE Pierwszych pięć nauk było za czasów Comte'a już uformowanych i rozwiniętych: szósta - socjologia, jeszcze nie istniała. Jednak Comte postulował ją, bo potrzebna była w jego systemie. Musiał ją sam budować. Budując stwierdził, że można i należy rozszerzyć tezę o istnieniu ogólnych praw z nauk o przyrodzie również na nauki o ludziach. Metoda, którą w socjologii stosował, była historyczna: dochodziła do ogólnych wniosków przez porównywanie znanych historycznie form istnienia ludzkiego. Wnioski te sprawdzał potem przez ogólne rozważania natury biologicznej: społeczeństwo rozumiał tak, jak biolog rozumie zwierzę i roślinę, czyli jako organizm, sądził, że wszystkie jego składniki są wzajem od siebie zależne. Socjologię dzielił na dwa działy: na statykę społeczną, czyli naukę o porządku społecznym, na dynamikę społeczną, czyli naukę o postępie. W socjologii umieścił wszystko to, co jest (abstrakcyjną) nauką o człowieku. Społeczeństwo rozumiał jako organizm

AUGUST COMTE Nasza wiedza nasza o faktach i ich związkach jest pewna, ale — względna. „Badanie zjawisk nigdy nie doprowadzi do bezwzględnego ich poznania, poznanie zawsze pozostanie zależne od naszego organizmu i sytuacji". Astronomia np. nie mogłaby powstać w społeczeństwie złożonym z samych niewidomych, ani w obliczu gwiazd nie świecących, ani w atmosferze zawsze mglistej. Ostatecznie doszedł do wniosku, że: „jedna jest tylko maksyma bezwzględna, to ta, że nie ma nic bezwzględnego". „Pojęcia nasze nie są zjawiskami wyłącznie indywidualnymi, lecz są również i nawet przede wszystkim zjawiskami społecznymi, wytworem ciągłej zbiorowej ewolucji". Skutkiem tego nasze dociekanie teoretyczne, nasza wiedza naukowa zależy nie tylko od warunków indywidualnych, ale i społecznych, od tego, że ludzie żyją i rozwijają się w gromadzie.

AUGUST COMTE Nauka zmierza do tego, by wszystkie zjawiska ująć w jednym obrazie świata. Ale zjawiska są tak różnorodne, że nie dają podstawy do takiego obrazu: stanowią wyraźną mnogość, a nie jedność. Nauka mimo to nie rezygnuje z jednolitego obrazu świata, z jednolitego systemu. Ale może go osiągnąć tylko na podłożu subiektywnym: nie mogąc zaczerpnąć jedności obrazu z własności świata, czerpie ją z potrzeb człowieka; czerpie ją nie z doświadczenia zewnętrznego, lecz z wewnętrznego; nie ze wszechświata, lecz z człowieka czy z ludzkości. A. COMTE, ROZPRAWA O DUCHU FILOZOFII POZYTYWNEJ

AUGUST COMTE Jego celem było znalezienie doskonałego ustroju dla ludzkości, a filozofia pozytywna była tylko środkiem przygotowawczym do osiągnięcia tego celu. „Najdonioślejszym zadaniem ludzkości winno być ciągłe doskonalenie natury ludzkiej, zarówno indywidualnej, jak zbiorowej". Zastrzegał tylko w myśl pozytywizmu, że doskonalenie to musi się odbywać w „granicach zakreślonych przez prawa rządzące realnym światem". A. Comte

AUGUST COMTE Hasłem filozofii praktycznej Comte’a było: vivre pour autrui, żyć dla innych. Implikowało zrzeczenie się pewnych praw osobistych na rzecz obowiązków wobec ogółu, w rozwinięciu prowadziło do poświęcenia się silnych dla słabych, ale za to do czci słabych dla silnych. W konsekwencjach ta filozofia praktyczna miała pewne podobieństwa z nauką chrześcijańską, choć podstawy miała zupełnie inne. Ludzkość była dla niej celem ostatecznym. żyć dla innych

AUGUST COMTE to były główne hasła filozofii praktycznej Comte'a. Za najważniejszy swój wkład do pozytywizmu uważał właśnie rozszerzenie go na sprawy praktyczne, na politykę. Ludzkość, porządek i postęp to były główne hasła filozofii praktycznej Comte'a. Comte nazywany przez większość historyków „twórcą pozytywizmu" —na miejsce luźnych pomysłów pozytywistycznych wytworzył wielki pozytywistyczny system. A. Comte na łożu śmierci Grób Comte‘a na paryskim Pere Lachaise

BIBLIOGRAFIA Comte A., Metoda pozytywna w szesnastu wykładach, Warszawa 1961. Skarga B., Comte, Warszawa 1977. Szacki J., Historia myśli socjologicznej, Warszawa 2003. Szczepański J., Socjologia. Rozwój problematyki i metod, Warszawa 1969. Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 3, Warszawa 2002.