Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

PODSTAWOWE TYPY KOMÓREK. Agata Koprowska

Spis treści: 1.Pojecie komórki. 2.Podstawowe składniki komórki. 3.Kształt i wielkość komórek. 4.Komórka prokariotyczna i eukariotyczna. 5.Budowa komórki prokariotycznej. 6.Typy komórek eukariotycznych. 7.Porównanie budowy komórki roślinnej i zwierzęcej. 8.Porównanie budowy różnych komórek. 9. Bibliografia.

Komórka to podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna każdego organizmu, zdolna do spełniania różnych funkcji życiowych, tj. oddychania, odżywiania, rozmnażania , wzrostu.

Podstawowymi składnikami każdej komórki są: - cytoplazma - materiał genetyczny - błona plazmatyczna.

Kształt komórki może być bardzo różny Kształt komórki może być bardzo różny. Pierwotnie kształt ten zbliżony jest do kuli, ale komórki wyspecjalizowane, wchodzące w skład tkanek mają bardzo różnorodne kształty, co wiąże się z pełniona przez nie funkcja.

Kształt komórek: najpierwotniejszy kulisty - u jednokomórkowców walcowaty - u form nitkowatych wielościenny - u organizmów bardziej złożonych

KSZTAŁTY KOMÓREK Kształty komórek są zróżnicowane, w zależności od pełnionej funkcji. Oto kilka przykładów: Jajowa Jajowa Nabłonkowa Pigmentowa Mięśniowa prążkowana Nerwowa Miękiszowa Nabłonkowa Sitowa wraz z komórkami przyrórkowymi Tłuszczowa

Wielkość komórek waha się najczęściej w granicach od kilku do kilkudziesięciu μm. Najmniejsze komórki to komórki bakterii (0,2 μm), największe to u roślin włókna indyjskiej rośliny rami (do 50 μm), a u zwierząt komórka strusiego jaja o średnicy 30 cm. Komórki nerwowe u dużych zwierząt mogą osiągać długość do 1m.

Komórki zasadniczo dzieli się na: - prokariotyczne (bezjądrzaste) - eukariotyczne (jądrzaste).

KOMÓRKA eukariotyczna prokariotyczna Nieposiadająca jądra komórkowego. Zamiast jądra występuje nukleoid –obszar zawierający nić DNA, nieoddzielony od cytoplazmy żadną błoną. Komórka ta ma prosta budowę, spotykana jest u bakterii i sinic. Posiadająca jądro komórkowe oraz liczne organella komórkowe. Ten typ komórki stanowi podstawę budowy wszystkich organizmów wielokomórkowych i większości jednokomórkowych (wyjątek bakterie i sinice).

Budowa komórki prokariotycznej. rybosomy ściana komórkowa cytoplazma rzęska otoczka mezosomy DNA (nukleoid) błona komórkowa Budowa komórki prokariotycznej.

Wśród komórek eukariotycznych wyróżnia się dwa zasadnicze typy: - komórkę roślinną - komórkę zwierzęcą.

KOMÓRKA ZWIERZĘCA 1 – cytoplazma 2 – siateczka śródplazmatyczna szorstka 3 – rybosomy 4 – chromatyna 5 – jąderko 6 – aparat Golgiego 7 – lizosomy 8 – błona komórkowa 9 – mitochondrium 10 – jądro komórkowe

KOMÓRKA ROŚLINNA A – ściana komórkowa B- plasmodesma C – błona komórkowa D – chloroplast E –błona tylakoidu F - mitochondrium G- lizosom H – aparat Golgiego I – wakuola J – siateczka śródplazmatyczna gładka K – siateczka śródplazmatyczna szorstka L – jądro M – błona jądrowa N – otwór w błonie jądrowej O - jąderko

Porównanie komórki zwierzęcej z roślinną. KOMÓRKA ZWIERZĘCA KOMÓRKI ZWIERZĘCE Brak plastydów Brak fotosyntezy (cudzożywne) Brak ściany komórkowej Wiele małych wodniczek (wakuol) Centriole Lizosomy zwierzęce Obecne mikrokosmki Obecne organelle ruchu (wyróżnia się ruch pełzakowaty, rzęskowaty, mięśniowy) Obecne plastydy Fotosynteza (samożywne) Obecna ściana komórkowa a wraz z nią obecne jamki Jedna lub kilka dużych wakuol Centriole występują rzadziej, brak u roślin wyższych Lizosomy roślinne Brak mikrokosmków Raczej brak organelli ruchu (wyjątek gamety, zarodniki, niektóre glony) KOMÓRKA ROŚLINNA

Porównanie komórki zwierzęcej z roślinną. komórka roślinna komórka zwierzęca A J B I C D E F G L K H A – błona komórkowa B- cytoplazma C –mitochondrium D – aparat Golgiego E – lizosomy F – jądro G – rybosomy H –siateczka śródplazmatyczna I –centriole J –chloroplast K – peroksysomy L – ściana komórkowa Porównanie komórki zwierzęcej z roślinną.

PORÓWNANIEBUDOWY RÓŻNYCH KOMÓREK. zwierzęca roślinna jądro komórkowe cytoplazma błona komórkowa ściana komórkowa chloroplasty mitochondrium siateczka wewnątrzplazmatyczna rybosomy wodniczki/wakuole rodzaj materiału zapasowego jego rolę pełni nukleoid + zbudowana z innych związków (nie celulozy) - różne substancje (białka, tłuszcze) + + + + - celulozowa - + liczne, małe jedna, duża glikogen skrobia ELEMENT BUDOWY KOMÓRKA PROKARIOTYCZNA KOMÓRKA EUKARIOTYCZNA

BIBLIOGRAFIA I NETOGRAFIA BIOLOGIA – podręcznik do biologii w gimnazjum Szkolny przewodnik BIOLOGIA B. Żarnowska Wydawnictwo: ParkEdukacja 2006 Biologia Kompendium Piotr Tadeusz Kąkol Wydawnictwo Świat Książki warszawa 2007. Multimedialna encyklopedia PWN. www.wikipedia.pl www.ebiolog.pl